T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TÜRKİYE CUMHURİYETİ TARİHİ ANABİLİM DALI KAMUOYUNDA KORE SAVAŞI. Yüksek Lisans Tezi.

T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TÜRKİYE CUMHURİYETİ TARİHİ ANABİLİM DALI KAMUOYUNDA KORE SAVAŞI Yüksek Lisans Tezi Gazi Doğan Ankara-2004

T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TÜRKİYE CUMHURİYETİ TARİHİ ANABİLİM DALI KAMUOYUNDA KORE SAVAŞI Yüksek Lisans Tezi Gazi Doğan Tez Danışmanı Yrd. Doç. Dr. Ahmet Emin Yaman Ankara-2004

T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TÜRKİYE CUMHURİYETİ TARİHİ ANABİLİM DALI KAMUOYUNDA KORE SAVAŞI Yüksek Lisans Tezi Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Ahmet Emin Yaman Tez Jürisi Üyeleri Adı ve Soyadı İmzası.............................. Tez Sınav Tarihi...

İÇİNDEKİLER Sayfa ÖNSÖZ... iii KISALTMALAR... v GİRİŞ....1 I. BÖLÜM: KORE SAVAŞI... 8 1.1. KORE SORUNU... 8 1.1.1. II. DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ... 8 1.1.2. II. DÜNYA SAVAŞINDA... 9 1.1.3. II. DÜNYA SAVAŞI SONRASI... 9 1.2. KORE SAVAŞI... 13 1.3. TÜRK TUGAYI NIN KURULUŞU VE SAVAŞLARI... 27 1.3.1. TUGAYIN KURULUŞU... 27 1.3.2. KUNURİ SAVAŞI... 34 1.3.3. KUMYANGJANG-Nİ SAVAŞI... 40 1.3.4. TÜRK TUGAYI AÇISINDAN KORE SAVAŞI NIN SONUÇLARI... 43 II. BÖLÜM TÜRK TUGAYI NIN KORE YE GÖNDERİLME KARARI VE TEPKİLER... 44 2.1. KORE SAVAŞI NA İLK TEPKİLER... 44 2.2. HÜKÜMETİN KORE YE ASKER GÖNDERME KARARI VE TEPKİLER... 53 2.2.1. İKTİDARIN BAKIŞ AÇISI...54 2.2.2. MUHALEFETİN BAKIŞ AÇISI 57 2.2.3. DİĞER KURUMLARIN BAKIŞ AÇISI 61

2.3. KORE YE ASKER GÖNDERME KARARI HAKKINDA HÜKÜMETE GENSORU... 70 2.4. TÜRK TUGAYI NI KURULUŞU VE KORE YE GÖNDERİLMESİNE TEPKİLER... 77 2.5. SAVAŞ BOYUNCA KAMUOYUNUN TEPKİSİ.... 80 2.6. DIŞ BASINDA KORE SAVAŞI.... 94 III. BÖLÜM KORE SAVAŞI PARALELİNDE TÜRKİYE-NATO İLİŞKİLERİ... 96 3.1. KORE SAVAŞI ÖNCESİ....96 3.2. KORE SAVAŞI SIRASINDA VE SONRASI.....100 3.3. DIŞ BASINDA TÜRKİYE-NATO İLİŞKİLERİ... 123 SONUÇ... 128 ÖZET...... 130 SUMMARY... 131 KAYNAKÇA... 132

ÖNSÖZ Kore Savaşı, II. Dünya Savaşı sonrası oluşan süreçte süper güç olma iddiasındaki ABD ve Sovyetler Birliği nin sürdürdükleri soğuk savaşın sıcak savaşa dönüşmesinin diğer adıdır. Kore nin jeopolitik önemi iki devletin burasını neden ciddiye aldıkları hakkında yeterli ipucu vermektedir. Savaş, Türk Hükümeti ve kamuoyunca da dikkatle takip edildi. Türkiye nin geleceğini ve emniyetini Batı Bloku nda gören Demokrat Parti Hükümeti savaşı bu mantıkla algıladı. Batı Bloku nun en önemli savunma sistemi olan NATO ya girebilmek için birtakım fedakarlıklarda bulunmak gerektiği bilincindeki yeni iktidar, bu amaçla Kore ye 4500 kişilik bir tugay gönderdi. Hükümetin aldığı karar kamuoyunda büyük yankı buldu. Basın, sivil toplum örgütleri, siyasal partiler, öğrenci dernekleri, askeri makamlar konu hakkında çeşitli tepkiler ortaya koyarak bu önemli kararı etraflıca aydınlatmaya çalıştılar. Tezin giriş bölümünde II. Dünya savaşı sonrası dünyadaki ve Türkiye deki önemli siyasal değişmeler üzerinde durulmaktadır. Bu dönemdeki soğuk savaş olgusu, Sovyetler Birliği nin Türkiye üzerindeki baskısı, Truman Doktrini, Marshall Planı, NATO nun kuruluşu ve Türkiye deki yeni siyasal yapı bu bölümde değerlendirilmektedir. I. Bölümde Kore sorununun II. Dünya Savaşı sırasında ve sonrasında aldığı şekil, Kore Savaşı nın geçirdiği evreler ve Türk Tugayı nın savaşları üzerinde durulmaktadır. II. Bölüm kamuoyunu baz alarak savaşın Türkiye açısından genel çizgilerini ortaya koymaktadır. Hükümetin Kore ye asker gönderme kararına iktidarın, muhalefetin ve diğer kurumların farklı bakış açıları

değerlendirilmeye çalışılmaktadır. Hükümete açılan gensoru, savaş boyunca basının yaklaşımı ve dış basının tepkileri de bölümde ele alınmaktadır. III. Bölümde Türkiye nin Kore Savaşı na katılmasındaki en büyük etken olan NATO ya giriş çabalarına yer verilmektedir. Savaşın askeri boyutunda cephedeki komutanların anıları ve Genelkurmay Başkanlığı nın hazırlattığı kitaplar önemli bir kaynak işlevi görmüştür. Kamuoyundaki hassasiyetleri göstermesi bakımından basının önemi yadsınamaz. Doğal olarak tezdeki kaynakçaların büyük bir kısmını bu kaynaklar oluşturmaktadır. Son olarak bu tezi hazırlarken bana yol gösteren ve her türlü yardımı esirgemeden yapan tez danışmanım Yrd. Doç. Dr. Ahmet Emin YAMAN a teşekkürleri bir borç bilirim. GAZİ DOĞAN ANKARA,2004

KISALTMALAR A.B.D. a.g.e. a.g.m. NATO TBMM : Amerika Birleşik Devletleri : adı geçen eser : adı geçen makale : Kuzey Atlantik Savunma Paktı : Türkiye Büyük Millet Meclisi

GİRİŞ Yakın siyasi tarihteki en büyük savaşlardan bir tanesi olan II. Dünya Savaşı gerek nedenleri ve gerekse sonuçları bakımından dünya siyasetini derinden etkilemiştir. Mihver Devletleri; Nasyonal Sosyalist Almanya, Faşist İtalya ve Militarist Japonya nın bir tarafta yer aldığı savaşın diğer tarafını Müttefik Devletler; ABD, İngiltere, Fransa ve Sovyetler Birliği oluşturmuştur. 1 II. Dünya Savaşı nı hazırlayan nedenlerin başında I. Dünya Savaşı sonrası imzalanan barış antlaşmalarının yenik devletlere yüklediği ağır koşullar sonucu bu devletlerde oluşan ekonomik ve siyasal istikrarsızlığın yol açtığı bunalımlar gelmekteydi. Öncülüğünü Almanya nın yaptığı faşist akımlar bu bunalımlar sayesinde güçlenmişlerdi. 1933 de iktidara geçen Hitler, Almanya yı Milletler Cemiyeti nden çıkararak mevcut statükodan rahatsızlık duyduğunu ve bu statükonun değiştirilmesi gerektiğini savunmaktaydı. Hitler in savaş öncesi attığı en önemli adım, Versay Antlaşması nın silahlanmayla ilgili hükümlerini tanımadığını 1935 de resmen açıklamasıydı. Almanya gibi benzer revizyonist kaygılar taşıyan İtalya nın

1936 da Etiyopya yı işgali ve bu işgale karşı herhangi bir yaptırımın uygulanamaması dünyadaki tansiyonu iyice arttırdı. Bir diğer revizyonist hareket ise 1937 de Çin i işgal eden Japonya dan geldi ve böylece Mihver Devletleri ni oluşturacak olan üçlü birlik kurulmuş oldu. 2 Almanya 1 Eylül 1939 da Polonya ya saldırarak savaşı başlatmış oldu. Müttefik Devletlerden İngiltere ve Fransa 3 Eylül de Almanya ya savaş ilan etti. Almanya üstün kuvvetleriyle kısa sürede Polonya, Hollanda ve Belçika yı işgal ederek Fransa üzerine yürümüştür. 10 Haziran 1940 da Almanya nın kesin galibiyetinden üzerine Fransa Hükümeti Paris ten ayrılmıştır. Aynı gün İtalya da İngiltere ve Fransa ya savaş ilan ederek Almanya nın safına katıldı. Yeni Fransa Hükümetinin 16 Haziran 1940 da istediği ateşkes 22 Haziran da imzalanarak yürürlüğe girdi. Fransa nın mağlubiyetinden sonra General Charles de Gaulle Özgür Fransa hareketini başlattı. Batı Avrupa ve Balkanlar da istediği sonucu aldığına inanan Almanya bu kez daha önce Saldırmazlık Paktı imzalamış olduğu Sovyetler Birliği ne saldırdı. Almanya 22 Haziran 1941 de başlattığı saldırıda önemli kazanımlar elde ettiyse de hiç ummadığı bir direnişle karşılaştı. 3 1939-1940 yıllarında Çin i işgale devam eden Japonya Müttefiklerin Almanya ile uğraşmasından yararlanarak Çinhindi ne de 1 Fahir Armaoğlu, 20. y.y. Siyasi Tarihi (1914-1995), Alkım Yayınları, İstanbul, 1995, s. 361 2 a.g.e., s. 335-358 3 Coşkun Üçok, Siyasi Tarih Dersleri, Ankara, 1957, s. 358-367

saldırdı ve bu durum 1941 yazından sonra Japonya yı Uzakdoğu da stratejik dengeleri tehdit eden bir güç konumuna yükseltti. Tehditten en çok rahatsızlık duyan devlet ABD oldu ve sorunu diplomatik yollardan çözme girişimlerinin başarısızlığı iki devleti karşı karşıya getirdi. Japonya nın 7 Aralık 1941 de gerçekleştirdiği Pearl Harbor Baskını ile ABD nin Pasifik Donanması na büyük darbe indirmesi ABD nin Müttefikler safında savaşa girmesine neden oldu ve savaşın seyri değişti. ABD nin 1942 Temmuzunda başlattığı hücumlar sonucu Japon ilerleyişi durduruldu ve Ocak 1943 den itibaren Japonya geri çekilmeye zorlatıldı. 4 Müttefik kuvvetlerin 6 Haziran 1944 de gerçekleştirdiği Normandiya Çıkarması Almanların Fransa dan ve Batı Avrupa dan çıkarılmasını öngörüyordu ve bu hedef doğrultusunda 24 Ağustos ta Paris e girildi. 1945 yılına gelindiğinde Mihver Devletleri için artık durum hiç de parlak değildi. Müttefiklerin 23-24 Mart 1945 gecesi başlattıkları büyük saldırı Alman birliklerinin hızla bozulmasına neden oldu ve 25 Nisan da Berlin kuşatıldı. Hitler 30 Nisan da intihar etti. Böylece Avrupa daki savaş 8 Mayıs 1945 de resmen sona erdi. Uzakdoğu daki çarpışmalar da ABD nin 6 Ağustos 1945 de Hiroşima ya, 9 Ağustos ta Nagasaki ye attığı iki atom bombası sonucu son evresine geldi. Japonya nın 2 Eylül de teslim olmasıyla buradaki savaş da sona erdi. 5 Savaşın bilançosu gerçekten çok ağırdı; 45-60 4 a.g.e., s. 368 5 a.g.e., s. 367-373

milyon arası can ve yaklaşık 480 milyar dolarlık mal kaybı tahmin edilen rakamlardır. 6 II. Dünya Savaşı sonunda dünyadaki güç dengeleri değişti. Uzun bir süre süper güç olmayı sürdüren İngiltere nin artık bu gücünden uzaklaştığı görüldü. Galip devletler safında yer almasına rağmen Fransa da güç merkezi olma özelliğini kaybetti. Avrupa nın yıkımı sonrası değişen konjonktür iki gücü dünya sahnesine çıkarttı. Bu iki güçten biri ABD, diğeri yeni rejimiyle hızlı bir gelişme gösteren Sovyetler Birliği idi. İki ülke II. Dünya Savaşı nda aynı safta yer almalarına karşın savaş sonunda farklı ideolojilerinden ötürü karşı karşıya geldi. Kore Savaşı da bu çatışmanın bir parçası olması bakımından Soğuk Savaş döneminin önemli bir gelişmesi olara tarihteki yerini aldı. 7 II. Dünya Savaşı na katılmama konusunda büyük bir kararlılık gösteren Türkiye savaş sonunda oluşan yeni süreçten oldukça etkilendi. Soğuk Savaş ın aktörlerinden biri olan Sovyetler Birliği ile Türkiye arasında bu dönemde ciddi gerginlikler ortaya çıktı. 8 Sovyetler Birliği nin önce Boğazların kendileri için bir tehdit olarak kullanıldığını sonra da Kars ve Ardahan üzerinde hakları olduğunu iddia etmesiyle başlayan gerginlik iki ülkenin birbirlerine yolladıkları notalarla devam etti. Sovyetler Birliği 19 Mart 1945 tarihinde 1925 tarihli Türk- Sovyet Tarafsızlık ve Saldırmazlık Paktı nı feshetti. Buna karşın Türk Hükümeti ılımlı bir yaklaşımla bu 6 Düşmanı Kore de Karşıladık, Kore ye Niçin Asker Gönderdik, DP Neşriyatından, Güneş Matbaası, Ankara, 1954, s. 3 7 Armaoğlu, a.g.e., s. 419-420

antlaşmanın yenilenmesi için yapılacak teklifleri dikkat ve hayırhahlıkla incelemeye hazır olduğunu bildirdi. Sovyetler Birliği nin 7 Haziran 1945 tarihli notayla Türkiye den toprak ve üs talebinde bulunması iki ülke ilişkilerinde uzun yıllar devam edecek bir soğukluğa neden oldu. 9 Nota trafiği 1946 yazında tekrar şiddetlendi. Potsdam Konferansı kararlarına uygun olarak Boğazlar hakkındaki görüşlerini Türk Hükümetine 7 Ağustos 1946 notasıyla bildiren Sovyetler Birliği, Türkiye nin II. Dünya Savaşı sırasında Boğazlardaki yetkisini kötüye kullandığını ve Mihver Devletleri nin gemilerine geçiş izni verdiğini iddia ederek Türkiye yi suçladı. Türk Hükümeti bütün iddiaları 22 Ağustos 1946 tarihli notayla reddetti. 10 Sovyetler Birliği nin Türkiye ye yönelik tehditleri Türk kamuoyunda küstahça bir davranış olarak değerlendirildi. 11 Karara devlet adamlarından da büyük tepki geldi. İstanbul Milletvekili Kazım Kaarbekir 20 Aralık 1945 de Meclis te yaptığı konuşmada, Boğazların Türk milletinin gerçekten boğazı, Kars yaylasının da milli belkemiği olduğunu belirterek bu iki önemli konuda da taviz verilmesinin Türkiye yi yok edeceğini ileri sürdü ve kamuoyunda heyecanla alkışlandı. 12 Benzer bir tepki de Cumhurbaşkanı İsmet İnönü den geldi. İnönü, Boğazlar ile ilgili olarak Türkiye nin Montreux Sözleşmesi nde kabul ettiği yükümlülüklerin dışında herhangi bir davranış 8 a.g.e., s. 415-416 9 Kore de Savaşanlar Derneği nin Muhtırası, Ankara, 1975, s. 6 10 Armaoğlu, a.g.e., s. 427-429 11 Şinasi Sükan, Marikko Matsubara, Ay Matbaası, Ankara, 1974, s. 6

içine girmediğini belirterek Sovyetler Birliği nin bu konudaki suçlamalarını reddetti. İnönü nün toprak talebi konusunda ifade ettiği: Açıkça söylüyoruz ki Türk topraklarından hiç kimseye verecek bir borcumuz yoktur! Şerefli insanlar olarak yaşayacağız ve şerefli insanlar olarak öleceğiz! sözleri konu hakkında kamuoyuyla paylaşılan ortak duyguların bir ifadesiydi 13. Türkiye ile Sovyetler Birliği arasındaki gergin ilişki 1958 e kadar devam etti, ancak bu tarihten sonra iki ülke arasında kısmi bir iyimserlik havası oluştu. 14 İki bloklu dünyada ABD ile Sovyetler Birliği nin çıkarları çatışmaktaydı. ABD Başkanı Truman Sovyetler Birliği ni demokrasiye, insan haklarına, din ve vicdan özgürlüğüne karşı bir rejim olarak değerlendirirken, Sovyetler Birliği de ABD yi emperyalist politikaların baş aktörü olarak görmekteydi. 15 ABD, kendi düşüncesine taraftar ülkelere ekonomik yardım yapmanın siyasal geleceği açısından önemli olduğu bilincindeydi. Türkiye ve Yunanistan ın desteklenmesi gerektiği ABD nin dış politikasında ön plana çıktı. ABD Kongresi 22 Mayıs 1947 de Yunanistan a 300 milyon ve Türkiye ye 100 milyon dolarlık askeri yardım yapılmasını kabul etti. 16 Truman Doktrini temelde Türkiye ve Yunanistan a yardımı öngörmekteydi. Buna karşılık Avrupa nın diğer ülkeleri savaşın getirdiği 12 Armaoğlu, a.g.e., s. 427 13 Şerafettin Turan, İsmet İnönü, Yaşamı, Dönemi ve Kişiliği, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2000, s. 260 14 Tahsin Ünal, Türk Siyasi Tarihi (1700-1958), Kamer Yayınları, İstanbul, 1998, s. 767 15 Mim Kemal Öke, Unutulan Savaşın Kronolojisi: Kore, 1950-1953, Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 1990, s. 13

sıkıntılardan kurtulamamış ve çıkış yolu aramaktaydılar. Bu sıralarda Marshall Planı adı verilen ABD nin Avrupa nın ekonomik açıdan yeniden ayakları üzerinde durabilmesini içeren kalkındırma programı uygulanmaya başlandı. 17 Buna göre Avrupa ülkeleri kendi aralarında birlik kuracaklar ve ekonomik işbirliğine girişeceklerdi. Genel işbirliği sonunda bir açık ortaya çıkarsa ABD bunu karşılayacaktı.teklifin görüşülmesi için 27 Haziran 1947 de Paris te bir toplantı yapıldı. George Marshall planına Sovyetler Birliği ile yandaşlarını da dahil ettiği için Paris toplantısına Sovyetler Birliği de katıldı. 18 Sovyet delegasyonu başkanı Molotov, planın Avrupa yı ekonomik kontrol altına alma amacını güttüğünü ileri sürerek 2 Temmuz 1947 de konferansı terk etti. 19 4 Nisan 1949 da 12 Batılı devletin oluşturduğu NATO ( North Atlantic Treaty Organisation) kuruldu. 20 Bir savunma ittifakı olarak sunulan antlaşmada taraflar milletlerinin, demokrasi prensipleriyle fert hürriyetleri ve hukukun üstünlüğü üzerine müesses bulunan hürriyetlerini, ortak miraslarını ve medeniyetlerini korumaya karar vererek anlaşmazlıkları Birleşmiş Milletler ilkelerine uygun olarak barışçı yollarla çözmeyi, ekonomik seviyelerini denk hale getirmek ve bu konudaki dengesizlikleri gidermek için 16 Mehmet Gönlübol, Olaylarla Türk Dış Politikası, Ankara, 1987, s. 202 17 Öke, a.g.e., s. 15 18 Armaoğlu, a.g.e., s. 444 19 Öke, a.g.e., s. 15 20 Armaoğlu, a.g.e., s. 448-49

işbirliği yapmayı ve bir saldırıya karşı askeri güçlerini birleştirip kuvvetlendirmeyi taahhüt etmekteydi. 21 1945-1950 arası dönemde Türkiye deki iç yapıda ciddi değişiklikler meydana geldi. En önemlisi, Türk siyasal yaşamının çok partili yapıya geçmesiydi. II. Dünya Savaşı sonrası Türkiye de de artık tek partili yapının işleyemeyeceği ve biran önce çağdaş, Batılı tarzda demokratik yapıya geçilmesi gereği ortaya çıktı. Türkiye Cumhuriyeti nin ittifak kuracağı ülkeler genelde çok partili anlayışla yönetilen devletlerdi. Türkiye de Birleşmiş Milletler in kuruluş kararının verildiği San Francisco Konferansı na gönderdiği temsilcisi aracılığıyla çok partili hayata geçiş kararında olduğunu olası müttefiklerine duyurdu. 22 7 Temmuz 1945 de Milli Kalkınma Partisi, 7 Ocak 1946 da ise 14 Mayıs 1950 de iktidara gelecek Demokrat Parti kuruldu. 23 II. Dünya Savaşı sonrası Türk Hükümetlerini yönünü Batı Bloku na döndü.recep Peker Hükümeti ile başlayan Amerikan yanlısı politika, Hasan Saka ve Şemsettin Günaltay Hükümetleri ile devam ederek Adnan Menderes Hükümetine kadar geldi. Menderes Hükümetleri döneminde ise ABD ile ilişkiler çok daha derin boyutlar kazandı. 24 21 Öke, a.g.e., s. 16 22 Kemal Karpat, Türk Demokrasi Tarihi, Afa Yayınları, İstanbul, 1996, s. 128 23 Tarık Zafer Tunaya, Türkiye de Siyasal Partiler 1859-1952, II. Baskı, İstanbul, 1985, s. 638-647 24 Öke, a.g.e., s. 57

Kore Savaşı, Soğuk Savaş atmosferi içinde dünyanın ilgisini çekti ve yeni bir dünya savaşı çıkacağı endişesine sevk etti. Türkiye deki siyasal yapının değişmesiyle işbaşına gelen Demokrat Parti dış politikada barış yanlısı tutumu terk ederek daha aktif bir politika izlemeyi tercih etti ve Kore Savaşı na fiilen katılma kararı aldı. Kore Savaşı dış politik gelişmeler bakımından Türkiye için önemli sonuçlar doğurdu. Türkiye bu savaştaki başarılarıyla NATO kapısını araladı. Böylece o güne kadar yoksunluğunu hissettiği uluslar arası güvenlik sistemine dahil oldu. I. BÖLÜM KORE SAVAŞI 1.1. KORE SORUNU 1.1.1. II. DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİ Kore; Asya nın doğusunda 34-43 paralelleri ve 124-130 meridyenleri arasında, Çin ve Sovyetler Birliği ile karadan, Japonya ile denizden komşu stratejik açıdan önemli bir yarımadadır. 25 Kore yi elde edecek bir devletin Japonya yı, Çin i, Formoza yı ve bölgenin diğer bir çok ülkesini buradan kontrol edebilmesi, Kore üzerinde benzer emperyalist hesapları olan ABD ve Sovyetler Birliği nin asıl amacının sadece Kore olmayıp bütün bir Asya Kıtası olduğunu açıkça göstermektedir. 26 25 Kore Harbinde TSK nın Muharebeleri (1950-1953) Özet, Erkân-ı Harbi Umumi Basımevi, Ankara, 1959, s. 3. 26 Mim Kemal Öke, Unutulan Savaşın Kronolojisi; Kore, 1950-1953, Boğaziçi Yayınları, İstanbul, 1990, s. 18

Çok eski dönemlerden itibaren Çin ve Japonya daki hanedanların ilgi odağı olan, iki ülke tarafından devamlı olarak elde edilmesi gereken bir stratejik üs olarak görülen Kore üzerinde 19. Yüzyılın sonlarına doğru güçlü bir Japon baskısı oluşmuş ve bu baskının sonucu olarak Japonya bölgedeki en güçlü devlet olmuştur. Japon egemenliğine giden süreçte yakın tarihli iki savaş çok önemli rol oynamıştır. Bu savaşlardan ilki olan 1894-1895 Japonya-Çin Savaşı nda Japonlar Çinlileri mağlup ederek bölgeye yerleşmişlerdir. İkinci büyük savaş olan 1904-1905 Japonya-Rusya Savaşı ile Rusları yenen Japonlar, bölgenin en güçlü devleti haline gelmiş ve 1910 da eyaletleri haline dönüştürdükleri Kore de 40 yıl kalarak hakimiyetlerini 1945 yılına kadar devam ettirmişlerdir. 27 1.1.2. II. DÜNYA SAVAŞINDA Kore, bir problem olarak ilk defa 1 Aralık 1943 deki Kahire Konferansı nda ABD, İngiltere ve Çin tarafından ele alındı. Kore nin vakti gelince hürriyet ve bağımsızlığına kavuşacağını vaat etmelerine rağmen 28 düşünülen bir tür uluslararası mandaterlikti. 29 4-11 Şubat 1945 de toplanan Yalta Konferansı nda Japonların Kore den çıkarılması görevi Amerikan ve Sovyet ordularına verildi. 7 Temmuz - 2 Ağustos 1945 deki Potsdam Konferansı nda Kahire Konferansı ndaki karar teyit edildi. 8 Ağustos 1945 te Rusya, Potsdam Konferansı kararlarına katıldığını bildirdi ve Japonya ya savaş ilan etti. O zaman Amerika Savunma Bakanı nın teklifi ve Başkanın onayı ile Kore deki 38. paralel kuzeyinin Sovyetler Birliği, güneyinin Amerikalılar tarafından işgali kararlaştırıldı. Sovyet kuvvetleri 12 Ağustos 1945 de Kuzey Kore ye, Amerikan kıtaları da 8 Eylül 1945 de G.Kore ye girdi. Sovyetler Birliği Kore nin 38. Paralel 27 28 Tahsin Yazıcı, Kore Hatıralarım, Ülkü Basımevi, İstanbul, 1963, s. 7. Kore de Esir Mübadelesi, 1953, Kızılay Cemiyeti Neşriyatı, Ankara, 1954, s. 3.

kuzeyini ABD ye kapattı. Beş yıl sonra büyük bir felakete neden olacak 38. Paralel sorunu ortaya çıkmış oldu. 30 1.1.3. II. DÜNYA SAVAŞI SONRASI ABD, İngiltere ve Sovyetler Birliği Dışişleri Bakanları 16-22 Aralık 1945 de Moskova da bir araya geldiler. Bu toplantıda Kore için demokratik bir hükümetin kurulması ve Çin in de dahil olduğu dört büyük devlete gerekli tavsiyelerde bulunmak üzere Kore deki Amerikan ve Sovyet komutanları temsilcilerinden oluşacak bir karma komisyon kurulması kararlaştırıldı. İlk toplantısını 20 Mart 1946 da Seul de yapan karma komisyon ikinci ve üçüncü toplantılarında bir antlaşmaya varamadı. Sovyetler Birliği, Kore nin komünist bir idare altında birleştirilmesinden başka bir çözüm tarzına yanaşmadı. ABD ise, Kore halkının serbestçe oyunu kullanması taraftarıydı. Bu yüzden ABD, İngiltere, Sovyetler Birliği ve Çin in oluşturmuş olduğu Karma Komisyon ve bu komisyonun çözmeye çalıştığı Kore Sorunu çıkmaza girdi. 31 Birleşmiş Milletler in ikinci toplantı devresinde Kore nin bağımsızlığı konusundaki ABD nin görüşleri Dışişleri Bakanı Marshall tarafından açıklandıktan sonra, üye devletlerin karar vermeleri istendi. Genel Kurul, Sovyetler Birliği nin muhalefetine rağmen Kore nin bağımsızlığı sorununu 23 Eylül 1947 de incelemek üzere Siyasi Meseleler ve Güvenlik Komisyonu na verdi. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu nda 6 çekimsere karşı 43 oyla kabul edilen 14 Kasım 1947 tarihli kararda: 29 30 31 Öke, a.g.e., s. 21 Kore Harbinde TSK nın Muharebeleri..., s. 19-20. a.g.e., s. 20.

a) Kore halkının temsilcileri Kore Sorunu nun incelenmesine davet edilecektir. b) Derhal bir Birleşmiş Milletler Geçici Kore Komisyonu kurulacaktır. Bu komisyon Kore de çalışacak ve serbestçe dolaşarak bütün Kore halkı ile istişarelerde bulunacaktı. Bu komisyon, Avustralya, Kanada, Çin, Fransa, Hindistan, Ukrayna, Salvador, Filipin ve Suriye temsilcilerinden oluşacaktır. c) Kore seçimleri 31 Mart 1948 de Geçici Kore Komisyonu nun gözetimi altında yapılmalıdır. d) Seçimlerden sonra toplanacak olan Kore Millet Meclisi tarafından kurulacak bir Milli Kore Hükümeti, Geçici Kore Komisyonu ile istişare halinde şunları yapacaktır: 1) Kore, kendi emniyeti için gerekli milli kuvvetleri meydana getirecek ve buna dahil olmayan askeri veya yarı askeri teşkilatı kaldıracaktır. 2) İşgal kuvvetlerinin 90 gün içinde çekilmesi için gerekli önlemler alınacaktır. 3) Kuzey ve Güney Kore de askeri veya sivil makamlar tarafından yapılan idari görevleri üzerine alacaktır. 32 Sovyetler Birliği, Genel Kurul un aldığı bu kararlara sonuna kadar muhalif kaldı. Bu karar gereğince oluşan Birleşmiş Milletler Geçici Komisyonu, 12 Ocak 1948 de Seul de ilk toplantısını yaptı. Sovyetler Birliği, Komisyon ile işbirliği yapmaktan çekindi ve Pyongyang daki Sovyet İşgal Komutanı 32 a.g.e., s. 20-21.

komisyonun ülkeye girmesine izin vermedi. Sovyetler Birliği nin bu tavrı ile seçimlerin aynı anda bütün ülkede yapılamayacağı anlaşıldı. Seçimler 10 Mayıs 1948 de sadece Güney Kore de yapıldı. 33 Güney Kore de yapılan seçimler sonucunda ve 12 Temmuz 1948 de kabul edilen Anayasa ya göre, 17 Temmuz da Kore Cumhuriyeti ilan edildi. 24 Temmuz da Cumhurbaşkanlığına Syngman Rhee seçildi ve 5 Ağustos günü hükümet kuruldu. 34 ABD, 15 Ağustos 1948 de ülke yönetimini hükümete devrederek yönetimden çekildi. 35 Kuzey Kore de Mayıs 1945 de yönetimi ele alan Halk Şurası, 9 Temmuz 1948 tarihli toplantıda, 10 Şubat 1948 de kabul edilen Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti Anayasası nı uygulamaya karar verdi. Seçimler Güney Kore den üç buçuk ay sonra yapıldı. Seçilen milletvekilleri Kore halkının Yüksek Şurası nı oluşturarak 9 Eylül 1948 de Kore Halk Cumhuriyeti ni kurdular ve cumhurbaşkanlığına Kim-il-Sung u seçtiler. Böylece Kore de iki farklı hükümet kuruldu ve her ikisi de kendilerini Kore nin tek temsilcisi olarak görmeye başladı. Kore de hükümetler kurulduktan sonra Birleşmiş Milletler Genel Kurulu nun 14 Kasım 1947 tarihli kararına göre; Sovyet ve Amerikan ordularının Kore yi boşaltmaları gerekiyordu. Sovyetler, 1948 yılı Aralık ayı içinde Kore yi boşaltmış olacaklarını Birleşmiş Milletler e bildirdi. Yalnız bu boşaltmanın Birleşmiş Milletler Kore Geçici Komisyonu tarafından yerinde kontrol edilmesine yanaşmadı. Amerikalılar da, Güney Kore ordusunun yetiştirilmesi için askeri 33 34 35 Öke, a.g.e., s. 25. Fahir Armaoğlu, 20. Yy. Siyasi Tarihi, Alkım Yayınları, İstanbul, 1995, s. 454; Yazıcı, a.g.e., s. 8. Kore de Esir Mübadelesi, s. 3.

danışmanlardan oluşan 500 kişilik bir uzmanlar grubu dışında Güney Kore yi 29 Haziran 1949 a kadar tamamıyla boşalttı. 36 ABD ve Sovyetler Birliği kendi yandaşları olan hükümetlerle ikili antlaşmalar yaparak bölgedeki nüfuzlarını korumaya çalıştı. ABD; Güney Kore Cumhuriyeti ile biri 31 Aralık 1948 de, diğeri 6 Ocak 1950 de olmak üzere iki tane askeri yardım ve güvenlik paktı imzaladı. Bu antlaşmalara göre, ABD Güney Kore ye 10 milyon dolarlık teçhizat vermeyi kabul etti. Amerikan Kongresi Dışişleri Komisyonu da 31 Ocak 1950 de, 60 milyon dolarlık yardım kararı aldı. Sovyetler Birliği ile Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti arasında 20 Mart 1949 da on yıllık bir yardım paktı imzalandı. 37 Bu anlaşmalar da açıkça göstermektedir ki, her iki güç de Kore deki nüfuzlarını tamamen terk etmek istemeyip, birbirlerinin hatalarını kollamaya başlayacaklardı. Kore Savaşı, bu iki devletin temsil ettiği iki farklı ideolojinin birbirlerini sınamak için giriştikleri savaşın adı olacaktır. 1.2. KORE SAVAŞI Kore anlaşmazlığı, 25 Haziran 1950 sabahı Kuzey Kore kuvvetlerinin Güney Kore ile sınırı oluşturan 38. paralel boyunca saldırıya geçmeleriyle sıcak savaşa dönüştü. Harekâtın bütün sınır boyunca yapılması, her şeyin önceden planlanmış olduğunu ve Kuzey Korelilerin kuvvetli donanımlarından tek bir darbe ile Güney Kore yi ilhak etmek istediklerini ortaya koyuyordu. 38 Güney Kore yi emperyalist güçlerin elinden kurtararak, bir bayrak ve rejim altında birleşik 36 37 Kore Harbinde TSK., s. 23-24 a.g.e, s. 23.

Kore yi kurmak ideali Kuzey Kore ordusunu inançlı ve canlı tutmaktaydı. 38. paralel üzerindeki bütün sınır boyunca dağınık durumda olan Güney Kore ordusu bu taarruza dayanamadı. 39 Kuzey Kore nin Sovyetler Birliği nin desteğiyle Güney Kore ye saldırdığı, Moskova nın talimatıyla bunu gerçekleştirdiği kamuoyunda genel kabul gören bir görüştü. 40 Aynı gün saat 11 de yani harekât başladıktan yedi saat sonra Kuzey Kore Hükümeti Güney Kore ye Savaş ilan etti. Kuzey Kore nin Güney Kore ye verdiği ültimatomda şu düşünceler bildiriliyordu: a) Bütün Kore komünist idaresi altında birleşecek, b) Tek Hükümet, tek ordu olacak, c) Güney Kore Hükümeti üyeleri Kuzey Koreliler e teslim edilecek d) Birleşmiş Milletler in Kore deki komisyonu, yabancı askeri ve siyasi komisyonları memleketten çıkarılacak. Kuzey Kore nin ültimatomu Güney Kore tarafından reddedildi. 41 İki tarafın askeri güç dengelerine gelince; Kuzey Kore nin 13 piyade ve bir zırhlı tümenle bir tank alayı ve 150 taktik uçaktan oluşan yaklaşık 183000 38 Ayın Tarihi, Haziran 1950, s. 199, s.s. 112 ; Hürriyet, Kore de Harp Başladı, 26 Haziran 1950; Milliyet, Kore de Dün Fiilen Harp Başladı, 26 Haziran 1950 39 Ali Denizli, Kore Harbinde Türk Tugayları, s. 23-25; Öke, a.g.e., s. 28. 40 Armaoğlu, a.g.e., s. 455; Kore de Savaşanlar Derneği nin Muhtırası, Gürsoy Matbaacılık Sanayii, Ankara, 1975, s. 9 ; Şermin Hıfzı Erim, Mehmetçik Kore Yolunda, Güney Matbaacılık, Ankara, 1950, s. 17. ; Ayın Tarihi, Haziran 1950, s. 199, s.s. 112 41 Yazıcı, a.g.e., s. 22.

kişilik iyi hazırlanmış ordusuna karşı Güney Kore ordusu, mevcutları zayıf ikişer ve üçer piyade alaylı, seferber edilmemiş 8 piyade tümeninden ibaretti. 42 ABD nin isteğiyle Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi 25 Haziran 1950 de toplantıya çağrıldı. 43 Komünist Çin in Birleşmiş Milletler e alınmaması dolayısıyla Güvenlik Konseyi toplantılarına katılmayan Sovyetler Birliği, 25 Haziran 1950 toplantısını boykot etti. Sovyet vetosu tehlikesi ortadan kalkmış olduğundan Güvenlik Konseyi, Kuzey Kore nin Güney Kore ye saldırmakla barışı bozmuş olduğuna karar verdi. 27 Haziran 1950 de Konsey, yine ABD nin isteği üzerine Kuzey Kore ye karşı zorlama tedbirlerinin uygulanmasına karar verdi. 44 Güvenlik Konseyi nin o güne kadar zorlama tedbirleri alabildiği tek olay Kore olayıdır. Zorlama tedbirlerinin alınması, ABD nin olay bölgesine yakın yerlerde hazır kuvvetlerinin bulunması ve kuvvetlerini kullanmak arzusunda olması; komünizmin yayılmasını önlemek için giriştiği mücadele sayesinde gerçekleşti. Ayrıca Birleşmiş Milletler Komisyonu nun Kore de bulunması ve saldırı olayını yerinde tespit ederek, bundan teşkilatı haberdar etmesi ile olayın Güvenlik Konseyi nde görüşülmesi sırasında Sovyetler Birliği temsilcisinin bulunmaması ve alınan kararları veto edememesi sonucu bu tedbirler alındı. 45 26 Haziran 1950 de Kuzey Kore nin hücuma devam ettiği anlaşıldığından, bölgede silahlı taarruzu geri püskürtmek ve barışı iade için Kore Cumhuriyeti ne yardım yapılması istenilerek, 28 Haziran 1950 de bütün üye devletlere Birleşmiş Milletler Konseyi nin hür milletler tarihinde çok önemli bir 42 43 44 45 Kore Harbinde TSK..., s. 25; Celal Dora, Kore Savaşında Türkler, İstanbul, 1963, s. 2. Ayın Tarihi, Haziran 1950, s. 199, s.s. 112 Ayın Tarihi, Haziran 1950, s. 199, s.s. 115 Emine Yılmaz-Meliha Yücel, Kore Savaşı (1950-1953) Türkiye ve Dünya Açısından Genel Bir Değerlendirmesi. Askeri Tarih Bülteni, s. 145.

dönüm noktası olan 27 Haziran 1950 tarihli kararı bildirildi. 46 Alınan karar sonucunda Birleşmiş Milletler de herhangi bir saldırıya karşı direnme azmi doğmuş ve üye devletler kollektif emniyetin savunmasında birleşerek Konsey kararını 56 üye devletten 53 ü prensip itibarıyla kabul etmişlerdi. 47 Doğal olarak Pekin gelişmelerden memnun değildi. 28 Haziran 1950 de Mao Tse Tsung adamlarını topladı. Çin Dışişleri Bakanı Çu En Lai, ABD nin tavrını açıkça Çin topraklarına silahlı saldırı olarak değerlendirdi. Mao Tse Tsung konuşmasında Washington u suçlayarak: Asya Asyalılarındır. Amerika nın Kore, Filipin, Tayvan ve diğer yörelerin içişlerine müdahalesi haksızdır diyerek Amerikan emperyalizminin her provakasyonuna karşı çıkılması gerektiğini belirtti. 48 ABD Başkanı Truman ın gelişen olaylar karşısında dünya kamuoyuna verdiği demeç çok geniş yankı yaptı. Truman; Birleşmiş Milletler e inandıklarını ve Birleşmiş Milletler i desteklemek için Kore ye gittiklerini vurgulayarak Kore nin bağımsız bir devlet olmasını istediklerini, Kore deki çarpışmaların bir üçüncü dünya savaşına yol açmaması gerektiğini belirtti. Ayrıca Asya nın herhangi bir bölgesinde gözlerinin olmadığını da söyleyerek Çin in rahat olması gerektiği fikrini savundu. 49 Savaşın üçüncü gününde Seul Kuzey Korelilerin eline geçti. 50 Temmuz başından itibaren ileri kısımları ile Han Nehrini geçen Kuzey Kore Ordusu karşılarında hiçbir direniş olmadığından ilerlemelerine devam etti. Bu ilerlemeler 46 Ayın Tarihi, Haziran 1950, s. 199, s.s. 115; Hürriyet, Birleşmiş Milletler Fiilen Müdahalede Bulunacak, 29 Haziran 1950 47 Yılmaz-Yücel, a.g.m., s. 145. 48 Öke, a.g.e., s. 33-34. 49 Erim, a.g.e., s. 17. 50 Ayın Tarihi, Haziran 1950, s. 199, s.s. 121; Hürriyet, Komünistler Seul Şehrini Zaptettiler, 29 Haziran 1950; Milliyet, Kızıllar Güney in Başşehri Seul ü İşgal Ettiler, 29 Haziran 1950; Zafer, Cenup Kore nin Başşehri Kızılların Eline Düştü, 29 Haziran 1950.

sonunda Suvon, Pyenytek ve Chanon Kuzey Koreliler in eline geçti. 51 Amerikan kara kuvvetleri ise ilk olarak 4 Temmuz 1950 de Kuzey Koreliler le Pyonytek bölgesinde savaşa girerek ilk ciddi direnişi gösterdi. 52 8 Temmuz 1950 de Truman, Uzak doğu Başkomutanı General Douglas Mc Arthur u Birleşmiş Milletler Kuvvetlerinin Başkomutanlığına atadı. 53 Mc Arthur un komutası altında Kore Cumhuriyeti ve Amerikan kara, deniz ve hava birliklerinden başka Avustralya ve İngiltere deniz ve hava birlikleriyle Yeni Zelanda, Fransa ve Kanada savaş gemileri bulunmaktaydı. 10 Temmuz dan itibaren B.M. Ordusu ilk günlerdeki paniği üzerinden attı ve planlı bir direnişle Kuzey Kore nin akınlarını durdurmayı başardı. 54 Savaşın ilk günlerinde olanca kuvvetiyle Güney e ilerleyen Kuzey Kore, ABD nin Güney Kore ye yardımıyla ilerlemesini yavaşlatmak zorunda kaldı. 5 Temmuz 1950 de Güney Kore ye gelen 24. Amerikan Tümeni nden sonra 14 Temmuz da savaş bölgesine 25. Amerikan Tümeni nin gelmesiyle Güney Kore nin morali düzeldi. 55 Kuzey Kore nin Temmuz 1950 sonlarında büyük gayret ve enerji harcayarak özellikle kara kuvvetlerindeki sayı üstünlüğüne dayanarak zayıf Güney Kore ve az mevcutlu ABD kuvvetlerine yaptığı saldırı başarıya ulaştı ve bu saldırı sonucunda birleşik kuvvetler Naktang Nehri gerisine atıldı. Eylül ayının ortalarına kadar Kuzey Kore Başkomutanlığı 13 piyade tümeni, iki tank 51 Ayın Tarihi, Temmuz 1950, s. 200, s.s. 91. 52 Ayın Tarihi, Temmuz 1950, s. 200, s.s. 92. ; Hürriyet, Kore de Amerikalılar Kızıllarla Çarpışıyor, 5 Temmuz 1950; Zafer, Kore de Amerikalılar ın İlk Muvaffakiyetleri, 6 Temmuz 1950. 53 Ayın Tarihi, Temmuz 1950, s. 200, s.s.88 ; Zafer, Mc Arthur Başkomutan Oldu, 9 Temmuz 1950. 54 Yılmaz-Yücel, a.g.m., s. 145; Ayın Tarihi, Temmuz 1950, s.200, s.s. 94. 55 Ayın Tarihi, Temmuz 1950, s. 200, s.s. 95; Zafer, Kore de Vaziyet Amerikalılar ın Lehine İnkişaf Etmeye Başladı, 17 Temmuz 1950.

alayı ve zırhlı tümenin bir kısmıyla yaptığı şiddetli hücumlarda kısmi başarılar dışında esaslı bir başarı kazanamadı. 56 Kuzey Kore Ordusu nun 1.5 aylık aralıksız hücumlarına karşı savunmaya geçen müttefik kuvvetler, karşı hücuma geçip savaşın kontrolünü ele geçirmek istediler. 15 Eylül 1950 sabahı Birleşmiş Milletler Ordusu, Pusan a yüklenen Kuzey Kore Ordusu nun geri bağlantısını kesip, onları yok etmek amacıyla Seul yakınlarındaki Inchon a çıkarma yaptı. 57 On gün kadar süren şiddetli çatışmalar sonucu 28 Eylül 1950 de Seul geri alındı. 58 Seul ün işgali üzerine Hükümeti Pusan a taşıyan Güney Kore Cumhurbaşkanı Syngman Rhee, 29 Eylül 1950 günü Hükümet ile beraber Başkent e geri döndü. 59 Birleşmiş Milletler Ordusu, Inchon çıkarması ile beraber Pusan daki Kuzey Kore çemberini kırarak bu kuvvetleri geri çekilmeye zorladı. 16 Eylül 1950 de başlayan karşı hücuma üç gün şiddetle karşı koyan Birleşmiş Milletler Ordusu 18 Eylül den itibaren Kuzey Kore Ordusu nu Pusan dan kovarak 22 Eylül 1950 ye kadar 110 km. kuzeye sürdü. 60 Bu savaşlarda ağır kayıplara uğrayan Kuzey Kore Ordusu nun altı tümeni dağıtılmış, binlerce askeri esir alınarak savaşın başlangıcındaki ilk başarıları ortadan kaldırılmıştır. 61 56 Hüsnü Erkilet-Tevfik Bıyıklıoğlu, Hayrettin Arun; Kore Harbinde TSK nın Muharebeleri (1950-1953) Ankara, 1975, s. 55-57. 57 Ayın Tarihi, Eylül 1950, s. 202, s.s. 55; Hürriyet, Kore de Kızıllara Öldürücü Bir Darbe İndirildi, 16 Eylül 1950; Milliyet, Kore de Müttefiklerin Bir Zaferi, 16 Eylül 1950; Ulus, Birleşmiş Milletler Kuvvetleri Kore de Inchon Limanı na Bir Çıkarma Yaptılar, 16 Eylül 1950. 58 Ayın Tarihi, Eylül 1950, s. 202, s.s. 62; Hürriyet, Kızıl Kore Ordusu Tam Bir Bozgun Halinde, 29 Eylül 1950; Zafer, Amerikan Kuvvetleri Şimali Kore ye Girecek, 29 Eylül 1950; Ulus, Kore de Komünistler Perişan Bir Halde Kuzeye Kaçıyorlar, 29 Eylül 1950. 59 Ayın Tarihi, Eylül 1950, s. 202, s.s. 63; Ulus, Mc Arthur Dün Seul de İdareyi Sivillere Teslim Etti, 30 Eylül 1950. 60 Ayın Tarihi, Eylül 1950, s. 202, s.s. 56-59; Hürriyet, Kore de Komünistleri Kuşatan Çember Gittikçe Daralıyor, 24 Eylül 1950; Ulus, Komünist Koreliler Durmadan Çekiliyor, 24 Eylül 1950. 61 Ulus, Son Beş Gün İçinde 20 Bin Komünist İmha Edildi, 27 Eylül 1950.

Birleşmiş Milletler Ordusu bu zaferden sonra düşmanın kuzeyde yeniden toplanabilmesini engellemek ve bir daha güneye saldırmasını önlemek amacıyla, 8 Ekim 1950 de, 38. paraleli aşarak Kuzey Kore topraklarına ilk kez girmiş oldu. 62 18 Ekim 1950 de Kuzey Kore nin başkenti PYONGYANG 1. Amerikan Süvari Tümeni tarafından ele geçirildi. 63 Pyongyang ın düşmesi Çin in, savaşa katılıp katılmama konusundaki düşüncesini derinden etkiledi. Birleşmiş Milletler Ordusu 38. paraleli geçmeden Çin Başbakanı Chou En Lai Pekin Radyosu nda: Komşusu istilaya uğrarken Çin ulusu kayıtsız kalamaz. Çin ulusu her vakit Kore ulusuyla beraber olmuştur. Kore yi kurtarmak için Kore ulusunu destekleyecektir, diyordu. Çin Halk Cumhuriyeti yaptığı propagandalarda Kore nin tarih boyunca Çin in güvenlik ve esenliği için birinci derecede önemli bir yer olduğunu vurgulayarak, önceleri Japonlar ın yaptığı gibi, şimdi de Amerikalılar ın Kore üzerinden bütün Çin i ve Asya yı istila etmeye çalıştıklarını iddia ediyordu. 64 Birleşmiş Milletler Ordusu, Kuzey Kore yi bütünüyle etkisizleştirmek için 24 Kasım 1950 de genel hücuma geçti 65. 26 Kasım da Çin gönüllüler den oluşan ordularını karşı hücuma geçirdi ve bu durum Birleşmiş Milletler Ordusu nda paniğe ve geri çekilmeye neden oldu. 66 Sekiz tümenle 2. Güney Kore Kolordusu nu kuşatan Çinli kuvvetler, Güney Kore Ordusunu geri çekilmeye 62 Ayın Tarihi, Ekim 1950, s. 203, s.s. 88; Hürriyet, Amerikalılar Dün 38. Arz Dairesini aşıp Kuzey Kore Arazisine Girdiler, 9 Ekim 1950; Ulus, Amerikalılar Kuzey Kore de, 9 Ekim 1950. 63 Ayın Tarihi, Ekim 1950, s. 203, s.s. 91-92; Hürriyet, Kızıl Kore nin Merkezi Pyongyang Dün Düştü, 19 Ekim 1950; Milliyet, Kızıl Kore Başkenti Zaptedildi, 19 Ekim 1950. 64 Erkilet, a.g.e., s. 62. 65 Ayın Tarihi, Kasım 1950, s. 204, s.s. 139-140; Hürriyet, Kore de Başlayan Büyük Taarruz Gelişiyor, 25 Kasım 1950; Milliyet, Kore Harbi ne Son Verecek Taarruz Dün Başladı, 25 Kasım 1950; Zafer, Kore de Umumi Taarruz Başladı, 25 Kasım 1950; Ulus, Kore de Büyük Taarruz Dün Başladı, 25Kasım 1950, 66 Ayın Tarihi, Kasım 1950, s. 204, s.s. 142-143; Hürriyet, Kore de Kızıl Çinliler Hücuma Geçtiler, 27 Kasım 1950; Milliyet, Kore de Kızıl Kuvvetler Mukabil Taarruza Geçti, 27 Kasım 1950; Zafer, Kore Savaşı nda Çetin Bir Safha, 27 Kasım 1950.

zorlayarak, 8. Ordu nun sağ yanını kuşatmaya çalışırken, bu tehlikeyi önleme görevi aynı gün bölgeye gelen Türk Tugayı na verildi. 67 30 Kasım 1950 den itibaren Birleşmiş Milletler Ordusu çekilme harekatına girişerek önce Kuzey Kore Başkenti Pyongyong a ve sonra da Güney Kore Başkenti Seul e kadar geriledi. 68 8. Ordu Komutanlığı, Kuzey Kore hücumlarından ötürü 14 Aralık 1950 de İmjin Nehri ağzında savunma önlemleri aldı. 69 31 Aralık 1950 de Kuzey Korelilerin başlattıkları büyük saldırı Birleşmiş Milletler Ordusu nun durumunu sarstı. 70 2 Ocak 1951 de 3. Güney Kore Kolordusu nun üç tümeni Kuzey Koreli güçlerin baskısı sonucunda çok hırpalandı ve 3 Ocak tan itibaren Seul boşaltıldı. 71 Kore de Çin hücumu devam ederken, Birleşmiş Milletler in Kore anlaşmazlığını barış yoluyla çözme girişimleri Sovyetler Birliği ve Çin tarafından yetersiz bulundu. Barış görüşmelerinin başlayabilmesi için öncelikli olarak Çin in Birleşmiş Milletler e kabul edilmesi bu iki ülkenin öne sürdüğü şartların bir tanesiydi. 72 Çin Başbakanı Chou En Lai 16 Ocak 1951 de, Birleşmiş Milletler in ateşkes önerisini açıkça reddetti ve ateş kesilme işini konuşmak üzere Birleşmiş Milletler dışında, Çin de, Çin Halk Cumhuriyeti, Sovyetler Birliği, Fransa, 67 Erkilet, a.g.e., s. 63-64. 68 Hürriyet, Kore de Durum Vehamet Kesbediyor, 6 Aralık 1950. 69 Erkilet, a.g.e., s. 141. 70 Ayın Tarihi, Aralık 1950, s. 205, s.s. 118; Hürriyet, Kore deki Kızıllar Taarruz Hazırlıklarını Bitirdiler, 1 Ocak 1951; Milliyet, Kore de Kızıl Çin Taarruzu, 2 Ocak 1951; Zafer, Kore de Kızılların Taarruzu Dün Sabah Başladı, 2 ocak 1951; Ulus, Kore de Büyük Kızıl Taarruzu Başladı, 2 Ocak 1951. 71 Ayın Tarihi, Ocak 1951, s. 206, s.s. 99; Hürriyet, Kızıllar Seul ün Varoşlarına Girdiler, 4 Ocak 1951; Milliyet, Komünistler dün Seul e Girdiler, 4 Ocak 1951; Ulus, Komünistler Seul e Girdi, 5 Ocak 1951; Zafer, Seul Terk Edildi, 5 Ocak 1951, 72 Ayın Tarihi, Ocak 1951, s. 206, s.s. 104.

İngiltere, ABD, Hindistan ve Mısır ın katılacağı Yedi Devlet Konferansı düzenlenmesini önerdi. 73 Çin tarafı Birleşmiş Milletler in önerisine karşı çıkış gerekçesi olarak, bu görüşmeler sırasında Birleşmiş Milletler Ordusu nun kayıplarını telafi etmek için oyalama taktiği kullanacaklarını gösteriyordu. 74 Ateşkes önerisinin Çin tarafından kabul edilmemesi üzerine, ABD, 20 Ocak 1951 de: Çin Hükümeti, Kore de saldırıda bulunmuştur. Derhal ateş kesilmesi ve silahlı kuvvetlerini, Kore den geri çekmesi için kendisine başvurulmalıdır. Ayrıca, taarruzu karşılamak için, kollektif tedbirler almak üzere bir komite kurulmalıdır ve bu komite çarpışmaları sona erdirmek ve Kore de barış yoluyla Birleşmiş Milletler amaçlarını gerçekleştirmek üzere, aracılıkta bulunmalıdır, şeklindeki önerilerini Birleşmiş Milletler Genel Kurulu na sundu. 75 Anlaşmazlığın bu aşamasında Amerika, Çin i saldırgan ilan etmek için büyük diplomatik mücadele verdi. Başta Hindistan olmak üzere bazı üye devletler, Sovyetler Birliği ni kızdırmamak ve bir üçüncü dünya savaşına meydan vermemek üzere böyle bir fikre sıcak bakmıyorlardı. 1 Şubat 1951 de Çin, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu nda saldırgan ilan edildi. Karar 7 ye karşı 44 oyla kabul edildi. Hindistan, Birmanya ve Rusya bloku aleyhte oy kullanmış, Asya ve Arap Devletleri çekimser kalmışlardı. 76 Birleşmiş Milletler Genel Kurulu nun 1 Şubat 1951 de aldığı kararda: Çin Halk Cumhuriyeti, Kore de barış yoluyla anlaşmazlığı çökmek üzere, çarpışmaların kesilmesi için yapılan önerileri kabul etmemiştir. Çin Silahlı Kuvvetleri Kore de geniş ölçüde, Birleşmiş Milletler 73 74 75 76 Ayın Tarihi, Ocak 1951, s. 206, s.s. 104; Hürriyet, Mütareke Ümitleri Artıyor, 17 Ocak 1951 Hürriyet, Kızıl Çin Tarafından Dün Yapılan Mukabil Teklifleri Kabul Edemeyeceğini Birleşik Amerika Resmen Bildirdi, 18 Ocak 1951; Ulus, Komünist Çin Ateşkes Teklifini Dün Reddetti, 18 Ocak 1951. Erkilet, a.g.e., s. 162. Hürriyet, Kızıl Çin Mütecaviz İlan Edildi, 1 Şubat 1951; Ulus, Genel Kurul da Kızıl Çin Mütecaviz İlan Edildi, 2 Şubat 1951; Milliyet, Kızıl Çin Nihayet Dün Mütecaviz İlan edildi, 1 Şubat 1951.

kuvvetlerine saldırılarına devam etmektedir. Çin Halk Cumhuriyeti, Kore de daha önce saldırgan olan tarafa doğrudan doğruya yardım etmiş ve Kore de Birleşmiş Milletler e saldırıya geçerek, bizzat kendisi de saldırgan bir durum almıştır. Birleşmiş Milletler in Kore siyaseti, barış yoluyla çarpışmaları sona erdirmektir. Bu amaçla bir arabulucu komite de kurulmuştur, denilerek Çin Halk Cumhuriyeti nin saldırgan ilan edilmesinin nedenleri açıklandı. Çin, Genel Kurul un aldığı bu karara itiraz ederek, kararı usulsüz bulmuş ve hiçbir hüküm ifade etmeyeceğini bildirerek Arabulucu Komite nin girişimlerinin dikkate alınmayacağını Başbakanı Chou En Lai tarafından dile getirmiştir. 77 Erkilet e göre; Birleşmiş Milletler, Çin i saldırgan ilan etmekle yetinmek zorunda kalmış ve daha fazla yaptırımın yeni bir dünya savaşına neden olabileceği varsayılarak daha fazla ileri gidilmeyeceğine inanmıştı. 78 Birleşmiş Milletler örgütünde ateş kesilmesi ve Kore anlaşmazlığının barış yoluyla çözülmesi için yapılan girişimler ve çabalar sonuç vermedi. Kuzey Kore Ordusu 1951 yılının ilk yarısında yaptığı birkaç hücumla Kore işini bir zaferle sonuçlandıracağı ümidine kapıldı. 16 Mayıs 1951 deki büyük hücumu durdurulduktan ve Birleşmiş Milletler Ordusu 38. paralel üstüne yerleştikten sonra çarpışmaların mevzi savaşına dönüştüğü ve çok uzayacağı anlaşıldı. Bu durum iki tarafa da barış yapmaktan başka çıkar yol kalmadığını gösteriyordu. 30 Haziran 1951 günü, General Douglus Mc Arthur un yerine Birleşmiş Milletler Ordusu Başkomutanlığı na getirilen General Ridgway, Kuzey Kore Ordusu Başkomutanı na bir mesaj gönderdi. Mesajda General Ridgway; Kore de çarpışmaların ve silahlı kuvvetlerin her türlü hareketlerinin durdurulmasını 77 Erkilet, a.g.e., s. 162.

sağlayacak bir ateşkes yapılmasını, bu ateşkesin yürütülmesini güvence altına alacak şartların konuşulması için bir görüşme düzenleyebileceklerini belirtti. 79 Böyle bir görüşmenin arzu edilmesi halinde, görüşme yeri ve tarihi konusundaki Birleşmiş Milletler taleplerinin neler olacağını da General Ridgway mesajında açıkladı. Buluşmanın Wonson Limanı nda bir Danimarka hastane gemisinde yapılması Birleşmiş Milletler Ordusu nca önerildi. 80 Bu öneriye karşı, Pekin in,1 Temmuz 1951 de verdiği cevapta, böyle bir görüşmenin yapılmasının uygun olduğu belirtildi ve buluşma noktası olarak 38. paralel üzerinde belirlenecek bir yerin tespit edilmesi karşı tarafa önerildi. 81 Görüşmeler Kaesong de başladı, iki taraf da prestij kaybetmeyi göze alamadıklarından özellikle esir değişikliğini bahane ederek görüşmeleri uzattılar. Bir yandan görüşmeler devam ederken bir yandan da savaş sürmekteydi. Görüşmeler boyunca her iki taraf da oldukça isteksizdi. 82 Görüşmelerdeki tıkanıklığı ve yavaşlığı pek iyi karşılamayan Türk Basını nın bu durumdan ötürü Kuzey Koreliler i suçladıkları görülmektedir: M. Feridun Bellisar, görüşmelerin uzamasından Çinliler i sorumlu tutarak, özellikle esir değişikliği konusunda çıkarlarını korumak için her türlü dolambaçlı yollara giriştiklerini belirtmekteydi. Uzun pazarlıklar sonucu müttefiklere birçok şartlarını kabul ettirdiklerini, veya onları bazı taleplerinden 78 a.g.e., s. 163. 79 Ayın Tarihi, Haziran 1951, s. 211, s.s. 139-140; Hürriyet, Kore de Kızıllarla Mütareke Şartları, 1 Temmuz 1951; Milliyet, General Ridgway Dün Resmen Mütareke Teklifi Yaptı, 1 Temmuz 1951 80 Erkilet, a.g.e., s. 323-324. 81 Ayın Tarihi, Temmuz 1951, s. 212, s.s. 108; Hürriyet, Kızılların Mütareke Teklifine Cevabı, 2 Temmuz 1951; Milliyet, Kore de Sulh İçin Atılan İlk Adım, 2 Temmuz 1951; Zafer, Dünyanın Beklediği Müjde: Kore Harbi Sona Eriyor, 2 Temmuz 1951; Ulus, Kızıllar Mütareke Teklifini Kabul Etti, 2 Temmuz 1951.

vazgeçirdiklerini savunan Bellisar, esirler sorununu çözeceklerini anladıkları gün Çinlilerin ateşkes antlaşmasını imzalayacaklarını belirtmekteydi. 83 Hüseyin Cahit Yalçın, Kore macerasının barış yoluyla bitmesinin yakın olduğunu, bu maceradan Moskova nın bir şey elde edemeyeceğini savunmaktaydı. 1951 yılındaki makalesinde Yalçın: Bir sene devam eden Kore macerası sona erecek gibi görünüyor. Kore de devamlı bir sulh tesis edilecek mi? Kore komünist pençesinden kurtarılacak mı? Bunu zannetmeyiz. Sona erecek olan şey bildiğimiz silahlı harp olacak ve artık kan akmayacaktır. Fakat karşılaşmakta olduğumuz hakiki meseleden hiçbir şey eksilmeyecektir. Kore Harbi nin bu suretle bitmesi muhakkak ki Bolşevikler için bir muvaffakiyetsizliktir ve bir hayal sükutudur. Kore de taarruza geçerken elbette bir maksatları vardı. Bu maksatlar nelerden ibaret olursa olsun, bunların tahakkuk ettiğine dair ortada bir işaret yoktur. Çünkü ne maddi bakımdan ne de manevi bakımdan Moskova nın bir şey kazandığı iddia olunamaz. Bilakis Moskova nın burnunun biraz sürtüğü şüphesizdir. demekteydi. 84 1952 yılındaki bir makalesinde ise barış görüşmelerinin yavaşlığından şikayet eden Yalçın, 2 seneden beri bin bir zahmetle devam eden müzakerelerin bu gidişle savaş bitse bile devam edeceğini belirterek, yakın bir zamanda ateşkes antlaşmasının imzalanma olasılığının olmadığını düşünmekteydi. 85 1953 yılı başında, Birleşmiş Milletler Ordusu, normal keşif kolu faaliyetinden başka önemli hiçbir harekatta bulunmadı ve bazı küçük çaptaki saldırıları karşılamakla yetindi. Nisan 1953 de Kuzey Koreliler le hasta ve yaralı esirlerin değiştirileceğine ve ateşkes konuşmalarına tekrar başlanacağına dair 82 83 84 85 Hürriyet, 50 Saniye Süren Mütareke Görüşmesi, 14 Nisan 1952. M. Feridun Bellisar, Kore de Mütareke Ümidi Var mı? Hürriyet, 2 Haziran 1952. Hüseyin Cahit Yalçın, Kore Macerası, Ulus, 5 Temmuz 1951. Hüseyin Cahit Yalçın, Kore Harbi Nasıl Bitecek, Ulus, 17 Eylül 1952.

çıkan haberler barış olasılığının arttığını göstermekteydi. 86 Panmunjom da yapılan görüşmelerde en büyük sorun, ülkelerine dönmek istemeyen esirler sorunuydu. Bu sorun esaret altında iken karşıt ideolojiyi benimseyen esirlerin durumu ile ilgiliydi. İki taraf bu durumdaki esirlerin karşılıklı olarak iade edilmesine karar verdikleri zaman sorunun halledildiği ve ateşkes antlaşmasının imzalanmasının artık an meselesi olduğu sanıldı. Güney Kore Cumhurbaşkanı Syngman Rhee antlaşmaya varılan ateşkes hükümlerini bu haliyle kabul etmeyeceğini bildirdi ve komünizme karşıt 27 bin Kuzey Koreli esiri antlaşma metnine aykırı olarak salıverdi. Oysaki antlaşmaya göre bu esirler Kuzey Kore ye teslim edilecekti. Olayların gidişi üzerinde olumsuz etki edecek nitelikte olan bu davranış sonrası Kuzey Kore Ordusu ateşkes antlaşmasının imza edildiği gün olan 27 Temmuz 1953 tarihine değin sürecek olan yeni bir saldırıya girişti. Kuzey Koreliler bu saldırı ile çok güçlü olduklarını ve Birleşmiş Milletler Ordusu nun kendilerini Kore den çıkarmaya gücünün yetmeyeceğini ispatlamış oluyordu. 87 Birleşmiş Milletler Ordusu Başkomutanı, ateşkesi 18 Haziran 1953 te imzalamayı tasarlarken aynı gün 27 bin antikomünist esirin Syngman Rhee nin emriyle salıverilmesi bütün dengeleri sarstı. ABD Cumhurbaşkanı Eisenhower, Syngman Rhee yi ikna için Beyaz Saray a davet etti. Güney Kore Cumhurbaşkanı bu karışık zamanda Kore yi terk edemeyeceğini belirterek, ABD Dışişleri Bakanı John Foster Dulles ın Kore ye gönderilmesini önerdi. 88 86 Hürriyet, Mütareke Müzakereleri Kore de Yeniden Başladı, 27 Nisan 1953; Ulus, Kore de Mütareke Görüşmeleri Başladı, 27 Nisan 1953. 87 Erkilet, a.g.e., s.380-382; Hürriyet, Kore de Binlerce Kızılın Giriştiği Büyük Taarruz, 1 Haziran 1953; Ulus, Kore de Şiddetli Savaşlar, 30 Mayıs 1953; Zafer, Kore de Kızıllar Büyük Bir Taarruza Girişti, 30 Mayıs 1953. 88 Hürriyet, Güney Kore Mütarekeyi Yeniden Baltaladı, 23 Temmuz 1953; Ulus, Mütareke Gene Suya Düşüyor, 23 Temmuz 1953; Zafer, Rhee, Mütarekeye İştirak Etmiyor, 23 Temmuz 1953.

22 Haziran 1953 te, Birleşmiş Milletler Ordusu Komutanı ile ABD Dışişleri Bakanı Yardımcısı Robertson un Güney Kore Cumhurbaşkanı Syngman Rhee ile konuşmaları çok tartışmalı geçti. Birleşmiş Milletler Ordusu Komutanı Güney Kore Cumhurbaşkanı na kendisini ateşkesi kabule alıştırmasını ve Birleşmiş Milletler in Çinliler i Kore den atmaya gücünün yetmeyeceğini anlatmaya çalıştı. Güney Kore Cumhurbaşkanı Synggman Rhee siyasi komitenin Kore Sorunu nu çözmeyi başaramadığı takdirde, ateşkesin sona ermesini ve savaşın başlamasını istiyordu. Kore de bulunan ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Robertson, 12 Temmuz 1953 te Tokyo ya hareket ederken Güney Kore Cumhurbaşkanı nın ABD Cumhurbaşkanı Eisenhower e kendisinin ateşkesi engellemeyeceğine dair bir mektubunu götürüyordu. Bu söze karşılık, ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Güney Kore Cumhurbaşkanı Syngman Rhee ye şu vaatlerde bulunmuştu: Mütarekeden sonra ve Amerikan Senatosu nun onamasıyla ABD ile Güney Kore Cumhuriyeti arasında karşılıklı güvenlik paktı yapılacak; uzun süre için ekonomik yardım ve ilk olarak 200 milyon dolarlık bir ödenek verilecek ve ateşkesin imzasıyla birlikte, Birleşmiş Milletler Komutanlığı Kore halkına, 9,5 milyon dolar kıymetinde yiyecek dağıtacaktı. 89 Bu gelişmelerden sonra 12 Temmuz 1953 te Birleşmiş Milletler ateşkes delegesi General Harrison, Kuzey Koreliler e Panmunjom da sona eren görüşmeler sonucunda Güney Kore Cumhuriyeti kuvvetleri dahil olmak üzere Birleşmiş Milletler Komutanlığı nın ateşkes hükümlerini uygulamaya hazır olduğunu bildirdi. Kuzey Koreliler de, son hücumla bir miktar arazi kazandıktan 89 Erkilet., a.g.e., s. 391-392.