ISSN: 2148-0273 Cilt 4, Sayı 2, 2016 Vol. 4, Issue 2, 2016 DİYARBAKIR İLİNDE NİSAN AYINDAN ELDE EDİLEN İNEK SÜTLERİNİN DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ (WHO) STANDARTLARINA UYGUNLUKLARININ BELİRLENMESİ Merve YOLDAŞ 1, Özlem ERTEKİN 1* Özet Bu araştırma Diyarbakır ilinden nisan ayında elde edilen inek sütlerinde ph ve yağsız kuru madde değerlerinin Dünya sağlık örgütü (WHO) standartlarına uygunluklarının belirlenmesini amaçlamıştır. Veriler ortalama ± standart hata olarak ifade edilmiştir. Süt parametre değerleri tek örnek t testi kullanılarak referans değerlerle karşılaştırılmıştır. Karşılaştırmalar SPSS istatistik programı ile yapılmıştır. Süt ph değerleri Nisan ayında 6.49 olarak elde edilmiştir. Bu sonuç WHO standartları (6.6) için uygun bulunmamıştır. Oysa süt yağsız kuru maddesi (% 9.71) WHO standartlarına uygun bulunmuştur. Anahtar kelimeler: İnek, Süt, ph, Yağsız kuru madde, Standart, Dünya Sağlık örgütü Determination of Suitability to WHO Standards of Cow Milk Obtained from Diyarbakır Province in April Abstract This research aimed to determine the favorable to WHO Standards of ph and non-fat solid values in cow milk obtained from Diyarbakır Province in April. The data were presented as mean ± standard error. The values of milk parameters were compared with the reference values using one-sample t test. Comparisons were done with help of the SPSS statistical program. Milk ph values were obtained by 6.49 in April. This result was not favorable for WHO standards (6.6). Whereas, milk non-fat solid (9.71, %) was suitable for mentioned standard (7.71, %). Key words: Cow, Milk, ph, non-fat solid, Standard, WHO 1 Tunceli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Gıda Mühendisliği Bölümü, Tunceli *Sorumlu Yazar e-mail: oertekin@tunceli.edu.tr
Merve YOLDAŞ, Özlem ERTEKİN 99 1. Giriş Türkiye nin tam üyelik için tarım sektöründe uyum zorunluluğu olan AB de süt sektörü Ortak Tarım Politikası çerçevesinde uzun yıllardır desteklenmektedir. Bu desteklemeler sonucunda süt sektörü teknik ve ekonomik yönden dünya ortalamalarının üzerinde gelişmeler göstermiştir (Demirbaş, 2005). Ülkemizde süt üretiminde yetersizlik, süt fabrikaları arasındaki rekabet ve süt alımında kontrole yönelik alt yapının oluşturulmamış olması nedeniyle, fiyatlandırmada sütün ekonomik öneme sahip parametrelerinin belirlenmesine yönelik çalışmalar oldukça yetersiz seviyededir. Ancak yakın gelecekte kaliteli süt üreten üreticiler hak ettikleri fiyat farklarını alabileceklerdir. Süt biyokimyasal parametreleri üzerinden fiyatlandırma sistemi ülkemiz süt üreticileri arasında pozitif rekabete neden olacak ve bunun sonucunda ülkede kaliteli süt üretimi yönünde olumlu ivme kazanılacaktır. Sütte biyokimyasal parametreler üzerine değişik çevre koşullarında ve ülkemizde mevcut ırklar bazında istatistiki kontrollerin yapıldığı araştırmalar son yıllarda ağırlık kazanmıştır (Cetin ve ark., 2010; Cimen, 2007; Cimen, 2012 a; Çimen 2016 a; Tekelioglu ve ark., 2010). Mevcut araştırmada da Diyarbakır ilinden Nisan ayında elde edilen inek sütlerinin Dünya Sağlık Örgütü standartlarına uygunlukları konusunda istatistikî kontrollerinin yapılması amaçlanmıştır. 2. Materyal ve Yöntem Mevcut çalışmada Diyarbakır ilinden 2016 yılı Nisan ayında özel bir süt fabrikasından günlük olarak toplanan sütlerdeki biyokimyasal parametrelerden ph ve yağsız kuru madde miktarlarının analizleri yapılmıştır. Sütteki yağsız kuru madde değeri Milkana Superior Milk Analyzer (with data memory) cihazı ile, ph ise ph metre (orion 3 star) cihazı yardımıyla belirlenmiştir. Numune kabına 10 ml süt örneği konulmuş ve 90 saniye sonunda cihazdan ilgili sonuçlar okunmuştur. Bu veriler sonucu elde edilen ortalamaların Hossein (2013) isimli araştırıcı tarafından bildirilen Dünya Sağlık Örgütü (WHO) standartlarına uygunluğunun belirlenmesinde Tablo 1 deki değerler referans alınmıştır. Yağsız kuru madde ve ph ortalamalarının referans değerlerle istatistikî olarak karşılaştırılması amacıyla tek örnek t-testi kullanılmıştır (Çimen, 2012b; 2015; Ntoumanis, 2005). Veri setinin normal dağılıma uygunluğunun belirlenmesi amacıyla normal dağılım testi kullanılmıştır (Box ve ark., 2005; Çimen, 2016 b; Saunders ve ark., 2009). Toplam yağ ve protein değerlerinin Türk (TS) ve AB standartlarına uygunluğunun belirlenmesinde Tablo 1 de verilen referans değerler kullanılmıştır.
100 Diyarbakır İlinde Nisan Ayından Elde Edilen İnek Sütlerinin Dünya Sağlık Örgütü (Who) Standartlarına Uygunluklarının Belirlenmesi Tablo 1. WHO için çiğ inek sütü standartları Referans Değerler ph 6,6 Yağsız Kuru Madde (En az) % 7,71 İlgili istatistikî analizlerin yapılabilmesi için SPSS 20 paket programı kullanılmıştır (Norusis, 1993). 3. Araştırma Bulguları ve Tartışma Diyarbakır ilinden Nisan ayında elde edilen inek sütlerinin Dünya Sağlık Örgütü standartlarına uygunluklarını belirlemek amacıyla tek örnek t testi yardımı ile yapılan istatistikî kontrollerin analiz sonucu Tablo 2 de gösterilmiştir. Tablo 2. Süt Biyokimyasal Parametrelerinin WHO standartları ile Karşılaştırılması Parametre Ortalama±Std. hata Referans Değerler Önemlilik Seviyesi ph 6,49± 0,15 6,6 ** Yağsız Kuru Madde 9,71± 0,18 7,71 ** **p<0.01 Tablo 2 de gösterilen analiz sonucuna bakıldığında araştırmadaki süt örneklerine ait ph ortalaması 6,49 ve standart hatası 0,15 olarak belirlenmiştir. Sig. (2-tailed) kısmında 0.00 olarak görülen değer p<0.01 e karşılık geldiği için, süt ph ortalamasının (6,49) Dünya Sağlık Örgütü nün (WHO) bildirdiği standartlara (6,6) göre istatistikî olarak düşük değere sahip olduğu söylenebilir. Dolayısıyla araştırma sonuçlarına göre süt ph değerleri istatistikî olarak Dünya Sağlık Örgütü Standartlarına uygun sonuçlar göstermemektedir. Süt örneklerine ait yağsız kuru madde ortalaması Tablo 2 den de görüleceği gibi 9,71 ve standart hatası 0,18 olarak belirlenmiştir. Sig. (2-tailed) kısmında 0.00 olarak görülen değerin p<0.01 e karşılık geldiği görülmüştür. Süt yağsız kuru madde ortalamasının (9,71) Dünya Sağlık Örgütü nün (WHO) belirlediği sütte olması gereken en az değerden (7,71) istatistikî olarak daha yüksek sonuç gösterdiğinden, söz konusu standart için uygun değere sahip olduğu söylenebilir. Diyarbakır ilinden Nisan ayında elde edilen inek sütlerinin Dünya Sağlık Örgütü standartlarına uygunlukları konusunda yapılan istatistikî kontrol sonuçlarına göre ph
Merve YOLDAŞ, Özlem ERTEKİN 101 değerlerinin Dünya Sağlık Örgütü referans değerine uygun olmadığı, yağsız kuru madde değerinin ise söz konusu standarda uygun sonuç gösterdiği söylenebilir. Ülkemizin farklı illeri ve mevsimlerinde elde edilen sütlerin Dünya Sağlık Örgütü standartlarına uygunlukları konusunda yapılacak istatistikî kontrol sonuçlarına literatürde ihtiyaç duyulmaktadır. Kaynaklar Box, G.E.P., Hunter, J.S., Hunter, W.G., 2005. Statistics for Experimenters. Design, innovation, and Discovery. Second Edition. Wiley interscience. A John Wiley&Sons, Inc., Publication. ISBN-13 978-0471-71813-0. Cetin, M., Cimen, M., Goksoy, E.O., Yildirim, S. (2010). Biochemical Components Having Economic Importance for Goat Milk in Different Environmental Conditions. Int. J. Agr. Biol. 12: 799 800. Cimen, M., 2007. The Milk Biochemical Parameters and Sucking Behavior of Lambs until 35 D of Age. Asian Journal of Chemistry, 19(4): 3152-3156. Cimen, M., 2012 a. The Effect of Separation from Dam on Sucking Duration and Frequency of Lambs. Indian Journal of Animal Research. 46 (3): 284-287 Çimen, M., 2012b. Gıda Mühendisliği Alanındaki Araştırmalarda Tek Örnek T-Testinin Kullanımı. Gıda Teknolojileri Elektronik Dergisi. 7(3): 11-16. Çimen, M., 2015. Fen ve Sağlık Bilimleri Alanlarında Spss Uygulamalı Veri Analizi. Palme Yayıncılık, Yayın No: 905, ISBN: 978-605-355-366-3. Sıhhıye, Ankara Çimen, M., 2016a. İnek Sütlerinde Yağ Depresyonunun İstatistikî Kontrolü. Karaelmas Fen ve Mühendislik Dergisi. 6(1): (Basımda). Çimen, M., 2016b. Mühendislik Verilerinde Tek Örnek İçin Parametrik ve Parametrik Olmayan Testler. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi. 29: 67-77. Demirbaş, N. 2005. AB nde Süt ve Süt Ürünleri Ortak Piyasa Düzenleri ve Türkiye nin Uyumu Açısından Değerlendirilmesi. Türk Tarım Politikasının Avrupa Birliği Ortak Tarım Politikasına Uyumu Sempozyumu. TEAE Yayınları, Yayın No:134, Haziran, 2005. Ankara. Hossain, M.B., Dev, S.R., 2013. Physiochemical characteristics of various raw milk samples in a selected dairy plant of Bangladesh. International Journal of Engineering and Applied Sciences. 1(3): 91-96.
102 Diyarbakır İlinde Nisan Ayından Elde Edilen İnek Sütlerinin Dünya Sağlık Örgütü (Who) Standartlarına Uygunluklarının Belirlenmesi Ntoumanis, N., A., 2005.Step-by-Step Guide to SPSS for Sport and Exercise Studies. Published in the USA and Canada by Routledge Inc. ISBN: 0-415-24978-3. (Print Edition) 29 West 35 th Street, New York, NY 10001. Saunders, M, Lewis, P., Thornhill, A., 2009. Research Methods for Business Students. Fifth Edition. ISBN: 978-0-273-71686-0. England. Tekelioglu, O. Cimen, M., Bayril, T., 2010. The Milk Biochemical Parameters Having Economic Importance in Machine Milked Cows. J. Anim.Vet. Adv., 9: 519 521.