OKUL ÖNCESİ HİKÂYE KİTAPLARININ OKUNABİLİRLİK AÇISINDAN İNCELENMESİ. Yrd. Doç. Dr. Mehmet Akif ÇEÇEN İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi

Benzer belgeler
ALTINCI SINIF TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDAKİ METİNLERİN OKUNABİLİRLİK AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Ana Dili Eğitimi Dergisi Journal of Mother Tongue Education ADED JOMTE

OKUNABİLİRLİK (READABİLİTY) KAVRAMI

TÜRK YE DE OKUMA SEFERBERL ÇERÇEVES NDE SEÇ LEN K TAPLARIN KEL ME-CÜMLE UZUNLUKLARI VE OKUNAB L RL K AÇISINDAN NCELENMES

Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi

Okunabilirlik Kavramına Yönelik Bir Derleme Çalışması

Biyoloji 9 Ders Kitabında Hücre ile İlgili Metinlerin Okunabilirlik Düzeyleri

TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDAKİ MASALLARIN KELİME CÜMLE UZUNLUKLARI VE OKUNABİLİRLİK DÜZEYLERİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

GİRİŞ KAYNAKLAR BÖLÜM - OKUMA KÜLTÜRÜ...

International Journal of Language Academy THE READABILITY OF THE TEXTS IN THE TURKISH TEXTBOOKS

İLKÖĞRETİM 1-5. SINIF TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDAKİ METİNLERİN TÜR VE TEMA AÇISINDAN İNCELENMESİ

International Journal of Languages Education and Teaching Volume 2 / 2014

YÜKSEK LĐSANS TEZĐ. Hazırlayan. Ebru SOLMAZ

T.C. DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ANABİLİMDALI İLKÖĞRETİM PROGRAM SINIF ÖĞRETMENLİĞİ TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE YENİ YAKLAŞIMLAR

İçindekiler. İçindekiler... vii 1. BÖLÜM SES TEMELLİ CÜMLE YÖNTEMİ VE YAPILANDIRMACILIK. Yrd. Doç. Dr. Meral GÖZÜKÜÇÜK

5.Sınıf Türkçe Ders Kitabındaki Metinlerin Okunabilirliği Üzerine Bir İnceleme

4. Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Kitabının Okunabilirlik Formülleriyle Değerlendirilmesi: Canlılar Dünyasını Gezelim, Tanıyalım Ünite Örneği

BİLGİSAYAR DESTEKLİ METİN OKUNABİLİRLİĞİ ANALİZİ

The Study of Relationship Between the Variables Influencing The Success of the Students of Music Educational Department

YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDA OKUNABİLİRLİK *

TÜRKÇE DERS KİTAPLARINDAKİ METİNLERİN OKUNABİLİRLİK VE ANLAŞILABİRLİRLİĞİ

EĞİTİM ÖĞRETİM YILI. İLKOKULU 1. SINIF TÜRKÇE DERSİ ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLANI

Readability of Primary School 3 rd Grade Turkish and Social Studies Textbooks

EĞİTİM DURUMU. Derece Üniversite Mezuniyet Yılı. Doktora Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü 2014 Yüksek Lisans

TÜRKÇE UYGULAMALI ÖĞRENME SETİ. Her Haftaya Bir Bölüm ÇEK KOPAR SINIF

TÜRKÇE MODÜLÜ BİREYSEL EĞİTİM PLANI (TÜRKÇE DERSİ) (1.ÜNİTE) GÜZEL ÜLKEM TÜRKİYE

Readability of Texts Turkish Textbooks in Grades 6, 7, 8

Dilek CERAN. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi, Türkçe Eğitimi Bölümü Özet

ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR DERSİNE İLİŞKİN DEĞERLERİNİN İNCELENMESİ

Doç.Dr. NURİ KARASAKALOĞLU

BĠYOLOJĠ EĞĠTĠMĠ LĠSANSÜSTÜ ÖĞRENCĠLERĠNĠN LĠSANSÜSTÜ YETERLĠKLERĠNE ĠLĠġKĠN GÖRÜġLERĠ

BEDEN EĞİTİMİ VE SPOR DERSLERİNDE ALTERNATİF ÖLÇME-DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ KULLANILMASINA İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ

İÇİNDEKİLER. ÖN SÖZ.v ÖZ GEÇMİŞ vii I. BÖLÜM İLK OKUMA VE YAZMA ÖĞRETİMİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 1

ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ

ÖZEL GÜRÇAĞ ANAOKULU 5 YAŞ KASIM 2017 AYLIK BÜLTEN

YABANCILARA TÜRKÇE ÖĞRETİMİ ALANINDA HAZIRLANAN LİSANSÜSTÜ TEZLER ÜZERİNE BİR İNCELEME 1

MEB kitaplarının yanında kullanılacak bu kitaplar ve dijital kaynakların öğrencilerimize;

Yalıtım ve Yalıtım Malzemeleri Konusuna Yönelik Hazırlanan Öğretim Tasarımının Görme Engelli Öğrencilerin Akademik Başarısına Etkisi

ÖĞRETMENLER, ÖĞRETMEN ADAYLARI VE ÖĞRETMEN YETERLĠKLERĠ

Çocuklara Yabancı Dil Öğretimi. Doç. Dr. Nilüfer BEKLEYEN

BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ ÖĞRETİM PROGRAMI

ANABİLİM EĞİTİM KURUMLARI

PROF. DR. MURAT ÖZBAY IN TÜRKÇE ÖĞRETİMİ ÜZERİNE ARAŞTIRMA VE İNCELEMELER ADLI ESERİ ÜZERİNE

Teori (saat/hafta) Yerel Kredi Türkçe Dil Becerileri II TRK Yarıyıl 2/14 2/14 3 3

Zambak 2. Sınıf Hayat Bilgisi

ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI:

Ana Dili Eğitimi Dergisi Journal of Mother Tongue Education ADED JOMTE

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ DÖRDÜNCÜ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNE KARŞI TUTUMLARI

EĞİTİM DURUMU. Derece Üniversite Mezuniyet Yılı

EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN ÖĞRETMENLİK MESLEK BİLGİSİ DERSLERİNE YÖNELİK TUTUMLARI Filiz ÇETİN 1

YARATICI YAZMA TEKNİKLERİ GÜZ, 2017

... SINIF TEMA ESASINA DAYALI YILLIK PLAN TASLAĞI

Performans Görevi AHMET SALİH ŞİMŞEK

İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları 1. İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları

ÖZEL EFDAL GÖZTEPE ANAOKULU DENİZYILDIZI GRUBU MAYIS AYI BÜLTENİ

Türkçe Öğretmeni Adaylarının Bilgisayar Kullanma Yeterliklerine İlişkin Görüşlerinin Değerlendirilmesi Murat Özbay* Mehmet Emre Çelik

ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI: ISBN NUMARASI:

ÖZEL EFDAL ANAOKULU UĞURBÖCEĞİ GRUBU KASIM AYI BÜLTENİ

DERS BİLGİLERİ. Ön Koşul Dersi bulunmamaktadır.

This article was checked by ithenticate.

BU AY ÖĞRENDİKLERİMİZ

EĞİTİM DÖNEMİ DENİZYILDIZI GRUBU EKİM AYI BÜLTENİ

ÇİÇEK GRUBU NİSAN BÜLTENİ

COŞKU 2.Sınıf Hayat Bilgisi Konu Başlıkları

ÖZEL BİLGE İLKOKULU EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI 3. SINIFLAR VELİ BİLGİLENDİRME BÜLTENİ

8-10. SINIF TÜRKÇE VE TÜRK KÜLTÜRÜ DERS KĠTABININ HEDEF YAġ DÜZEYĠNE UYGUNLUĞU

2. SINIFLAR KASIM AYI BÜLTENİ ÇİLEM TEKNECİ-ABİDE AVCU

Teachers Views About Acquisitions in Turkish Lesson Curriculum

Sınıf Öğretmenliği Anabilim Dalı Yüksek Lisans Ders İçerikleri

YAZILIYA HAZIRLIK SINAVI TÜRKÇE 5. SINIF

kpss Önce biz sorduk 50 Soruda SORU Güncellenmiş Yeni Baskı ÖABT TÜRKÇE Tamamı Çözümlü ÇIKMIŞ SORULAR

3. SINIFLAR BU AY NELER ÖĞRENECEĞİZ? OCAK

YABANCI DİL OLARAK TÜRKÇE ÖĞRETİMİ SERTİFİKA PROGRAMLARI. Hazırlayan Mustafa Altun

EPİSTEMOLOJİK İNANÇLAR ÜZERİNE BİR DERLEME

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 ERKEN YAŞTA DİL ÖĞRENME... 1

4. SINIF SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMINDA YER ALAN BECERİLERİN KAZANDIRILMASINA YÖNELİK ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ

BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ

Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı- Tezli Ortak Yüksek Lisans Programı Ders İçerikleri

Merkezi Eğilim ve Dağılım Ölçüleri

EĞİTİM DURUMU. Derece Üniversite Mezuniyet Yılı. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü

EĞİTİM-ÖĞRETİM DÖNEMİ DENİZYILDIZI GRUBU EKİM AYI BÜLTENİ

Öğretmen Adaylarının İnternet Kullanımı

PEK OKULLARI 2A KASIM. İzimden gelin gençler! Bocalamadan, yorulmadan, sıkılmadan Tek çıkış yolunuz budur!

YAZ DEMEDEN ÖNCE. Gülsemin ERGÜN KUCBA Türkçe Öğretmeni. Terakki Vakfı Okulları 2. Yazma Becerileri Sempozyumu

1. SINIFLAR BÜLTEN 1

Dersin Adı Kodu Yarıyılı T + U Kredisi AKTS Çocuk Edebiyatı SNFS Ön Koşul Dersler

MATEMATİK EĞİTİMİ VE MATEMATİK ÖĞRETİMİ ALANINDA YAPILAN TEZLERİN BİR DEĞERLENDİRİLMESİ ÖZET

İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 ÖLÇMENİN TEMEL KAVRAMLARI / 1

Muamber YILMAZ 1 GİRİŞ

Öğretmen Adaylarının Eğitim Teknolojisi Standartları Açısından Öz-Yeterlik Durumlarının Çeşitli Değişkenlere Göre İncelenmesi

ZAMBAK 3.Sınıf Hayat Bilgisi Konu Başlıkları

OKUMA ALIŞKANLIKLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA: ANKARA ÜNİVERSİTESİ KALECİK MESLEK YÜKSEKOKULU ÖRNEĞİ

EĞİTİM DÖNEMİ DENİZYILDIZI GRUBU ŞUBAT AYI BÜLTENİ

2. SINIFLAR PYP VELİ BÜLTENİ (13 Şubat- 24 Mart 2017)

Eğitim Öğretim Yılı OKUL ÖNCESİ ŞEKERLİK EĞİTİM SETİ YARIM GÜNLÜK PLAN ÇİZELGESİ

TÜRKÇE ANABİLİM DALI TÜRKÇE EĞİTİMİ BİLİM DALI YÜKSEK LİSANS PROGRAMI EĞİTİM ÖĞRETİM PLANI

2.SINIFLAR 21.HAFTA (18-22 şubat) GÜNLER 1.DERS 2.DERS 3.DERS 4.DERS 5.DERS 6.DERS

İÇİNDEKİLER 1. KİTAP. BÖLÜM I Program KavraMI ve TÜRKÇE ÖğRETİM PrograMI. BÖLÜM II TÜRKÇE Öğretim PrograMININ TARİhî Gelişimi BÖLÜM III

..OKULU ÖZEL EĞİTİM SINIF I. EĞİTİM-ÖĞRETİM YLILI HAFİF DÜZEYDE ZİHİNSEL ENGELLİLER; SINIFLAR TÜRKÇE DERSİ ÇERÇEVE PLANI

Transkript:

Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Mustafa Kemal University Journal of Social Sciences Institute Yıl/Year: 2011 Cilt/Volume: 8 Sayı/Issue: 16, s. 185-194 OKUL ÖNCESİ HİKÂYE KİTAPLARININ OKUNABİLİRLİK AÇISINDAN İNCELENMESİ Yrd. Doç. Dr. Mehmet Akif ÇEÇEN İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Filiz AYDEMİR Adıyaman Merkez Sümer Anaokulu Özet Bu çalışmada, okul öncesine yönelik Öykü Yağmur setinden 50 hikâye kitabının kelime ve cümle uzunlukları ile okunabilirlik düzeylerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Metinlerin okunabilirlik düzeylerinin belirlenmesinde Ateşman ın Türkçe için Flesch ten uyarladığı, kelime ve cümle uzunluğunu temel alan formül kullanılmıştır. Kitaplardaki öykülerin kelime ve cümle uzunlukları esas alınarak okunabilirlik düzeyini belirlemek amacıyla yapılan bu çalışma betimsel niteliktedir. Yapılan değerlendirmeler sonucunda hikâye kitaplarının okunabilirlik düzeyinin Ateşman tarafından Türkçeye uyarlanmış Flesch formülüne göre çok kolay, kolay, orta güçlükte olarak değişim gösterdiği belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Okunabilirlik, anlaşılabilirlik, Flesch formülü A STUDY ON PRE-SCHOOL STORY BOOKS IN POINT OF READABILITY Abstract In this study, it was aimed to determine 50 preschool story books, Öykü Yağmur Set, in point of word and sentence lengths and readability levels. For determining the readability level of texts, Flesch s formula that adapted by Ateşman to Turkish was used. This study which aimed to determine the readability levels of stories is in a descriptive character. As a result according to the formula, stories are appearing as very easy, easy and medium levels. Key Words: Readability, comprehensibility, the Flesch formula

Mehmet Akif ÇEÇEN & Filiz AYDEMİR Giriş Bilgi edinme; duygu, fikir ve hayal gücü zenginliği kazanma gibi amaçlarla gerçekleştirilen okuma, gerek bilişsel gerekse duyuşsal boyutlu anlamayı temel alan önemli bir faaliyettir. Bu yüzden, okumayı etkileyen faktörlerin iyi belirlenmesi gerekir. Bazen okuyucuya, bazen de okuma materyaline ilişkin etmenler, okuduğunu anlamayı etkileyebilir. Çoğunlukla okuma materyaliyle ilgili olmak üzere hakkında çeşitli formüller geliştirilen bu etmenlerden birisi okunabilirlik tir. Bir metnin belirli bir düzeydeki okuyucular tarafından anlaşılma derecesi şeklinde tanımlanan okunabilirliğin uzun bir geçmişe sahip olduğunu söylemek mümkündür. Eğitim açısından bakıldığında okunan eğitsel bir metnin öğrenen tarafından anlaşılmasının öneminin fark edilmesinden itibaren okunabilirliğin ölçülmesi üzerine çalışmalar da yoğunlaşmıştır. Okunabilirlik üzerine yapılan araştırmaların ve bu araştırmalarda okunabilirlik kavramının ele alınma biçiminin genel çerçeveleri itibariyle evrensel oldukları görülmektedir. Ancak detaya inildiğinde ve bu konunun dile bağımlı olduğu düşünüldüğünde gerçekleştirilen çalışmaların ve ilgili kavramın kullanılan dilin dil bilimsel özelliklerine, o dili konuşan toplumun sosyal ve kültürel yapısına, dilin zenginliğine ve çeşitli seviyelerdeki yaş ve eğitim grupları tarafından kullanım farklılıklarına göre şekillendiği ortaya çıkmaktadır. Başka bir deyişle okunabilirlik, uluslararası anlamda kabul gören bir kavram olmasının yanında kullanılan dile özgü bir yapı göstermektedir (Chall 1988, Klare 1988; aktaran Güyer, Temur ve Solmaz, 2009: 752). Okunabilirliği ölçmeye çalışan bazı formüller metinlerin nicel özellikleriyle ilgilenmiştir. Bu durum, okunabilirliğin anlaşılabilirlikle ilgisi olmadığını çağrıştırmaktadır. Ancak nicel özellikler, metindeki dilsel ifadeleri kavramada etkili olduğundan dolaylı da olsa anlamayı etkilemektedir. Ateşman (1997) okunabilirliği, metinlerin okuyucu tarafından kolay ya da zor anlaşılması şeklinde tanımlamıştır. Bu tanımda anlaşılmanın esas alındığı görülmektedir. Güneş (2000), çocuğun geleceğine ve geleceğin çocuğuna yön verecek kitapların hazırlanması ve seçiminde uyulması gereken ilkeleri, okunabilirlik ilkeleri olarak ifade etmekte ve bunları dil bilgisi yönünden, eğitim yönünden, sosyolojik yönden ve basım yönünden olmak üzere dört grupta değerlendirmektedir. Klare e (1963; aktaran Güyer vd., 2009: 752) göre okunabilirlik, yazma stilinden dolayı, anlama ve kavramanın kolaylığıdır. Bu tanım, biçim, yapı özellikleri ve içerik gibi faktörlerden çok yazma stili üzerine odaklanmıştır. Göğüş (1978) ise okunabilirliği, bir yazıyı belli bir düzeydeki öğrencinin okuyup anlayabilmesi şeklinde ifade etmiştir. Metinlerin güçlük düzeyleri farklı olduğundan bazı metinler öğrenciler tarafından kolayca okunabilirken bazılarının okunması zordur. Güçlük düzeyleri, 186

Okul Öncesi Hikâye Kitaplarının Okunabilirlik Açısından İncelenmesi metinlerin öğrenciler tarafından daha kolay kavranmasını sağlayacağı için çok önemlidir (Ulusoy, 2009). Tanımlarda okunabilirliğin, anlamayla ilgili olduğu da vurgulanmıştır. Ancak, formülün metinlerin yalnızca nicel özelliklerini ölçtüğü, dolayısıyla anlamın sadece okunabilirlik bağlamında ele alındığını ifade etmekte yarar vardır. Zorbaz (2007) tarafından belirtildiği gibi okunabilirlik formülleri, metnin bireye veya sınıfa uygunluğu, anlaşılıp anlaşılmaması, iyi ya da kötü oluşu ile ilgili kesin sonuçlar vermez, yalnızca metnin güçlüğü ile ilgili bir fikir verir. Okunabilirlik, ancak metnin nitel özellikleriyle birlikte ele alındığında kesin bir sonuca ulaştırabilir. Bir metnin okunabilirlik düzeyinin, o metni hangi oranda dinlenebilir kılacağına ilişkin herhangi bir araştırmaya rastlanmamıştır. Okuma gibi dinleme de anlama amaçlı bir etkinlik olduğundan kelime ve cümle uzunluğuna dayanan okunabilirliğin, dinlemeyi de etkileyeceği düşünülebilir. Okul öncesinde çocuklar, metinleri kendileri okumamaktadır. Ancak onlardan, kendilerine okunan metinleri (hikâyeleri) anlamaları beklendiğinden okul öncesi dönem için hazırlanan metinlerin de okunabilirliğinin ölçülmesi önemlidir. Amaç Bu çalışmada okul öncesi hikâye kitaplarının okunabilirlik düzeylerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu çerçevede okul öncesi çocuklar için hazırlanan hikâye kitaplarının, Kelime uzunlukları, Cümle uzunlukları, Okunabilirlik açısından düzeyleri belirlenmeye çalışılmıştır. Yöntem Araştırmanın Modeli Bu araştırmada doküman incelemesine dayanan betimsel nitelikli tarama yöntemi kullanılmıştır. Bu model, geçmişte veya hâlen var olan bir durumu var olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan araştırma yaklaşımıdır (Karasar, 2006: 77). Çalışma Materyalleri Bu araştırmada okul öncesi dönem için hazırlanan Öykü Yağmur setinden 50 hikâye kitabı incelenmiştir. Verilerin Toplanması ve Çözümlenmesi Okunabilirlik formüllerinde formüllerin geliştirilmesi ve kullanımı itina gerektiren önemli noktalardır (Anderson ve Davison, 1988: 23). Herhangi bir dil için 187

Mehmet Akif ÇEÇEN & Filiz AYDEMİR geliştirilen okunabilirlik formülü bir başka dil için kullanışlı olmayabilmektedir. Metinlerin okunabilirliğinin belirlenebilmesi amacıyla Flesch in Ateşman (1997) tarafından Türkçeye uyarlanan aşağıdaki formülü kullanılmıştır. Ateşman ın (1997) ortaya koyduğu formül şu şekildedir: Okunabilirlik Sayısı = 198,825 40,175.x1 2,610.x2 x1= Hece olarak ortalama kelime uzunluğu x2 = Kelime olarak ortalama cümle uzunluğu Ortalama cümle uzunlukları için kelime sayısına; ortalama kelime uzunlukları için de hece sayısına bakılmıştır. Okunabilirliğin belirlenmesi için metinlerin ilk yüz kelimesi ve bu yüz kelimelik dilimdeki cümle sayılarına bakılmıştır. Yüz kelime sonunda cümlenin bitmediği durumlarda yarım cümlenin ilk yüz kelimeye dâhil olan kelime sayısı, o cümlenin toplam kelime sayısına bölünmüştür. Daha sonra Ateşman ın (1997) yukarıda sözü edilen okunabilirlik formülü kullanılarak her metnin okunabilirlik düzeyi belirlenmiştir. Tablo 1: Okunabilirlik Düzeyi ve Okunabilirlik Sayıları Okunabilirlik Düzeyi Okunabilirlik Sayısı Çok Kolay 90 100 Kolay 70 89 Orta Güçlükte 50 69 Zor 30 49 Çok Zor 1 29 Bulgular İncelenen hikâye kitaplarının kelime ve cümle uzunlukları ile okunabilirlik sayıları, aşağıdaki tablolarda okunabilirlik düzeyine göre sıralanmıştır: Tablo 2: Okunabilirlik Düzeyi Çok Kolay Olan Kitaplar Kitap İsimleri Kelime Uzunluğu Cümle Uzunluğu Okunabilirlik Sayısı 1 Çok Yaşa Daire 2,43 4,39 89,74 2 Lay Lay Lom 2,32 5,42 91,47 (Ateşman, 1997: 74) Tablo 2 incelendiğinde 50 hikâye kitabından sadece Çok Yaşa Daire ve Lay Lay Lom adlı eserlerin okunabilirlik bakımından çok kolay düzeyde olduğu görülmektedir. 188

Okul Öncesi Hikâye Kitaplarının Okunabilirlik Açısından İncelenmesi Tablo 3: Okunabilirlik Düzeyi Kolay Olan Kitaplar Kelime Cümle Okunabilirlik Kitap İsimleri Uzunluğu Uzunluğu Sayısı 1 Kurbağa Hanımın Lokantası 2,73 7,28 70,14 2 Zeynep Kayboldu 2,77 6,43 70,75 3 Davetsiz Misafir 2,76 6,43 71,16 4 Cumba nın Evi 2,61 7,69 73,89 5 Yumurta ile Gelen Sorumluluk 2,78 5,00 74,08 6 Küçük Sihirbaz 2,64 7,13 74,15 7 Hepimiz Çok Acıktık 2,65 6,80 74,61 8 Robo Nerede? 2,67 6,31 75,08 9 Uygun Değil 2,71 5,52 75,54 10 Kraliçenin Yüzüğü 2,65 6,25 76,05 11 Dostum Badi 2,57 7,42 76,21 12 Edizler Taşınıyor 2,60 6,80 76,62 13 Onun Cebindeki Neydi? 2,65 6,00 76,70 14 Sihirli Sandık 2,49 8,41 76,84 15 Akşah ile Karaşah 2,49 8,15 77,51 16 Mırmırık Kayboldu 2,58 6,75 77,55 17 Benim Güzel Mücevherlerim 2,67 5,36 77,56 18 Çamaşırlar Kurudu 2,63 5,88 77,81 19 Aynadaki Kız 2,71 4,43 78,38 20 Kurdele ve Toto 2,50 7,57 78,63 21 Şirin Kirpi Çıkarma Öğreniyor 2,62 5,61 78,92 22 Hangi Şapkayı Almalıyım? 2,40 8,91 79,15 23 Yaşasın 23 Nisan 2,50 7,35 79,20 24 Pelin in Yunusla Yolculuğu 2,55 6,41 79,64 25 Kuğular Aç Kalmasın 2,60 5,55 79,88 26 Mutlu Sokak Sakinleri 2,58 5,42 81,02 27 Tıstıs ile Pıspıs ın Oyun Arkadaşları 2,44 7,21 81,98 28 Filler Kaç Taneydi 2,51 6,05 82,19 29 Ali ile Zeynep Harikalar Sirkinde 2,48 6.43 82,40 30 Çalışkan Marangoz 2,55 5,15 82,93 31 Bana Dikkatle Bakın 2,47 6,31 83,12 32 On Küçük Fare 2,47 6,25 83,28 33 Bay Sivri Bayan Küt 2,41 7,14 83,36 34 Renkli Çoraplar 2,43 6,43 84,41 35 Şaşkın Kuğu Yavrusu 2,48 5,55 84,70 36 Atatürk ve Küçük Çoban 2,54 3,64 87,22 Tablo 3 te gösterilen eserler kelime uzunlukları bakımından değerlendirildiğinde kelime uzunluklarının ortalama 2,40 ile 2,78 hece arasında değiştiği görülmektedir. Buradan hareketle kitaplar arasında kelime uzunluğu bakımından ciddi bir farkın olmadığı söylenebilir. Tablo 3 te verilen kitaplar cümle uzunlukları bakımından değerlendirildiğinde cümle uzunluklarının 3,64 ile 8,91 kelime arasında değiştiği görülmektedir. Buradan hareketle cümle uzunluğu bakımından kitaplar arasında önemli bir farkın olduğu 189

Mehmet Akif ÇEÇEN & Filiz AYDEMİR söylenebilir. Ortalama cümle uzunluğu en fazla olan Hangi Şapkayı Almalıyım? isimli kitabın ortalama cümle uzunluğu Atatürk ve Küçük Çoban isimli kitabın ortalama cümle uzunluğunun iki katını geçmektedir. Aradaki bu ciddi fark, kitapların okunabilirlik düzeylerinin farklılaşmasında önemli bir rol oynamaktadır. Kurbağa Hanımın Lokantası, Cumba nın Evi, Küçük Sihirbaz, Dostum Badi, Kurdele ve Toto, Yaşasın 23 Nisan, Tıstıs ile Pıspıs ın Oyun Arkadaşları, Bay Sivri Bayan Küt isimli kitapların, ortalama cümle uzunluğu bakımından birbirine yakındır. Ayrıca Zeynep Kayboldu, Davetsiz Misafir, Hepimiz Çok Acıktık, Robo Nerede, Kraliçenin Yüzüğü, Edizler Taşınıyor, Onun Cebindeki Neydi?, Mırmırık Kayboldu, Pelin in Yunusla Yolculuğu, Filler Kaç Taneydi, Ali ile Zeynep Harikalar Sirkinde, Bana Dikkatle Bakın, On Küçük Fare, Renkli Çoraplar adlı kitapların da ortalama cümle uzunluğu bakımından birbirine yakın değerlere sahip olduğu görülmektedir. Okunabilirlik açısından Tablo 3 te verilen kitaplar değerlendirildiğinde incelenen kitaplardan okunabilirlik sayıları 70,14 ila 87,22 arasında olan kitapların okunabilirliğinin kolay düzeyde olduğu görülmektedir. Tablo 4: Okunabilirlik Düzeyi Orta Güçlükte Olan Kitaplar Kitap İsimleri Kelime Uzunluğu Cümle Uzunluğu Okunabilirlik Sayısı 1 Şekillerin Eğlencesi 3,11 6,50 56,91 2 Paylaşalım 3,03 6,80 59,34 3 Ali nin Sıkıntısı 2,90 6,66 64,93 4 Hepsini Biz Hazırladık 2,91 6,23 65,65 5 Öğretmenim Pamuk Gibi 2,90 6,37 65,69 6 Kendi Bildiğin Gibi Resim Yap 2,86 6,37 67,30 7 Şimdi Ben Ne Olacağım 2,80 6,37 67,70 8 Boncuk ile Tomurcuk 2,74 7,76 68,49 9 Atatürk ün Ağaç Sevgisi 2,85 5,88 68,98 10 Cansu nun Uykusu 2,81 6,37 69,31 11 Üç Sokak Kedisi 2,80 6,43 69,55 12 Kar Yağıyor 2,89 5,00 69,67 Tablo 4 te gösterilen eserler, kelime uzunlukları bakımından değerlendirildiğinde ortalama kelime uzunluklarının 2,74 ila 3,11 hece arasında değiştiği görülmektedir. Buradan hareketle kitapların kelime uzunlukları bakımından birbirine yakın olduğu, kitaplar arasında kelime uzunluğu bakımından ciddi bir farkın olmadığı söylenebilir. Tablo 4 te verilen kitaplar cümle uzunlukları bakımından değerlendirildiğinde cümle uzunluklarının 5 ila 7,76 kelime arasında değiştiği görülmektedir. Buradan hareketle cümle uzunluğu bakımından kitaplar arasında ciddi bir farkın olmadığı söylenebilir. 190

Okul Öncesi Hikâye Kitaplarının Okunabilirlik Açısından İncelenmesi Şekillerin Eğlencesi, Paylaşalım, Ali nin Sıkıntısı, Hepsini Biz Hazırladık, Öğretmenim Pamuk Gibi, Kendi Bildiğin Gibi Resim Yap, Şimdi Ben Ne Olacağım, Boncuk ile Tomurcuk, Atatürk ün Ağaç Sevgisi, Cansu nun Uykusu, Üç sokak Kedisi, Kar Yağıyor isimli kitapların ortalama cümle uzunluğu bakımından birbirine yakın değerlere sahip olduğu Tablo 4 te görülmektedir. Hikâyeler, okunabilirlik açısından değerlendirildiğinde okunabilirlik düzeyi 55,916 ila 69,67 arasında olan kitapların orta güçlükte okunabilirliğe sahip olduğu görülmektedir. İncelenen kitaplarda okunabilirlik düzeyi zor ve çok zor kitap bulunmamaktadır. Tablo 5: Kitapların Okunabilirlik Düzeylerine Göre Dağılımı Okunabilirlik Düzeyi Sıklık (Kitap Sayısı) % Çok Kolay (90 100) 2 4 Kolay (70 89) 36 72 Orta Güçlükte (50 69) 12 24 Zor (30 49) - - Çok Zor (1 29) - - Toplam 50 100 Kitapların okunabilirlik sayılarına göre dağılımına bakıldığında okunabilirlik düzeyi çok kolay, kolay ve orta güçlükte kitaplar bulunduğu; çok zor ve zor kitapların bulunmadığı görülmektedir. Okunabilirlik düzeyi kolay olan kitapların oranı % 72, orta güçlükte olan kitapların oranı % 24 iken çok kolay olan kitapların oranı % 4 dir. Tartışma ve Sonuç Okul öncesi dönem çocukları için Morpa Kültür Yayınları tarafından hazırlanan Öykü Yağmur setinden 50 hikâye kitabının kelime uzunluklarına bakıldığında kitaplar arasında kelime uzunluğu bakımından ciddi bir farkın olmadığı görülmektedir. Kitaplar, cümle uzunluğu yönünden incelendiğinde cümle uzunluklarının 3,64-8,91 arasında değiştiği görülmektedir. Bu doğrultuda cümle uzunluğu bakımından kitaplar arasında ciddi bir farkın olduğu görülmektedir. Temur (2002) yaptığı çalışmada ilköğretim 5. sınıf öğrencilerinin kompozisyonlarında bir cümlede ortalama 7 kelime kullanıldığını belirlemiştir. Zorbaz (2007) da yaptığı çalışmada ilköğretim birinci kademe Türkçe ders kitaplarındaki masalların cümle uzunluklarının 5,88 kelime ile 8,05 kelime arasında olduğunu tespit etmiştir. Altıncı sınıf ders kitapları üzerine yapılan araştırmada (Çiftçi, Çeçen ve Melanlıoğlu, 2007) metinlerin cümle uzunluklarının ortalama 10,25 kelime olduğu sonucu bulunmuştur. Tosunoğlu ve Özlük (2011) tarafından ilköğretim 1. sınıf Türkçe ders kitapları üzerine yapılan araştırmada ise 9 metindeki ortalama cümle uzunluğunun 4,34 ila 5,55 olduğu tespit edilmiştir. 191

Mehmet Akif ÇEÇEN & Filiz AYDEMİR İncelenen hikâyelerin büyük çoğunluğunun ortalama cümle uzunluğu açısından 5,55 sayısının üzerinde olduğu görülmektedir. Okul öncesi dönemde çocukların metinleri dinledikleri düşünülerek dinlediğini anlamanın okuduğunu anlamadan zor olduğu varsayıldığında sözü edilen metinlerde cümlelerin uzun olduğunu söylemek mümkündür. Ortalama cümle uzunluğu 7-8 kelime olan metinlerde 10-15 kelimelik cümlelerin de var olduğu dikkate alınırsa anlamanın olumsuz yönde etkileneceği değerlendirilebilir. Okunabilirlik açısından incelendiğinde ise hikâyelerin, orta güçlükte, kolay ve çok kolay düzeyde olduğu görülmektedir. Bulgulara bakıldığında kitapların okunabilirlik düzeyleri ile cümle uzunluklarının koşut bir özellik gösterdiği anlaşılmaktadır. Tosunoğlu ve Özlük (2011) tarafından yapılan araştırmada 9 metnin tümü kolay çıkmıştır. Buradan hareketle okunabilirlik yönüyle orta güçlükteki metinlerin okul öncesi dönem için uygun olmadığı, kolay düzeydekilerin gözden geçirilmesinin özellikle de uzun cümlelerin kısaltılmasının- daha yararlı olacağı ve çok kolay olanların tavsiye edilebileceği söylenebilir. Okul öncesi dönem için hazırlanan başka yayınların da okunabilirlik yönüyle incelenmesi; metinler hazırlanırken özellikle cümle uzunluklarına dikkat edilmesi, uzun cümleler yerine daha kısa cümleler kurulması; öğretmenlerin kitap seçiminde okunabilirliği de göz önünde bulundurması, bu yayınlardan umulan faydaların gerçekleşmesi adına daha olumlu sonuçlar doğurabilir. Kaynakça Anderson, R. and Davison, A. (1988). Conceptual and Empirical Bases of Readability Formulas, Linguistic Comlexity and Text Comprehention: Readability Issues Reconsidered, Hillsdale NJ: Lawrence Erlbaum Associates. Ateşman, E. (1997). Türkçede Okunabilirliğin Ölçülmesi, Dil Dergisi, S. 58, s. 71 74. Çiftçi, Ö., Çeçen, M. A. ve Melanlıoğlu, D. (2007). Altıncı Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirlik Açısından Değerlendirilmesi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, S. 22, s. 206 219. Göğüş, B. (1978). Orta Dereceli Okullarımızda Türkçe ve Yazın Eğitimi, Ankara: Kadıoğlu Matbaası. Güneş, F. (2000). Çocuk Kitaplarının Okunabilirlik Ölçütleri Açısından İncelenmesi, I. Ulusal Çocuk Kitapları Sempozyumu 20 21 Ocak 2000 Ankara, Ankara Üniversitesi TÖMER Dil Öğretim Merkezi Yayınları, Ankara. Güyer, T., Temur, T. ve Solmaz, E. (2009). Bilgisayar Destekli Metin Okunabilirliği Analizi, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (4), 751 766. Karasar, N. (2006). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Temur, T. (2002). İlköğretim 5. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Bulunan Metinler ile Öğrenci Kompozisyonlarının Okunabilirlik Düzeyleri Açısından Karşılaştırılması (Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara. 192

Okul Öncesi Hikâye Kitaplarının Okunabilirlik Açısından İncelenmesi Tosunoğlu, M. ve Özlük, Y. Ö. (2011). Okunabilirlik ve İlköğretim 1. Sınıf Türkçe Ders Kitabındaki Düz Yazı Metinlerinin Okunabilirlik Açısından Değerlendirilmesi, Millî Eğitim, S. 189, ss. 219-230. Ulusoy, M. (2009). Boşluk Tamamlama Testinin Okuma Düzeyini ve Okunabilirliği Ölçmede Kullanılması, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (1), 105-126. Zorbaz, K. Z. (2007). Türkçe Ders Kitaplarındaki Masalların Kelime-Cümle Uzunlukları ve Okunabilirlik Düzeyleri Üzerine Bir Değerlendirme, Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3 (1), s. 87 101. İncelenen Kitaplar Bora, E. (2011). Dostum Badi. İstanbul: Morpa Kültür Bora, E. (2011). Ali nin Sıkıntısı. İstanbul: Morpa Kültür Cengiz, G. (2011). Atatürk ve Ağaç Sevgisi. İstanbul: Morpa Kültür Cengiz, G. (2011). Atatürk ve Küçük Çoban. İstanbul: Morpa Kültür Demir, S.Ö. (2011). Kendi Bildiğin Gibi Resim Yap. İstanbul: Morpa Kültür Demir, S.Ö. (2011). Uygun Değil. İstanbul: Morpa Kültür Demir, S.Ö. (2011). Yaşasın 23 Nisan. İstanbul: Morpa Kültür Demir, S.Ö. (2011). Öğretmenim Pamuk Gibi. İstanbul: Morpa Kültür Demir, S.Ö. (2011). Paylaşalım. İstanbul: Morpa Kültür Demirtaş, G. A. (2011). Renkli Çoraplar. İstanbul: Morpa Kültür Ergül, T. G. (2011). Çok Yaşa Daire. İstanbul: Morpa Kültür Ergül, T. G. (2011). Mutlu Sokak Sakinleri. İstanbul: Morpa Kültür Ergül, T. G. (2011). Çamaşırlar Kurudu. İstanbul: Morpa Kültür Ergül, T. G. (2011). Kuğular Aç Kalmasın. İstanbul: Morpa Kültür İçözü, N. (2011). Kar Yağıyor. İstanbul: Morpa Kültür İçözü, N. (2011). Lay Lay Lom. İstanbul: Morpa Kültür İçözü, N. (2011). Aynadaki Kız. İstanbul: Morpa Kültür İçözü, N. (2011). Bana Dikkatle Bakın. İstanbul: Morpa Kültür İçözü, N. (2011). Şaşkın Kuğu Yavrusu. İstanbul: Morpa Kültür İnan, K. M. (2011). Yumurta ile Gelen Sorumluluk. İstanbul: Morpa Kültür İnan, K. M. (2011). Benim Güzel Mücevherlerim. İstanbul: Morpa Kültür Koçer, N. (2011). Boncuk ile Tomurcuk. İstanbul: Morpa Kültür Önder, A. (2011). Edizler Taşınıyor. İstanbul: Morpa Kültür Önder, A. (2011). Zeynep Kayboldu. İstanbul: Morpa Kültür Önder, A. (2011). Cansu nun Uykusu. İstanbul: Morpa Kültür Önder, A. (2011). Şimdi Ben Ne Olacağım?. İstanbul: Morpa Kültür Önder, A. (2011). Pelin in Yunusla Balığı. İstanbul: Morpa Kültür Tuğrul, B. (2011). Kraliçenin Yüzüğü. İstanbul: Morpa Kültür Tuğrul, B. (2011). Robo Nerde?. İstanbul: Morpa Kültür 193

Mehmet Akif ÇEÇEN & Filiz AYDEMİR Turla, A. (2011). Çalışkan Marangoz Tak Tak. İstanbul: Morpa Kültür Turla, A. (2011). Mırmırık Kayboldu. İstanbul: Morpa Kültür Turla, A. (2011). Kurdele ve Toto. İstanbul: Morpa Kültür Turla, A. (2011). Davetsiz Misafir. İstanbul: Morpa Kültür Turla, A. (2011). Sihirli Sandık. İstanbul: Morpa Kültür Turla, A. (2011). On Küçük Fare. İstanbul: Morpa Kültür Turla, A. (2011). Hepimiz Çok Acıktık. İstanbul: Morpa Kültür Turla, A. (2011). Kurbağa Hanımın Lokantası. İstanbul: Morpa Kültür Turla, A. (2011). Filler Kaç Taneydi. İstanbul: Morpa Kültür Turla, A. (2011). Ali ile Zeynep Harikalar Sirkinde. İstanbul: Morpa Kültür Turla, A. (2011). Hangi Şapkayı Almalıyım?. İstanbul: Morpa Kültür Turla, A. (2011). Onun Cebindeki Neydi?. İstanbul: Morpa Kültür Turla, A. (2011). Üç Sokak Kedisi. İstanbul: Morpa Kültür Turla, A. (2011). Şekillerin Eğlencesi. İstanbul: Morpa Kültür Turla, A. (2011). Hepsini Biz Hazırladık. İstanbul: Morpa Kültür Unutkan, Ö. P., Kurtuluş, E. ve Gülbahçe, G. (2011). Tıstıs ile Pıspıs ın Oyun Arkadaşları. İstanbul: Morpa Kültür Unutkan, Ö. P., Kurtuluş, E. (2011). Akşah ile Karaşah. İstanbul: Morpa Kültür Yılmazer, N. Ş., Pökön A. (2011). Bay Sivri Bayan Küt. İstanbul: Morpa Kültür Yılmazer, N. Ş., Pökön A. (2011). Küçük Sihirbaz, Morpa Kültür Yayınları,İstanbul. Yılmazer, N. Ş., Pökön A. (2011). Cumba nın Evi. İstanbul: Morpa Kültür Yılmazer, N. Ş., Pökön A. (2011). Şirin Kirpi Çıkarma Öğreniyor. İstanbul: Morpa Kültür 194