Çocuklara Yabancı Dil Öğretimi. Doç. Dr. Nilüfer BEKLEYEN

Transkript

1

2

3 Çocuklara Yabancı Dil Öğretimi Doç. Dr. Nilüfer BEKLEYEN Ankara 2016

4 ÇOCUKLARA YABANCI DİL ÖĞRETİMİ Yazar: Doç. Dr. Nilüfer BEKLEYEN Tüm Hakları Saklıdır. Bu kitabın basım, yayın, satış hakları Anı Yayıncılık Eğitim ve Danışmanlık San. Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri herhangi bir bilgi depolama ve erişim sistemiyle veya mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, aktarılamaz, dağıtılamaz. Yayıncı Sertifika No : Matbaa Sertifika No : ISBN : Kapak Tasarımı : Anı Yayıncılık - Sercan Ceber Mizanpaj : Anı Yayıncılık - Sercan Ceber Baskı : Sözkesen Matbaası Adres : İvedik OSB Sokak Mat-Sit İş Mrk. No:2/40 Yenimahalle-ANKARA Tel : KÜTÜPHANE BİLGİ KARTI BEKLEYEN, Nilüfer ÇOCUKLARA YABANCI DİL ÖĞRETİMİ Anı Yayıncılık, 1. Baskı, Ankara/Türkiye 2016, x Sf, 16 x 24 cm ISBN Yabancı Dil Eğitimi, 1. Dil Öğrenme, 2. Bilişsel Gelişim, 3. Sözcük Öğretimi, 4. Dil Becerileri, 5. Konuşma Öğretimi, 6. Sınıf Yönetimi Anı Yayıncılık Kızılırmak Sokak 10/A Bakanlıklar/Ankara Tel: pbx e-posta: aniyayincilik@aniyayincilik.com.tr A harfinin evrimi

5 ÖN SÖZ Yabancı dil öğretimi, günümüzde önemi herkes tarafından kabul edilen bir konudur. Anne-babalar, çocuklarının erken yaşta ikinci bir dil öğrenmeleri için ellerinden geleni yapmaya çalışmaktadır. Ülkemizde bu yönde artan talep karşısında, devlet okullarında 1997 yılından önce 6. sınıfta başlayan yabancı dil dersleri, önce ilkokul 4. Sınıf, daha sonra ise 2. sınıf seviyesinden itibaren verilmeye başlanmıştır. Özel okullarda ise artık dil dersleri anaokulu seviyesinden itibaren programlarda yer almaktadır. Bu değişikliğin nedeni erken yaşta dil öğrenmeye başlamanın avantajlarından yararlanmaktır. Ancak, bilindiği gibi çocuklar, doğaları gereği, yetişkinlerden çok farklı özelliklere sahiptirler. Öğretmenlerin, bu farklılıkların bilincinde olması ve çocuklar için hazırlanacak derslerde onlara uygun etkinliklere yer vermeleri gerekmektedir. Bu kitabın temel amacı okul çağındaki çocuklar için dil derslerinin hazırlanması ve uygulanması konusunda öğretmenlere ve öğretmen adaylarına yardımcı olmaktır. Kitabın içeriğinde teorik açıklamalar sınırlı tutulmuş, daha çok uygulamaya yönelik bilgiler verilmeye çalışılmıştır. Örneğin, dersler hazırlanırken dikkat edilmesi gereken noktalar belirtilmiş, farklı dil becerilerinin öğretilmesi sırasında uygulanabilecek etkinlikler örneklerle açıklanmıştır. Ayrıca sınıf yönetimi ve çocuklara yönelik sınavların hazırlanması konusuna da değinilmiştir. İnternetin dil öğrenmedeki artan rolü göz önüne alınarak öğretmenlerin dil öğretimi konusunda destek alabilecekleri bazı internet sitelerinin listesi de eklenmiştir. Kitabın yabancı dil öğretmenlerine ve öğretmen adaylarına katkı sağlaması dileğiyle Doç. Dr. Nilüfer BEKLEYEN

6

7 İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1: ERKEN YAŞTA DİL ÖĞRENME... 1 Erken Yaşta Dil Öğrenenler... 1 Çocuklar ana dillerini nasıl öğrenirler?... 2 Ana dil ediniminin aşamaları... 3 Yabancı dil öğrenimine erken başlamak faydalı mıdır?... 4 Yabancı dil belli bir yaştan önce daha iyi öğrenilebilir Dil öğrenmeye erken yaşta başlamak uzun vadede daha yararlı olur Yabancı dil bilmek eğitim ve iş bulma konusunda büyük fırsatlar sağlar Dil öğrenmek dünya vatandaşı olmayı sağlar, farklı kültürleri anlamayı kolaylaştırır Dil Öğrencisi Olarak Çocuklar... 7 Çocuklar enerjik ve aktiftir Çocukların ilgileri kısa sürelidir Çocuklar yeniliklere açıktır Çocukların hayal gücü çok kuvvetlidir Çocuklar hata yapmaktan çekinmezler Çocuklar renkli ortamlardan hoşlanırlar Çocuklar davranışlarını kontrol etme konusunda henüz ustalaşmamışlardır Çocuklar için neden dil öğrendiklerinin bir önemi yoktur Grup çalışmaları belli bir yaştan sonra başlamalıdır Çocuklarla yapılan derslerde sadece sözlü anlatım yeterli değildir Çocuklar cümle yapılarına değil anlama önem verirler Öğretmenler çocukları tanımak için neler yapabilir? Ailelerin Dil Öğretimine Katkısı... 13

8 BÖLÜM 2: ÇOCUKLARDA BİLİŞSEL GELİŞİM VE DİL GELİŞİMİ Bilişsel Yaklaşımlar Jean Piaget Lev Vygotsky Jerome Bruner Sonuç BÖLÜM 3: SINIF İÇİ ETKİNLİKLERİN DÜZENLENMESİ VE DERS PLANI HAZIRLAMA Sakinleştirici ve Canlandırıcı Etkinlikler a- Sakinleştirici Etkinlikler (Settling Activities) b- Canlandırıcı Etkinlikler (Stirring Activities) Zihinsel Olarak Etkin Katılım Gerektiren/ Gerektirmeyen Etkinlikler Zihinsel olarak etkin katılım gerektiren etkinlikler Zihinsel olarak etkin katılım gerektirmeyen etkinlikler Farklı Öğrenme Stillerine Hitap Eden Etkinlikler Planlama Yapma Yıllık Plan Ünite Planı: Günlük Plan (Ders Planı) BÖLÜM 4: DİL BECERİLERİ VE DİL YETENEKLERİ İlköğretim Kurumları İngilizce Dersi Öğretim Programı Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Programı BÖLÜM 5: SÖZCÜK ÖĞRETİMİ Sözcüklerin Anlamlarının Verilmesi Resim kullanımı Gerçek nesneler Çizimler Mimik, jest ve hareketler vi

9 Kısa videolar veya Powerpoint sunumları Hedef dili kullanarak sözcüklerin tanımını yapmak Sözcüğün Türkçe çevirisini vermek Sözcüğün Telaffuzunun Öğretilmesi Tekrar Etkinlikleri Sözcüklerin Kavranmasını Sağlamak için Yapılabilecek Etkinlikler İşaret etme Sözcükleri numaralandırma Eşleştirme yapma Kayıp sözcüğü bulma Hafıza oyunu Tahtaya resim çizme Karışık sözcükler Tahtada yazılı olan sözcüklerden hangisinin seçildiğini tahmin etme BÖLÜM 6: DİNLEME ÖĞRETİMİ Dinleme Becerisinin Önemi Dinleme Etkinliklerinin Türleri Dinleme Etkinliklerinin Aşamaları Dinleme Öncesi Dinleme Sonrası Dinleme Etkinliklerine Örnekler Sözcük ve cümle tekrarları: Dinleme ve işaret etme: Dinleme ve doğru resmi daire içine alma: Dinleme ve resimleri sıraya koyma: Dinleme ve hareket etme (Tüm Fiziksel Tepki Yöntemi) Dinleme ve boyama: Dinleme ve çizme: Dinleme ve haritayı takip etme: Dinleme ve eşleştirme: Dinleme ve parçadaki yanlışı bulma: Dinleme ve boşluk doldurma: vii

10 Dinleme ve rakamları yazma Parçayı dinledikten sonra soruları cevaplama Hikaye dinleme BÖLÜM 7: KONUŞMA ÖĞRETİMİ Günlük Konuşmalarda Hedef Dilin Kullanılması Öğretmen bu ifadeleri nasıl öğretmelidir? Sözlü Olarak Yapılan Hataları Düzeltme Hangi hatalar düzeltilmelidir? Hata düzeltmek için hangi teknikler kullanılabilir? Sınıfta Kullanılan Sözlü Etkinlikler Sözcük ve cümle tekrarları Şarkı öğretimi Hayal kurma Zincir etkinliği İkili çalışmalar Rol çalışmaları-drama etkinlikleri Dinleme veya okuma sonrası kavrama sorularını cevaplama BÖLÜM 8: OKUMA ÖĞRETİMİ Okuma Becerisi ve Diğer Beceriler Sesli ve Sessiz Okuma Sesli okuma ne zaman ve nasıl kullanılır? Sessiz okuma Yukarıdan Aşağıya (top down) ve Aşağıdan Yukarıya (bottom up) Okuma Süreçleri Yoğun Okuma (intensive reading) ve Kapsamlı Okuma (extensive reading) Başlangıç Seviyesi için Temel Okuma Etkinlikleri Sözcük ve cümlelerle resimleri eşleştirme Çocuklar için hazırlanmış kısa hikayeler Daha İleri Seviye Okuma Etkinlikleri Okuma öncesi Okuma Anı viii

11 Okuma Sonrası Okuma Stratejileri BÖLÜM 9: YAZMA ÖĞRETİMİ Yazma Öğretimine Farklı Yaklaşımlar Yazma Etkinliklerinin Türleri Kontrollü Yazma Etkinlikleri Verilen sözcük ya da cümleyi kopyalama Resmin karşısına sözcük veya cümle yazma Eşleştirme yapma Düzenleyerek yazma Bulmaca doldurma Verilen resme göre yazıyı düzelterek yazma Verilen sözcükleri kullanarak boşluk doldurma Dikte yaptırma Öğretmen Tarafından Yönlendirilen Yazma Etkinlikleri- Etkinliklerin Düzenlenmesi Yazma Öncesi Aşaması: Yazma Anı: Yazma Sonrası: Öğretmen Tarafından Yönlendirilen Yazma Etkinliklerine Örnekler Verilen konuyla ilgili resimler çizerek cümleler yazma Kolaj hazırlama Diyalog yazma e-posta yazma Mektup yazma Kısa bir hikaye yazma Serbest Yazma Etkinlikleri Öğrencilere Verilen Yazılı Ödevler BÖLÜM 10: DİL BİLGİSİ ÖĞRETİMİ Çocuklar ve Dil Bilgisi Öğretimi Çocuklara dil bilgisi öğretilmeli midir? ix

12 Dil Bilgisi Etkinliklerinin Düzenlenmesi Yaşça Daha Büyük Çocuklar için Dil Bilgisi Etkinliklerini Düzenleme Fark etme Yapılandırma Otomatik olarak kullanılabilir hale getirme BÖLÜM 11: SINIF YÖNETİMİ Etkili Sınıf Yönetimi Dersin akışını yönetme Öğrenci davranışlarını günlük rutinler oluşturarak yönetme Öğrenci davranışlarını kurallar oluşturarak yönetme Olumlu davranışları ödüllendirme Sınıfın genel atmosferini yönetme Sınıfta kullanılan dili yönetme Çocuklarda Davranış Sorunları Sık karşılaşılan bazı durumlar ve çözüm önerileri BÖLÜM 12: ÇOCUKLAR İÇİN SINAV HAZIRLAMA Alternatif Değerlendirme Yöntemleri Gözlemler Projeler Portfolyo hazırlama Farklı Dil Becerilerinin Ölçülmesi Okuma Becerisinin Ölçülmesi Yazma Becerisinin Ölçülmesi Dinleme Becerisinin Ölçülmesi Konuşma becerisinin ölçülmesi Kaynakça x