Güneş Enerjisi Santralleri Elektrik Satış Süreçleri ALİ ERMAN AYTAC GÜNDER GES MEVZUATI VE UYGULAMALARI EĞİTİMİ 8 ŞUBAT 2014
Fiyat Bazlı YEK Teşvik Modelleri Sabit Fiyat Garantisi Prim Garantisi Finansal Bazlı Düşük Faizli Kredi, Hibe, Vergi İndirimi Bedellerde İndirim (Lisans, Sis.Kul., Orman) Mevzuat Bazlı Öncelik Tanınması (Ör. Bağlantı, Muafiyetler) Saha Temininde Kolaylık (Ör. Kamulaştırma)
MEVZUAT Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına ilişkin Kanun Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine ilişkin Yönetmelik Yenilenebilir Enerji Kaynaklarından Elektrik Enerjisi Üreten Tesislerde Kullanılan Aksamın Yurt İçinde İmalatı hakkında Yönetmelik Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin Uygulanmasına Dair Tebliğ
YEKDEM Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim faaliyeti gösteren üretim lisansı sahibi tüzel kişilerin kayıt olmak suretiyle faydalanabileceği YEK Kanununa ekli I ve II sayılı Cetveller uyarınca belirlenecek fiyatları LÜY kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretimi yapan kişilerin bölgesinde bulundukları görevli tedarik şirketi aracılığıyla faydalanacakları YEK Kanununa ekli I ve II sayılı Cetveller uyarınca belirlenecek fiyatları Yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim faaliyeti gösteren üretim lisansı sahibi tüzel kişiler ile LÜY kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretimi yapan kişilerin yararlanabileceği süreleri Kişilere yapılacak ödemelere ilişkin usul ve esasları kapsayan destekleme mekanizmasıdır.
TANIMLAR Yenilenebilir Enerji Kaynakları (YEK): Rüzgâr, güneş, jeotermal, biyokütle, biyokütleden elde edilen gaz (çöp gazı dâhil), dalga, akıntı enerjisi ve gel-git ile kanal veya nehir tipi veya rezervuar alanı onbeş kilometrekarenin altında olan hidroelektrik üretim kaynakları Yerli Aksam: En az %55 i yurt içi katma değerle üretilen aksam Piyasa İşletmecisi: Gün öncesi planlama/gün öncesi piyasası ve uzlaştırma iş ve işlemlerini yapmakla görevli ve yetkili birim Milli Yük Tevzi Merkezi (MYTM): TEİAŞ bünyesinde yer alan ve elektrik enerjisi arz ve talebinin gerçek zamanlı olarak dengelenmesinden ve sistem işletiminden sorumlu merkez Fatura dönemi: Bir takvim ayının ilk günü saat 00:00 da başlayıp, aynı ayın son günü saat 24:00 da biten süre
TANIMLAR Piyasa Yönetim Sistemi (PYS): Dengeleme mekanizması ve uzlaştırmaya ilişkin işlemlerin yürütülmesi amacıyla, piyasa işletmecisi, sistem işletmecisi, lisanslı katılımcıların kullanımına sunulan uygulamalar Piyasa Takas Fiyatı (PTF): Gün öncesi piyasası kapsamında belli bir saat ve belli bir teklif bölgesi için belirlenen saatlik elektrik enerjisi alış-satış fiyatı Uzlaştırmaya esas veriş-çekiş miktarı: Uzlaştırma hesaplamalarında esas alınmak üzere, sayaçlardan elde edilen ölçümlerin, uzlaştırmaya esas aktif elektrik enerjisi teslim noktası bazındaki değerleri
BAŞVURU Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunun yürürlüğe girdiği 18/5/2005 tarihinden 31/12/2020 tarihine kadar işletmeye girmiş veya girecek tesisler faydalanabilmektedir. Ancak, arz güvenliği başta olmak üzere diğer gelişmeler doğrultusunda bu tarihten sonra işletmeye girecek olan YEK Belgeli üretim tesisleri için uygulanacak miktar, fiyat ve süreler ile kaynaklar Cetveldeki fiyatları geçmemek üzere Bakanlar Kurulu tarafından belirlenir. YEKDEM e bir sonraki takvim yılında tabi olmak isteyenler 31 Ekim tarihine kadar EPDK ya başvurmak zorundadır.
İŞLEYİŞ Üretim lisansı sahibi her bir YEKDEM katılımcısı saatlik üretim tahminlerini her bir gün için, önceki gün saat 09:00 itibariyle MYTM ye bildirir. (Lisanslı) İlgili aysonunda TEİAŞ veya ilgili dağıtım şirketi tarafından YEKDEM katılımcısı lisanslı üretim tesislerine ait okunan veriş değerleri PYS üzerinden Piyasa İşletmecisine bildirilir. Üretimin yapıldığı güne ait TCMB döviz alış kuru (TL/ABD Doları) ile hesaplanan YEK Alacak Tutarı YEKDEM katılımcısı tarafından Piyasa İşletmecisi ne fatura edilir. Faturaların bedelleri, Piyasa İşletmecisi tarafından piyasa katılımcılarına en geç fatura tebliğ tarihini takip eden yedinci iş günü içerisinde ödenir. (Piyasada yer alan katılımcılara günlük avans ödemesi yapılıyor.)
ÖNEMLİ NOKTALAR YEKDEM, takvim yılı bazında işletilir ve YEKDEM e bir takvim yılı için tabi olan katılımcılar, uygulamaya dahil oldukları takvim yılı içerisinde YEKDEM den çıkamaz. YEKDEM kapsamındaki Lisanslı ve Lisanssız katılımcılar, üretiminin herhangi bir kısmını ikili anlaşma veya piyasaya satış şeklinde kullanamaz. - YEKDEM e ilk katılınan tarihten itibaren on yıl süreyle yenilenebilir kaynak bazındaki destek fiyatlarından faydalanılabilecektir. - Yerli Katkı İlavelerinin süresi ise beş yıl ile sınırlıdır. - Şebekeye enerji vermeye başladığı Geçici Kabul tarihinden itibaren hesaplanır.
AVANTAJLARI Katılımcılar, bildirdikleri üretim değerlerindeki sapmalar nedeniyle dengesizliğe düşmezler. (YEKDEM haricindeki üreticiler; eksik üretim için piyasada gerçekleşen en yüksek fiyattan eksik enerjilerini temin eder, fazla üretim için ise piyasada gerçekleşen en düşük fiyattan satış yaparlar.) Piyasa İşletim Ücreti (PİÜ) ödemezler. Mevzuatta öngörülen primer ve sekonder frekans kontrolüne katılımdan muaftır. Dengeleme güç piyasasına katılıma ilişkin yükümlülüklerden muaftır. YEK üreticileri için teminat gereksinimi bulunmamaktadır.
YEK DESTEK FİYAT GELİŞİMİ EPDK'nın belirlediği bir önceki yıla ait Türkiye ortalama elektrik toptan satış fiyatıdır. Bu fiyatı her yılın başında en fazla % 20 oranında artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. EPDK nın belirlediği bir önceki yıla ait Türkiye ortalama elektrik toptan satış fiyatıdır. Ancak uygulanacak bu fiyat 5 Euro Cent/kWh karşılığı Türk Lirasından az, 5,5 Euro Cent/kWh karşılığı Türk Lirasından fazla olamaz. Kaynak Bazlı Alım Fiyatları Tesis Tipi Uygulanacak Fiyat ($ cent/kwh) Hidroelektrik 7,3 Rüzgar 7,3 Jeotermal 10,5 Biyokütle (Çöp Gazı) 13,3 Güneş 13,3
FOTOVOLTAİK GÜNEŞ ENERJİSİNE DAYALI ÜRETİM TESİSİ Uygulanan Alım Fiyatı : 13,3 $ cent / kwh Yurt İçinde Gerçekleşen Aksam İmalatı PV panel entegrasyonu ve güneş yapısal mekaniği imalatı Bütünleştirici Parçaları Taşıyıcı yapı (Mekanik bağlantı elemanları, destek temeli, takipli veya takipsiz destek yapısı, kablo kanalları) Elektriksel bağlantılar (Kablo, kablo bağlantı kutuları, sistem koruma devreleri) Yerli Aksam Oranı (%) 55 45 Yerli Katkı İlavesi ($ cent/kwh) 0,8 İnvertör PV modülü üzerine güneş ışınını odaklayan malzeme Doğru akımın alternatif akıma dönüştürülmesini sağlayan güç elektroniği ünitesi Yoğunlaştıran yansıtıcı veya odaklayıcı özellikli optik malzeme 100 0,6 100 0,5
FOTOVOLTAİK GÜNEŞ ENERJİSİNE DAYALI ÜRETİM TESİSİ Yurt İçinde Gerçekleşen Aksam İmalatı Bütünleştirici Parçaları Yerli Aksam Oranı (%) Yerli Katkı İlavesi ($ cent/kwh) Cam 20 Çerçeve 15 Kristal esaslı PV modüller Hücre Koruyucu Sarma/Kaplama Malzemesi (Enkapsulant) 20 Alt koruyucu Tabaka (Back Sheet) 20 PV modülleri Kablo bağlantı Kutusu (Junction box) 20 1,3 Akım Taşıyıcı İletken Şerit 5 Hücreleri bir arada tutan yapı 35 Odaklayıcılı PV modüller Çerçeve 15 Soğutucu ünite 50
FOTOVOLTAİK GÜNEŞ ENERJİSİNE DAYALI ÜRETİM TESİSİ Yurt İçinde Gerçekleşen Aksam İmalatı Bütünleştirici Parçaları Yerli Aksam Oranı (%) Yerli Katkı İlavesi ($ cent/kwh) Saflaştırılmış silisyum 25 PV modülünü oluşturan hücreler Kristal esaslı PV hücreler İnce film esaslı PV hücreler Kütük (Ingot) 15 Dilimlenmiş külçeler (Wafer) 30 Hücre 30 İnce film malzemesi 15 İnce film malzemeyi taşıyan altlık (Cam, vb.) 20 3,5 İnce film hücre 65 Odaklayıcılı PV hücreler (Çok katmanlı PV eleman) 100
YOĞUNLAŞTIRILMIŞ GÜNEŞ ENERJİSİNE DAYALI ÜRETİM TESİSİ Uygulanan Alım Fiyatı : 13,3 $ cent / kwh Yurt İçinde Gerçekleşen Aksam İmalatı Radyasyon toplama tüpü Bütünleştirici Parçaları Yerli Aksam Oranı (%) Cam Tüp 35 Vakum Contası 15 Seçici yüzeyli boru 50 Yerli Katkı İlavesi ($ cent/kwh) 2,4 Yansıtıcı yüzey levhası Isı enerjisi depolama sisteminin mekanik aksamı Güneş ışınlarını, yüksek yansıtıcı özelliğine sahip ve farklı geometrik şekillerde imal edilmiş bir optik yüzey tarafından merkezi bir alıcı veya doğrusal bir hat üzerine yansıtan levha Isı depolama tankları 55 Sirkülasyon pompaları, tank bağlantı boruları, vanalar ve ısı değiştirici üniteleri 100 0,6 45 1,3
YOĞUNLAŞTIRILMIŞ GÜNEŞ ENERJİSİNE DAYALI ÜRETİM TESİSİ Yurt İçinde Gerçekleşen Aksam İmalatı Güneş takip sistemi Bütünleştirici Parçaları Güneş takibini sağlayan hidrolik pompaları veya elektrik motorları Yerli Aksam Oranı (%) 50 Yazılım ve yazılıma bağlı donanım 35 Elektriksel donanım 15 Yerli Katkı İlavesi ($ cent/kwh) 0,6 Kulede güneş ışınını toplayarak buhar üretim sisteminin mekanik aksamı Merkezi radyasyon alıcısı (reciever) 55 Buhar ısı eşanjörleri, sirkülasyon pompaları, ısı transfer akışkanı iletim boruları 45 2,4
YOĞUNLAŞTIRILMIŞ GÜNEŞ ENERJİSİNE DAYALI ÜRETİM TESİSİ Yurt İçinde Gerçekleşen Aksam İmalatı Stirling motoru Bütünleştirici Parçaları Yerli Aksam Oranı (%) Toplayıcı 35 Motor 40 Alternatör 15 Soğutma ünitesi 10 Yerli Katkı İlavesi ($ cent/kwh) 1,3 Panel entegrasyonu ve güneş paneli yapısal mekaniği Yansıtıcı levhaları taşıyan platform 55 Taşıyıcı platformun yansıtıcı yüzey ile zemin arasındaki her türlü bağlantısını sağlayan elemanlar 45 0,6
YERLİ AKSAM TALEBİ İÇİN GEREKLİ BELGELER Yeminli mali müşavir tarafından aksam ve aksam imalatında kullanılan her bir bütünleştirici parça için ayrı ayrı hazırlanan ve imalatçı firmalar, sistem veya aksam tedarikçisinin bağlı bulunduğu Sanayi Odası veya Ticaret ve Sanayi Odası tarafından onaylanan Yerli İmalat Durum Belgesi Türk Standartları Enstitüsü veya Uluslararası Akreditasyon Forumu (IAF) ile karşılıklı tanıma anlaşması imzalamış ulusal akreditasyon kurumları tarafından akredite edilmiş kuruluşlarca düzenlenen ve aksamın uluslararası veya Türk Standartlarına veya kriterlerine uygunluğunu belirten Tip Sertifikası ve/veya Ürün Sertifikası veya Birim Doğrulama Sertifikası Tip sertifikası beyan edildiği durumlarda sertifika sahibi tüzel kişi tarafından yerli imalatçı bilgilerini ve yerli üretilen aksamın tip sertifikasına uygun üretildiğini gösteren belge
Yerli Katkı İlave Fiyatının Bildirimi Yurt İçinde Gerçekleşen Aksam İmalatı Bütünleştirici Parçaları Yerli Aksam Oranı (%) Yerli Katkı İlavesi ($ cent/kwh) PV panel entegrasyonu ve güneş yapısal mekaniği imalatı Taşıyıcı yapı 55 Elektriksel bağlantılar 45 0,8 PV panel entegrasyonu ve güneş yapısal mekaniği imalatının tamamı yurtiçinde imal edildi ise 0,8 $ cent/kwh Yerli Katkı İlavesi PV panel entegrasyonu ve güneş yapısal mekaniği imalatının sadece Taşıyıcı Yapısı yurtiçinde imal edildi ise 0,44 $ cent/kwh Yerli Katkı İlavesi PV panel entegrasyonu ve güneş yapısal mekaniği imalatının sadece Elektriksel Bağlantıları yurtiçinde imal edildi ise Yerli Katkı İlavesi YOK
Yerli Katkı İlave Fiyat Uygulaması Yerli İmalat Durum Belgesi, verildiği tarihten itibaren beş yıl süreyle geçerlidir. Lisans sahibi tüzel kişiler, yurt içinden tedarik ederek elektrik üretim tesislerinde kullanmakta oldukları aksam ve aksam imalatında kullanılan her bir bütünleştirici parça için, gerekli belgelerle birlikte Bakanlık ve/veya Bakanlığın görevlendirdiği kuruluşa 30 Eylül tarihine kadar başvuruda bulunmak zorundadır. Uygulanacak yerli katkı ilave fiyatları Bakanlık tarafından 31 Ekim tarihinden önce EPDK ya bildirilir. Lisanssız Elektrik Üretimi kapsamında yerli katkı ilave fiyatından yararlanmak isteyenler gereken belgeleri Bakanlığa sunarlar. Bakanlık gerekli incelemeleri yaptıktan sonra yerli ilave katkı fiyatını görevli tedarik şirketine bildirir.
GES vs. Elektrik Piyasası Satış Fiyatları En Düşük Satış Fiyatı En Yüksek Satış Fiyatı $ /kwh Kr/kWh $ /kwh Kr/kWh Fotovoltaik GES 13.3 29.9 20.0 45.0 Yoğunlaştırılmış GES 13.3 29.9 22.5 50.6 KR/KWH 50 40 30 20 10 0 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 2012 2013 Yıllık Ort. Min GES Maks PV Maks Yoğ.
YEK PORTFÖYÜ ALACAK VE BORÇLARI YEKTOB PAYLAŞIM MODELİ YEKDEM PORTFÖY GELİRİ LİSANSLI YEK Bedelleri (1,2,3,..,n) ÖYO (1,2,3,..,n) YPG LİSANSSIZ LÜY Bedelleri (1,2,3,..,n) YEKEDT
Her bir YEKDEM katılımcısına ödenecek YEK Bedelinin Hesaplanması YEKBED i = n m b= 1 u= 1 (UEVM i, b,u YEKFi, b KURu ) 10 (TL) (MWh) ($ /kwh) (TL/$) YEKBED i : Her bir fatura dönemi için i YEKDEM katılımcısına ödenecek YEK bedeli UEVM i,b,u : i YEKDEM katılımcısına ait b uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin, u uzlaştırma dönemine ait Uzlaştırmaya Esas Miktarı YEKF i,b : i YEKDEM katılımcısına b uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi için uygulanacak olan fiyat KUR u : Her bir uzlaştırma döneminin dahil olduğu günde geçerli TCMB döviz alış kuru m : İlgili fatura dönemine ilişkin uzlaştırma dönemlerinin sayısı n: YEKDEM katılımcılarına ait uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi sayısı
YEK Toplam Bedelinin Hesaplanması YEKTOB a n i 1 b 1 u 1 YEKTOB: Her bir fatura dönemi için hesaplanan YEK toplam bedeli LÜYTOB j : Her bir fatura dönemi için j görevli tedarik şirketi tarafından bölgesindeki muafiyetli üretime ilişkin olarak hesaplanan ve bölgesindeki gerçek ve/veya tüzel kişilere ödenecek toplam bedel UEVM i,b,u : i YEKDEM katılımcısı olan üretim lisansı sahibi tüzel kişiye ait b uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin, u uzlaştırma dönemine ait uzlaştırmaya esas veriş miktar YEKF i,b : i YEKDEM katılımcısı olan üretim lisansı sahibine b uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi için uygulanacak olan fiyat KUR u : Her bir uzlaştırma döneminin dahil olduğu günde geçerli TCMB döviz alış kur k: İlgili fatura dönemine ilişkin uzlaştırma dönemlerinin sayısı n: Lisanslı üretim tesisi olan her bir YEKDEM katılımcısına ait uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi sayısı a: Lisanslı üretim tesisi olan YEKDEM katılımcı sayısı k ( UEVM i, b, u YEKFi, b KURu ) 10 m: YEKDEM katılımcısı olan görevli tedarik şirketlerinin sayısı m j 1 LÜYTOB (TL) (MWh) ($ /kwh) (TL/$) (TL) j
YEK Toplam Bedeli Ödeme Yükümlülüğünün Paylaştırılması n k UEÇM i, b, u ÖYO i b 1 u 1 m k b 1 u 1 UEÇM (%) (MWh) b, u ÖYO i : Her bir fatura dönemi için i tedarikçisinin ödeme yükümlülüğü oranı ÖYT i : Her bir fatura dönemi için i tedarikçisi tarafından ödenecek tutarı YEKTOB: Her bir fatura dönemi için hesaplanan YEK toplam bedeli UEÇM i,b,u : Dengeleme ve uzlaştırma işlemlerini düzenleyen ilgili mevzuatın ilgili maddesi uyarınca hesaplanan, i tedarikçisi adına kayıtlı b uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin, u uzlaştırma dönemi için, tedarik yükümlülüğü kapsamındaki uzlaştırmaya esas çekiş miktarı UEÇM b,u : Dengeleme ve uzlaştırma işlemlerini düzenleyen ilgili mevzuatın ilgili maddesi uyarınca hesaplanan, b uzlaştırmaya esas veriş-çekiş biriminin, u uzlaştırma dönemi için, tedarik yükümlülüğü kapsamındaki uzlaştırmaya esas çekiş miktarı n: Bir fatura dönemine ilişkin i tedarikçisi adına kayıtlı uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi sayısı m: Bir fatura dönemine ilişkin toplam uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi sayısı k: Bir fatura dönemine ilişkin uzlaştırma dönemi sayısı ÖYT i = YEKTOB x ÖYO i (TL) (TL) (%)
YEKDEM Portföy Gelirinin Hesaplanması ve Paylaştırılması YPG l k t 1 u 1 ( PTF t, u YEKSSM t, u ) YPGT i = YPG x ÖYO i (TL) (TL/MWh) (MWh) (TL) (TL) (%) YPG: Her bir fatura dönemi için YEKDEM portföyünden elde edilen gelir YPGT i : Her bir fatura dönemi için i tedarikçisine ödenecek YEKDEM portföy geliri tutarı ÖYO i : Her bir fatura dönemi için i tedarikçisinin ödeme yükümlülüğü oranı PTF t,u : t teklif bölgesi ve u uzlaştırma dönemine ait Piyasa Takas Fiyatı YEKSSM t,u : YEKDEM kapsamında Piyasa İşletmecisi tarafından gün öncesi piyasası kapsamında fiyattan bağımsız teklif olarak değerlendirilen ve t teklif bölgesi için, u uzlaştırma dönemine ait tekliften dolayı gerçekleştirilen sistem satış miktarı l: t teklif bölgesi sayısı k: Bir fatura dönemine ilişkin uzlaştırma dönemi sayısı
YEKDEM Portföyü Enerji Dengesizlik Tutarının Hesaplanması ve Paylaştırılması a n t, u = UEVM i, t, b, u ) i= 1 b 1 YEKEDM YEKSSM, (MWh) (MWh) (MWh) YEKEDT = UEVM i,t,b,u : i YEKDEM katılımcısının t teklif bölgesinde, b uzlaştırmaya esas veriş çekiş biriminin, u uzlaştırma dönemindeki uzlaştırmaya esas veriş miktarı YEKSSM t,u : YEKDEM kapsamında Piyasa İşletmecisi tarafından gün öncesi piyasası kapsamında fiyattan bağımsız teklif olarak değerlendirilen ve t teklif bölgesi için, u uzlaştırma dönemine ait tekliften dolayı gerçekleştirilen sistem satış miktarı n: i YEKDEM katılımcısına ait uzlaştırmaya esas çekiş birimi sayısı a: YEKDEM katılımcı sayısı YEKEDT: Her bir fatura dönemi için YEKDEM portföyüne ilişkin enerji dengesizlik tutarı SMF t,u : Dengeleme güç piyasası kapsamındaki u uzlaştırma döneminde yer aldığı t teklif bölgesi için hesaplanan Sistem Marjinal Fiyatı YEKEDM t,u : Piyasa İşletmecisi tarafından t teklif bölgesi için u uzlaştırma döneminde, Gün Öncesi Piyasası kapsamında tüm tedarikçiler adına satılan enerji ile ilgili uzlaştırma döneminde YEKDEM katılımcılarının toplam Uzlaştırmaya Esas Miktarı arasındaki fark sebebiyle hesaplanan dengesizlik miktarı l: t teklif bölgesi sayısı ( l k t= 1 u= 1 k: Bir fatura dönemine ilişkin uzlaştırma dönemi sayısı ÖYO i : Her bir fatura dönemi için i tedarikçisinin ödeme yükümlülüğü oranı t u (SMFt, u YEKEDM t,u ) (TL) (TL/MWh) (MWh) YEKEDT i = YEKEDT x ÖYO i (TL) (TL) (%)
LÜYTOB un Hesaplanması İhtiyaç fazlası üretim miktarı, kaynak bazında belirlenen fiyatlar ile çarpılarak herbir üretici için yapılacak ödeme belirlenir. Eğer santral yerli ürün kullanımı yapmışsa, ihtiyaç fazlası üretim miktarı yerli ürün destek fiyatı ile çarpılarak aksam destekleme bedeli belirlenir ve ilgili tüzel kişiye toplam ödeme bedeli bildirilir. Her bir üretici için hesaplanan bedeller, kaynak bazında toplanarak kaynak bazındaki toplam ödeme belirlenir. İlgili fatura dönemi için Piyasa İşletmecisine bildirilecek Lisanssız Üreticilere ödenecek bu toplam bedel LÜYTOB olarak adlandırılır.
Lisanssız Üreticilere Yapılacak Ödemeler Bulunan tutar Piyasa İşletmecisine PYS üzerinden her ayın ilk altı iş günü içerisinde bildirilir. Piyasa işletmecisi tarafından Görevli Tedarik Şirketi ne ödemenin yapıldığı tarihten itibaren en geç bir iş günü sonrasında ilgili üreticinin bildirdiği banka hesabına yatırılır. Piyasa İşletmecisine bildirilen bedelin Görevli Tedarik Şirketine eksik ödenmesi halinde, Şirket de ödemeleri her bir kişi için aynı oranda eksik yapar. Bu durum dışında, Görevli Tedarik Şirketinin temerrüde düşmesi durumunda Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun uyarınca belirlenen gecikme zammı uygulanır. (Şu an için aylık %1.4, yıllık %16.8)
ÖRNEK ŞİRKETLER UEVM (MWh) Satış Fiyatı (Kr/kWh) LÜYTOB (TL) YEKBED (TL) YPG (TL) UEÇM (MWh) ÖYO (%) Alacak/Borç (TL) GES 1 (Lis.lı) 1,000 29.9 299,250 150,000 299,250 GES 2 (Lis.lı) 500 31.7 158,625 75,000 158,625 GES 3 (Lis.lı) 1,500 29.9 448,875 225,000 448,875 GES 4 (Lis.sız) 200 31.7 63,450 63,450 GES 5 (Lis.sız) 100 29.9 29,925 29,925 GTŞ 1 500,000 29% -157,179 GTŞ 2 1,000,000 57% -314,357 GTŞ 3 250,000 14% -78,589 TOPLAM 3,300 153 93,375 906,750 450,000 1,750,000 100% 450,000 GES 2 ve 4; 13.3 $ /kwh lik kaynak bazındaki desteğe ilaveten 0.8 $ /kwh lik yerli katkı ilavesi almıştır. Dolar Kuru, 2.25 TL olarak varsayılmıştır. Piyasa Takas Fiyatı (PTF) 15 Kr/kWh olarak varsayılmıştır. Katılımcıların üretim tahminlerinde dengesizlik yapmadıkları varsayılmıştır.
MUAFİYETLİ ÜRETİM MİKTARININ (İHTİYAÇ FAZLASI ENERJİ) TESBİTİ Üretim tesisi ile tüketim tesisinin aynı yerde olması halinde; bağlantı anlaşmasında belirlenen yere takılan çift yönlü sayaç verilerinden saatlik bazda alınır. Üretim tesisi ile tüketim tesisinin aynı yerde olmaması halinde; üretim sayacından elde edilen saatlik verilerden, tüketim tesisine ilişkin saatlik sayaç verilerinin veya tüketim sayaçlarından saatlik bazda veri alınamayan tüketim tesisleri için dengeleme ve uzlaştırma işlemlerini düzenleyen ilgili mevzuat hükümleri uyarınca onaylanan profil uygulaması yapılarak elde edilen saatlik tüketim verilerinin mahsuplaştırılması suretiyle saatlik bazda hesaplanır. Tüketim tesisinin tüketimi üç zamanlı olarak hesaplanan tüketiciler için günlük üretim ve tüketim değerlerinin mahsuplaştırılması günlük toplam yerine üç zaman esası üzerinden yapılır.
SAATLİK SAYAÇ OKUMA FORMU (OSF) Sayaç Id : Sayaç Seri No : Sayaçlardan İletim Şirketi Sorumlu Kurum :Dağıtım Şirketi Tesis Adı : UEVÇB Kodu Uzlaştırma Dönemi : Aktif Enerji Değerleri (kwh) Saat/Gün 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 15 16 17 18 13 14 20 21 22 23 24 25 26 19 27 28 29 30 31 Toplam 00-01 01-02 02-03 03-04 04-05 05-06 06-07 07-08 08-09 09-10 10-11 11-12 12-13 13-14 14-15 15-16 16-17 17-18 18-19 19-20 20-21 21-22 22-23 23-24 Toplam Yetkili Bilgileri Yetkili Adı : İmza : Tarih :
ÖRNEK PROFİLLER MEDAŞ Ticarethane Hafta içi Cumartesi Pazar Pazartesi Bayram 00-01 0.0226 0.0218 0.0224 0.0218 0.0236 01-02 0.0227 0.0226 0.0222 0.0218 0.0232 02-03 0.0231 0.0223 0.0234 0.0220 0.0238 03-04 0.0229 0.0217 0.0229 0.0219 0.0233 04-05 0.0231 0.0214 0.0229 0.0220 0.0236 05-06 0.0225 0.0210 0.0225 0.0222 0.0233 06-07 0.0227 0.0218 0.0222 0.0223 0.0232 07-08 0.0263 0.0249 0.0252 0.0265 0.0247 08-09 0.0368 0.0347 0.0325 0.0372 0.0294 09-10 0.0473 0.0462 0.0440 0.0477 0.0334 10-11 0.0573 0.0559 0.0532 0.0565 0.0362 11-12 0.0574 0.0569 0.0539 0.0566 0.0415 12-13 0.0558 0.0561 0.0532 0.0552 0.0458 13-14 0.0563 0.0559 0.0531 0.0556 0.0500 14-15 0.0570 0.0568 0.0542 0.0570 0.0522 15-16 0.0572 0.0566 0.0546 0.0571 0.0536 16-17 0.0578 0.0576 0.0548 0.0573 0.0542 17-18 0.0579 0.0581 0.0557 0.0571 0.0552 18-19 0.0562 0.0573 0.0545 0.0554 0.0533 19-20 0.0553 0.0560 0.0539 0.0544 0.0526 20-21 0.0542 0.0548 0.0532 0.0534 0.0517 21-22 0.0510 0.0514 0.0501 0.0502 0.0485 22-23 0.0314 0.0319 0.0300 0.0311 0.0312 23-00 0.0251 0.0249 0.0242 0.0250 0.0251 1.0000 0.9885 0.9588 0.9872 0.9026 TREDAŞ Sanayi Hafta içi Cumartesi Pazar Pazartesi Bayram 00-01 0.0389 0.0390 0.0303 0.0238 0.0100 01-02 0.0397 0.0394 0.0305 0.0251 0.0100 02-03 0.0389 0.0393 0.0296 0.0245 0.0098 03-04 0.0378 0.0379 0.0291 0.0245 0.0094 04-05 0.0359 0.0360 0.0283 0.0239 0.0090 05-06 0.0365 0.0363 0.0281 0.0247 0.0089 06-07 0.0362 0.0351 0.0266 0.0253 0.0084 07-08 0.0367 0.0349 0.0249 0.0278 0.0080 08-09 0.0437 0.0379 0.0225 0.0400 0.0080 09-10 0.0470 0.0405 0.0233 0.0445 0.0080 10-11 0.0466 0.0397 0.0231 0.0452 0.0081 11-12 0.0464 0.0393 0.0231 0.0462 0.0087 12-13 0.0426 0.0368 0.0217 0.0431 0.0090 13-14 0.0447 0.0367 0.0225 0.0455 0.0092 14-15 0.0465 0.0371 0.0224 0.0473 0.0097 15-16 0.0453 0.0361 0.0211 0.0463 0.0112 16-17 0.0448 0.0349 0.0207 0.0456 0.0127 17-18 0.0453 0.0358 0.0213 0.0461 0.0147 18-19 0.0417 0.0340 0.0203 0.0426 0.0141 19-20 0.0412 0.0340 0.0209 0.0415 0.0137 20-21 0.0415 0.0336 0.0210 0.0418 0.0143 21-22 0.0418 0.0333 0.0214 0.0412 0.0149 22-23 0.0410 0.0334 0.0218 0.0410 0.0150 23-00 0.0394 0.0316 0.0221 0.0394 0.0154 1.0000 0.8722 0.5765 0.8971 0.2603
PROFİLLER GRAFİKSEL GÖSTERİM MEDAŞ Ticarethane TREDAŞ Sanayi
SİSTEM KULLANIM BEDELİ Üretim ve tüketim tesislerinin aynı yerde olması halinde sisteme verdiği veya sistemden çektiği net enerji miktarı için Üretim ve tüketim tesislerinin aynı yerde olmaması halinde sisteme verdiği ve sistemden çektiği enerji miktarları için ayrı ayrı sistem kullanım bedeli ödenir.
ÜRETİM SİSTEM KULLANIM BEDELLERİ a) Üretim miktarına göre 2014 yılı ilk 3 ay için belirlenmiş Üreticiler için Dağıtım Sistem Kullanım Bedeli : 1,58 Kr/kWh b) Kurulu güce göre (EPDK nın 491/13 nolu kararındaki uygulamanın tercih edilmesi halinde) Bölge Sistem Kullanım Sistem İşletim Tarifesi Tarifesi TL/MW-Yıl TL/MW-Yıl 1 5.647,95 451,66 2 7.203,15 451,66 3 8.235,66 451,66 4 10.065,96 451,66 5 10.249,50 451,66 6 12.035,90 451,66 7 15.680,67 451,66 8 15.733,42 451,66 9 16.462,28 451,66 10 16.648,17 451,66 11 17.602,34 451,66 12 18.748,30 451,66 13 20.340,66 451,66 14 22.412,00 451,66
TÜKETİM SİSTEM KULLANIM BEDELLERİ 2014 yılı ilk 3 ay için belirlenmiş tarifelere göre TİCARETHANE Kayıp Kaçak Bedeli 3.5887 Dağıtım Bedeli 2.7303 İletim Bedeli 0.8668 PSH Bedeli 0.5690 TOPLAM 7.7548 SANAYİ Kayıp Kaçak Bedeli 2.2963 Dağıtım Bedeli 1.4035 İletim Bedeli 0.8668 PSH Bedeli 0.5690 TOPLAM 5.1356 * Kesilen her fatura için enerji ve K/K bedeli üzerinden %2 TRT Payı, %1 Enerji Fonu ve %1-5 Belediye Tüketim Vergisi ödenmektedir.
İHTİYAÇ FAZLASI ÜRETİM DURUMU Saatler Üretim (kwh) Tüketim (kwh) Net - (kwh) 00-01 0 75-75 01-02 0 75-75 02-03 0 50-50 03-04 0 50-50 04-05 0 50-50 05-06 0 50-50 06-07 0 50-50 07-08 50 50 0 08-09 110 100 10 09-10 150 100 50 10-11 275 120 155 11-12 375 120 255 12-13 450 140 310 13-14 450 140 310 14-15 450 140 310 15-16 420 120 300 16-17 350 120 230 17-18 260 130 130 18-19 120 130-10 19-20 0 130-130 20-21 0 150-150 21-22 0 150-150 22-23 0 110-110 23-00 0 110-110 TOPLAM 3,460 2,460 1,000 Üretim ve Tüketim (Ticarethane) Tesisisin aynı yerde olması halinde; Örnek Gün : Toplam Üretim : 3.460 kwh Toplam Tüketim : 2.460 kwh Net - : 1.000 kwh Muafiyetli Üretim Satış Fiyatı : 29,9 Kr/kWh (13,3 $ /kwh, $ Kuru : 2,25 TL) Toplam Satış Bedeli : 299 TL Üretim Sistem Kul. Bedeli : 16 TL Toplam Alacak : 283 TL
Saatler İHTİYAÇ FAZLASI ÜRETİM DURUMU Üretim (kwh) Tüketim (kwh) Net - (kwh) 00-01 0 75-75 01-02 0 75-75 02-03 0 50-50 03-04 0 50-50 04-05 0 50-50 05-06 0 50-50 06-07 0 50-50 07-08 50 50 0 08-09 110 100 10 09-10 150 100 50 10-11 275 120 155 11-12 375 120 255 12-13 450 140 310 13-14 450 140 310 14-15 450 140 310 15-16 420 120 300 16-17 350 120 230 17-18 260 130 130 18-19 120 130-10 19-20 0 130-130 20-21 0 150-150 21-22 0 150-150 22-23 0 110-110 23-00 0 110-110 TOPLAM 3,460 2,460 1,000 Üretim ve Tüketim (Ticarethane) Tesisisin ayrı yerlerde olması halinde; Örnek Gün : Toplam Üretim : 3.460 kwh Toplam Tüketim : 2.460 kwh Net - : 1.000 kwh Muafiyetli Üretim Satış Fiyatı : 29,9 Kr/kWh (13,3 $ /kwh, $ Kuru : 2,25 TL) Toplam Satış Bedeli : 299 TL Üretim Sistem Kul. Bedeli : 55 TL Tük. Sis. Kul. Bedeli ve Paylar : 239 TL Toplam Alacak : 5 TL
TÜKETİM FAZLASI DURUMU Saatler Üretim (kwh) Tüketim (kwh) Net - (kwh) 00-01 0 175-175 01-02 0 175-175 02-03 0 125-125 03-04 0 125-125 04-05 0 125-125 05-06 0 125-125 06-07 0 125-125 07-08 50 125-75 08-09 110 150-40 09-10 150 150 0 10-11 275 290-15 11-12 375 290 85 12-13 450 250 200 13-14 450 250 200 14-15 450 250 200 15-16 420 175 245 16-17 350 175 175 17-18 260 175 85 18-19 120 225-105 19-20 0 225-225 20-21 0 225-225 21-22 0 180-180 22-23 0 175-175 23-00 0 175-175 TOPLAM 3,460 4,460-1,000 Üretim ve Tüketim (Ticarethane) Tesisisin aynı yerde olması halinde; Örnek Gün : Toplam Üretim : 3.460 kwh Toplam Tüketim : 4.460 kwh Net - : - 1.000 kwh GTŞ Per. Satış Fiyatı : 20,8 Kr/kWh Toplam Tüketim Bedeli Tük. Sis. Kul. Bedeli ve Paylar : Toplam Borç : 208 TL 97 TL : 305 TL
TÜKETİM FAZLASI DURUMU Saatler Üretim (kwh) Tüketim (kwh) Net - (kwh) 00-01 0 175-175 01-02 0 175-175 02-03 0 125-125 03-04 0 125-125 04-05 0 125-125 05-06 0 125-125 06-07 0 125-125 07-08 50 125-75 08-09 110 150-40 09-10 150 150 0 10-11 275 290-15 11-12 375 290 85 12-13 450 250 200 13-14 450 250 200 14-15 450 250 200 15-16 420 175 245 16-17 350 175 175 17-18 260 175 85 18-19 120 225-105 19-20 0 225-225 20-21 0 225-225 21-22 0 180-180 22-23 0 175-175 23-00 0 175-175 TOPLAM 3,460 4,460-1,000 Üretim ve Tüketim (Ticarethane) Tesisisin ayrı yerlerde olması halinde; Örnek Gün : Toplam Üretim : 3.460 kwh Toplam Tüketim : 4.460 kwh Net - : - 1.000 kwh GTŞ Per. Satış Fiyatı : 20,8 Kr/kWh Toplam Tüketim Bedeli : 208 TL Üretim Sistem Kul. Bedeli : 55 TL Tük. Sis. Kul. Bedeli ve Paylar : 433 TL Toplam Borç : 696 TL
YEKDEM Katılım İstatistikleri DÖNEM SANTRAL SAYISI KURULU GÜÇ (MW) ARALIK 2011 20 604 2012 78 1.720 2013 38 548 2014 93 1.826
2012-2013 yılları Kaynak Bazında GWh Üretim Miktarları
TEŞEKKÜRLER e-posta : aeaytac@gmail.com telefon : 0 532 581 44 51