MERKEZ YÖNET M KAPSAMINDAK KAMU DARELER NDE DÖNEM SONU LEMLER Ömer DA Devlet Muhasebe Uzman
I. Geçici Mizandan Önce Yap lacak lemler a) Faiz Tahakkuklar Dönen ve duran varl klar ana hesap grubu içindeki kurum alacaklar hesaplar nda kay tl alacaklara ili kin olarak, y lsonlar nda geçici mizandan önce hesaplanan i lemi faiz gelirleri alacaklar tahsil edilme zaman na göre 181/281-Gelir Tahakkuklar Hesab na kaydedilir. Uzun veya k sa vadeli yabanc kaynaklar ana hesap grubu içinde yer alan, iç ve d malî borçlara ili kin olarak y lsonlar nda geçici mizandan önce tahakkuk ettirilen i lemi faiz tutar ile kuponlu tahvillerin takip eden y lda kupon ödemesi yap lacak i lemi faiz tutar 381-Gider Tahakkuklar Hesab na kaydedilir.
Örnek: 232-Kurumca Verilen Borçlardan Alacaklar Hesab nda kay tl 100.000.-YTL için y ll k %12 üzerinden faiz tahakkuk ettirilmi tir. Tahakkuk ettirilen faiz izleyen faaliyet döneminde tahsil edilecektir. Örnek: 410-D Mali borçlar Hesab nda kay tl 100.000.-YTL için y ll k %12 üzerinden faiz gideri tahakkuk ettirilmi tir. Tahakkuk ettirilen faiz gideri izleyen faaliyet döneminde ödenecektir.
b) Mahsup Dönemine Aktar lacak Avanslar Mali y l içerisinde Avans ve Kredileri Hesab na ya da Personel Avanslar Hesab na borç kaydedilerek ödenen tutarlara ili kin mahsup belgeleri mali l sonuna kadar muhasebe birimine verilemedi i veya belgeleri muhasebe birimine verilmesine ra men mali y lsonuna kadar incelenemedi i takdirde, avans/kredi tutar sakl tutulan ayn miktardaki ödenekleri ile birlikte ertesi y l içerisinde kapat lmak üzere mahsup dönemine aktar r.
Örnek: 160 - Avans ve Krediler Hesab ile 161- Personel Avanslar Hesab n 31.12.2007 tarihi itibari ile durumu a daki gibidir. Avans hesaplar yukar daki ekilde olan bir muhasebe biriminin 31.12.2007 tarihinde yapmas gereken kay t a daki ekilde olacakt r.
c) Tenkis Kay tlar Kamu idarelerinin merkez ve merkez d birimlerinde malî y n son ay na ait bütün ödeme ve mahsup i lemleri yap ld ktan sonra y içinde al nan ödeneklerden kullan lmay p muhasebe birimlerince do rudan tenkis edilen tutarlar geçici mizandan önce 903- Kullan lacak Ödenekler Hesab na alacak, 904-Ödenekler Hesab na borç kaydedilir.
daki ekildeki (1) nolu i lemde 1.000.000.-YTL ödenek kayd yap lm, (2) nolu i lemle dönem içinde 200.000.-YTL ödenekli gider gerçekle mi, (3) nolu i lemde ise avans olarak verilen tutarlardan harcanmayanlar n mahsup dönemine aktar lmas gösterilmi tir. Bu hesaplar n bakiyelerine göre geçici mizandan önce yap lacak muhasebe kayd daki ekilde olacakt r.
Yukar daki Muhasebe kayd yap ld nda 903-Kullan lacak Ödenekler Hesab n bakiyesi s rlanacakt r. 904-Ödenekler Hesab ile 905-Ödenekli Giderler Hesab n bakiyeleri ise dönem sonu i lemlerinden sonra s rlanacakt r.
II. Dönem Sonu lemleri A) Yap lacak ilk i lem a da say lan bütçe hesaplar ndan -borç bakiyesi verenlerin bakiyelerinin ayn hesaplara alacak, 895-Bütçe Uygulama Sonuçlar Hesab na borç; -alacak bakiyesi verenlerin bu hesaplara borç 895-Bütçe Uygulama Sonuçlar Hesab na alacak kaydedilmesi olacakt r. 800-Bütçe Gelirleri Hesab, 805-Gelir Yans tma Hesab, 810-Bütçe Giderlerinden Ret ve adeler Hesab, 830-Bütçe Giderleri Hesab, 835-Gider Yans tma Hesab
Örnek: Artvin Muhasebe Müdürlü ünün 31.12.2007 tarihindeki bütçe hesaplar n görünümü a daki ekildedir. Yukar daki defter görünümlerine göre yap lacak muhasebe kay tlar daki ekilde olacakt r.
Yukar daki muhasebe kay tlar ndan sonra Bütçe Hesaplar ile birlikte Bütçe Uygulama Sonuçlar Hesab n bakiyesi de a da görülece i üzere s rlanacak ve bütçe hesaplar kapanm olacakt r.
B) 905-Ödenekli Giderler Hesab n borç bakiyesi 904-Ödenekler Hesab na borç, 905-Ödenekli Giderler Hesab na alacak kaydedilir. Örnek: Kastamonu Muhasebe Müdürlü ünün 31.12.2007 tarihindeki ödenek hesaplar n bakiyeleri a daki ekildedir.
Yukar daki duruma göre dönem sonunda a daki muhasebe kayd yap lacakt r. Yukar daki i lemlerden sonra bütçe hesaplar ana hesap grubu ile ödenek hesaplar hesap grubunda yer alan tüm hesaplar (906 ve 907 hariç) kapanmaktad r.
C) Duran varl klar ana hesap grubu içerisinde yer alan hesaplarda kay tl tutarlardan dönen varl klar ana hesap grubundaki ilgili hesaplara aktar lmas gereken tutarlar, bu hesaplara alacak, dönen varl klar ana hesap grubundaki ilgili hesaplara borç kaydedilerek aktarma i lemleri tamamlan r.
D) Uzun vadeli yabanc kaynaklar ana hesap grubu içerisinde yer alan, hesaplarda kay tl tutarlardan vadeleri bir y n alt na inmesi nedeniyle, k sa vadeli yabanc kaynaklar ana hesap grubundaki ilgili hesaplara aktar lmas gereken tutarlar bu hesaplara borç, k sa vadeli yabanc kaynaklar ana hesap grubundaki ilgili hesaplara alacak kaydedilerek aktarma i lemleri tamamlan r.
E) Bütçe emanetleri hesab nda kay tl tutarlar, bu hesaplar n ilgili alt bölümüne aktar lmas için bu hesaba borç ve alacak kayd yap r. Ayr ca 5018 say Kamu Mali Yönetimi Ve Kontrol Kanununa göre ilgili oldu u mali y n sonundan ba layarak be l içinde alacakl lar taraf ndan geçerli bir mazerete dayanmaks n, yaz talep edilmedi inden veya belgeleri verilmedi inden dolay ödenemeyen borçlar zamana nda u rayarak kamu idaresi lehine dü er yani bütçelerine gelir kaydedilir.
F) Öz kaynaklar ana hesap grubu içerisinde yer alan De er Hareketleri hesap grubundaki hesaplar, de er hareketleri sonuç hesab n ilgili yard mc hesaplar na kaydedilerek kapat r. (Hesaplar n bakiyeleri ve muhasebe biriminin türüne göre (merkez-ta ra) yukar da bulunan kay tlar n tam tersi de yap labilir. Yani hesaplar borç kalan veriyorlarsa yukar daki kayd n tam tersi yap lacakt r.) Bu i lemler sonucunda, 510-nakit Hareketleri Hesab, 511-Muhasebe Birimleri Aras lemler Hesab, 512-Proje Özel Hesab ndan Kullan mlar Hesab Ve 513-Do rudan D Proje Kredi Kullan mlar Bildirim Hesab kesin mizanda bakiye vermez.
G) De er hareketleri sonuç hesab nda kay tl tutarlar, bu hesaplar n ilgili alt bölümüne aktar lmas için bu hesaba borç ve alacak kayd yap r.
) Dönem sonunda ilgili varl k ve yabanc kaynak hesaplar nda kay tl olup, yabanc para cinsinden izlenen tutarlar de erlemeye tabi tutulur ve raporlama tarihindeki gerçek de erleri ile malî raporlarda gösterilir.
H) Maddi ve maddi olmayan duran varl klar hesap gruplar nda yer alan hesaplarda kay tl de erlerden yeniden de erleme i lemine tabi tutulmas gerekenler, Yönetmeli in ilgili hükümleri uyar nca yeniden de erlemeye tabi tutulur.
I) Elden ç kar lacak stoklar ve maddi duran varl klar hesab nda kay tl amortismana tabi duran varl klar için aktarma i leminin yap ld dönem sonunda, kay tl de erinden birikmi amortisman tutar dü üldükten sonra kalan k sm kadar amortisman ayr r. Yukar daki defter görünümlerine göre yap lacak muhasebe kay tlar u ekilde olacakt r.
) Maddi ve maddi olmayan duran varl klar hesap gruplar nda yer alan hesaplarda kay tl amortismana tabi tutulmas gereken varl klara ili kin amortisman i lemleri yap r
J) A da say lan faaliyet hesaplar ndan borç bakiyesi verenlerin bakiyelerinin ayn hesaplara alacak, 690-Faaliyet Sonuçlar Hesab na borç; alacak bakiyesi verenlerin bu hesaplara borç 690-Faaliyet Sonuçlar Hesab na alacak kaydedilmesi gerekmektedir. 600-Gelirler Hesab 610- ndirim ade ve skontolar Hesab 630-Giderler Hesab Örnek: Özel bütçeli X kamu idaresinin 31.12.2007 tarihindeki faaliyet hesaplar n görünümü a daki ekildedir.
Yukar daki defter görünümüne göre yap lacak muhasebe kay tlar daki ekilde olacakt r. Yukar daki muhasebe kay tlar ndan sonra 690-Faaliyet Sonuçlar Hesab 100.000 YTL borç bakiyesi verecektir. Hesab n borç bakiyesi vermesi faaliyet giderlerinin faaliyet gelirlerinden fazla oldu u anlam na gelmektedir.
K) 690-Faaliyet Sonuçlar Hesab n alacak veya borç bakiyesi, öz kaynaklar ana hesap grubu içerisinde yer alan 590-Dönem Olumlu Faaliyet Sonucu hesab veya 591-Dönem Olumsuz Faaliyet Sonucu hesab na aktar r. Faaliyet sonuçlar hesab yukar daki (A) seçene indeki gibi ise; kamu idaresi, ait oldu u faaliyet dönemini 180.000.-YTL olumsuz olarak sonuçland rm r. Faaliyet sonuçlar hesab yukar daki (B) seçene indeki gibi ise; kamu idaresi, ait oldu u faaliyet dönemini 180.000.-YTL olumlu olarak sonuçland rm r.
L) 570-Geçmi llar Olumlu Faaliyet Sonuçlar Hesab nda kay tl tutarlar, bu hesaplar n ilgili alt bölümüne aktar lmas için bu hesaba borç ve alacak kayd yap r.
M) 580-Geçmi llar Olumsuz Faaliyet Sonuçlar Hesab nda kay tl tutarlar, bu hesaplar n ilgili alt bölümüne aktar lmas için bu hesaba alacak ve borç kayd yap r. Bu i lemlerden sonra faaliyet hesaplar ana hesap grubunda yer alan tüm hesaplar kapan r.
N) Yukar da s ralanan i lemler yap ld ktan sonra 580.05- N-5 Y na Ait Olumsuz Faaliyet Sonuçlar Hesab ile 570.05- N-5 Y na Ait Olumlu Faaliyet Sonuçlar Hesab 500-Net De er Hesab na aktar r.
Her faaliyet döneminin sonunda, muhasebe yetkilileri dönem sonu lemlerini yaparak yeni faaliyet döneminin aç kayd na esas al nacak kesin mizan kar rlar. Haz rlanan kesin mizanda borç ve alacak kalan veren hesaplar yeni faaliyet döneminin aç kayd na esas te kil eder. Kesin mizan n düzenlenmesini takiben, dönem sonunda son yevmiye olarak borç ve alacak bakiyesi veren hesaplar n kapat lmas sa lamak için kesin mizanda borç bakiyesi veren hesaplar alacak; alacak bakiyesi veren hesaplar ise borç kayd yap larak muhasebe dönemi kapat r