EC 102 Lecture 2 Transactions: The Circular-Flow Diagram The circular-flow diagram is a model that represents the transactions in an economy by flows around a circle. 1
An Expanded Circular-Flow Diagram: The Flows of Money Through the Economy The National Accounts Almost all countries calculate a set of numbers known as the national income and product accounts. The national income and product accounts, or national accounts, keep track of the flows of money between different parts of the economy. 2
Gross Domestic Product Gross domestic product, or GDP, measures the value of all final goods and services produced in the economy by the factors of production located in that country. It does not include the value of intermediate goods. Gross Domestic Product Total value of final goods and services newly produced in the country over a specified period of time Final goods avoid double counting Domestic within the borders of the country Value of production = value of spending = value of income Production sum up value of all final goods and services produced in each sector Spending sum up value of spending by all sectors Income sum up compensation received by all involved in production and services. 3
Calculation of GDP-Three Approaches Method 1: Total expenditure Consumption by households (C) Investment expenditures by firms (I) on capital goods, not intermediate goods Government expenditures (G) Exports (X) Imports (Z) Y = C + I + G + X - Z Calculating its Value Three Approaches Method 2: Income Approach adding up production-related domestic incomes (wages, rents, profits) earned by all individuals and organizations Closed vs. open economy Need to be taken into account - Net income from RoW : to be deducted - Depreciation: consumption of fixed capital to be added GDP = NI Net income from RoW + Depreciation 4
Calculating its Value Three Approaches Method 3: Product Approach Rather than looking at the final sale, utilize a value-added approach Q: how much each industry contributes the the value of the final good or service? Start from the raw material and see how much market value is added at each stage Value of sold value of intermediate inputs used Value added at each stage must sum up to the final value of the final product Input-Output tables How do we get the figures Use of imputation to estimate the value of some components Esp. Government production is imputed by summing up the payments to workers, payments for intermediate goods and services, allowance for depreciation of assets What about household production for own use? Not counted at all! GDP = Business production + household and institutions production + government production 5
Calculating GDP Gross national product, or GNP, measures the value of all final goods and services produced in the economy by the factors of production owned by the citizens of that country. It does not include the value of intermediate goods. GNP-Net Factor Income=GDP Net Factor Income= Turkish factors abroad-good produced in Turkey by foreign factors 6
Issues with GDP Black market Unregistered works Not marketed services Quality of life Components of GDP (billions of dollars) $15,000 10,000 Value added by government = 12.5% Value added by households = 12.7% Government purchases of goods and services = 20.7% Investment spending = 12.4% 5,000 Value added by business = 74.9% Consumer spending = 70.5% C + I + G = $14,527 0-5,000 Value added by sector Net exports X IM = $517 ( 3.6%) Spending on domestically produced final goods and services 7
Shares in GDP (exp. side, 1998 prices, %) (Annual, %) 2011 2012 2013 Domestic Demand 104.60 102.04 102.90 Consumption 78.71 77.37 78.22 Final Consumption Exp. of Resident HH 68.41 66.67 67.31 Resident and Non-Resident Households 71.65 70.35 71.16 Non-Resident Households (-) 3.78 4.13 4.37 Resident Households in the Rest of the 0.55 0.46 0.53 Government Final Cons. Expenditure 10.29 10.70 10.91 Compensation of Employees 4.67 4.73 4.72 Purchases of Goods and Services 5.62 5.96 6.19 Gross Fixed Capital Formation 25.90 24.67 24.68 Public Sector 3.75 4.05 4.80 Machinery- Equipment 0.71 0.99 0.99 Construction 3.04 3.06 3.81 Private Sector 22.14 20.62 19.88 Machinery- Equipment 15.37 14.00 13.58 Construction 6.77 6.62 6.30 Change in Stocks 0.02-1.44 0.15 Foreign Demand -4.62-0.60-3.05 Exports of Goods and Services 23.89 27.20 26.05 Imports of Goods and Services (-) 28.51 27.80 29.09 Gross Domestic Product 100.00 100.00 100.00 Turkey-GDP calculation Started in 1929-not regular 1972-use of UN s System of National Accounts (SNA-68) 1993-new series (update back to 1987) 2008-new series (update back to 1998) Following Eurostat s European System of Accounts-1995 (ESA-95). 8
TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 1998 Bazlı Güncelleme Çalışmasının Aşamaları A. Teknik Bilgi Kapasitesinin Artırılması 1. Teknik dökümanların elde edilmesi 2. Kurum personelinin hizmet içi eğitimi 3. Ülkelerle teknik çalışma toplantıları (Fransa, Hollanda, Almanya, Finlandiya, Norveç...) 4. Uluslararası danışmanlık hizmetleri (300 adam-gün, Eurostat, Kanada, Avusturya, Hollanda...) 17 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 1998 Bazlı Güncelleme Çalışmasının Aşamaları (devam) B. Yeni Veri Derleme Çalışmaları 1. Sayımlar Bina sayımı (2000) Tarım sayımı (2001) Sanayi ve işyeri sayımı (2002) Nüfus sayımı (2007) 2. İş kayıtlarının kurulması ve güncellenmesi (Gelir İdaresi Başkanlığı ndan iş yerleri ile ilgili düzenli bilgi alınması) 3. Mevcut çalışmaların örnek hacimlerinin artırılması İşgücü araştırması örnek hacmi yıllık 30,000 den 145,000 e Bütçe araştırması (2002 yılından itibaren her yıl) Sanayi üretim (2005 yılından itibaren 3 aylık 3500 den 6500 e) 18 9
TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU Güncelleme Çalışmasının Aşamaları(devam) B. Yeni Veri Derleme Çalışmaları (devam) 4. Mevcut anketlerdeki değişken sayılarının artırılması 5. Yeni anketlerin yapılması (Örn. Sanayi ve hizmet istatistikleri 11 ayrı form ve yıllık örnek hacmi 120 bin) 6. Teknik katsayıların güncellenmesi 2002 AKT Ticaret marjları Ulaştırma marjları Girdi - Çıktı oranları C. Hesapların Dengelenmesi 1. Sektörel zaman serisinin tutarlılığının sağlanması 2. Genel dengenin sağlanması 19 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 1987 ve 1998 Serilerinin Karşılaştırılması A. Yöntem Değişiklikleri 1. Baz yılı değişikliği (1987 yerine 1998) 2. Sınıflama değişikliği, ISIC dan NACE a geçiş BEC sınıflamasının yanı sıra COICOP un da kullanılması Yatırım malları için SGP sınıflamasının kullanımı 3. Zincirleme endeks kullanımına geçiş (Baz yılı fiyatları yerine önceki yılın ortalama fiyatlarını kullanma) 4. Sektörel katma değerin hesaplanmasında üretici fiyatları yerine temel fiyatların kullanılması 20 10
TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 1987 ve 1998 Serilerinin Karşılaştırılması (devam) A.Yöntem Değişiklikleri (devam) 5. İşgücü girdi yaklaşımı (imalat, madencilik, inşaat ve hizmet sektörleri) Her bir sektörde HİA sonuçlarına göre elde edilen çalışan sayıları ile sektörden gelen çalışan sayıları arasındaki fark kadar, ilgili sektördeki 1-9 kişi çalışanı olan işyerilerinin çalışan başına ortalama katma değerin sektöre eklenmesi. (Örn. imalat sanayinde 2002 yılında işyeri bazlı anketlerde çalışan sayısı 2,133,000 iken, HİA sonuçlarına göre bu sayı 3,545,000 kişidir) 6. İnşaat sektöründe mal akım yöntemi ile eksik kapsamın giderilmesi 7. Mali aracılık hizmetlerinde FISIM hesabı 8. Konut sektöründe oluşan katma değerin hesaplanmasında önemli farklılaşma olmuştur. (örn. 2006 yılı için eski seride 15,2 milyon olan konut sayısı 1998 bazlı seride 23,5 milyondur. Ortalama kira bedeli ise 1987 bazlı seride 163 YTL iken yeni seride 299 YTLdir. Katma değer artış oranı % 170,7 dir.) 21 TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 1987 ve 1998 Serilerinin Karşılaştırılması (devam) A. Yöntem Değişiklikleri (devam) 9. Cari değerlerden sabit değerlere geçişte yöntem değişiklliği (Örn. Mali aracılık sektöründe çalışan sayısı yerine TÜFE kullanılmaktadır) 10. Sabit girdi-çıktı katsayıları yerine değişken katsayıların kullanılması 11. Dolaylı yöntemler kullanmak yerine, doğrudan alandan elde edilen verilerin kullanılması (Örn. gayri menkul kiralama ve iş faaliyetleri, eğitim, sağlık, diğer toplumsal ve kişisel hizmet faaliyetleri) 12. Dış ticaret verilerinde özel ticaret sisteminden genel ticaret sistemine geçiş (serbest bölgelerde yapılan ticaretin dış ticarete dahil edilmesiyle 2006 yılı için yıllık dış ticaret açığı yaklaşık 1 milyar $ azalmıştır.) 13. 1987 bazlı TEFE ve TÜFE yerine, 2003 bazlı ÜFE ve TÜFE kullanılması 14. Eski seride devlet sektöründe yer alan eğitim, sağlık, diğer toplumsal hizmetlerin ilgili sektörlerine aktarılması 22 11
TÜRKİYE İSTATİSTİK KURUMU 1987 ve 1998 Serilerinin Karşılaştırılması (devam) B. Kapsam Genişlemesi 1. 2000 Bina Sayımı. (Eski seride 2000 yılı için 13.9 milyon olan konut sayısı, yeni seride 19.2 milyona çıkmıştır, fark 5.3 milyon) 2. 2001 Tarım Sayımı. (Tarımsal üretimin hesaplamasında kullanılan teknik katsayıların güncellenmesi; etkisi az da olsa yeni ürünlerin eklenmesi) 3. 2002 Sanayi ve İşyerleri Sayımı. (Eski seride 2001 yılı için 10 ve daha fazla kişi çalıştıran işyeri sayısı 11 293 iken bu sayı 2002 yılında 27 813 e yükselmiştir.) 4. Yeni sektörlerin kapsama alınması (internet hizmet sağlayıcıları, kiralama şirketleri, faktöring, katılım bankaları, kar amacı olmayan mali aracı kuruluşlar, vb) 5. Hanelerde kayıtdışı yevmiyeli hizmet sunan (temizlik, çocuk bakımı, bahçıvanlık, vb.) kişilerin üretimlerinin hesaplara dahil edilmesi. 2006 yılı için bu miktar 1.2 milyar YTL dir 23 Nominal GDP-Turkey (million TL) Nominal 2000 166 658 2005 648 931 289% 2010 1 098 799 69% 2013 1 565 181 42% 12
Growth, Price Changes and Real GDP Nominal vs. Real GDP Nominal GDP total production valued at current prices (current meaning the year in consideration)!! Not only the level of output but also the price levels change from one year to another. Real GDP Actual value of goods and services produced which is net of price changes GDP = Σ (P x Q) Real vs. Nominal GDP Real GDP: the value of the final goods and services produced calculated using the prices of some base year. Nominal GDP: output valued at current prices. Real GDP per capita is a measure of average output per person, but is not by itself an appropriate policy goal. 13
Growth, Price Changes and Real GDP Calculate Real GDP using constant prices from a base year/reference year For the base year Nominal and Real GDP are same! Calculating GDP and Real GDP in a Simple Economy 14
Real vs. Nominal GDP Real vs nominal GDP-Turkey (million TL) Real Nominal 2000 72 436 166 658 2005 90 499 25% 648 931 289% 2010 105 885 17% 1 098 799 69% 2013 122 388 16% 1 565 181 42% 15
Growth, Price Changes and Real GDP GDP Growth changes in GDP over time, percentage change in the value of GDP from one year to another. Percentage change = [(Value2-Value1)/Value1]*100 Annual growth and quarterly growth GDP and IPI Growth 16
GDP and per capita GDP Growth Growth, Price Changes and Real GDP Use of price indices to measure the changes in prices as compared to another period. Example: CPI (TÜFE) consumer price index: measuring changes in prices of goods and services bought by households. Weighted average of a bundle of goods and services 17
Price Indexes and the Aggregate Price Level A price index is the ratio of the current cost of that market basket to the cost in a base year, multiplied by 100. It allows to track the change in price of a weighted average of many goods Calculating the Cost of a Market Basket 18
The Makeup of the Consumer Price Index in 2010 TURKEY 100.00 FOOD AND NON-ALCOHOLIC BEVERAGES 28.63 ALCOHOLIC BEVERAGES AND TOBACCO 5.00 CLOTHING AND FOOTWEAR 8.07 HOUSING, WATER, ELECTRICITY, GAS AND OTHER FUELS 16.60 FURNISHINGS, HOUSEHOLD EQUIPMENT, ROUTINE MAINTENANCE OF THE HOUSE 7.42 HEALTH 2.54 TRANSPORT 12.59 COMMUNICATIONS 4.30 RECREATION AND CULTURE 2.81 EDUCATION 2.24 HOTELS, CAFES AND RESTAURANTS 5.64 MISCELLANEOUS GOODS AND SERVICES 4.16 19
20
Growth, Price Changes and Real GDP Other indices are used: e.g. PPI using prices facing domestic producers Baskets are different, inflation rates differ! GDP Deflator implicit price deflator GDP Deflator = (Nominal GDP / Real GDP) *100 Reflects changes in all the prices of goods and services included in GDP. 21
The CPI, the PPI, and the GDP Deflator Biases in price indices Bias = A consistent form of error (i.e. being usually too high) New Product Bias: CPI ignores new products until they become cheap enough to be popular Causes CPI to overestimate inflation Quality Improvement Bias: If the price of a product goes up because it's better, then it's no inflation Causes CPI to overestimate inflation Substitution Bias: People switch between substitutes in response to high or low prices Causes CPI to overestimate inflation 22
Unemployment Employment: total number of people currently employed in the economy Unemployment: number of people who are actively looking for work but aren t currently employed Labor force: sum of employment and unemployment Unemployment rate: Unemployment/(Unemployment+Employment) 23
Shortcomings of unemployment rate Discouraged workers: nonworking people who are capable of working but have given up looking for a job Labor force participation 24
Website links Website of the Commission on the Measurement of Economic Performance and Social Progress http://www.stiglitz sen fitoussi.fr/en/index.htm Enflasyonmetre by Asaf Savaş Akat: http://akat.bilgi.edu.tr/pages_beno2.asp#top TUIK (Turkish Statistics Institute): tuik.gov.tr Central Bank website for data: http://evds.tcmb.gov.tr/cbt.html 25