ENISo0 TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD TS 10201 ISO 3184 Nisan 2001 ICS 53.060 İstif makinaları- Ulaştırma ve ayaklı tip- Kararlılık deneyleri Reach and straodle fork- Lift tructs- Stability tests TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA is GÜVENLiK MARKETi DAN. SAN. TiC. LTD. STi.'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 12.05.2014
ÖNSÖZ Bu tasarı; ISO tarafından kabul edilen ISO 3184 (1998) ve Tech Cor. (2999) standardı esas alınarak TSE Makina Hazırlık Grubun na bağlı Otomotiv ve İnşaat Makinaları Özel Daimi Komitesi nce hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu nun 9 Nisan 2001 tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir. Bu standardın daha önce yayımlanmış bulunan baskıları geçersizdir.
İÇİNDEKİLER 1 - KAPSAM... 1 2 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR... 1 3 - DENEYLERİN AMACI... 1 3.1 - NORMAL ÇALIŞMA ŞARTLARI... 1 3.2 - NORMALİN DIŞINDAKİ ÇALIŞMA ŞARTLARI... 1 4 - ÇATALLI İSTİF MAKİNALARI İÇİN KARARLILIK DENEYLERİ... 2 4.1 - DENEY ŞARTLARI... 2 4.2 - DOĞRULAMA İŞLEMİ... 2 4.2.1 - Eğimli Plâtform... 2 4.2.2 - Sabit Eğim... 2 4.2.3 - Hesaplama... 2 4.3 - DENEY ŞARTLARI... 2 4.3.1 - Makinanın Durumu... 2 4.3.2 - Plâtform Üzerindeki Makinanın Konumu (Çizelge 2)... 3 4.3.3 - Deney Yükü... 4 4.3.4 - Makinanın Deney Plâtformu Üzerin Yerleştirilmesi... 4 4.3.5 - Çatal Kol Gövdesi Ön Yüzeyinin Konumu... 4 4.3.6 - Benzer Seyir Deneyleri İçin Kaldırma Yüksekliği... 5 4.3.7 - Emniyet Tedbirleri... 5 5 - ATAŞMANLI MAKİNALAR İÇİN KARARLILIK DENEYLERİ... 5
İSTİF MAKİNALARI - ULAŞMA VE AYAKLI TİP - KARARLILIK DENEYLERİ 1 - KAPSAM Bu standard, sürücü kumandalı veya ayrı bir operatörlü, beyan kapasitesi 5000 kg (10.000 16) a kadar olan eğimlendirilebilen veya eğimlendirilemeyen kızaklı yada çatal kollu ulaşma (geri çekilebilir kızaklı veya çatallı) ve açık ayaklı tip istif makinalarının kararlılığını doğrulamak üzere temel deneyleri kapsar. Bu standard, aynı zamanda yük taşıma ataşmanı ile donatılan aynı şartlar altında çalışan makinalara da uygulanır. Bu standard serbest salınımlı asılı yükleri taşıyan makinalara uygulanmaz. 2 - ATIF YAPILAN STANDARDLAR Aşağıda verilen, atıf yapılan standardların hükümleri bu standardın hükümleri sayılır. Tarih belirtilen atıflarda, daha sonra yapılan tadil ve revizyonlar uygulanmaz. Bununla birlikte, bu standarda dayalı anlaşmalarda taraflara, aşağıda verilen standardların en yeni baskılarını uygulama imkanını araştırmaları önerilir. Tarih belirtilmeyen atıflarda, ilgili standardın en son baskısı kullanılır. Bütün standardların yürürlükte bulunan baskıları TSE den temin edilebilir. EN, ISO, IEC vb. Adı TS No 1) Adı No (İngilizce) (Türkçe) ISO 5353:1995 Earth - moving machinery, and TS 10279 İnşaat ve Kazı Makinaları, tractors and machinery for ISO 5353 Traktörler, Tarım ve agriculture and forestry - Seat index point Ormancılık Makinaları - Koltuk Referans Noktası ISO 5767:1992 Industrial trucks operating in special conditons of stacking with mast tilted forward - Additional stability test TS ISO 5767 İleriye Doğru Yatırılabilir Kızaklı, Özel İstifleme Şartlarında Çalışan Endüstriyel Araçlar - İlave Kararlılık Deneyi 3 - DENEYLERİN AMACI 3.1 - NORMAL ÇALIŞMA ŞARTLARI Bu standardda belirtilen temel deneyler, aşağıda belirtilen normal çalışma şartları altında, yerinde ve uygun bir şekilde kullanılan bir ulaşma ve açık ayaklı tip istif makinasının yeterli kararlılığını göstermesini sağlar: a) Hemen hemen düşey konumda kızak ve uygun bir şekilde yatay olan çatal kollar ile esas itibariyle sağlam, pürüzsüz, düz ve hazırlanmış yüzeyler üzerinde istifleme, b) Kızak veya çatal kolları geriye doğru eğimlendirilmiş ve yükü alçaltılmış (seyir) konumda esas itibariyle sağlam, pürüzsüz ve hazırlanmış yüzeyler üzerinde seyir etme, c) Yükün ağırlık merkezî yaklaşık olarak taşıtın boylamasına merkez düzlemi üzerinde iken çalışma. 3.2 - NORMALİN DIŞINDAKİ ÇALIŞMA ŞARTLARI Çalışma şartları Madde 3.1 de belirtilenlerden farklı olduğunda, aşağıda belirtilen makinaların kullanılması gereklidir: a) ISO 5767 gibi farklı özel şartları kapsayan diğer mevcut standard(lar)a uygun bir makina, veya 1) TSE NOTU : Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir. 1
b) İlgili taraflar arasında kararlılık performansında anlaşmaya varılan bir makina. Bu üzerinde anlaşılan performans, normal çalışma şartları (Madde 3.1) için belirtilen deneyler ile gerekli görülenden daha az olmamalıdır. 4 - ÇATALLI İSTİF MAKİNALARI İÇİN KARARLILIK DENEYLERİ 4.1 - DENEY ŞARTLARI Makinaların kararlılıkları aşağıda tanımlanan deney metodlarından biri ile doğrulanmalıdır. Anlaşmazlık halinde, eğimli plâtform metodu, bilirkişi metodu olmalıdır. 4.2 - DOĞRULAMA İŞLEMİ 4.2.1 - Eğimli Plâtform Bir tarafı eğimlendirilebilen bir deney plâtformu kullanılmalıdır. Deneye tâbi tutulan makina, Madde 4.3 te belirtilen şartlar altında başlangıçta yatay olan deney platformunun üzerine Çizelge 2 de sırası ile tanımlanan konumların her biri için yerleştirilmelidir. Bu deneylerin her birinde, deney platformu Çizelge 2 de belirtilen değerde yavaş bir şekilde eğimlendirilmelidir. Makina deneylerin tamamından devrilmeden geçerse, kararlı olarak kabul edilir. Bu deneylerin amacına uygun olarak devrilme, artırılan deney platformu eğiminde makinanın devrilmesidir. Yanal deneylerde, yük tekerleklerinden birisinin deney plâtformundan temasının kesilmesine müsaade edilir ve yapı parçalarının veya diğer tasarımlanan elemanların deney plâtformuna temas etmesi kabul edilebilir. 4.2.2 - Sabit Eğim Belirtilen deney eğimine eşdeğer sabit eğimler kullanılmalıdır. Eğim yüzeyi, pürüzsüz ve deney sonuçlarını muhtemelen etkileyebilecek şekilde değişikliği uğramaksızın makina ağırlığını destekleyebilecek özellikte olmalıdır. Deneye tâbi tutulan makina, Çizelge 2 ye göre kızakları aşağı indirilerek konumlandırılmış bu şekilde sabit haldeki eğim üzerine sürülmelidir. Yüklü makinanın her konumu için yük, Çizelge 2 de belirtilen yüksekliğe yavaş ve yumuşak bir şekilde kaldırılmalıdır. 4.2.3 - Hesaplama Belirtilen kararlılık değerlerine uygunluk tecrübeye dayanan bilgilerle doğrulanan hesaplama yöntemleri ile de belirlenebilir. Bu şekilde hesap edilen kapasiteler imalât değişkenlikleri ve kızağın, lâstiklerin vb. muhtemel sapmaları olarak göz önüne alınmalıdır. 4.3 - DENEY ŞARTLARI 4.3.1 - Makinanın Durumu Deneyler çalışan bir makina üzerinde yapılmalıdır. Sürücü kumandalı makinalar üzerindeki operatör, deney esnasında kararlılık azalıyorsa, 90 kg lık kütleye sahip bir cisim ile temsil edilmelidir. Ayakta operatörlü bir makinada 90 kg lık kütleye sahip bir cisim, operatör tarafından normalde işgal edilen konumun merkezinde operatör plâtformu zemininin 1000 mm yukarısında ağırlık merkezinden bağlanmalıdır. Oturan operatörlü bir makinada cismin ağırlık merkezinden (ISO 5353) e göre belirlenen koltuk referans noktasının (KRN) 150 mm yukarısına, koltuk orta ayar konumuna getirilerek bağlanmalıdır. Kararlılık azalıyorsa, içten yanmalı motora sahip makinaların yakıt tankları, tam olarak doldurulmalıdır. 2
Uygulunabildiğinde diğer tankların tamamı kendi doğru çalışma seviyelerinde olmalıdır. Lâstikler makina imalâtçısının belirttiği basınca şişirilmelidir. 4.3.2 - Plâtform Üzerindeki Makinanın Konumu (Çizelge 2) 1 ve 2 nolu deneyler için, makina çıkma kısmî tekerlekleri tahrik (yönlendirme) aksının, deney platformunun XY eğimlendirme eksenine paralel olacak şekilde plâtform üzerine yerleştirilmelidir (Şekil 7 ve Şekil 8). 3, 4 ve 5 no lu deneyler için, makina, MN hattı, deney platformunun XY eğimlendirme eksenine paralel olacak şekilde plâtform üzerine yerleştirilmelidir (Şekil 11 ilâ Şekil 16). 6, 7 ve 8 no lu deneyler için, makina, boylamasına ekseni, plâtformun XY eğimlendirme eksenine dik açıda olacak şekilde plâtform üzerine yerleştirilmelidir (Şekil 19 ve Şekil 20). Şekil 13 teki durumda, eğimlendirme eksenine daha yakın olan yönlendirme tekerleği bu eksene paralel olmalıdır. Diğer tasarımlarla ilgili yönlendirme tekerleklerinin konumu Şekil 11, Şekil 12, Şekil 14, Şekil 15 ve Şekil 16 da gösterilmiştir. Yanal deneyler, makinanın daha az dengeli olan tarafında yapılmalıdır. N noktası Şekil 11 ilâ Şekil 16 da eğimlendirme ekseni XY ye en yakın ön tekerlek ile deney plâtform yüzeyi arasındaki temas alanının merkez noktasıdır. M noktası aşağıdaki durumlarda olduğu gibi tarif edilir: a) Mafsalsız tek yönlendirme tekerlek sistemli (Şekil 11) makinalarda M noktası, yönlendirme aksının merkez hattı ile yönlendirme tekerleği genişliğinin merkez hattı arasındaki ara kesit noktasının plâtform üzerindeki düşey izdüşümüdür. b) Yaysız çiftli serbest tekerlekli makinalarda (Şekil 12) M noktası, yaysız serbest tekerlek, makinanın merkez düzlemine daha yakın olan serbest tekerlek aksı merkez hattında konumlandırılmış durumda, serbest tekerlek aksı merkez hattı ile iki serbest tekerlek arası orta noktası arasındaki kesişme noktasının deney plâtformu üerindeki düşey izdüşümüdür. c) Makinanın merkez düzleminde mafsallanmış bir yönlendirme akslı makinalar için M noktası (Şekil 13), makinanın AB merkez düzlemi ile mafsalın yanal aksı arasındaki kesişme noktasının deney plâtformu üzerindeki düşey izdüşümüdür. d) Bir yaylı serbest tekerlekli ve bir tek yaysız yönlendirme tekerlekli (Şekil 14) makinalarda M noktası, yönlendirme tekerleğinin aksı eğimlendirme eksenine dik açıda yerleştirilmiş durumda, yönlendirme tekerleği aksının merkez hattı ile yönlendirme tekerlek genişliğinin merkez hattı arasındaki kesişme noktasının deney plâtformu üzerindeki düşey izdüşümüdür. e) Mafsalsız çift yönlendirme tekerlekli (Şekil 15) makinalarda M noktası, yönlendirme tekerleklerinin aksı eğimlendirme eksenine dik açıda yerleştirilmiş durumda, yönlendirme aksının merkez hattı ile eğim eksenine daha yakın olan yönlendirme tekerleği genişliğinin merkez hattı arasındaki keşişme noktasının deney platfomu üzerindeki düşey izdüşümüdür. f) Mafsalsız, yaysız çıkma kısımlı serbest tekerlekli (Şekil 16) makinalarda M noktası makinanın merkez düzlemine daha yakın olan serbest tekerlek aksının merkez hattında yerleştirilen yaysız serbest tekerlek ile serbest tekerlek genişliğinin merkez hattı arasındaki kesişme noktasının deney plâtformu üzerindeki düşey izdüşümüdür. g) Mafsalsız, yaysız çıkma kısımlı serbest tekerlekli (şekil 20) makinalarda M noktası, yaysız serbest tekerlekler, eğim eksenine paralel serbest tekerlek aksının merkez hattında ve serbest tekerlekler eğim ekseninden uzak konumda konumlandırılmış durumda, serbest tekerlek aksının merkez hatı ile serbest tekerlek genişliği merkez hattı arasındaki kesişme noktasının deney plâtformu üzerindeki düşey izdüşümüdür. 3
4.3.3 - Deney Yükü Deney yükü, makinanın bilgi plakasında gösterildiği gibi çatal kol gövdesinin ön yüzeyinden yatay ve çatal kol bıçağının üst yüzeyinden düşey bir şekilde anma değeri olarak standard yük merkez mesafesinde, D, konumlandırılan, makinanın en fazla kaldırma yüksekliğine kaldırabildiği ağırlık merkezî boyunca G tesir eden en büyük kaldırma yüküne Q eşdeğer bir kütledir. İlave kaldırma yükseklikleri söz konusu olduğunda, yükler ve yük merkez masafeleri bilgi plakasında belirtilmeli, bu ilâve kapasiteler için bu standardda belirtilen deneylerde ortaya çıkan şartlar makina tarafından karşılanmalıdır. 1, 2, 3 ve 6 no lu deneyler için deney yükünün ağırlık merkezî (G) (Şekil 1) makinanın AB boylamasına merkez düzlemine yerleştirilmelidir (Örnek olarak Şekil 7, Şekil 8, Şekil 19 ve Şekil 20 ye bakılmalıdır). ŞEKİL 1 NOT - Standard yük merkez mesafesi, D, 600 mm (24 in)dir. 4.3.4 - Makinanın Deney Plâtformu Üzerin Yerleştirilmesi Makinanın deney plâtformu üzerinde başlangıç konumu her bir deney esnasında muhafaza edilmelidir. Bu konum, park veya servis frenini devrede tutarak yada mafsal durumunun etkilenmemesi sağlanarak makinanın yapısına göre tekerleklere takoz konularak elde edilir. Gerektiğinde makinanın deney plâtformu üzerindeki başlangıç konumunu muhafaza etmek için, Çizelge 1 de belirtilen yükseklik değerini aşmayan blok veya takozlar kullanılabilir. Blok ve takozların kullanımı, kararlılığı suni olarak artırmamalıdır. ÇİZELGE 1 - Blok veya Takozların En Büyük Yükseklikleri Ölçüler mm dir. Lâstik dış çapı, d Blok veya takozların en fazla yüksekliği d 250 25 250 < d 500 0,1 d d > 500 50 Gerekirse plâtform yüzeyinin sürtünme katsayısı, sürtünmeyi artıran uygun bir malzeme ile artırılabilir. 4.3.5 - Çatal Kol Gövdesi Ön Yüzeyinin Konumu Deney no.1, yük veri noktasının (E noktası) yatay konumu, alçaltılmış konumundan (Şekil 4) yükseltildiğinde değişmeyecek şekilde yapılmalıdır. 4
Bir çekül veya diğer uygun teçhizat vasıtasıyla kızak dik olarak ayarlanır. Deney yükü çatal yükseltilerek, deney platformunun yaklaşık olarak 300 mm (12 in) üzerine ayarlanamalıdır. Çatal kol gövdesinin ön yüzeyi düşey bir durumda, deney yükünün (Şekil 1) ağırlık merkezi, (G) ile sabit bir bağıntıya sahip, çatal kollar veya çatal taşıyıcı üzerinde bir E noktası (Şekil 2) belirlenir. Bu E noktası, deney plâtformu üzerinde (Şekil 2) bir referans veri noktası (F) tespiti için kullanılmalıdır. Kızak yükseldiğinde deney plâtformu üzerinde yeni bir F 1 noktası meydana gelebilir (Şekil 3). Bu yeni F 1 noktası aşağıda belirtilen ayarlar yardımıyla ilk F konumuna geri getirilmelidir (Şekil 4). Eğimlendirilebilen kızaklı makinalarda F 1 in konumundaki değişiklikler, makina tasarım sınırları içerisinde kızak eğiminin değiştirilmesiyle veya kızağın yada çatal kolların geri çekilmesiyle düzeltilmelidir. Eğimlendirilemeyen kızaklı makinalarda, makina tasarım sınırları içerisinde F 1 noktasının konumundaki değişiklikleri düzeltmek için çatal kollarda veya çatal taşıyıcı eğiminde (sağlandığında) ayar yada kızağın geri çekilmesi yöntemi kullanılabilir. Eğimlendirilmeyen kızaklı ve çatal kollu veya çatal taşıyıcılı makinalarda ayarlar yapılamaz. 4.3.6 - Benzer Seyir Deneyleri İçin Kaldırma Yüksekliği Benzer seyir deneyleri yani deney no. 2, 5 ve 8 için çatal kolların tabanında ölçülen çatal kolların üst yüzeyi, deney plâtformundan yaklaşık olarak 300 mm (12 in) mesafede konumlandırılmalıdır. Çıkma kısımlar bu çatal kol konumuna ulaşmaya engel olduğunda, çatal kolların tabanları çıkma kısımların üzerinde 150 mm (6 in) den az olmayan bir yükseklikte konumlandırılmalıdır. 4.3.7 - Emniyet Tedbirleri Deneyin gidişatı boyunca makinanın devrilmesini veya deney yükünün yer değiştirmesini önlemek için tedbirler alınmalıdır. Makinanın devrilmesini önlemek için kullanılan araçlar tamamıyle bağlantı veya zincirden ibaretse, bunlar, makina, devrilme noktasına ulaşıncaya kadar üzerinde dikkate değer bir sınırlama yapmayacak şekilde yeterince gevşek olmalıdır. Deney yükünün yer değiştirmesi aşağıdaki tedbirler ile önlenmelidir: a) Deney yükü yük taşıyıcıya veya eşdeğer yapıya sıkıca bağlanır, b) Deney yükünün çatal kollar üzerine yerleştirilen uygun bir destekten zemine yakın asılması halinde deney yükü çatal üzerine yerleştirilirse asma noktası, deney yükü ağırlık merkezinin (G) olması gereken noktasında olmalıdır. 5 - ATAŞMANLI MAKİNALAR İÇİN KARARLILIK DENEYLERİ Çatal kollardan farklı ataşmanlar takılan makinalar, yükün ağırlık merkezini makinanın AB düzleminin dışına getirebilen ataşmanların olması durumları dışında, aynı deneylere mâruz bırakılmalıdır. Kızağın düşey konumunun doğrulanması için deney yükünün (Şekil 1) ağırlık merkezî (G) ile sabit bağıntıya sahip bir referans noktası seçilmelidir. Deneye tâbi tutulan makina üzerinde kullanılan ataşman için öngörülen deney yükü, belirli yük merkez mesafesindeki belirlenmiş yük olmalıdır. Deneyler için belirtilen kaldırma yüksekliği, deney plâtform yüzeyi ile hangisi daha aşağıda ise, yükün veya ataşmanın alt tarafı arasında ölçülmelidir. 5
Açık ayaklı tip makina Ulaşma tip makina ŞEKİL 2 Açık Ayaklı tip makina Ulaşma tip makina ŞEKİL 3 Açık Ayaklı tip makina ŞEKİL 4 Ulaşma tip makina 6
ÇİZELGE 2 - Deneylerin Özeti Deney No. 1 2 Kararlılık Boylamasına Çalışma İstifleme Seyir Yük Deney yükü Deney yükü Yük merkez mesafesi D D Kaldırma yüksekliği En büyük Alçaltılmış (Madde 4.3.6) Taşıyıcı tertibatın konumu Genişletilmiş (ulaşma Geri çekilmiş makinalar için) Kızak veya çatal kolların konumu Düşey (Madde 4.3.5) En fazla geriye doğru eğimlendirme Plâtform eğimi % 4 % 18 Eğimlendirme plâtformu üzerinde makinanın konumu (Madde 4.3.2) Şekil 5, Şekil 7 ve Şekil 8 e bakınız. Şekil 6, Şekil 7 ve Şekil 8 e bakınız. ŞEKİL 5 ŞEKİL 6 ŞEKİL 7 ŞEKİL 8 7
ÇİZELGE 2 - Deneylerin Özeti (devamı) Deney No. 3 4 5 Kararlılık Yanal Yanal Çalışma İstifleme Seyir Yük Deney yükü Yüksüz Yüksüz Yük merkez mesafesi D veya 400 mm (16 in) (veya not 1) - - Kaldırma yüksekliği En büyük En büyük Alçaltılmış (Madde 4.3.6) Taşıyıcı tertibatın konumu Geri çekilmiş Geri çekilmiş Geri çekilmiş Kızak veya çatal kolların konumu Not 2 ye bakınız Not 2 ye bakınız Not 2 ye bakınız Plâtform eğimi % 6 % 8 % (15 + 1,1 v) % (15 + 1,75 v) % 50 maks. Eğimlendirme plâtformu üzerinde Şekil 9 a bakınız. makinanın konumu Şekil 11 ilâ 16 ya bakınız. NOT - Baş üstü koruyucusuz gösterilmektedir NOT - Baş üstü koruyucusuz gösterilmektedir ŞEKİL 9 ŞEKİL 10 8
NOT - Şasiye bağlanmış mafsalsız yönlendirme tekerlekleri - Makina deney plâtformu üzerine en az kararlı konumunda yerleştirilmelidir. NOT - Şasiye bağlanmış mafsalsız yönlendirme tekerlekleri - Makina deney plâtformu üzerine en az kararlı konumunda yerleştirilmelidir. ŞEKİL 11 ŞEKİL 12 ŞEKİL 13 ŞEKİL 14 ŞEKİL 15 ŞEKİL 16 9
ÇİZELGE 2 - Deneylerin Özeti (devamı) Deney No. 6 7 8 Kararlılık Boylamasına geriye doğru Çalışma İstifleme Seyir Yük Deney yükü Yüksüz Yüksüz Yük merkez mesafesi D veya 400 mm (16 in) Not 2 ye bakınız. - - Kaldırma yüksekliği Maksimum Maksimum Alçaltılmış (Madde 4.3.6) Taşıyıcı tertibatın konumu Geri çekilmiş Geri çekilmiş Geri çekilmiş Kizak veya çatal kolların Not 1 e bakınız Not 1 e bakınız Not 1 e bakınız Plâtform eğimi % 14 Makinanın operatör tarafındaki tekerleklere, bir veya hiç fren takılmadığında takıldığında % 18. % (15+0,5 i+1,55 v) veya % (15+0,5 i+2,5 v) % (40+0,5 i) maks Eğimlendirme plâtformu Şekil 17 ye bakınız. Şekil 18 e bakınız. üzerinde makinanın konumu Şekil 19 ve Şekil 20 ye bakınız. NOTLAR 1) Anma mesafesi D veya 400 mm (16 in) dır. Eğer bu son mesafe en az kararlılığa karşılık gelirse ve makina bu mesafe için tasarımlanmışsa. Makina sadece D mesafesi için tasarımlanmışsa, bu, yük plâkası üzerinde belirtilmelidir. 2) Makina eğimlendirilebilen kızak veya kollarla teçhiz edildiğinde, bunlar, makina en az kararlı durumda olacak şekilde, konumlandırılmalıdır. 3) Yanal deneyler için deney plâtformu üzerinde taşıtların konumlandırılması deneye tâbi tutulacak makinanın tipine bağlıdır (Şekil 11 ilâ Şekil 16). Gerçek devrilme MN hattı, deney platformunun XY eğim eksenine paralel olmalıdır. Deney, makinanın daha az dengeli tarafına doğru yapılmalıdır. Aşağıdaki semboller kullanılır: AB Ulaşma veya açık ayaklı tipin boylamasına merkez düzlemidir. MN Makinanın esas eğim ekseni XY Deney plâtformu eğim ekseni V yer seviyesinde yüksüz makinanın en yüksek hızı, km/saat olarak, V yer seviyesinde yüksüz makinanın en yüksek hızı, mil/saat olarak, i üzerinde yüksüz taşıtın gideceği yüzde olarak ifade edilen en büyük eğim. 10
ŞEKİL 17 ŞEKİL 18 NOT - Kararlılık deneyleri esnasında sürücünün tarafına doğru eğimlendirmede her emniyet tedbiri alınmalıdır. MN veya MO eksenlerinde eğimlendirme sınırında herhangi bir devrilme tehlikesini önlemek için, yönlendirme aksının mafsallandırılması, merkez mafsal aksındaki makinalarda kilitlenebilir. ŞEKİL 19 NOT - Kararlılık deneyleri esnasında sürücünün tarafına doğru eğimlendirmede her emniyet tedbiri alınmalıdır. MN veya PO eksenlerinde eğimlendirme sınırında herhangi bir devrilme tehlikesini önlemek için, yönlendirme aksının mafsallandırılması, merkez mafsal aksındaki makinalarda kilitlenebilir. ŞEKİL 20 11