Haftalık Bülten 25 Nisan 2008 Euro/$ paritesinin 1,6020 zirvesinden dönüşü:1,56 Carry-trade yeniden sahnede: $/JPY 104,83... ABD de ilk çeyrek bilançoları: En kötüsü geride kaldı... Mı...? $/YTL de bir miktar sakinleşme... $ yeniden değer kazanıyor... Geçtiğimiz hafta dünya piyasalarına, doların başlıca para birimlerine karşı değer kazanması ile ABD de açıklanan 2008 yılı ilk çeyreğine ilişkin şirket bilançoları damgasını vurdu. Hafta başında ABD de açıklanan olumsuz makro veriler (mevcut konut satışları ve Richmond Fed imalat sanayi endeksi) ile Euro/$ paritesi 1,6000 seviyesini geçti. ABD nin ikinci en büyük bankası olan Bank of America nın ilk çeyrek net karının geçen yılın aynı dönemine göre %77 gerileyerek 1,21 milyar $ olması da paritenin yükselmesinde etkili oldu. Ayrıca ABD nin 10. en büyük bankası National City Bank ın kar açıklaması beklenirken zarar açıklaması ve bu zarar nedeniyle piyasa fiyatının %40 altında bir fiyatla hisse satışı yoluyla bir grup yatırım şirketinden 7 milyar $ sermaye sağlayacağı haberleri piyasaların haftaya tedirginlikle başlamasına sebep oldu. Paritenin yükselmesinin etkisiyle petrol fiyatı 119 $ a kadar yükseldi. Perşembe günü Almanya da iş çevrelerinin beklentilerini gösteren IFO endeksi, gıda ve petrol fiyatlarındaki yüksek seyrin etkisi ile Nisan da gerileyerek beklentilerin altında kaldı. Bu durum euro bölgesi ekonomisinin gücünü kaybedebileceği endişelerini artırarak, euronun $ karşısında değer kaybetmeye başlamasına neden oldu. ABD de ise haftalık işsizlik maaşı başvurularının 342 bin kişi ile beklentilerin (375 bin) altında kalması, pariteyi etkileyen bir diğer unsur oldu. Fed in önümüzdeki hafta yapacağı toplantıda faizleri 25 baz puan indirmesi beklenirken, şu ana kadar yapılan faiz indirimlerinin olumlu etkilerinin yılın ikinci yarısında görülmeye başlayacağına dair beklentiler nedeniyle yüksek oranlı faiz indirimlerinin sonuna gelindiğine dair değerlendirmelerin de etkisiyle Euro/$ paritesi 1,5550 seviyesine kadar geriledi (Grafik 2). Dolar, geçtiğimiz hafta Japon yenine karşı da değer kazanırken Japonya da bugün açıklanan TÜFE nin %1,2 ile beklentilerin üstünde gelmesinin etkisiyle $/JPY paritesi 104,83 seviyesine kadar yükseldi. Geçtiğimiz hafta ayrıca İngiltere Merkez Bankası, Fed ve ECB nin daha önce gerçekleştirdiği gibi para piyasalarındaki sıkışıklığı gidermek amacıyla yeni bir likidite planı açıkladı. Buna göre bankalar yüksek kalitedeki konut kredisine dayalı ve halihazırda likit olmayan menkul değerlerini devlet tahvilleri ile takas edebilecek olup, takasa konu olabilecek toplam tutar 50 milyar sterlin olacak. Geride bıraktığımız hafta ABD de ve Avrupa da şirketler ilk çeyrek bilançolarını açıklamaya devam ettiler. Konut verilerinin olumsuz gelmesine rağmen finans dışı kesimde özellikle de teknoloji şirketlerinde karlılığın güçlü olmasının etkisiyle dünya borsaları yükseldi. Boeing in ilk çeyrek karı 1,2 milyar $ olurken, zarar açıklaması beklenen Ford Motor ise sürpriz bir şekilde 100 milyon $ kar açıkladı. Apple 1,1 milyar $ kar ederken, Microsoft ise 4,4 milyar $ kar açıkladı. ABD nin 3. büyük petrol şirketi Conocophillips in ilk çeyrek karının ise artan petrol ve doğalgaz fiyatları nedeniyle 4,1 milyar $ olduğu açıklandı. İki ay önce Microsoft un toplam 44,6 milyar $ bedelle satın alma teklifi yaptığı Yahoo ise yılın ilk çeyreğinde 542 milyon $ kar etti. Haftanın ilk günlerinde Bank of America, National City Bank ve bono sigortalayan Ambac in (ilk çeyrekte 1,7 milyar $ zarar) beklenenden kötü gelen bilançoları, ilk çeyrekte 5.1 milyar $ zarar eden Citigroup un 6 milyar $ tutarında imtiyazlı hisse satacağına ilişkin haberler ve İngiltere nin 2. en büyük bankası olan Royal Bank of Scotland ın 24 milyar $ tutarında bedelli sermaye artırımına gideceğini açıklaması, finans hisselerine satış getirdi. Ancak, Perşembe günü ise yatırım bankası Merrill Lynch in CEO su şirketin temettü politikasını sürdürecek kadar güçlü sermayesi olduğunu ve iştirak satışı gibi seçenekleri de düşünmediklerini açıkladı. Bu durum finansal sektörün konut kredilerine bağlı zararlarının büyük bir kısmının banka bilançolarına şimdiye kadar yansıdığı ve bundan sonra karlılıkların daha kötüleşmeyeceği değerlendirmelerini kuvvetlendirerek, finans hisselerine alım getirdi. Geçtiğimiz hafta içinde petrolün fiyatı 119 $ a kadar yükseldikten sonra doların değer kazanmasıyla 117 $ a geriledi. Altın fiyatı ise doların değer kazanmasının, açıklanan olumlu şirket bilançolarının ve yatırımcıların altından çıkarak hisse senedine yönelmesinin etkisiyle 886 $ a geriledi. Yurtiçinde ise veri açısından sakin bir hafta geride kalırken, Merkez Bankası nın beklenti anketine göre 2008 yıl sonu TÜFE beklentisi %8,44 e yükseldi. Yurtiçi piyasalarda yurtdışı piyasalara paralel olarak olumlu bir hava hakim oldu. Haftaya 1,31 seviyesinin üstünde başlayan $/YTL kuru, 1,2850 seviyelerine geriledi. Faiz cephesinde ise 13/01/2010 vadeli gösterge niteliğindeki tahvilin bileşik faizi %18,92 seviyelerinden %18,70 e geriledi. İMKB ise genel olarak alıcılı seyrederken haftalık değer artışı %2,2 oldu. İMKB de hisse bazlı hareketler dikkat çekti. Önümüzdeki hafta, ABD de Fed in faiz kararı, ekonomik büyüme, konut fiyatları endeksi, kişisel tüketim harcamaları, imalat sanayi endeksi, tüketici güveni ve istihdam verileri izlenecek. AB de enflasyon, istihdam, tüketici güveni, sanayi üretimi endeksi verileri ile Japonya da Merkez Bankası nın faiz kararı ve işsizlik oranı verileri izlenecek. Türkiye de ise enflasyon, dış ticaret verileri, Mayıs ayı iç borçlanma programı ve TCMB enflasyon raporu takip edilecek. Grafik 1: Altın ve Petrol Fiyatları* Altın ($/ons, sol eksen) WTI ($/varil, sağ eksen) 120 Grafik 2: Euro/$ ve $/JPY Pariteleri 115 $/JPY Euro/$ 1,65 1000 110 110 1,60 1,55 900 100 105 100 1,50 1,45 1,40 1 800 90 01.02.2008 22.02.2008 13.03.2008 03.04.2008 23.04.2008 Kaynak: Reuters 95 01.02.2008 21.02.2008 12.03.2008 01.04.2008 21.04.2008 1,35
Haftanın Konusu Ekonominin büyümesine rağmen işsizlik oranları düzelmiyor... Geçtiğimiz beş yılda ekonomideki ortalama %7 lik reel büyüme oranına rağmen, işsizlik oranı 2002 deki %10,3 seviyesinden 2007 de %9,9 a gerileyerek sınırlı bir düzelme gösterdi. Geçtiğimiz hafta açıklanan Ocak ayına ait veriler ise işsizliğin bir önceki senenin aynı dönemindeki %11 seviyesinden %11,3 e yükseldiğine işaret ediyor. İşgücüne katılma oranlarının gerilemesine rağmen işsizlik oranlarının düzelmiyor olması endişe vermektedir. Ocak 2008 itibariyle 15 yaş üstü nüfus yaklaşık 49,6 milyon iken işgücünün 22,7 milyon, toplam istihdam edilen kişi sayısının ise 20,1 milyon kişi ile sınırlı kaldığı görülüyor. İşgücünün 15 yaş üstü, çalışabilir nüfus içinde payını gösteren işgücüne katılma oranı da özellikle 2007 nin ikinci yarısından itibaren ciddi bir gerileme eğilimi içerisinde; bu düşüş istihdam piyasasına girişin de yavaşladığını gösteriyor. İşgücüne dahil olmayan nüfusun bir bölümünü iş bulma ümidi olmayan fakat çalışmaya hazır kişiler oluşturuyor; bu grubu da işsiz olarak kabul eden daha geniş tanımlı bir işsizlik oranı hesaplaması kullanıldığında işsizlik oranlarının yaklaşık %17-18 e yükseldiği görülüyor. Türkiye nin %46-47 seviyesinde seyreden işgücüne katılım oranı OECD ortalamaları ile karşılaştırıldığında geride kalırken, en yüksek işsizlik oranlarından birine sahip olduğumuzu görüyoruz. 2006 verilerine göre işsizlik oranında OECD ortalaması %6,3, AB-15 ortalaması %8; işgücüne katılma oranında ise OECD ortalaması %70,5, AB-15 ise %71,7 seviyesinde (Tablo 2). Türkiye deki istihdam piyasasının görümünü ile ilgili olumlu bir nokta ise 2005 yılından beri uzun dönemli işsizliğin (1 yıldan fazla süredir iş arayanların toplam işsizlere oranı) geriliyor olması. Son dönemde işsizlikteki düzelmeyi engelleyen en önemli unsur tarım-dısı sektörlerin ekonomik büyüme ile birlikte göreceli olarak daha fazla istihdam yaratabilmesine rağmen tarım istihdamının hızlı bir şekilde azalması oldu. 2007 yılının tamamında tarım sektöründe istihdam edilen sayısı 112 bin kişi azalırken tarım-dışı sektörlerde, özellikle de hizmetler sektöründe, istihdam yaratma kapasitesinin daha güçlü olduğunu görüyoruz. Tarım istihdamının toplam istihdam içerisindeki oranı da 2007 itibariyle 2002 sonundaki %35 seviyesinden %23 e gerilemiş durumda (Grafik 2). Ekonomik büyümenin yeni istihdam yaratamamasının ardındaki nedenlerden biri kuşkusuz son dönemde üretimde görülen verimlilik artışları. Ancak, işveren üzerindeki yüksek vergi yükü de yeni istihdam yaratmanın önünde önemli bir engel olarak duruyor. Örneğin, 2008 in ikinci yarısı için belirlenen brüt asgari ücret 639 YTL seviyesinde; çalışanın eline geçecek net tutar ise yaklaşık 503 YTL. Fakat, SSK primleri (%19,5) ve işsizlik sigorta fonuna verilen pay (%2) eklendiğinde işverene toplam maliyet 776 YTL ye ulaşıyor. Yüksek vergi yükleri ve ellinin üzerinde kişi istihdam eden işyerleri için geçerli olan zorunlu istihdam da işverenin verimlilik artışlarına dayanarak, ilave istihdam yaratmadan üretime devam etmesine veya kayıtdışı istihdam piyasasına kaymasına yol açıyor. 2002 yılında yaklaşık %52 seviyesinde olan kayıtdışı istihdamın 2007 de %47 ye gerilediği tahmin ediliyor. Kayıtdışılığın göreceli olarak daha yoğun olduğu tarımın istihdamdaki payının azalması ve işgücünün hizmetler sektörüne kayıyor olması bu düzelmenin önemli bir kaynağı. Fakat, halen istihdamın neredeyse yarısının kayıtdışı olması rekabet yönünden eşitsizliklere ve maliye politikalarında bozulmaya yol açıyor. Gerek kayıtdışı ile mücadele gerekse istihdam piyasası açısından hükümetin açıkladığı istihdam paketini olumlu değerlendiriyoruz. Taslak paket, işverenin SSK priminde 5 puanlık bir indirim, genç ve kadın istihdamında teşvik, zorunlu istihdam konusunda kolaylaştırma ve işsizlik sigorta fonundan ödenen işsizlik primlerinde artış öngörüyor; paketin yürürlük tarihinin ise Ekim 2008 olması bekleniyor. Basında çıkan haberlere göre istihdam paketinin yaklaşık 10 milyar YTL olması beklenen mali yükünün ise Mart 2008 itibariyle 32,7 milyar YTL lik bir fon toplamı olan işsizlik sigorta fonundan karşılanması öngörülüyor. İstihdam paketinin yasalaşması ile istihdama sınırlı da olsa bir destek sağlayacağını düşünüyoruz; fakat, ekonominin de yavaşlıyor olduğu göz önünde bulundurulduğunda işsizlik oranlarında yakın gelecekte önemli bir düzelme zor görülüyor. 2 Tablo 1: İşsizlik oranları (%) Kaynak: TÜİK 12 11 10 9 8 Kaynak:TÜİK Kaynak:TÜİK Tablo 2: OECD ülkeleri ve Türkiye karşılaştırması(%) İşgücüne katılma Toplam vergi İşsizlik oranı* oranı* yükü** Türkiye 9.9 48 42.7 Almanya 10.4 75 52.2 Fransa 9.8 69.1 49.2 İspanya 8.6 71.9 38.9 İtalya 6.9 62.7 45.9 Macaristan 7.5 62 54.4 Portekiz 8.1 73.9 37.4 Yunanistan 8.9 67 42.3 AB-15 8 71.7 OECD 6.3 70.5 Kaynak: TÜİK, OECD İşsizlik oranı Tarımdışı işsizlik İşgücüne katılma oranı 2000 6.5 9.3 49.9 2001 8.4 12.4 49.8 2002 10.3 14.5 49.6 2003 10.5 13.8 48.3 2004 10.3 14.3 48.7 2005 10.3 13.6 48.3 2006 9.9 12.6 48.0 2007 9.9 12.6 47.8 01-07 11.0 13.7 46.8 01-08 11.3 13.8 45.7 Grafik 1: Aylık işsizlik oranları (%) Ocak Mart Mayıs Temmuz Eylül Kasım 2005 2006 2007 Grafik 2: Sektörlerin toplam istihdamda payı (%) 75 65 55 45 35 25 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Tarım Hizmetler Tarım-dışı * 2006 ** Kazanç üzerinde işveren ve çalışanın ödediği toplam vergi yükü. 2007 yılı verileridir.
Önümüzdeki Hafta Açıklanacak Önemli Veriler 30 Nisan 2008 Çarşamba TÜRKİYE DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİ - MART (milyar $) Aralık 07 Ocak 08 Şubat 08 Mart 08 Akbank Beklenti İhracat 9,7 10,6 11,0 11,0 İthalat 16,1 16,3 15,9 16,5 Dış Ticaret Açığı 6,4 5,7 4,9 5,5 Mart ta beklentimiz dış ticaret açığının yıllık bazda yaklaşık %29 artacağı yönünde. İhracatımızın yaklaşık yarısı euro olarak yapıldığı için euronun dolara karşı değer kazanması ve global yavaşlama beklentilerine rağmen Avrupa ekonomisinin göreceli güçlü seyrini koruması, ihracatı desteklemeye devam ediyor. İthalat üzerindeki en önemli baskı unsurları ise enerji maliyetlerindeki hızlı artışlar ve güçlenmeye başlayan tüketim malları ithalatı. İthalatın hızlanan artışına rağmen 12 aylık kümülatif ihracatın yıllık büyümesinin halen ithalatın üzerinde gerçekleşiyor olmasını olumlu bir nokta olarak görüyoruz. Yıl sonu için beklentimiz dış ticaret açığının yaklaşık 73-74 milyar dolar ve dolayısıyla cari işlemler açığının da 48 milyar dolar seviyesinde gerçekleşeceği yönünde. İthalat ve İhracat Yıllık Büyüme Hızları (12 aylık baz, %) İthalat İhracat 28 24 20 16 12 8 01/06 05/06 09/06 01/07 05/07 09/07 01/08 Kaynak: TÜİK 29.4 25.6 ABD GSYİH 2008 1Ç (%) 3Ç/2007 4Ç/2007 1Ç/2008 GSYİH* Büyümesi 4,9 0,6 0,4 * Gayri Safi Yurtiçi Hasıla ABD ekonomisinin büyüme hızı 2007 yılının son çeyreğinde %0,6 ya gerilemiştir. Tüketici beklentilerindeki bozulma, konut fiyatlarındaki düşüşün sürmesi ve istihdam piyasasındaki sorunlar göz önüne alındığında, 2008 in ilk çeyreğinde de ekonomik büyümenin %0,4 ile zayıf seyrini sürdürmesi beklenmektedir. Fed in öngörüleri de 2008 in ilk yarısında ekonominin daralacağı ve ikinci yarısında ise düşük oranlı bir artış kaydedeceği yönündedir. Bu beklentiyle Fed 2008 in ilk çeyreğinde politika faizlerini 2 puan indirmiştir. 30 Nisan da yapılacak olan toplantıda ise piyasalar %82 olasılıkla 25 baz puanlık* bir indirimi fiyatlamaktadır. IMF de 2008 yılının tamamı için ABD ekonomisine ilişkin büyüme tahminini %1,5 den %0,5 e düşürmüştür. *%1=100 baz puan AB İŞSİZLİK ORANI - MART (%) Aralık07 Ocak 08 Şubat 08 Mart 08 Beklenti* AB-15 7,2 7,1 7,1 7,1 AB de işsizlik oranı Şubat ayında %7,1 ile son yılların en düşük seviyesinde seyretmeye devam etmiştir. Önümüzdeki dönemde global büyümenin yavaşlaması ve güçlü euronun etkisi ile AB nin ihracatının yavaşlama ihtimali ve ayrıca artan emtia fiyatları ve yükselen borçlanma maliyetleri nedeniyle firmaların maliyetlerinin artması, işe alımları yavaşlatabilecektir. Bu koşullar altında, işgücü piyasasında daha fazla iyileşme olasılığının düştüğü değerlendirilmektedir. 3 AB-27 6,8 6,8 6,7 Çeyrekler İtibariyle ABD Ekonomik Büyümesi (yıllıklandırılmış, %) 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 Kaynak:Census Bureau 10,0 AB-13 İşsizlik Oranının Gelişimi (%) 9,5 9,0 8,5 8,0 7,5 7,0 6,5 6,0 3,1 8,2 2,8 2006/01 2007/01 2008/02 Kaynak: Eurostat * Bloomberg, Reuters 4,5 1,2 4,8 2,4 2005Ç1 2006Ç1 2007Ç1 2007Ç4 1,1 2,1 0,6 3,8 4,9 7,1 0,6
Önümüzdeki Hafta Açıklanacak Önemli Veriler (devamı) 30 Nisan 2008 Çarşamba (devamı) JAPONYA MERKEZ BANKASI FAİZ KARARI - OCAK % Mart 08 Nisan 08 Mayıs 08 Beklenti* Politika Faiz Oranı 0,50 0,50 0,50 2007 yılı Şubat ayından bu yana politika faizleri %0,50 seviyesinde olan Japonya da, bu ay da faizlerin sabit tutulması beklenmektedir. Ülkede hem iş dünyası hem de tüketici güven endekslerinin gerilemesine ve ayrıca ABD ve AB ekonomilerindeki büyümenin yavaşlaması sonucunda bu ülkelere yapılan ihracatın azalacağına dair beklentilere rağmen Japon ekonomisi 2007 yılı 4. çeyreğinde sürpriz bir şekilde önceki çeyreğe göre %0,9 büyümüştü. Bu durum, halihazırda düşük olan politika faizinin daha da düşürülmesi ihtimalini azaltmaktadır. Diğer yandan TÜFE %1 ile son 10 yılın en yüksek seviyesine yükselse de enerji ve gıda hariç bakıldığında fiyatların gerilemeye devam etmesi ise BOJ un faizleri artırması ihtimalini azaltmaktadır. Tüm bu gelişmeler göz önüne alındığında, BOJ un faizleri bu ay da %0,50 seviyesinde tutması beklenmektedir. 2 Mayıs 2008 Cuma TÜRKİYE TÜFE - NİSAN (yıllık değişim, %) Şubat 08 Mart 08 Nisan Akbank Beklenti TÜFE 9,1 9,2 9,3 Çekirdek Enflasyon H* 6,5 7,4 Nisan ayı enflasyon beklentimiz %1,3 seviyesindedir. Bu yönde bir gerçekleşme yıllık enflasyon oranını da Mart taki %9,2 seviyesinden %9.25 e getirecektir. Nisan ayında YTL nin değer kaybetmesi, artan gıda ve emtia fiyatlarının yanında mevsimsel olarak yükseliş gösteren giyim fiyatları enflasyon üzerinde önemli baskı unsurları olacaktır. Yükselen petrol fiyatlarının ardından motorin ve kalorifer yakıtına yapılan zamların özellikle ulaştırma ve konut alt gruplarındaki enflasyonu yükseltmesini bekliyoruz. Yılsonu için enflasyon beklentimiz %8 seviyesinde; TCMB nin son para politikası kurulu tutanaklarının ardından faizlerin de yıl boyunca şu andaki %15,25 seviyesinde sabit tutulması olasılığının yükseldiğini düşünüyoruz. Ancak MB gerektiğinde faiz artırımına da gideceğini açıklamıştır. Çarşamba günü TCMB nin en son enflasyon tahminlerini açıklayacağı Enflasyon Raporu, para politikasının seyri hakkında da daha açıklayıcı olacaktır. Japonya Merkez Bankası Politika Faiz Oranı (%) 1,00 0,75 0,50 0,25 0,00 Kaynak: Japonya Merkez Bankası 0,50 07/06 11/06 03/07 07/07 11/07 03/08 Enflasyon Oranları (yıllık % değişim) 16 14 12 10 8 6 4 Kaynak: TÜİK *D: İşlenmemiş gıda, ve enerji hariç TÜFE Gıda Çekirdek* 01/06 05/06 09/06 01/07 05/07 09/07 01/08 13.9 9.2 7.6 ABD İŞSİZLİK ORANI - NİSAN Ocak 08 Şubat 08 Mart 08 Nisan 08 Beklenti İşsizlik Oranı (%) 4,9 4,8 5,1 5,2 Yeni İstihdam Edilenler (bin kişi) -76-76 -80 7,0 İşsizlik Oranı (%) 6,2 ABD de işsizlik oranı Mart ayında %5,1 ile Mayıs 2005 ten bu yana en yüksek seviyesine çıkmış idi. Ocak ve Şubat aylarında konut sektöründeki sorunların ekonominin diğer kesimlerine de sıçramasıyla başta inşaat ve imalat sanayi olmak üzere tüm sektörlerde istihdamda gerileme görülmüştü. Konut piyasasındaki bozulma, tüketim harcamalarındaki gerileme, iş çevrelerinin beklentilerindeki bozulma ve imalat sanayi üretimindeki yavaşlama gözönüne alındığında istihdam verilerinin zayıf seyrini koruyacağı öngörülmektedir. 5,1 5,0 4,4 3,0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 03/08 Kaynak: Bureau of Labor Statistics 4
HAFTALIK TAKVİM Tarih TSİ Ülke Gösterge Önceki Piyasa Beklentisi 1 28 Nisan 2008 9:10 Almanya TÜFE (Nisan, yıllık % değişim) 3,3 3,2 12:45 Tüketici Beklentileri Anketi (Mayıs) 4,6 4,6 29 Nisan 2008 17:00 ABD Tüketici Güven Endeksi (Nisan) 64,5 62,0 13:30 Japonya İşsizlik Oranı (Mart, %) 3,9 3,9 30 Nisan 2008 17:00 Türkiye Dış Ticaret Açığı (Mart, milyar $) -4,9-5,6 TCMB Enflasyon Raporu (2008-II) 21:15 ABD ABD Merkez Bankası (Fed) Faiz Kararı (Nisan) 2,25 2,00 15:30 GSYİH Büyümesi (2008 1Ç, yıllıklandırılmış % değişim) 0,6 0,4 15:15 ADP Özel İstihdam Raporu (Nisan, bin kişi) 8-60 12:00 AB Euro Bölgesi TÜFE (Nisan, tahmin, yıllık % değişim) 3,6 3,4 12:00 Euro Bölgesi İşsizlik Oranı (Mart, %) 7,1 7,1 12:00 Euro Bölgesi Tüketici Beklentileri (Nisan) 64,5 62,0 Almanya ILO İşsizlik Oranı (Mart, %) 7,4 7,4 Japonya Japon Merkez Bankası (BoJ) Faiz Kararı (Nisan, %) 0,5 0,5 1 Mayıs 2008 15:30 ABD İşsizlik Maaşı Başvuruları (27 Nisan, bin kişi) 342 360 Çekirdek Kişisel Tüketim Harcamaları Enflasyonu (Mart, yıllık % değişim) 2,0 2,0 17:00 ISM İmalat Sanayi Anketi (Nisan) 48,6 48,0 11:00 AB İmalat Sanayi PMI Anketi (Nisan, nihai) 50,8 50,8 2 Mayıs 2008 17:00 Türkiye TÜFE (Nisan, aylık % değişim) 1,0 1,3 17:00 ABD Fabrika Siparişleri (Mart, aylık % değişim) -1,3 0,2 Reuter s, Bloomberg, Moody s 15:30 İşsizlik Oranı (Nisan, %) 5,1 5,2 5
Seçilmiş Bazı Önemli Göstergeler 6 FİNANSAL GÖSTERGELER FAİZ ORANLARI (%) Türkiye 17.04.2008 24.04.2008 - TCMB Politika Faizi (O/N) 15,25 15,25 - Tahvil&Bono Piyasası (faiz) Haftalık Değ. (%) - 13 Ağustos 2008 17,63 18,17 3,1-26 Kasım 2008 17,76 18,14 2,2-04 Şubat 2009 18,53 18,97 2,4-06 Mayıs 2009 18,66 19,07 2,2-05 Ağustos 2009 18,83 19,12 1,5-07 Ekim 2009 18,72 19,01 1,5-13 Ocak 2010 18,67 18,81 0,7 - Eurobond (fiyat) - 15 Ocak 2030 152,12 153,82 1,1-17 Mart 2036 91,93 92,5 0,6 Gelişmekte Olan Piyasalar Faiz Farkı (baz puan) - EMBI + * 442,59 439,29-0,7 265 - Türkiye 5 Yıllık CDS** 277 250-9,7 ABD Ortalama (12 aylık) Faiz Farkı (baz puan) AB - FED Politika Faizi 2,25 2,25-3 aylık interbank faizi 2,82 2,91 3,6 4,61-2 yıllık tahvil getirisi 2,11 2,40 14,0 3,51-10 yıllık tahvil getirisi 3,73 3,83 2,9 4,30 - Politika faizi 4,0 4,0 Almanya - 2 yıllık tahvil getirisi 3,68 3,92 6,4 3,91-10 yıllık tahvil getirisi 4,08 4,20 3,0 4,20 Japonya - Politika faizi 0,5 0,5-10 yıllık tahvil getirisi 1,38 1,49 8,2 1,59 66 baz puan (3aylık interbank eksi FED politika faizi) 143 baz puan (10 yıllık tahvil getirisi eksi 2 yıllık tahvil getirisi) * EMBI+ Endeksi: Gelişmekte olan ülkelerin uluslararası piyasalarda ihraç ettikleri tahvillerin (Eurobond vb. gibi) getirileri ve ülkelerin payları ile ağırlıklandırıldığı bir endekstir. Spread, söz konusu tahvil getirileri ile ABD tahvil getirileri arasındaki farkı göstermektedir. ** Türkiye nin ihraç etmiş olduğu tahvilin ödenmeme riskinekarşı yapılan sigorta primini göstermektedir. Kaynak: Reuters, TCMB, İMKB Türkiye: Hazine Nisan Ayı İç Borç Ödeme Programı (milyon YTL) Piyasalar Kamu Kurumları TCMB Toplam Toplam - 02.04.2008 1.383 92 0 1.476-09.04.2008 9.883 1.052 0 10.935-16.04.2008 160 1 0 160-23.04.2008 147 12 0 160-30.04.2008 77 6 0 83 TOPLAM 11.650 1.163 0 12.813 Türkiye: Hazine Nisan Ayı İhale Programı Vade Senet Türü İhale Tarihi Satış Tarihi İtfa Tarihi 3 Ay (91 gün) YTL cinsi iskontolu bono (referans) 01.04.2008 02.04.2008 02.07.2008 12 Ay (364 gün) YTL cinsi iskontolu tahvil (referans) 07.04.2008 09.04.2008 09.04.2008 21 Ay (644 gün) YTL cinsi iskontolu tahvil 08.04.2008 09.04.2008 13.01.2010 5 Yıl (1820 gün) YTL cinsi iskontolu kuponlu tahvil 08.04.2008 09.04.2008 03.04.2013 Kaynak: Hazine
Seçilmiş Bazı Önemli Göstergeler (devamı) FİNANSAL GÖSTERGELER Döviz Kurları 17.04.2008 24.04.2008 Haftalık Değ. (%) 2007 Yılsonuna Göre Değ. (%) 2007 Yılı Zirve 5 Yıllık Ort. (04/2003-04/2008) - $/YTL 1,3268 1,2872-3,0 10,4 1,4465 1,3756 - Euro/YTL 2,1091 2,0183-4,3 18,7 1,8938 1,7518 - Euro/$ 1,5895 1,5678-1,4 7,5 1,4879 1,2776 - $/ Yen 102,53 104,30 1,7-6,3 123,86 112,72 - GBP/$ 1,9904 1,9732-0,9-0,6 2,1076 1,8506 - Sepet (0,5$+0,5Euro) 1,7180 1,6528-3,8 15,4 1,6702 1,5637 - İMKB 100 41.602 43.190 3,8-22,2 58.232 32.042 - İMKB 30 51.963 54.036 4,0-23,3 74.568 40.603 - Mali 58.059 60.863 4,8-27,4 91.401 47.844 - Sınai 35.076 36.616 4,4-9,7 42.758 25.883 - Hizmetler 29.241 29.232-0,03-14,5 35.218 17.608 - İşlem Hacmi (milyar YTL) 1,4 1,8 3,4 Yurtdışı Hisse Senedi Piyasaları - S&P 500 1.366 1.389 1,7-5,4 1.565 1.248 - Dow Jones 12.620 12.849 1,8-3,1 14.165 11.153 - Nasdaq 1.841 1.925 4,5-7,7 2.239 1.617 - FTSE 5.980 6.051 1,2-6,3 6.732 5.345 - DAX 6.682 6.821 2,1-15,4 8.106 5.294 - Bovespa 64.552 64.576 0,04 1,1 65.791 34.131 - Nikkei 225 13.398 13.541 1,1-11,5 18.262 13.512 - Şangay 3.223 3.583 11,2-31,9 6.092 2.168 - Hang Seng 24.259 25.681 5,9-7,7 31.638 16.434 - MSCI Emerging 1.174 1.187 1,1-4,7 1.338 704 Emtia Piyasaları - WTI ($/varil) 114,80 117,05 2,0 22,0 99,16 57,83 - Brent 110,79 114,29 3,2 21,2 96,57 56,30 - Altın ($/ons) 938,90 885,80-5,7 6,3 838,60 540,10 - Gümüş ($/ons) 18,24 16,73-8,3 13,3 15,48 - Kaynak: Reuters Piyasalarda Haftalık Değişim (17/04-24/04/08, %) Akbank ın Piyasa Değeri (milyon $) Altın -5,7 30.000 Petrol (WTI) 2 25.000 Bovespa 0,04 20.000 15.565 MSCI-Emerging İMKB-100 $/Yen Euro/$ $/YTL -3,0-1,4 1,1 1,7 3,8 15.000 10.000 5.000 0 12/01 01/03 01/04 01/05 01/06 06/06 12/06 06/07-8 -6-4 -2-2 4 6 Kaynak: Reuters Kaynak: Reuters, Akbank 7
Seçilmiş Bazı Önemli Göstergeler (devamı) BANKACILIK SEKTÖRÜ BÜYÜKLÜKLERİ (MİLYAR YTL) 28 Aralık 2007 28 Mart 2008 04 Nisan 2008 11 Nisan 2008 Yıl Sonuna Göre Değ. (%) Mart Ayına Göre Değ. (%) Toplam Mevduat 350,6 377,9 378,7 384,5 9,7 1,7 1,5 Haftalık Değ. (%) TL 227,5 242,9 243,2 247,6 8,8 1,9 1,8 YP (milyar $) 106,3 106,7 106,6 106,7 0,3-0,1 0,03 Toplam Kredi 271,9 302,4 304,1 307,4 13,1 1,7 1,1 Tüketici 65,6 71,4 71,8 72,1 10,0 1,0 0,5 Konut 30,8 33,8 34,0 34,2 10,8 1,0 0,5 Taşıt 5,86 5,77 5,78 5,78-1,5 0,1-0,1 Diğer 28,9 31,8 32,0 32,2 11,4 1,3 0,6 Bireysel Kredi Kartı Kredileri 25,8 27,2 27,4 27,6 6,9 1,5 0,6 Yurtdışı Borçlanma (milyar $) 49,5 54,7 53,6 54,6 10,3-0,1 1,9 Yurtdışı Yerl. Bono Portföyü (milyar $) Yurtdışı Yerl. Bono/ Banka Dışı Kesim Bono Port. (%) Kaynak: BDDK, TCMB MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER GSYİH (yıllık büyüme, %) 31,8 28,4 27,6 27,5-13,2-3,0-0,1 31,5 30,8 30,1 30,3 2002 2003 2004 2005 2006 3Ç2007 4Ç2007 ABD 1,6 2,5 3,6 3,1 2,9 4,9 0,6 Euro Bölgesi 0,9 0,8 2,0 1,5 2,8 2,6 2,2 Brezilya 2,7 1,2 5,7 2,9 3,7 5,5 6,2 Çin 9,1 10,0 10,1 10,2 11,6 11,5 11,2 Türkiye 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 GSYİH (milyar YTL) 240,2 350,5 454,8 559,0 648,9 758,4 856,4 GSYİH (milyar $) 196,7 230,5 304,9 390,4 481,5 526,4 658,8 Büyüme (%) -5,7 6,2 5,3 9,4 8,4 6,9 4,5 TÜFE (yıllık değişim, %) 2004 2005 2006 Aralık 07 Ocak 08 Şubat 08 Mart 08 Türkiye 9,35 7,72 9,65 8,39 8,17 9,10 9,15 ABD 3,3 3,4 2,5 4,1 4,3 4,0 4,0 Euro Bölgesi 2,4 2,2 1,9 3,1 3,2 3,3 3,6 Çin 2,4 1,6 2,8 6,5 7,1 8,7 8,3 Brezilya 7,6 5,7 3,1 4,5 4,6 4,6 4,7 TÜRKİYE DIŞ GÖSTERGELER (yıllıklandırılmış) 2004 2005 2006 Kasım 07 Aralık 07 Ocak 08 Şubat 08 İthalat (milyar $) 97,5 116,8 139,6 166,9 170,1 175,8 180,4 İhracat (milyar $) 63,2 73,5 85,5 106,1 107,2 111,3 114,6 Cari İşlemler Açığı (milyar $) 14,4 22,1 31,9 35,2 37,4 38,3 39,0 MB Rezervleri (milyar $) 36,0 50,5 60,8 72,4 71,3 71,4 75,1 1 1 18.04.2008 itibariyle Kaynak: TUİK, TCMB, BLS, ECB, Moody s 8
Akbank Fon Risk Skalası Akbank B Tipi Likit Fon: Fon; yatırımcının nakit yönetimi aracıdır. Fon; düşük risk profili ile, ON repo ve kısa vadeli faiz piyasası yatırımcısı için alternatif yatırım aracı niteliğindedir. Akbank B Tipi Değişken Fon: Fon; düşük sabit getirili enstrüman risk seviyesinde, orta - uzun vadeli Hazine Borçlanma Enstrümanları'na yatırım yapar ve enflasyonun üzerinde uzun vadeli getiri sağlamayı hedefler. Akbank B Tipi Uzun Vadeli Tahvil ve Bono Fonu: Fon; orta düzey sabit getirili enstrüman risk seviyesinde, orta - uzun vadeli Hazine Borçlanma Enstrümanları'na yatırım yapar ve enflasyonun üzerinde uzun vadeli getiri sağlamayı hedefler. Akbank B Tipi Altın Fonu: Fon ağırlıklı olarak altına yatırım yapar ve altın piyasası ile paralel getiri performansı hedefler. Akbank B Tipi Premium Tahvil ve Bono Fonu: Fon; düşük sabit getirili enstrüman risk seviyesinde, kısa - orta vadeli Hazine Borçlanma Enstrümanları'na yatırım yapar ve enflasyonun üzerinde getiri sağlamayı hedefler. Akyatırım B Tipi Değişken Fon: Fon ağırlıklı olarak sabit getirili yatırım araçlarına yatırım yapar ve faiz geliri elde etmeyi hedefler. Yatırım sürecinde hisse senedi piyasasındaki fırsatlardan yararlanmayı amaçlar. Akbank B Tipi Özel Bankacılık Dengeli Yabancı Menkul Kıymet Fonu: Fon,döviz cinsinden tahvil ve yurtdışı hisse senetlerine yatırım yapar. Akbank A Tipi Değişken Fon: Fon; hisse senedi, hazine bonosu - devlet tahvili ve diğer sabit getirili enstrümanlara yatırım yapar. Orta düzey risk seviyesinde yatırım aracı çeşitlemesi ve hisse senedi piyasasındaki fırsatlardan yararlanarak uzun vadede tasarrufların büyümesi hedeflenir. Akbank A Tipi Hisse Senedi Fonu: Fon ağırlıklı olarak büyük piyasa değerli şirketlere yatırım yapar. Hisse senetlerine yüksek oranda yatırım yapılarak ve hisse senedi piyasasındaki fırsatlardan yararlanarak uzun vadede tasarrufların büyümesi hedeflenir. Akbank A Tipi Mali Kuruluşlar Sektörü Fonu: Fon ağırlıklı olarak mali sektör şirketlerine yatırım yapar. Akbank A Tipi Sabancı Holding İştirakleri Fonu: Fon ağırlıklı olarak Sabancı Holding iştirak şirketlerine yatırım yapar. S&P/IFCI Türkiye A Tipi Akbank Borsa Yatırım Fonu: Fon S&P endeksine dahil hisse senetlerine yatırım yapar ve orta - uzun vadeli dönemde S&P endeksine paralel getiri performansını hedefler. Akbank A Tipi İMKB Ulusal 30 Endeksi Fonu: Fon IMKB 30 endeksine dahil hisse senetlerine yatırım yapar ve orta - uzun vadeli dönemde IMKB 30 endeksi ile paralel getiri performansı hedefler. 9
Strateji Bölümü - Ekonomik Araştırmalar Ekonomikarastirmalar@akbank.com 29 Kasım 2007 Perşembe Dr. Fatma Melek Baş Ekonomist Fatma.Melek@akbank.com Sibel Yapıcı Melek.Yapici@akbank.com Dilara Bayraktar Didem.Bayraktar@akbank.com Füsun Ugan Fusun.Ugan@akbank.com Şahin Zuluğ Sahin.Zulug@akbank.com Elif Özen Elif.Ozen@akbank.com UYARI: Bu rapor ve yorumlardaki yazılar, bilgiler ve grafikler, ulaşılabilen ilk kaynaklardan iyi niyetle ve doğruluğu, geçerliliği, etkinliği velhasıl her ne şekil, suret ve nam altında olursa olsun herhangi bir karara dayanak oluşturması hususunda herhangi bir teminat, garanti oluşturmadan, yalnızca bilgi edinilmesi amacıyla derlenmiştir. İş bu raporlardaki yorumlardan; eksik bilgi ve/veya güncellenme gibi konularda ortaya çıkabilecek zararlardan Akbank TAŞ, Ak Yatırım AŞ ve çalışanları sorumlu değildir. Akbank TAŞ ve Ak Yatırım AŞ her an, hiçbir şekil ve surette ön ihbara ve/veya ihtara gerek kalmaksızın söz konusu bilgileri, tavsiyeleri değiştirebilir ve/veya ortadan kaldırabilir. Genel anlamda bilgi vermek amacıyla hazırlanmış olan iş bu rapor ve yorumlar, kapsamı bilgiler, tavsiyeler hiçbir şekil ve surette Akbank TAŞ ve Ak Yatırım AŞ nin herhangi bir taahhüdünü tazammum etmediğinden, bu bilgilere istinaden her türlü özel ve/veya tüzel kişiler tarafından alınacak kararlar, varılacak sonuçlar, gerçekleştirilecek işlemler ve oluşabilecek her türlü riskler bizatihi bu kişilere ait ve raci olacaktır. Hiçbir şekil ve surette ve her ne nam altında olursa olsun, her türlü gerçek ve/veya tüzel kişinin, gerek doğrudan gerek dolayısı ile ve bu sebeplerle uğrayabileceği her türlü doğrudan ve/veya dolayısıyla oluşacak maddi ve manevi zarar, kar mahrumiyeti, velhasıl her ne nam altında olursa olsun uğrayabileceği zararlardan hiçbir şekil ve surette Akbank TAŞ, Ak Yatırım AŞ ve çalışanları sorumlu tutulamayacak ve hiçbir şekil ve surette her ne nam altında olursa olsun Akbank TAŞ, Ak Yatırım AŞ ve çalışanlarından talepte bulunulmayacaktır. Bu rapor, yorum ve tavsiyelerde yer alan bilgiler yatırım danışmanlığı hizmeti ve/veya faaliyeti olmayıp; yatırım danışmanlığı hizmeti almak isteyen kişi ve kurumların, iş bu hizmeti vermeye yetkili kurum ve kuruluşlarla temasa geçmesi ve bu hizmeti bir sözleşme karşılığında alması SPK mevzuatınca zorunludur. 10