Makroekonomik Gelişmeler Türkiye 12 Ağustos 2011 Ekonomik Araştırmalar Burada belirtilen bilgiler, Türkiye Garanti Bankası A.Ş. tarafından, güvenilirliğine ve doğruluğuna inanılan kaynaklardan, okuyucuyu bilgilendirmek amacıyla derlenmiştir. Resmi kaynaklardan alınan bilgilere dayalı yapılan yorumlar ve tahminler, o tarihteki kanımızı yansıtmaktadır. Söz konusu kaynaklardaki hata ve eksikliklerden ve bu bilgilerin kullanılmasından doğabilecek zararlardan dolayı, T. Garanti Bankası A.Ş. hiç bir sorumluluk kabul etmez.
İçerik Makro Yorum: Orta Vadeli Program dan Ne Beklemeli... 1 Enflasyon: Temmuz TÜFE Beklentilerin Altında... 2 Kur & Faizler: Merkez Bankası Politika Faizini Düşürdü... 3 Büyüme: Çeyreklik Üretim İkinci Çeyrekte 20091Ç den Sonra İlk Kez Daraldı... 4 Sektörel Gelişmeler: Temmuz da Oto Satışlarında Yavaşlama... 5 İşgücü: Mevsimsel Arındırılmış İşsizlik Oranı Kriz Öncesi Seviyede... 6 Kamu Finansmanı:Yapılandırılmış Gelirler Bütçe Performansını İyileştirdi 7 Borç: Reel Sektörün Dış Borç Ödemesi Aralık 2011 de Yüksek 8 Dış Ticaret: Haziran da Dış Ticaret Açığı Yeni Rekor Seviyesinde... 9 Ödemeler Dengesi:12 Aylık Kümülatif Cari Açık 70 Mia USD nin Üzerinde... 10 MB Bilançosu: Repo Fonlaması Artmaya Devam Ediyor... 11 Bankacılık: Kredi Faiz Oranları Temmuz da Hızlı Arttı 12 Gelişmekte Olan Ekonomiler: Yerel Para Birimleri Değer Kaybetti, Borsa Endeksleri Hızlı Düştü 13 Ayın Grafikleri 14 Makroekonomik Göstergeler 15-18 Rating 19
Makro Yorum Orta Vadeli Program dan Ne Beklemeli... Finansal piyasalardaki hareketliliğin canlı olduğu bir dönemde makroekonomik tahminler yapmak oldukça zor. Gelişmiş ülke piyasalarındaki stres tahmin yapmayı zaten zorlaştırmışken; Merkez Bankası nın politika görüşündeki değişim de durumu kolaylaştırmıyor. 4 Ağustos ta politika faiz oranları 50 baz puan indirilerek %5.75 e düşürüldüğünde, MB küresel ekonomiye dair giderek artan sorunların yurt içi iktisadi faaliyet üzerinde durgunluğa yol açma riskinden bahsetti. Gecelik borçlanma faizi ise kısa vadeli faizlerde olusabilecek asağı yönlü oynaklığı azaltmak amacıyla 350 baz puan artırılarak %5 e çıkarıldı. Son kararla birlikte MB geçtiğimiz Kasım ayındaki düşüncesini değiştirirken; anladığımız kadarıyla ekonomide durgunluk riskinden bahseden MB sıkılaştırmayı gündeminden çıkardı. Son hareketin ardından en azından 2012 ye kadar herhangi bir faiz artırımı beklememeliyiz. Euro bölgesindeki dalgalanmanın ekonomideki güveni kur kanalıyla bozma ihtimali varken; düşük faizlerin iç talep üzerindeki etkisini bu noktada tahmin etmek oldukça zor. İlk tahminimiz yılın ilk yarısında %9 olan büyümenin, yılın ikinci yarısında %4 büyüyeceği ve yıllık büyümeyi %6-6.5 seviyesine getireceği şeklindeydi. Şimdi, finansal piyasalardaki hareketlilik dikkate alındığında; tabii ki dünya piyasalarındaki stresin daha da büyümeyeceği varsayımı altında büyümenin %6.5 den çok %6.0 seviyelerine yakın olma ihtimali artıyor. 2011 yılında bu seviyelerde bir büyüme oranı bizi GSYH ya oran olarak %9.5 lik cari işlemler açığına götürecek. 2012 tahminleri dünya piyasalarında yaşanan dalgalanmanın nasıl sakinleştirileceğinin yanısıra hükümetin Eylül sonunda açıklayacağı 3 yıllık Orta Vadeli Program a (OVP) bağlı oalcak. Başbakan Yardımcısı Babacan, OVP de gelecek 3 yılı nasıl planladıklarına illişkin bazı ipuçları verdi: Buna göre cari işlemler açığı probleminin sürdürülemez olduğunun; ancak global likidite koşullarının cari işlemler açığı problemi ile uğraşmaya zaman vereceğinin farkındalar. Yüksek cari işlemler açığı problemini çözmek için OVP programı mikro reform detayları içerecek. Gelecek üç yıllık süreçte, sürdürülebilirlik büyümeden daha öncelikli olacak; ve cari işlemler açığını kontrol altına almak için atılan adımlar GSYH büyüme oranını önemli ölçüde düşürmeyecek. İşgücü piyasasında reform yapacak ve işsizlik oranını düşürecek yer var. Maliye politikası yüksek cari işlemler açığını dikkate alınarak tasarlanacak. Bu açıklamalardan hükümetin çok fazla olmamakla birlikte bir kısım büyümeden cari işlemler açığını daha düşük seviyelere düşürmek için feragat edeceğini anlıyoruz. Bu açıklamaları rakamlara dönüştürecek olursak; 2012 için %4-4.5 arası bir büyüme ve GSYH ya oran olarak %7 seviyesinde cari işlemler açığının hükümet tarafından kabul edilebilir olduğunu düşünüyoruz. %7 lik cari işlemler açığı hala çok yüksek olmakla birlikte yetkililer mikro reformların ve bazı sektörel önlemlerin katkısıyla cari işlemler açığının yapısal olarak 2-3 yıl içinde aşağı çekilebileceği ve o zamana kadar da küresel likidite koşullarının Türkiye nin makroekonomik resmini destekleyeceğine güveniyor olmalılar. Bizim hesaplamalarımıza göre, cari işlemler açığının GSYH nın %7 sinin altına düşürebilmek için ithalat artışının en az 2 çeyrek boyunca negatif olması, yani iç talepte bir daralma olması gerekiyor ki bu da kimsenin şuan ödemek isteyeceği bir bedel değil. Bu açıklamaları doğru yorumluyorsak eğer, yetkililerin iki konuda şansa ihtiyaçları var: Küresel finansal durumun global sermaye akımlarını durduracak kadar kötüleşmemesi ve Türkiye de enflasyonun kontrol dışına çıkmaması. 1
Enflasyon Temmuz TÜFE Beklentilerin Altında... Tüketici fiyatları -%0.08 beklentilerin üzerinde %0.41 düştü (aylık değişim). Yıllık enflasyon ise %6.2 den %6.3 e arttı. Ayrıca, üretici fiyatları 0.03% hafifçe düşerken (aylık değişim) yıllık enflasyon %10.2 den %10.3 e arttı. Grafik 1: Yıllık Enflasyon 2 16% 12% 8% 4% -4% Kaynak: TUIK TÜFE 10.3% 6.3% -8% 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 ÜFE Hazirandaki sert düşüşün ardından (%6.9) Temmuz da da gıda fiyatlarında %1.3 düşüş var (aylık değişim) Grafik 2: TÜFE & Gıda Enflasyonu (Yıllık Değişim) 3 2 2 - TÜFE İşlenmemiş gıda İşlenmiş Gıda 07.07 10.07 01.08 04.08 07.08 10.08 01.09 04.09 10.09 01.10 04.10 07.10 10.10 01.11 04.11 07.11 Kaynak: TUIK, Garanti Bankası Hesaplamaları Temmuz da, gıda fiyatlarındaki beklenmedik düşüş enflasyonu aşağıya çekti. Ek olarak, giyim fiyatlarında mevsimsellikten dolayı düşüş var. Grafik 3: Temmuz TÜFE Çeşitli mal ve hiz. Eğlence ve kültür Ulaştırma Eğitim Lokanta ve oteller Ev eşyası Haberleşme Konut Alkollü içk.&tüt. TÜFE Sağlık Gıda Giyim ve ayak. - -4% -3% -2% -1% 1% Kaynak: TUIK, Garanti Bankası Hesaplamaları Temmuz da mal fiyat enflasyonu %6.7 de bir önceki aya göre hemen hemen yatay kalırken (yıllık değişim) hizmet fiyat enflasyonunda %5.5 e artış var. Hizmet enflasyonundaki artış rest&otel fiyatlarındaki artıştan kaynaklandı. Ayrıca, tur fiyatları aylık değişim bazında %12 arttı. Çekirdek enflasyon olarak tanımlanan I endeks, %5.3 den %5.4 e sınırlı arttı. Grafik 4: Hizmet & Mal Enflasyonu (Yıllık Değişim) Grafik 5: Hizmet Sektörü Alt Grupları (Yıllık Değişim) Grafik 6: Çekirdek Enflasyon (M.A., 3AO, Yıllk Değ) 14% 12% 8% 6% 4% 2% 01.07 07.07 Hizmetler Mallar 01.08 07.08 01.09 01.10 07.10 01.11 07.11 2 17% 14% 11% 8% 2% -1% -4% -7% - 07.08 01.09 Diğer Hizm. Lokanta ve Otel Haberleşme H 01.10 07.10 01.11 07.11 Kira Ulaştırma Hizmetleri 14% TÜFE I Endeks 12% 8% 6% 4% 2% 07.08 10.08 01.09 04.09 10.09 01.10 04.10 07.10 10.10 01.11 04.11 07.11 Kaynak: TUIK Kaynak: TUIK Kaynak : TUIK * Çekirdek Enflasyon: Gıda, enerji, alkollü içecekler, tütün ve altın hariç TÜFE 2
Kur & Faizler- Merkez Bankası Politika Faizini Düşürdü... Temmuz ayındaki %2 lik değer kaybından sonra, Ağustos ayının ilk iki haftasında TL sepet karşısında %4 daha değer kaybetti. Yılbaşından beri TL deki değer kaybı %18 civarında... Grafik 7: Nominal Kurlar 2.50 2.30 2.10 1.90 1.70 1.50 1.30 1.10 Kaynak: TCMB Merkez Bankası nın gecelik borçlanma oranlarını %1.5 ten %5 e çıkarmasından sonra, IMKB repo oranları %5 e kadar gevşedi. IMKB repo piyasasında alt sınır bundan sonra % 5 ile sınırlı olacak... Grafik 10: IMKB Repo ve Gecelik Borçlanma 9.0 7.0 5.0 3.0 1.0 Eyl.10 10.09 Eki.10 Sepet (0.5 Dolar + 0.5 Euro) Dolar/TL Euro/TL 01.10 04.10 06.10 09.10 12.10 IMKB ON Repo Oranı MB ON Kas.10 Ara.10 Oca.11 Şub.11 Mar.11 03.11 Nis.11 May.11 06.11 Haz.11 Tem.11 Temmuz sonunda, TL sepet bazında ve reel olarak Mart 2009 dan beri en düşük seviyesine geriledi. TL nin gelişmekte olan para birimleri karşısındaki değeri ise Mart 2003 ten beri en düşük seviyesinde... Grafik 8: TÜFE Baazlı Reel Kurlar (2003=100) 150 140 130 120 110 100 90 80 2003 2004 Kaynak: TCMB 2005 2006 Merkez Bankası nın faiz indiriminden sonra, getiri eğrisi aşağı inerken, faiz en çok 3-4 yıl vadelerde düştü. Gösterge faiz (15Mayıs2013) %9 seviyelerinden 12 Ağustos ta %8.1 e düştü... Grafik 11: Getiri Eğrisi 9.8 9.4 9.0 8.6 8.2 7.8 7.4 7.0 6.6 6.2 5.8 5.4 5.0 Faiz (%) Sepet Gelişmekte olan ülkeler Gelişmiş ülkeler 2007 2008 2009 2010 2011 8 Tem 22 Nis 11 Ağus 10 Ocak Vadeye kalan gün 0 200 400 600 800 1000 1200 Merkez Bankası 4 Ağustos tarihli ara toplantı ile politika faiz oranlarını 50 baz puanlık düşüşle %5.75 e indirdi. Global ekonomideki problemler nedeniyle, durgunluk ihtimaline vurgu yapıldı... Grafik 9: Merkez Bankası Faiz Oranları 8% 6% 4% 2% Kaynak: Reuters 9.0 5.7 5.0 Gecelik Borç Alma Gecelik Borç Verme 1 Haftalık Repo (Politika Faizi) May-10 Haz-10 Tem-10 Ağu-10 Eyl-10 Eki-10 Kas-10 Ara-10 Oca-11 Şub-11 Mar-11 Nis-11 May-11 Haz-11 Tem-11 Ağu-11 Ağustos un ikinci haftası itibarıyle, swap oranları ile gösterge faiz oranları arasındaki fark hızla yükseldi. Gösterge faiz düşerken, swap oranlarındaki daha hızlı düşüş, farkın açılmasına sebep oldu... Grafik 12: 2 Yıllık Swap Oranları ile Gösterge Arasındaki Fark 3.0 2.5 2.0 1.5 1.0 0.5 0.0-0.5-1.0 M 09 A 09 K 09 Ş 10 M 10 A 10 K 10 Ş 11 M 11 A 11 Kaynak: TCMB, İMKB, Garanti Bankası Kaynak: Reuters, Garanti Bankası hesaplamalarıı Kaynak: TCMB, Reuters, Garanti Bankası hesaplamaları 3
Büyüme Çeyreklik Üretim İkinci Çeyrekte 20091Ç den Sonra İlk Kez Daraldı... Sanayi üretimi son beş ayda yavaşladı. Yıllık üretim artışı Haziran da %7 ile Kasım 2009 dan sonraki en düşük seviyeye indi... Grafik 13: Üretimin Bileşenleri (Yıllık Değişim) İkinci çeyrekte takvim ve mevsim etkisinden arındırılmış üretim de %1.7 ile 2009 un birinci çeyreğinden sonra ilk kez daraldı. Buna göre büyüme de ikinci çeyrekte ilk çeyrekteki %1.4 lük artıştan negatife dönebilir... Grafik 14: GSYH ve Üretim (Takvim ve mevsim etkisinden arındırılmış, 20081Ç=100) Fakat yıllık büyüme oranının ikinci çeyrekte de %7 ile yüksek tek haneli seviyede gerçekleşeceğini tahmin ediyoruz... Grafik 15: GSYH ve Üretim (Yıllık Değişimler) Kaynak: TÜİK, Garanti Bankası Kaynak: TÜİK, Garanti Bankası Kaynak: TÜİK, Garanti Bankası İç ve dış piyasaya yönelik üretimdeki ayrışma Haziran da sınırlı iyileşti. Yılın ilk yarısında dış ve iç piyasa yönelik üretim sırasıyla %2.2 ve %2.8 oranında arttı... Grafik 16: İç ve Dış Piyasaya Yönelik Üretim (Mevsimsellikten Arındırılmış) Son aylarda ihracattaki toparlanma üretimin görece yüksek seviyede artmasını sağladı... Grafik 17: Sanayi Üretimi ve İhracat (Yıllık Değ.) Bununla birlikte öncü göstergeler, üretimdeki yavaşlamanın Temmuz da da devam ettiğine işaret ediyor... Grafik 18: Üretim, Kapasite Kullanım Oranı ve Elektrik Üretimi (3 Aylık Ort. Yıllık Değişimi) Kaynak: TÜİK, Garanti Bankası Kaynak: TÜİK, Türkiye İhracatçılar Meclisi Kaynak: TÜİK, Merkez Bankası, TEİAŞ, Garanti Bankası 4
Sektörel Gelişmeler Temmuz da Oto Satışlarında Yavaşlama... Oto satışları Temmuz da %5 artış ile hız keserek 43.5 bin adete geriledi. Haziran da %35 artış ile 56.7 bin adet satılmıştı. Ocak-Temmuz döneminde, toplam satışlar içinde ithal otonun payı %69 oldu. Oto kredilerindeki artış (Temmuz 11, aylık değ) oto satışlarına paralel olarak hız kesti. Grafik 19: Oto İç Satış (M.A) Grafik 20: Oto Satışları (adet) Grafik 21: Oto İç Satışlar & Krediler 60000 55000 50000 45000 40000 35000 30000 25000 20000 15000 07.07 01.08 07.08 01.09 01.10 07.10 01.11 07.11 70000 60000 50000 40000 30000 20000 10000 0 01.08 04.08 07.08 10.08 Yerli İthal 01.09 04.09 10.09 01.10 04.10 07.10 10.10 01.11 04.11 07.11 110,000 100,000 90,000 80,000 70,000 60,000 50,000 40,000 30,000 20,000 10,000 oto satış (M.A) taşıt kredileri (aylık değişim) 07.07 11.07 03.08 07.08 11.08 03.09 11.09 03.10 07.10 11.10 03.11 07.11 13% 11% 9% 7% 3% 1% -1% -3% - Kaynak : ODD, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak: ODD, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak: ODD, BDDK, Garanti Bankası Hesaplamaları Mevsimsel arındırılmış bazda, Şubat 11 den beri hız kesen beyaz eşya satışları Haziran 11 de arttı. Gafik 22: Beyaz Eşya İç Satışlar (M.A.) Beyaz eşya Temmuz verisi henüz açıklanmadı. Ancak yılın ilk yarısına kadar oto ve beyaz eşya satış trendi aynı yönlü. Grafik 23: İç Satışlar (Ağu 08=100, M.A) Mart-Haziran arasında hız kestikten sonra elektrik tüketim verisi Temmuz 11 de hızlanarak arttı (%8.5). Grafik 24: Elektrik Tüketim & Üretim (Yıllık Değişim) 600,000 550,000 500,000 450,000 400,000 350,000 380 340 300 260 220 180 140 100 60 2 - üretim tüketim 300,000 06.07 12.07 06.08 12.08 06.09 12.09 06.10 12.10 06.11 11.07 03.08 07.08 11.08 03.09 oto satışlar 11.09 03.10 07.10 11.10 03.11 beyaz eşya satışlar 07.11-07.07 11.07 03.08 07.08 11.08 03.09 11.09 03.10 07.10 11.10 03.11 07.11 Kaynak: TURBESD, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak: OSD, TURKBESD, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak: TEIAŞ, Garanti Bankası Hesplamaları 5
İşgücü Mevsimsel Arındırılmış İşsizlik Oranı Kriz Öncesi Seviyede... Nisan 11 itibarıyla, işsizlik oranı %10.8 den %9.9 a geriledi. Nisan verisi Mart-Nisan-Mayıs periyodunu kapsıyor. Grafik 25: İşsizlik Oranı İşsizlik oranı ve sınırlı artış olmasına rağmen mevsimsel arındırılmış işsizlik oranı (%10) Nisan 2011 itibarıyla kriz öncesi seviyede. Grafik 26: İşsizlik Oranı (M.A.) Tarım dışı işsizlik oranı %13.4 den %12.5 e gerilerken mevsimsel arındırılmış tarım dışı işsizlik oranı %12.5 den %12.7 ye sınırlı yükseldi. Grafik 27: Toplam & Tarım dışı İşsizlik Oranı (M.A) 17 16 15 14 13 12 11 10 9 8 Ocak Şubat Mart Nisan 2008 2009 2010 2011 Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 17% 16% 14% 13% 12% 11% 9% 04.06 10.06 04.07 işsizlik oranı (M.A) işsizlik oranı 10.07 04.08 10.08 04.09 10.09 04.10 10.10 04.11 2 18% 16% 14% 12% 8% 04.07 tarım dışı - M.A toplam - M.A 08.07 12.07 04.08 08.08 12.08 04.09 08.09 12.09 04.10 08.10 12.10 04.11 Kaynak: TUIK Mevsimsel arındırılmış bazda, Nisan 11 itibarıyla işgücü katılım oranı (%49.94) yeni rekor seviyesinde. Kaynak: TUIK, Garanti Bankası Hesaplamaları İstihdam edilen kişi sayısı Nisan 11 de hız keserek artarken işsiz sayısında Ağustos 10 dan beri ilk kez sınırlı artış var (M.A). Kaynak: TUIK, Garanti Bankası Hesaplamaları İstihdam artışı hızı artan hizmet ve inşaat sektörü istihdamından kaynaklanırken sanayi istihdamında hız kesme, tarım istihdamında ise düşüş var (aylık değişim, M.A.). Grafik 28: İşgücü (M.A) Grafik 29: İstihdam (M.A) Grafik 30: İstihdamın Alt Bileşenleri (Nis 11 M.A.) 27,000 26,000 25,000 24,000 23,000 22,000 04.06 08.06 12.06 04.07 08.07 12.07 04.08 08.08 12.08 04.09 08.09 12.09 04.10 08.10 12.10 04.11 İşgücü - M.A - sol işgücü katılım oranı - M.A. 50. 49. 48. 47. 46. 45. 25000 24000 23000 22000 21000 20000 19000 İstihdam (M.A) İşsiz (M.A) - sağ 04.06 09.06 02.07 07.07 12.07 05.08 10.08 03.09 08.09 01.10 06.10 11.10 04.11 3800 3600 3400 3200 3000 2800 2600 2400 2200 2000 100 80 60 40 20 0-20 -40-60 -80-100 62 Toplam Tarım -81 18 Sanayi 45 İnşaat 98 Hizmet Kaynak : TUIK Kaynak : TUIK Kaynak: TUIK, Garanti Bankası Hesaplamaları 6
Kamu Finansmanı Yapılandırılmış Gelirler Bütçe Performansını İyileştirdi 2011 2. Çeyrek GSYH tahminimize göre, Haziran sonu itibariyle 12 aylık toplam bütçe açığının GSYH ya oranı %2 nin altına düştü. Yılsonu hükümet tahmini yaklaşık %1 oranında bir kötüleşmeye işaret ediyor. Grafik 31: Bütçe Performansı Bütçedeki azalan faiz yükü genel bütçe rakamlarını olumlu etkiliyor. Faiz ödemelerinin vergi gelirlerine oranı Haziran 2011 de 12 aylık kümüleye göre %18 e düştü. Grafik 32: Faiz Harcamaları/Vergi Gelirleri Temmuz ayı merkezi bütçe rakamları Ağustos gerçekleşmeleri ile birlikte 15 Eylül de açıklanacak. Temmuz nakit bütçe rakamları bütçe performansında önemli bir değişikliğe işaret etmiyor. Grafik 33: Faiz Dışı Fazla (12 Aylık Toplam) 7% 3% 1% 6. 5. 4.9% 4.1% 3. Faiz Dışı Fazla/GSYH Bütçe Dengesi/GSYH 1.8% 1.3% 0.8% 1.2% 0.1% 4 3 3 2 2 37% 26% 3 46 39 32 25 (TL mlr) -1% 18% 18 Nakit Bazlı -3% - -7% -5.2% -1. -0. -1.6% -1.8% -5. -1.8% -3.6% -2.8% -2.8% 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 03-11 06-11 2011T 11 4-3 -10 Maliye Tanımlı Kaynak: Maliye Bakanlığı, TÜİK T:Hükümet Hedefi Kaynak: Maliye Bakanlığı Kaynak: Maliye Bakanlığı, Hazine Haziran 2011 de yapılandırılmış vergi gelirlerinin toplanmasıyla vergi gelirlerinde ılımlı bir hızlanma gerçekleşti. Grafik 34: Gelirler (12 Aylık Ort. Yıllık Değişim) Cari transfer harcamaları Haziran ayında hız kaybederken; mal&hizmet alım harcamaları hızlandı. Grafik 35: Harcamalar (12 Aylık Ort. Yıllık Değişim) 12 aylık toplam bütçe açığı, Haziran ayında bir ay önceki 29.7 milyar TL den 21.3 milyar TL ye düştü. Bütçe açığındaki iyileşme yüksek gelir artışı ve azalan faiz ödemelerinden kaynaklandı. Grafik 36: Bütçe Performansı (12 Aylık Toplam) 6 5 4 3 2-12-07 Toplam Vergi Geliri Beyana Dayanan KDV 04-08 08-08 12-08 04-09 08-09 12-09 Gelir Vergisi Özel Tüketim Vergisi 04-10 08-10 12-10 04-11 3 2-12/07 Personel Cari Transferler 03/08 06/08 09/08 12/08 03/09 06/09 09/09 12/09 Mal ve Hizmet Alımları Faiz Dışı Harcamalar 03/10 06/10 09/10 12/10 03/11 06/11 300 280 260 240 220 200 180 160 03/07 (mlr TL) 09/07 Harcamalar Gelirler 03/08 09/08 03/09 09/09 03/10 09/10 03/11 Kaynak: Maliye Bakanlığı Kaynak: Maliye Bakanlığı Kaynak: Maliye Bakanlığı 7
Borç Reel Sektörün Dış Borç Ödemesi Aralık 2011 de Yüksek Yaklaşık 1 yıl önce açıklanan son Orta Vadeli Mali Plan a göre, AB tanımlı kamu borç stokunun GSYH ya oranı 2011 de %41 e düşecek, ancak Başbakan Yardımcısı Babacan, yıl sonunda bu oranın %40 ın altına düşebileceğini ifade etti. Grafik 37: AB tanımlı Kamu Borç Stoku/GSYH Cari borç stoku üzerinden yaptığımız hesaplamalara göre, Hazine nin iç borç ödemesi 2012 ve 2013 yıllarında sırasıyla 116 milyar TL ve 111 milyar TL olacak. Grafik 38: İç Borç Çevirme Takvimi Hazine projeksiyonuna göre, kamunun dış borç ödemeleri Ağustos, Kasım 2011, Ocak, Şubat ve Mayıs 2012 de 1 milyar doların üzerinde olacak. Grafik 39: Kamunun Dış Borç Ödeme Takvimi 50 (TL mlr) 46.6 45 40 35 32.6 30 25 19.5 20 15 10 5 0 19.6 25.7 23.7 27.3 29.0 22.3 32.8 1,600 1,300 1,000 700 400 100 (mln,$) Faiz Anapara 08/11 09/11 10/11 11/11 12/11 01/12 02/12 03/12 04/12 05/12 06/12 Kaynak: Hazine Merkez Bankası rakamlarına göre, reel sektörün dış borç ödemesi Aralık 2011 de 4.7 milyar dolar ile oldukça yüksek olacak. Kaynak: Hazine, Garanti Bankası hesaplamaları Mayıs 2011 itibariyle, reel sektörün dış borç stoku 124.5 milyar dolar seviyesinde. Kaynak: Hazine Ocak-Temmuz 2011 döneminde iç borç çevirme oranı %87.3 ile Hazine nin 2011 tahmininin sınırlı altında kaldı. Grafik 40: Reel Sektörün Dış Borç Ödeme Takvimi Grafik 41: Reel Sektörün Dış Borcu Tablo 1: Finansman Tablosu 4.5 (USD mlr) 4.0 4.0 Finansal 3.5 Finansal Olmayan 3.0 2.5 2.0 1.8 1.5 1.3 1.5 1.4 1.0 0.8 0.5 0.7 0.6 0.7 0.5 0.0 0.8 1.7 1.0 1.4 1.3 2.7 1.7 0.7 0.7 2.1 120 100 80 60 40 20 0 41.9 41.2 35.4 34.5 37.3 39.4 39.8 28.3 34.6 28.5 8.6 (USD mlr) Finansal Finansal Olmayan 16.1 53.7 79.6 98.9 91.9 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011-1Q 81.8 85.0 86.5 84.8 2011-2011- 4 5 2010 2011 2011 TL Milyar Gerçekleşme Oca-Tem Hazine Programı Finansman Açığı 194.8 97.7 152.9 İç Borçİtfası 178.0 86.7 135.1 Dış Borç İtfası 16.8 11.0 17.8 Finanman 194.8 97.8 152.9 İç Borçlanma 159.0 75.7 119.1 Dış Borçlanma 14.9 6.6 12.5 Faiz Dışı Fazla 6.1 Özelleştirme 7.4 Borç Dönüşü 1.3 Kasa 6.0 İç Borçlanma/İç Borç İtfası 89.3% 87.3% 88.2% Kaynak:TCMB Kaynak: TCMB Kaynak: Hazine, Garanti Bankası 8
Dış Ticaret Haziran da Dış Ticaret Açığı Yeni Rekor Seviyesinde... Dış ticaret açığı Haziran da yıllık %79 artarak 10.2 milyar dolar ile yeni rekor seviyesine ulaştı. Ancak öncü göstergeler, Temmuz da dış ticaret açığında ihracat kaynaklı toparlanmaya işaret ediyor... Grafik 42: İhracat ve İthalat (Takvim Etkisinden Arındırılmış, Yıllık Değişimler) Takvim ve mevsim etkisinden arındırılmış verilere göre, ihracat ikinci çeyrekte %6.4 ile ithalattaki %4 lük artışın üzerinde yükseldi... Grafik 43: İhracat ve İthalat (Takvim ve Mevsim Etkisinden Arındırılmış, 3 Aylık Ort., Milyon US$) Dış ticaret dengesindeki iyileşme fiyat etkisinden arındırılmış reel verilerde daha belirgin. İkinci çeyrekte reel ihracat %2.1 artarken, reel ithalat artışı sadece %0.5 oldu... Grafik 44: Reel İhracat ve İthalat (Mevs. Arın. 3AO) Kaynak: TÜİK, TİM Kaynak: TÜİK Kaynak: TÜİK Yılın ilk yarısında, petrol fiyatlarındaki %44 lük artış ve güçlü iç talep ile, petrol ve doğalgaz ithalatı %64 arttı... Grafik 45: Petrol Faturası ve Brent Petrol Fiyatı Yıllık bazda yatırım malı ithalatı ikinci çeyrekte ilk çeyrekteki %51 in de üzerinde %64 oranında artarken, tüketim malı ithalatındaki artış ilk çeyrekte olduğu gibi %40 ta kaldı... Grafik 46: İthalatın Bileşenleri (3AO, Yıl. Değ.) AB-25 ülkelerine yapılan ihracat Haziran da %34 ile toplam ihracatın oldukça üzerinde artarken, gelişmekte olan ülkelere yapılan ihracat artışı bölgesel sorunlar nedeniyle %9 a indi Grafik 47: İhracatın Ülke Dağılımı (3AO, Yıl. Değ.) Kaynak: TÜİK, Reuters, Garanti Bankası hesaplamaları Kaynak: TÜİK Kaynak: TÜİK, Garanti Bankası hesaplamaları 9
Ödemeler Dengesi 12 Aylık Kümülatif Cari Açık 70 Mia USD nin Üzerinde... 12 aylık kümülatif cari açık Haziran daki 7.5 milyar USD açık ile 72.5 milyar USD ye ulaştı. Ayrıca, 12 aylık kümülatif enerji dışı cari açık 40.7 milyar USD ye ulaştı. Grafik 48: Cari Denge (mia USD) 75 60 45 30 15 0 02.07 06.07 10.07 02.08 06.08 10.08 02.09 06.09 10.09 02.10 06.10 10.10 02.11 06.11 Kaynak: TCMB Net turizm geliri yılın ilk yarısında %24 artış ile 6 milyar USD ye ulaştı. Yüksek sezon olarak adlandırılan yılın üçüncü çeyreğinde, turizm gelirinin cari açığı azaltıcı etki yapması bekleniyor. Grafik 50: Turizm Net Geliri (Yıllık değişim) 4 3 2 - -2 2Q07 Cari Açık Net Enerji Faturası 4Q07 2Q08 4Q08 2Q09 Kaynak: TUIK, Kültür ve Turizm Bakanlığı net turizm geliri çıkış yapan turist sayısı 4Q09 2Q10 4Q10 2Q11 4Q11 Mevsimsel arındırılmış enerji dışı cari açık Mayıs 11 deki 3.2 milyar USD den Haziran 11 de 3.0 milyar USD ye geriledi. Grafik 49: Enerji Dışı Cari Açık (M.A., mia USD) 4,000 2,000 0-2,000-4,000-6,000-8,000-10,000 2002 2003 Cari denge Net enerji hariç cari denge 2004 2005 2006 2007 2008 Kaynak: TCMB, Garanti Bankası Hesaplamaları Haz 11 itibarıyla, (12 aylık kümülatif bazda, aylık değ) yerleşik olmayanların portföyünde 2.5 mia USD düşüş varken yerleşikleri nportföyü 752 mio USD arttı. Böylece, toplam sıcak para net hata ve noksandaki 2.9 mia USD artışla da 1,2 mia USD arttı. Tablo 3: Sıcak Para (12 ay mn USD) Kaynak: TCMB, Garanti Bankası Hesaplamaları 2009 2010 03 11 04 11 05 11 Yerleşik Olmayan 27,913 26,661 24,115 DİBS 19,926 18,663 21,347 Hisse Senedi 2,297 2,605 1,931 Mevduat (TL+YP+Repo) 5,690 5,393 837 Yerleşik 13,616 15,611 16,363 Banka ydışı KV kredi -1,073-756 -1,025 Banka KV dış borç 12,952 14,219 15,206 Özel sektör KV dış borç 1,737 2,148 2,182 Net Hata & Noksan 8.981 11,456 14,416 TOPLAM 50,510 53,728 54,894 Cari İşlemlere Oran 8 79% 76% 2011 Haz 11 itibarıyla, kredilerde 2.9 mia USD artış varken mevduatlar bir önceki aya kıyasla,12 aylık kümülatif bazda 4.7 mia USD düştü. Net DYY (10.4 mia USD ile) hemen hemen aynı kaldı. Tablo 2: Dış Finansman (12-ay, mio USD) 04 11 05 11 06 11 Cari Denge -63,457-68,361-72,500 Sermaye ve Finans Hesapları 54,476 56,905 58,084 Doğrudan Yatırımlar 9,855 10,385 10,390 Yurtdışında -2,027-1,668-1,850 Yurtiçinde 11,882 12,053 12,240 Gayrimenkul (net) 2,432 2,385 2,314 Portföy Yatırımları 23,799 23,441 26,159 Varlıklar -1,342-746 -525 Yükümlülükler 25,141 24,187 26,684 Hisse Senetleri 2,297 2,605 1,931 Hazine Bono & Tahvilleri 16,925 15,148 17,757 Eurobond 2,709 2,709 3,207 Bankaların Tahvil İhracı 3,001 3,515 3,590 Diğer Yatırımlar 33,722 37,239 38,052 Varlıklar 10,965 11,792 12,697 Efektif & Mevduat 14,234 14,536 15,803 Yükümlülükler 22,757 25,447 25,355 Bankalar 15,603 17,181 18,134 Uzun vade (net) 2,651 2,962 2,928 Kısa vade (net) 12,952 14,219 15,206 Diğer Sektörler 583 1561 3,466 Uzun vade (net) -1,154-587 1284 Kısa vade (net) 1,737 2,148 2,182 Mevduatlar 4,897 4,496-183 Yurtdışı Bankalar 6,500 6,139 1,139 Rezerv Varlıklar -12,853-14,109-16,467 Net Hata ve Noksan 8,981 11,456 14,416 Kaynak: TCMB, Garanti Bankası Hesaplamaları 10
MB Bilançosu- Repo Fonlaması Artmaya Devam Ediyor... Serbest mevduatlarla Merkez Bankası nda tutulan para ay içinde 65-71 milyar TL arasında değişti; fakat Merkez Bankası fonlaması Ağusots başında 68 milyar TL ile rekor yüksek seviyelere ulaştı... Grafik 51: Repo Fonlaması ve Serbest Mevduat Bunun sonucu, APİ/rezerv para oranı %50 nin üzerine çıktı... Grafik 52: APİ /Rezerve Para Merkez Bankası nın faiz indirimden sonra, bankaların likidite açığı fonlama maliyeti %6 nın altına geldi. Bankalar likidite açıklarını, 1 haftalık repo ihaleleri ve IMKB repo piyasası ile fonluyor... Grafik 53: Bankaların Likidite Açığı Fonlama Maliyeti 80,000 70,000 60,000 50,000 40,000 30,000 20,000 10,000 0 Sep-10 Oct-10 APİ Serbest Mevduat Nov-10 Dec-10 Jan-11 Feb-11 Mar-11 Apr-11 May-11 Jun-11 Jul-11 Aug-11 6 5 4 3 2 Eylül 10 Ekim 10 Kasım 10 Aralık 10 Ocak 11 Şubat 11 Mart 11 Nisan 11 Mayıs 11 Haziran 11 Temmuz 11 Ağustos 11 7. 6.9 6.7 6.5 6.3 6. 5.9 5.7 5.5 K 10 A 10 Bankaların Likidite Açığı Fonlama Maliyeti MB Politika Faizi O 11 Ş 11 M 11 N 11 M 11 H 11 T 11 A 11 Kaynak: TCMB Kaynak: TCMB Kaynak: TCMB, İMKB Merkez Bankası bilançosunun kur risk oranı, Ağustos başı itibarıyle en yüksek seviyelerinin altında. Bilançodaki Euro cinsi varlıkların ağırlığı sebebiyle, son dönemde varlıklar yükümlülüklerden daha hızlı artıyor... Grafik 54: Kur Risk Oranı 93.9 milyar dolar seviyesinde tepe yaptıktan sonra, uluslararası rezervler, Ağustos ayının ilk haftasında 91.9 milyar dolar seviyesine düştü. Merkez Bankası Temmuz ayında döviz alım ihalelerini durdurduktan sonra, Ağustos un 5 inde satım ihalelerine başladı... Grafik 55: Uluslararası Rezervler (US$ Mly) Haziran ayındaki hafif yavaşlamadan sonra, parasal göstergeler Temmuz ayında yeniden hızlandı... Grafik 56: Parasal Göstergelerde Yıllık Değişim 2.41 2.31 2.21 2.11 2.01 1.91 1.81 1.71 1.61 1.51 07.08 10.08 01.09 04.09 10.09 01.10 04.10 07.10 10.10 01.11 04.11 07.11 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 50.5 60.8 71.3 70.1 2005 2007 70.7 69.3 70.6 77.0 79.1 79.4 80.7 82.3 2009 06-10 10-10 12-10 82.6 86.2 90.2 02-11 04-11 91.3 93.8 93.0 06-11 4 3 3 2 2 M 09 H 09 M1 M2Y M3Y TÜFE E 09 A 09 M 10 H 10 M2 M3 Emisyon E 10 A 10 M 11 H 11 Kaynak: TCMB, İMKB Kaynak: TCMB, Garanti Bankası Kaynak: TCMB, TÜİK 11
Bankacılık Kredi Faiz Oranları Temmuz da Hızlı Arttı Yıllık kredi artış oranı Temmuz itbariyle hala yüksek olsa da kur etkisinden arındırılmış bakıldığında kredi artış hızında bir yavaşlama var. Haziran itibariyle en hızlı kredi artışı ihtisas (%49), tüketici (%44) ve ihracat (%39) kredilerinde gerçekleşti. Kredi faiz oranları, Temmuz 2011 de artarken; gösterge bononun faizi düştü. En hızlı artış, nakit kredilerinde gerçekleşti. Grafik 57: Yıllık Kredi Büyüme Oranı Grafik 58: Kredi Büyüme Oranı (Yıllık) Grafik 59: Faiz Oranları 37% Ticari Krediler Tüketici Kredileri 32% 27% 22% 39% 38% 6 5 4 3 Tüketici Kredileri Toplam Krediler İhracat Kredileri İhtisas Kredileri 19% 17% Taşıt Kredileri Konut Kredileri Ticari Krediler Gösterge Tahvil 17% 12% 7% 2% -3% 2-01-08 04-08 07-08 10-08 01-09 04-09 07-09 10-09 01-10 04-10 07-10 10-10 01-11 04-11 13% 11% 9% 7% -2 Kaynak: BDDK Tüketici kredisi kredi kartlarını da içerir Kaynak: BDDK Kaynak: TCMB Temmuz ayında mevduatlar sadece sınırlı arttı. Artış TL mevduatta 0.6 milyar TL, YP mevduatta 0.3 milyar dolar oldu. Grafik 60: Mevduatlar Bir yıl öncesine göre, Haziran 2011 itibariyle kredi ve Merkez Bankası ndan alacakların varlıklar içindeki oranı artarken; vadeye kadar elde tutulacak menkul kıymetlerin oranı hızla azaldı. Grafik 61: Varlıkların Dağılımı Bir yıl öncesine göre, Haziran 2011 itibariyle yükümlülükler içinde mevduatların payı 4 puan azalırken; repo işlemlerinden elde edilen fonun payı 2 puan arttı. Grafik 62: Yükümlülüklerin Dağılımı 425 400 375 350 325 300 275 250 225 200 TL mevduatlar (Milyar TL, sol) Döviz mevduatlar (Milyar USD, sağ) 12/07 07/08 02/09 09/09 11/09 01/10 02/10 04/10 05/10 07/10 09/10 10/10 12/10 01/11 03/11 05/11 06/11 120 110 100 90 5 4 3 2 - Haz-10 Haz-11 4% Merkez Bankasından Alacaklar 52% 12% 8% 8% Krediler Vadeye Kadar Elde Tutulacak Menkul Değerler (Net) 62% 52% 42% 32% 22% 12% 2% -8% 62% 58% Mevduat (Toplanan Fonlar) Haz-10 Haz-11 7% 9% Repo İşlemlerinden Sağlanan Fonlar Kaynak: BDDK Kaynak: BDDK Kaynak:BDDK 12
Gelişmekte Olan Ekonomiler Yerel Para Birimleri Değer Kaybetti, Borsa Endeksleri Hızlı Düştü Temmuz ayında, Brezilya, Çin, Tayland ve Kolombiya merkez bankaları politika faizlerini 25 baz puan artırırken; Hindistan dak i artış 50 az puan oldu. 10 Ağustos itibariyle, aşağı yönlü tek hareket 50 baz puanlık indirim ile Türkiye de oldu. Grafik 63: Ortalama Politika Faizi* Seçilmiş gelişmekte olan ülkeler arasında yıllık enflasyon Rusya ve Türkiye de politika faizlerinin üzerinde bulunuyor. Grafik 64:Politika Faizi&Yıllık Enflasyon Finansal türbülans sırasında, yerel para birimleri kur sepeti karşısında değer kaybetti. Bir ay öncesine göre (10 Ağustos itibariyle), TL, ZAR, RUB, HUF ve BRL sırasıyla %8.6, %8.1, %6.4, %5.1 ve %3.4 değer kaybetti. Grafik 65: Sepete Karşı Kur (0.5 +0.5$) (01.01.07=100) 8. 8. 7. 7. 6. 6. 5. 5. 4. 11/07 02/08 05/08 08/08 11/08 02/09 05/09 08/09 11/09 02/10 05/10 08/10 11/10 02/11 05/11 12% 9% 6% 3% 4.1% Polonya 3.3% Meksika Politika Faizi 9.4% 6.3% 6.6% 6.9% 5. 4.9% 3. Güney Afrika Türkiye Macaristan Yıllık Enflasyon Romanya Çin Rusya Brezilya Değer Kaybı Değerlenme 130 120 110 100 90 80 70 60 01-09 04-09 07-09 10-09 TRY RUB BRL 01-10 04-10 07-10 ZAR HUF 10-10 01-11 04-11 07-11 Kaynak: Bloomberg, Garanti Bankası Hesaplamaları *Çek Cumhuriyeti, Güney Afrika, Macaristan, Meksika, Polonya, Romanya, Rusya, Ukrayna, Türkiye, Endonezya, Kolombiya, Çin, Güney Kore, Tayvan, Tayland, Malezya, Hindistan, Peru, Brezilya, Şili Rusya, Türkiye ve Macaristan da borsa endeksleri geçtiğimiz ay %20 oranında hızla düşerken; düşüş Brezilya da %15, Güney Afrika da %9 oldu. Grafik 66: Borsa Endeksleri (09.01.2009=100) Kaynak: IIF, Bloomberg, Garanti Bankası Seçilmiş Avrupa ülkeleri içinde yılın ikinci çeyreğinde sanayi üretimi Macaristan, Çek Cumhuriyeti ve Türkiye de hız kaybederken; Polonya da neredeyse sabit kaldı. Grafik 67: Sanayi Üretimi (Yıllık, M.A) Kaynak: Reuters, Garanti Bankası Birinci çeyrek ile karşılaştırıldığında ikinci çeyrekte sanayi üretimi artış oranındaki hız kaybı, Hindistan ve Rusya da sınırlı oldu. Bir yıl öncesine göre sanayi üretimi Brezilya da azaldı. Grafik 68: Sanayi Üretimi (Yıllık, M.A) 310 260 210 160 110 60 Türkiye Güney Afrika Rusya Macaristan Brezilya 2 Çek Cumhuriyeti Macaristan Türkiye Polonya - - - -2-2 2 Hindistan 2 Rusya Türkiye Brezilya - - - -2-2 01-09 04-09 07-09 10-09 01-10 04-10 07-10 10-10 01-11 04-11 07-11 Kaynak: Reuters, Garanti Bank Kaynak: OECD Kaynak: OECD 13
Ayın Grafikleri AB ülkeleri yeni araç kayıtları, ki Türkiye nin ihracat pazarı için iyi bir gösterge, son aylarda aşağı yönlü. MB anketine göre; Türk firmalarının AB ülkelerindeki rekabet gücü 3Ç 11 de bir önceki çeyreğe göre hız kesti. İşletme kredisi artış hızındaki hızlı yavaşlama yatırım harcamalarında yılın ikinci çeyreğinde bir yavaşlama olabileceğine işaret ediyor. Grafik 69 : Oto İhr & AB yeni araç kayıt (3AO, M.A) 1,400 1,350 1,300 1,250 1,200 1,150 1,100 1,050 1,000 06.07 09.07 12.07 03.08 06.08 09.08 12.08 03.09 06.09 09.09 12.09 03.10 06.10 09.10 12.10 03.11 06.11 Turkiy e otomobil ihracatı Kaynak: ACEA, OSD, Garanti Bankası Hesaplamaları Ticari kredi faiz oranı ile mevduat faiz oranı arasındaki fark Haziran 2011 de açılmaya devam etti. Grafik 72: Mevduat&Kredi Faiz Oranı Farkı 55 50 45 40 35 30 25 20 A B y eni otomobil kay ıtları - sol 25 20 15 10 5 0-5 -10-15 -20 Grafik 70 : Pazarlarda Rekabet Gücü Yurtdışı - AB içi Yurtdışı -AB dışı pazarlar Yurtiçi 1Q'08 2Q'08 3Q'08 4Q'08 1Q'09 2Q'09 3Q'09 4Q'09 1Q'10 2Q'10 3Q'10 4Q'10 1Q'11 2Q'11 3Q'11 Kaynak: MB, Garanti Bankası Hesaplamaları Sıcak para girişinin cari açığa oranı yılın ilk yarısında, yabancı mevduatlardaki düşüşle geriledi. Öte yandan cari açığın finansmanında uzun vadeli krediler ile yerleşiklerin yurtdışındaki varlıklarındaki azalışın katkısı arttı... Grafik 73: Sıcak Paradaki Değişim (12 aylık, Mn $) Grafik 71 : Yatırım Harcamaları &Krediler 14 12 10 8 6 4 2 İşletme Kredisi Cari Yatıırm Harcamaları (sağ) 12-03 07-04 02-05 09-05 04-06 11-06 06-07 01-08 08-08 03-09 10-09 05-10 12-10 Kaynak: BDDK, TÜİK Garanti Bankası hesaplamaları 04 Ağustos ta İspanya ve İtalya da borçlanma faizleri rekor seviyeye yükseldi. Bunun üzerine ECB nin bu ülkelerin bonolarını almaya başlamasıyla faizler hızla geriledi... Grafik 74: 10 Yıllık Bono Faizleri (%) 10 8 6 4 2-2 -4 5. 2010 Haz. 11 Fark 4. Sıcak Para/Cari Açık 99% 76% -24% 3. Ticari Krediler&3 Aylık Mevduat Oranı Arasındaki Fark Sıcak Para 47,384 54,894 7,510 Mevduatlar 14,341 837-13,504 2. Uzun vadeli krediler -6,322 4,212 10,534 1. Bankalar 881 2,928 2,047 0. -1. Feb-06 Jun-06 Oct-06 Feb-07 Jun-07 Oct-07 Feb-08 Jun-08 Oct-08 Feb-09 Jun-09 Oct-09 Feb-10 Jun-10 Oct-10 Feb-11 Jun-11 Reel sektör -7,203 1,284 8,487 Efektif ve Mevduat 8,779 15,803 7,024 Bankalar 13,621 8,501-5,120-2. Reel sektör -4,842 7,302 12,144 Kaynak:TCMB, Garanti Bankası hesaplamaları Kaynak: Merkez Bankası, Garanti Bankası hesaplamaları Kaynak: Reuters 14
Makroekonomik Göstergeler I Büyüme 2007 2008 2009 2010 Gerçekleşmeler 2011 Tahmin Son Dört Gerçekleşme Garanti Hükümet 2Ç 10 3Ç 10 4Ç 10 1Ç 11 GSYH (Milyar TL, cari fiyatlarla) 843 951 953 1,105 1,243 1,215 268 298 298 285 GSYH (Milyar USD) 649 742 617 736 793 781 174 197 205 181 GSYH (12 aylık, Milyar TL, cari fiyatlarla) - - - - - - 1025 1061 1105 1148 GSYH (12 aylık, Milyar USD) - - - - - - 680 702 736 756 Kişi Başına GSYH (USD) 9,240 10,438 8,559 10,079 10,730 10,624 - - - - GSYH Yıllık Büyüme Oranı 4.7% 0.7% -4.8% 8.9% 5.6% 4. 10.3% 5.2% 9.2% 11. Sanayi Üretimi 2007 2008 2009 2010 Garanti Hükümet 03.2011 04.2011 05.2011 06.2011 Sanayi Üretimi (Yıllık Değişim) 7. -0.6% -9.9% 13.1% 7.1% - 10.2% 8.8% 8. 6.7% Kapasite Kullanım Oranı 80.2% 76.7% 65.2% 72.6% - - 73.2% 74.9% 75.2% 76.7% İşgücü 2007 2008 2009 2010 Garanti Hükümet 2Ç 10 3Ç 10 4Ç 10 1Ç 11 Sanayide Reel Ücret Endeksi (Çalışılan Saat Başına, 2005=100) 92.7 92.9 85.7 91.4 - - 89.4 94.4 96.5 94.4 Yıllık Değişim 5. 0.2% -7.7% 6.7% - - 6.2% 8.1% 9.7% 10.4% Sanayide Kısmi Verimlilik Endeksi (Çalışılan Saat Başına, 2005=100) 107.5 107.8 109.0 118.0 - - 118.4 117.3 126.1 117.9 Yıllık Değişim 2.4% 0.3% 1.1% 8.2% - - 7.9% 5.2% 6.4% 7.2% 2007 2008 2009 2010 Garanti Hükümet 01.2011 02.2011 03.2011 04.2011 İşsizlik Oranı 9.9% 11. 14. 11.9% 11.3% 12. 11.9% 11. 10.8% 9.9% Enflasyon 2007 2008 2009 2010 Garanti Hükümet 04.2011 05.2011 06.2011 07.2011 TÜFE (Aylık Değişim) - - - - - - 0.9% 2.4% -1.4% -0.4% TÜFE (Yıllık Değişim) 8.4% 10.1% 6. 6.4% 7.8% 5.3% 4.3% 7.2% 6.2% 6.3% TÜFE (Yıllık Ortalama Değişim) 8.8% 10.4% 6.3% 8.6% 6. - - - - - ÜFE (Aylık Değişim) - - - - - - 0.6% 0.2% 0. 0. ÜFE (Yıllık Değişim) 5.9% 8.1% 5.9% 8.9% 10.1% - 8.2% 9.6% 10.2% 10.3% ÜFE (Yıllık Ortalama Değişim) 6.3% 12.7% 1.2% 8. 10.2% - - - - - Deflatör 6.2% 12. 5.3% 6. 6. 5.8% - - - - Kaynak: TÜİK, DPT, Merkez Bankası ve Garanti Bankası 15
Makroekonomik Göstergeler II Faiz Oranları Gösterge Bono Faizi (Ortalama) İskontolu İhalelerde Oluşan Faiz (Ortalama) Nakit İç Borçlanmanın Vadesi (Ay) Merkez Bankası Gecelik Borç Alma Faizi (Ortalama) Eurobond (2030, Getiri) Gerçekleşmeler 2011 Tahmin Latest Four Realizations 2007 2008 2009 2010 Garanti Hükümet 04.2011 05.2011 06.2011 07.2011 17.2% 16. 11.7% 8. 9.1% - 8.4% 8.9% 9.1% 8.8% 18.3% 19.1% 11.4% 8.2% - - 8.9% 8.3% 9. 8.8% 33.4 31.2 35.7 43.7 - - 52.1 40.0 26.9 41.1 18.3% 19.3% 9.2% 5.8% 1. - 1. 1. 1. 1. 6.8% 7.7% 6.4% 5.7% - - 5.8% 5.7% 5.7% 5.7% Döviz Kuru 2007 2008 2009 2010 Garanti Hükümet 04.2011 05.2011 06.2011 07.2011 Sepet (0,5*USD+0,5*EURO, Dönem sonu) 1.4375 1.8266 1.8150 1.7976 1.91-1.8736 1.9354 1.9897 2.0315 EURO/US$ (Dönem sonu) 1.47 1.42 1.44 1.33 1.40-1.48 1.43 1.44 1.43 USD/TL (Ortalama, Alış kuru) USD/TL (Dönem sonu, Alış kuru) EURO/TL (Dönem sonu, Alış kuru) Ödemeler Dengesi (Milyon USD) İhracat (f.o.b.) İthalat (c.i.f.) Cari İşlemler Dengesi Cari İşlemler Dengesi (12 aylık kümülatif) Cari İşlemler Dengesi/GSYH Net Enerji İthalatı Hariç Cari Denge (12 aylık) Turizm Gelirleri Doğrudan Yabancı Yatırımlar (Net) Sermaye Hesabı Dengesi Eurobond İhracı 1.3039 1.2831 1.5462 1.5070 1.57 1.56 1.5156 1.5642 1.5940 1.6459 1.1647 1.5123 1.4873 1.5460 1.59-1.5092 1.5939 1.6302 1.6702 1.7102 2.1408 2.1427 2.0491 2.23-2.2380 2.2769 2.3492 2.3928 2007 2008 2009 2010 Garanti Hükümet 03.2011 04.2011 05.2011 06.2011 107,272 132,028 102,143 113,883 134,200 127,000 11,815 11,874 10,943 11,388 170,063 201,964 140,929 185,544 226,200 199,500 21,638 20,952 21,012 21,586-38,434-41,959-13,991-47,739-64,000-42,200-9,714-7,670-7,848-7,548-38,434-41,959-13,991-47,739-64,000-42,200-60,133-63,457-68,361-72,500-5.9% -5.7% -2.3% -6. -8.1% -5.4% - - - - -8,651 1,217 11,495-15,085 - - -22,868-25,309-28,821-31,793 18,487 21,951 21,250 20,807-23,800 1,258 1,315 1,875 2,182 19,941 16,955 6,858 7,807 - - 2,687 530 711 561 36,677 37,256 8,925 43,126 - - 9,135 8,108 3,292 5,355 4,627 4,000 3,750 6,698 - - 2,275 0 0 0 Kaynak: Hazine, Merkez Bankası, TÜİK, DPT ve Garanti Bankası 16
Makroekonomik Göstergeler III Toplam Dış Borç Stoku Toplam Dış Borç Stoku (Milyar US$) Kamu Özel Kısa Vadeli Uzun Vadeli Toplam Dış Borç Stoku/GSYH Kamu Dış Borç Stoku/GSYH Özel Sektör Dış Borç Stoku/GSYH Kısa Vadeli Dış Borç Stoku/GSYH Uzun Vadeli Dış Borç Stoku/GSYH AB Tanımlı Borç Stoku/GSYH Rezervler (Milyon US$) Toplam Rezervler Merkez Bankası Rezervleri Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu Parasal Büyüklükler (Milyar US$) M1 M2 M2Y M3Y Para Tabanı APİ (Dönem Sonu) Gerçekleşmeler 2011 Tahmin Son Dört Gerçekleşme 2007 2008 2009 2010 Garanti Hükümet 2Ç 10 3Ç 10 4Ç 10 1Ç 11 249.5 277.9 268.6 289.5 - - 265.1 282.6 289.5 298.8 89.3 92.4 96.8 100.8 - - 96.2 103.7 100.8 105.7 160.1 185.5 171.9 188.7 - - 168.9 178.9 188.7 193.1 43.1 50.4 49.4 78.1 - - 61.1 68.7 78.1 77.2 206.3 227.4 219.2 211.4 - - 204.0 214.0 211.4 221.6 38.4% 37.4% 43.6% 39.3% - - 39. 40.2% 39.3% 39. 13.8% 12.4% 15.7% 13.7% - - 14.2% 14.8% 13.7% 14. 24.7% 25. 27.9% 25.6% - - 24.8% 25. 25.6% 25. 6.6% 6.8% 8. 10.6% - - 9. 9.8% 10.6% 10.2% 31.8% 30.6% 35. 28.7% - - 30. 30. 28.7% 29.3% 39.9% 40. 46.1% 42.2% 40.6% 40.6% - - 42.2% 41. 2007 2008 2009 2010 Garanti Hükümet 04.2011 05.2011 06.2011 07.2011 74,027 73,346 74,810 85,960 - - 95,578 96,753 99,471 98,638 71,263 70,075 70,689 80,696 - - 90,221 91,396 93,847 93,014 32,827 36,213 37,182 50,156 - - 54,876 54,417 55,559 56,083 2007 2008 2009 2010 Garanti Hükümet 04.2011 05.2011 06.2011 07.2011 45.0 38.2 47.1 60.4 - - 64.2 63.1 62.5 63.6 190.8 186.5 211.2 257.6 - - 273.8 268.2 266.3 262.2 279.6 271.1 303.5 351.1 - - 375.2 365.8 363.2 358.6 294.7 283.5 318.3 371.5 - - 399.5 390.3 391.5 382.8 44.7 36.8 42.7 48.9 - - 75.5 74.7 76.1 74.8 3.7-1.9-12.5-7.0 - - -30.4-32.0-36.5-35.3 Kaynak: Hazine, Merkez Bankası, Garanti Bankası 17
Makroekonomik Göstergeler IV Gerçekleşmeler 2011 Tahmin Son Dört Gerçekleşme Bankacılık Sektörü (Milyar TL) 2007 2008 2009 2010 Garanti Hükümet 2Ç 10 3Ç 10 4Ç 10 1Ç 11 Aktifler 581.6 732.5 834.0 1,006.7 - - 908.6 927.4 1,006.7 1,046.4 Aktifler/GSYH 69. 77.1% 87.6% 91.1% - - 88.6% 87.4% 91.1% 91.1% Krediler 285.6 367.4 392.6 525.9 - - 454.8 475.4 525.9 564.3 Krediler/GSYH 33.9% 38.7% 41.2% 47.6% - - 44.4% 44.8% 47.6% 49.1% Ticari Krediler/GSYH 22.6% 26.3% 27.6% 32. - - 29.9% 29.9% 32. 33.3% Tüketici Kredileri/GSYH 11.3% 12.3% 13.6% 15.6% - - 14.4% 14.9% 15.6% 15.8% Konut 32.5 38.9 44.9 60.8 - - 52.0 55.0 60.8 65.4 Taşıt 6.2 5.5 4.4 5.7 - - 4.4 4.7 5.7 6.0 İhtiyaç 29.3 38.7 44.0 62.6 - - 52.1 57.1 62.6 69.1 Kredi Kartları 27.8 34.9 37.6 45.2 - - 40.8 42.9 45.2 46.4 Mevduatlar 356.9 454.6 514.6 617.0 - - 564.5 573.0 617.0 629.3 Döviz Mevduatları (Milyar Dolar) 108.9 105.8 116.4 119.8 - - 109.6 125.3 119.8 124.1 Mevduatlar/GSYH 42.3% 47.8% 54. 55.8% - - 55.1% 54. 55.8% 54.8% Öz sermaye 75.8 86.4 110.9 134.5 - - 119.3 126.9 134.5 135.0 Öz sermaye/gsyh 9. 9.1% 11.6% 12.2% - - 11.6% 12. 12.2% 11.8% Merkezi Yönetim Bütçesi (Milyar TL) 2007 2008 2009 2010 Garanti Hükümet 03.2011 04.2011 05.2011 06.2011 Gelirler 190.4 208.9 215.1 254.0 284.6 279.0 20.7 23.5 27.1 26.7 Harcamalar 204.1 226.0 267.3 293.6 319.4 312.5 26.8 22.5 24.3 23.6 Faiz Ödemeleri 48.8 50.7 53.2 48.3 48.5 47.5 4.0 2.8 4.1 1.6 Bütçe Dengesi -13.7-17.1-52.2-39.6-34.8-33.5-6.1 1.1 2.8 3.1 Faiz Dışı Denge 35.0 33.6 1.0 8.7 14.9 14.0-2.1 3.9 6.9 4.6 Merkezi Yönetim İç BorçStoku 255.3 274.8 330.0 352.8 - - 359.9 362.0 362.7 362.7 Faiz Harcamaları/GSYH 5.8% 5.3% 5.6% 4.4% 3.9% 3.9% - - - - Bütçe Dengesi/GSYH -1.6% -1.8% -5. -3.6% -2.8% -2.8% - - - - Faiz Dışı Fazla/GSYH 4.2% 3. 0.1% 0.8% 1.2% 1.2% - - - - Merkezi Yönetim Borç Stoku 2007 2008 2009 2010 Garanti Hükümet 2Ç 10 3Ç 10 4Ç 10 1Ç 11 Merkezi Yönetim İç BorçStoku/GSYH 30.3% 28.9% 34.6% 31.9% - - 33. 32.8% 31.9% 31.3% Merkezi Yönetim Dış Borç Stoku/GSYH 10.3% 9.4% 12. 10.6% - - 10.8% 11.1% 10.6% 10.8% Toplam Kamu Brüt Borç Stoku/GSYH 42.2% 43. 48.9% 45. - - 46.8% 45.4% 45. 44.3% Toplam Kamu Net Borç Stoku/GSYH 29. 28.2% 32. 28.7% - - 30. 29.2% 28.7% 27.9% Kaynak: BDDK, TÜİK, Maliye Bakanlığı, Hazine, DPT ve Garanti Bankası 18
Rating Yabancı Para Yerli Para Türkiye S&P Uzun Vadeli Görünüm/Gözetim Uzun Vadeli Son Değişimin Yönü 16.10.2003 B+ Durağan B+ 08.03.2004 B+ Pozitif BB- 17.08.2004 BB- Pozitif BB 29.06.2006 BB- Durağan BB 03.04.2007 BB- Negatif BB 01.08.2008 BB- Durağan BB 14.11.2008 BB- Negatif BB 18.09.2009 BB- Durağan BB 19.02.2010 BB Pozitif BB+ Türkiye Moody's Yab. P. U.V. Görünüm/Gözetim Yer. P. U.V. 21.10.2003 B3 Durağan B3 30.09.2004 B2 Durağan B2 11.02.2005 B1 Pozitif B1 15.12.2005 Ba3 Durağan Ba3 18.09.2009 Ba3 Durağan Ba3 08.01.2010 Ba2 Durağan Ba2 05.10.2010 Ba2 Pozitif Ba2 Türkiye Fitch Yab. P. U.V. Görünüm/Gözetim Yer. P. U.V. 25.03.2003 B- Negatif B- 06.08.2003 B- Pozitif B- 25.09.2003 B Pozitif B 09.02.2004 B+ Durağan B+ 25.08.2004 B+ Pozitif B+ 13.01.2005 BB- Durağan BB- 14.12.2005 BB- Pozitif BB- 10.05.2007 BB- Durağan BB- 12.12.2007 BB- Durağan BB 03.12.2009 BB+ Durağan BB+ 24.11.2010 BB+ Pozitif BB+ Diğer Yükselen Piyasalar (EM) S&P Yab. P. U.V. Görünüm/Gözetim Yer. P. U.V. Son Değişimin Yönü Rusya 21.12.2009 BBB Durağan BBB+ Macaristan 24.03.2011 BBB- Negatif BBB- Brezilya 24.05.2011 BBB- Pozitif BBB+ Polonya 03.08.2011 A- Durağan A 19