Makroekonomik Gelişmeler Türkiye

Transkript

1 Makroekonomik Gelişmeler Türkiye 16 Mart 2012 Ekonomik Araştırmalar Burada belirtilen bilgiler, Türkiye Garanti Bankası A.Ş. tarafından, güvenilirliğine ve doğruluğuna inanılan kaynaklardan, okuyucuyu bilgilendirmek amacıyla derlenmiştir. Resmi kaynaklardan alınan bilgilere dayalı yapılan yorumlar ve tahminler, o tarihteki kanımızı yansıtmaktadır. Söz konusu kaynaklardaki hata ve eksikliklerden ve bu bilgilerin kullanılmasından doğabilecek zararlardan dolayı, T. Garanti Bankası A.Ş. hiçbir sorumluluk kabul etmez.

2 İçerik Makro Yorum: Türkiye de Enflasyon Düşük Olsaydı Ne olurdu? 1 Enflasyon: Şubat ta, Çekirdek Enflasyon %8.4 ten %8.1 e Geriledi 2 Kur& Faizler: TL %6 Değerlendikten Sonra, Mart Başında %1 Değer Kaybetti 3 Büyüme: Ocak Üretim Verileri Beklenen Yavaşlamayı Teyit Etti 4 Sektörel Gelişmeler: Bazı Sektörel Göstergelerle Üretim Endeksi Arasında Ayrışma Var 5 İşgücü: 2011 Ortalama İşsizlik Oranı %9.8 6 Kamu Finansmanı: Şubat ta Bütçe Performansında Kötüleşme Oldu 7 Borç: Özel Sektör Uzun Vadeli Dış Borcu 2011 de Arttı 8 Dış Ticaret: Dış Ticaret Açığında Yukarı Yönlü Riskler Artıyor 9 Ödemeler Dengesi: Cari Açık Ocak 12 de Hız Kesmedi 10 MB Bilançosu: MB Borç Verme Faizini Düşürüyor 11 Bankacılık: Yavaşlayan Kredi Büyümesi Ekonomik Yavaşlamayı Destekliyor 12 Gelişmekte Olan Ekonomiler: Ortalama Politika Faizinde Önemli Bir Değişim Yok 13 Ayın Grafikleri 14 Makroekonomik Göstergeler Rating 19

3 Makro Yorum Türkiye de Enflasyon Düşük Olsaydı Ne olurdu? Türkiye, 2006 da enflasyon hedeflemesine geçilmesinden bu yana, dünyadaki en yüksek enflasyon hedeflerinden birine sahip oldu. Enflasyon hedeflemesine geçilen ilk üç yılda, gelişmekte olan ülke ekonomilerinin enflasyon hedefleri ortalaması ile Türkiye enflasyon hedefi arasındaki fark azalırken; 2008 den sonra Türkiye enflasyon hedefinin yukarı revize edilmesiyle bu fark arttı. Enflasyon hedefleri arasındaki bu fark aslında, IMF nin son Türkiye ülke raporunda değindiği konulardan birisiydi (Staff Report for Article IV Consultation). Türkiye nin ve diğer ülkelerin enflasyon hedefleri arasındaki farkı analiz edebilmek için Türkiye nin hedef noktaları ile diğer enflasyon hedeflemesi uygulayan ülkelerin enflasyon hedeflerinin ortalamasını aynı grafikte gösterdik. Türkiye nin 2012 yıl sonu enflasyon hedefi %5 iken; gelişmekte olan ülke ekonomilerinin ortalama enflasyon hedefi %3.5 seviyesinde. 7% 6% 2% 1% Türkiye Enflasyon Hedefleri Gelişmekte Olan Ülkeler Ortalaması Kaynak: MB, Bloomberg, ülke merkez bankaları (Gelişmekte olan ülkeler ortalama enflasyonunda kullanılan ülkeler Brezilya, Çek Cumhuriyeti, Çin, Güney Afrika, Güney Kore, Macaristan, Malezya, Meksika, Polonya, Romanya, Rusya, Şili, Tayland, Tayvan, Endonezya, Hindistan, Peru) Öte yandan, aynı dönemde Türkiye nin gerçekleşen enflasyonu ile diğer gelişmekte olan ülkelerin enflasyon ortalaması arasındaki fark daha da yüksek gerçekleşti in ilk dört ayı haricinde Türkiye nin enflasyonu, diğer gelişmekte olan ekonomilerin enflasyonlarının sürekli üstünde kaldı sonu itibariyle Türkiye nin enflasyonu %10.4 seviyesinde gerçekleşirken, gelişmekte olan ülke ekonomileri ortalaması %4.7 oldu. 6% 2% % - Gelişmekte olan ülke ekonomilerinin enflasyon hedefleri ortalaması ile Türkiye enflasyon hedefi arasındaki farkın önemini basit bir egzersizle ortaya koyduk: TL, döneminde gelişmiş ülke para birimleri karşısında %45 değer kazandı. Aynı dönemde Türkiye nin enflasyonu, gelişmekte olan ülke ekonomileri ortalaması kadar düşük gerçekleşmiş olsaydı; TL deki reel değerlenme %19 seviyesinde gerçekleşmiş olacaktı. Bu basit egzersiz sonucunda, iki soru akla geliyor: 1) TL deki sekiz yıldaki değerlenme %45 yerine %19 seviyesinde gerçekleşmiş olsaydı, Türkiye nin rekabet edebilirliği ve böylelikle cari açığı üzerinde önemli değişim yaratılmaz mıydı? 2) Politika tasarlarken sadece enflasyon seviyesinin kendisinin değil, diğer ülkelerle enflasyon farklılığının ülke rekabet edebilirliği üzerindeki etkilerinin de dikkate alınması gerekmez miydi? Türkiye ile Gelişmekte Olan Ülkeler Ortalama Enflasyon Farkı %45 % Gelişmekte Olan Ülke Ekonomilerine Göre Reel Efektif Döviz Kuru Gelişmiş Ülke Ekonomilerine Göre Reel Efektif Döviz Kuru 1

4 Enflasyon Şubat ta, Çekirdek Enflasyon %8.4 ten %8.1 e geriledi... Tüketici fiyatları, Şubat ta beklentilere paralel %0.56 arttı. Yıllık tüketici enflasyonu ise %10.6 dan %10.4 e geriledi. Üretici fiyatları Şubat ta %0.1 azaldı. Yıllık üretici enflasyonu, Mayıs 2011 den sonra ilk kez tek haneye gerileyerek Şubat ta %9.1 olarak gerçekleşti. Grafik 1: Yıllık Enflasyon 2 16% 12% - Kaynak: TUIK TÜFE ÜFE % Şubat ta işlenmemiş gıda fiyatları 5 yıllık ortalamanın altında aylık bazda %2.8 oranında arttı. İşlenmiş gıda fiyatları ise 5 yıllık ortalamanın az üstünde gelerek aylık bazda %1.5 artış gösterdi. Grafik 2: TÜFE & Gıda Enflasyonu (Yıllık Değişim) TÜFE İşlenmemiş gıda İşlenmiş Gıda Kaynak: TUIK, Garanti Bankası Hesaplamaları Şubat ta tüketici fiyatlarındaki artış büyük oranda gıda fiyatlarındaki yükselişten kaynaklandı. Giyim fiyatları ise mevsimselliğin etkisiyle 5 yıllık ortalamanın altında enflasyonu azaltıcı etki gösterdi. Grafik 3: Şubat TÜFE Enflasyonu Gıda Konut Ev eşyası Ulaştırma Lokanta ve oteller Sağlık Haberleşme Eğlence ve kültür Giyim ve ayak Kaynak: TUIK, Garanti Bankası Hesaplamaları 0.5 1% 1% Şubat ta aylık bazda hizmet ve mal fiyatlarındaki yükselişlere rağmen, yıllık artışlarında sınırlı gerileme oldu. Grafik 4: Hizmet ve Mal Fiyatları (Yıllık Değişim) 1 12% 1 6% 2% Kaynak: TUIK Hizmetler Mallar %12.3 % Gıda, tütün ve enerji fiyatlarını dışlayan çekirdek enflasyon Ocak taki 8.4 ten Şubat ta %8.1 e geriledi. Grafik 5: 3 Aylık ortalama,ma Yıllıklandırılmış I Endeksi ve I Endeksi (Yıllık Değişim) 16% 1 12% 1 6% 2% -2% Kaynak: TÜİK, Garanti Bankası Hesaplamaları Mevs. Arındırılmış, Yıllıklandırılmış 3 Aylık Ort. Değ. I Endeksi 1 12% 11% 1 9% 7% 6% MB Mart ayı birinci beklenti anketine göre; enflasyon beklentileri gelecek 12 ay ve gelecek 24 ay için sırasıyla %6.78 ve %6.32 seviyesinde. Grafik 6: Enflasyon (Yıllık Değişim) & Beklentiler Kaynak: MB, TUIK Gelecek 12 ay sonu Gelecek 24 ay sonu Yıl sonu beklentisi

5 Kur & Faizler TL %6 Değerlendikten Sonra, Mart Başında %1 Değer Kaybetti TL yılın ilk aylarında döviz sepeti karşısında yaklaşık %6.4 değerlendikten sonra, Mart ın ilk yarısında %1 değer kaybetti Şubat boyunca, TL gelişmiş ekonomilerin para birimleri karşısında reel anlamda %3.1 değer kazanırken, gelişmekte olan ekonomilerin para birimleri karşısında %2.5 reel değerlenme yaşadı Şubat ın ikinci yarısından beri, gösterge tahvil üzerindeki faiz, % arasında dar bir bantta kaldı Grafik 7: Nominal Döviz Kurları Grafik 8: TÜFE Bazında Reel Kurlar (2003=100) Grafik 9: Gösterge Faiz (%) Sepet (0.5 Dolar Euro) Dolar/TL Euro/TL Sepet Gelişmekte olan ülkeler Gelişmiş ülkeler Kaynak: Merkez Bankası Kaynak: Merkez Bankası Kaynak: Bloomberg Şubat ayında reel faizler, Ocak tan sonra ikinci kez negatif gerçekleşti Şubat sonuyla kıyaslandığında Mart ın ilk yarısında, eğrinin kısa ucundaki vadeler hariç her vadede getiri eğrisi yükseldi Şubat ortasından beri gösterge faiz oranları ile 2 yıllık swap faiz oranları arasındaki fark % arasında değişiyor Grafik 10: Ex-post Reel Faizler ort.: % ort.: % Şubat 2012 ort.: % Grafik 11: Getiri Eğrisi Oca Eyl Ara Mar Şub Grafik 12: 2 Yıllık Swap Faizleri ile Gösterge Bono Faizi arasındaki fark Kaynak: Reuters, TÜİK, Garanti Bankası hesaplamaları Kaynak: Reuters, Garanti Bankası hesaplamaları Kaynak :Bloomberg 3

6 Büyüme Ocak Üretim Verileri Beklenen Yavaşlamayı Teyit Etti Sanayi üretimi Ocak ta %3.3 lük beklentilerin altında %1.5 oranında büyüdü. Takvim etkisinden arındırılmış üretim Ocak ta, 27 aylık kesintisiz artıştan sonra, %1.3 oranında geriledi. Grafik 13: Sanayi Üretiminin Bileşenleri (Yıllık Değ.) Takvim ve mevsim etkisinden arındırılmış üretim son dört aydır ilk defa gerileyerek, Aralık taki %2.5 lik artışın ardından Ocak ta %3.1 azaldı. Grafik 14: Takvim ve Mevsim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretimi Ocak ta üretimin tahminimize paralel gelmesine rağmen, büyümeye ilişkin sinyaller karışık Öncü göstergeler üretimin Şubat ta Ocak a yakın artabileceğine işaret ediyor. Grafik 15: Sanayi Üretimi, Kapasite Kullanma Oranı ve Elektrik Üretimi (3 Aylık Ortalama, Yıllık Değ.) Kaynak: TÜİK, Garanti Bankası hesaplamaları Kaynak: TÜİK Kaynak: TÜİK, Merkez Bankası, Garanti Bankası Güven endeksleri son aylarda hızla yükselirken, halen Eylül deki seviyelerinin altında Grafik 16: Güven Endeksleri İlk çeyrekte ekonominin baz etkisinin de katkısıyla belirgin bir şekilde yavaşlayacağını ve yılın geri kalanında kademeli bir artışla yıl genelinde %2.7 lik büyümeye ulaşacağını tahmin ediyoruz Grafik 17: Sanayi Üretimi ve GSYH (Yıllık Değ.) Öncü göstergeler, iç talep yavaşlarken, net ihracatın büyümeye katkısının artarak devam ettiğini gösteriyor Grafik 18: İç ve Dış Talebin Büyüme Katkıları Kaynak: CNBC-e, TÜİK Kaynak: TÜİK, Garanti Bankası Kaynak: TÜİK, Garanti Bankası * 20114Ç Garanti Bankası tahmini 4

7 Sektörel Gelişmeler- Bazı Sektörel Göstergelerle Üretim Endeksi Arasında Ayrışma Var Oto iç satışlar, yıllık değişim bazında, yüksek baz etkisi ile %30 düşerken mevsimsel arındırılmış bazda sınırlı artış var yılında yaklaşık %15 daralma bekliyoruz. Yılın ikinci yarısında yavaşlamanın ardından (Aralık dışında), oto kredileri aylık değişim bazında Mart ayı başından beri geriliyor. Diğer bir iç tüketim göstergesi olan beyaz eşya satışları Ocak ta artmaya devam etti. Grafik 19: Oto İç Satışlar (MA) Grafik 20: MA Oto Satış & Krediler (aylık değ) Grafik 21: Beyaz Eşya Satışları (MA) 100,000 90,000 80,000 70,000 60,000 50,000 40,000 30,000 20, ,000 60,000 50,000 40,000 30,000 20,000 10,000 oto satış (adet M.A.) - sol oto kredi (aylık değişim) % 9% 7% 1% -1% , , , , , , , Kaynak: OSD, Garanti Bankası Hesaplamaları En son veri, elektrik tüketimi ile sanayi üretimi arasında ayrışmaya işaret etti. Elektrik tüketimi Şubat 12 itibarıyla hız kesmeden devam etti. Kaynak: ODD, BDDK, Garanti Bankası Hesaplamaları Diğer öncü göstergeler; ham çelik ve oto üretimi de, sanayi üretimi hız kesmesine rağmen toparlanmaya işaret etti. Kaynak: TURKBESD, Garanti Bankası Hesaplamaları Bazı ihracatçı sektörler (makine & teçhizat, elektrikli makine, tekstil & giyim) Ocak ayında toplam sanayi üretimini aşağıya çekti. Grafik 22: Elektrik Tüketimi (Yıllık Değ) Grafik 23: Oto & Ham Çelik Üretimi (Yıllık Değ) Grafik 24: Üretim Endeksi (MA) makine& Teçhizat MA elektrikli makine MA sanayi üretimi - sol elektrik tüketimi q'07 4q'09 2q'09 4q'08 2q'08 4q'07 Sanayi Üretimi Otomotiv - sağ 2q'10 4q'10 Şub'12 4q'11 2q'11 Ham Çelik Kaynak: TEAIŞ, TUIK, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak: OSD, WSO, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak: TUIK, Garanti Bankası Hesaplamaları 5

8 İşgücü 2011 Ortalama İşsizlik Oranı %9.8 Aralık 11 de -ki Kasım-Aralık-Ocak dönemini kapsıyor- işsizlik oranı Kasım daki %9.1 den %9.8 e arttı. Ancak mevsimsel arındırılmış oran değişmeden %9.3 te kaldı. Grafik 25: İşsizlik Oranı TUIK tarafından açıklanan yıllık hane halkı anketi sonuçlarına göre; 2011 ortalama işsizlik oranı %10 un sınırlı altında. Grafik 26: Ortalama İşsizlik Oranı 2011 ortalama tarım dışı işsizlik oranı %12.4 ile 2007 den beri en düşük seviyesinde. Grafik 27: Ortalama Tarım Dışı İşsizlik Oranı 17% 16% % 11% 1 9% Mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı İşsizlik oranı 1 12% 1 6% % % 1 12% 1 6% %12.4 Kaynak: TUIK Kaynak: TUIK Kaynak : TUIK Aralık 11 de işgücüne katılım oranı yüksek seviyelerinde kalmaya devam etti ; yaklaşık %49.5 (MA). Ek olarak; ortalama oran 2011 yılında %49.9 oldu. Grafik 28: İşgücüne Katılım Oranı Türkiye de, 2011 yılında 2.6 mln işsiz var. Grafik 29: İşsiz Sayısı (Ortalama) Aralık 11 itibarıyla, istihdam edilen kişi sayısı 24.3 mln kişiye ulaştı (MA) ; ayrıca tüm yıl için ortalama rakam 24.1 mln kişi. Grafik 30: İstihdam Edilen Kişi Sayısı (MA) 5 49% 4 47% 46% ,500 24,000 23,500 23,000 22,500 22,000 21,500 21,000 20,500 20, Kaynak: TUIK Kaynak: TUIK Kaynak: TUIK, Garanti Bankası Hesaplamaları 6

9 Kamu Finansmanı Şubat ta Bütçe Performansında Kötüleşme Oldu Orta Vadeli Mali Plan da 2012 yılı özelleştirme gelir beklentisi 12.5 milyar TL (GSYH nın %1 i) ile oldukça yüksek. Faiz dışı fazlanın GSYH ya oran olarak %1 olduğu dikkate alındığında 2012 yılı özelleştirme geliri bütçe performansı için kritik. -1% % Grafik 31: Bütçe Performansı 7% 1% % 4.1% % % % 0.1% % Faiz Dışı Fazla/GSYH Bütçe Dengesi/GSYH Kaynak: Maliye Bakanlığı, TÜİK GT: Hükümet Tahmini GT 2009 ve 2010 yıllarında IMF tanımlı faiz dışı açık verildikten sonra; 2011 yılında faiz dışı fazla verildi. Hazine hesaplamalarına göre, IMF tanımlı faiz dışı fazla yapılandırma kaynaklı tek seferlik gelirleri de içeriyor. Grafik 32: Merkezi Yönetim Bütçe Dengesi Kaynak: Hazine Maliye Hesapları IMF Tanımlı Bütçe dışı fonlar dışında diğer kurumların faiz dışı dengeleri 2011 yılında 2010 yılına göre bozuldu. Grafik 33: Faiz Dışı Fazla (GSYH ya Oran Olarak) % % % -0. Bütçe Dışı Fonlar KİT'ler Sosyal Güvenlik Kuruluşları İşsizlik Sigortası Fonu Kaynak: Hazine, Garanti Bankası *2011 rakamları Oca-Kas 2011 Şubat ayında, harcamalardaki artış gelirlerdeki artışın üzerinde oldu. 12 aylık toplam bütçe dengesi 20 milyar TL yi aştı. Vergi gelirlerinin, özellikle ekonomik aktivite ile ilgili olanların Şubat ayında yavaşlaması, ekonomide beklenen yavaşlamaya işaret ediyor. Cari transferler ve mal&hizmet alımları 2012 yılı ilk iki ayında hedefin üzerinde artış gösterdi. Grafik 34: Merkezi Bütçe Performansı Grafik 35: Vergi Gelirleri (12 MA, y/y) Grafik 36: Faiz Hariç Harcamalar (12 MA, y/y) /07 (mlr TL) 09/07 Harcamalar Gelirler 03/08 09/08 03/09 09/09 03/10 09/10 03/11 09/ Toplam Vergi Geliri Beyana Dayanan KDV Gelir Vergisi Özel Tüketim Vergisi /09 04/09 Personel Cari Transferler 07/09 10/09 01/10 04/10 07/10 10/10 Mal ve Hizmet Alımları Faiz Dışı Harcamalar 01/11 04/11 07/11 10/11 01/12 Kaynak: Maliye Bakanlığı Kaynak: Maliye Bakanliğı Kaynak: Maliye Bakanlığı 7

10 Borç Özel Sektör Uzun Vadeli Dış Borcu 2011 de Arttı Garanti tahminlerine göre, AB tanımlı borç stokunun GSYH ya oranı 2010 yılındaki %42 den 2011 sonunda %40 a düştü. Oranın 2012 yılı sonunda %37 ye düşmesini bekliyoruz. Grafik 37: AB Tanımlı Kamu Borç Stoku/GSYH Cari borç stoku üzerinden yapılan hesaplamaya göre, 2012 yılı ikinci çeyreğindeki iç borç itfası 20 milyar TL nin altında, 2012 toplam iç borç itfasının yaklaşık %17 si civarında bulunuyor. Grafik 38: İç Borç İtfa Takvimi Kamu dış borç ödemeleri Temmuz 2012 ve Ocak 2013 aylarında 2.0 milyar dolar ile oldukça yüksek. Grafik 39: Dış Borç İtfa Takvimi % % 42%41% % Q1 11Q2 11Q3 2011GE 2012GE (TL mlr) ,200 1,900 1,600 1,300 1, (mln,$) 03/12 04/12 05/12 Faiz 06/12 07/12 Anapara 08/12 09/12 10/12 11/12 12/12 01/13 Kaynak: Hazine GE: Garanti Tahmin Kaynak: Hazine, Garanti Bankası hesaplamaları Kaynak: Hazine Reel sektör uzun vadeli dış borç itfası Mart ve Aralık 2012 de oldukça yüksek ve 2010 yıllarında azaldıktan sonra finansal sektörün ve reel sektörün uzun vadeli dış borcu 2011 yılında sırasıyla 7.1 milyar dolar ve 0.4 milyar dolar arttı sonunda özel sektörün toplam uzun vadeli dış borcu milyar dolar seviyesinde nin ilk iki ayında iç borç çevirme oranı %89.2 ile 2011 yılı gerçekleşmesi ve 2012 programındaki oranın üzerinde gerçekleşti. Grafik 40: Özel Sektör Uzun Vadeli Dış Borcu Grafik 41: Özel Sektör Uzun Vadeli Dış Borcu Tablo 1: Finansman Tablosu 3.0 (USD mlr) 2.7 Finansal Finansal Olmayan (USD mlr) Finansal Finansal Olmayan Q Q2 Q Gerçekleşme Ocak- Şubat Program Finansman İhtiyacı İç Borç Servisi Anapara Faiz Dış Borç Servisi Anapara Faiz Finansman İç Borçlanma Dış Borçlanma DiğerFinansman İç Borç Çevirme Oranı % 83. Kaynak: TCMB Kaynak: TCMB Kaynak: Hazine, Garanti Bankası hesaplamaları 8

11 Dış Ticaret Dış Ticaret Açığında Yukarı Yönlü Riskler Artıyor Dış ticaret açığı Ocak ta 6.3 milyar dolarlık beklentileri aşarak 7.0 milyar dolar olarak gerçekleşti. Ocak ta hem ihracat hem de ithalat artış oranı hızlandı. İhracatın %8.6 artarak 10.4 milyar dolar olduğu Ocak ta, ithalat %2.8 yükselişle 17.4 milyar dolar oldu. TİM verilerine göre, ihracat Şubat ta %10 yükseldi. Grafik 42: İhracat ve İthalat (3 Aylık Ort., Yıllık Değ.) TL nin daha rekabetçi seviyede olmasına karşın, Avrupa ekonomilerindeki daralma ve bölgesel sorunlar nedeniyle ihracattaki toparlanma sınırlı kalıyor. Bu nedenle ihracatın ithalata oranı Ocak ta yeniden geriledi. Grafik 43: İhracat/İthalat (Mevs. Arındırılmış) Petrol fiyatları Ocak taki 110 dolardan Mart ta 125 dolara yükseldi. Petrol fiyatlarındaki hızlı artış ve iç talepte yavaşlamanın sınırlı kalması, dış ticaret açığında yukarı yönlü riskleri artırıyor. Grafik 44: Reel İhracat ve Reel İthalat (yıllık değ.) Kaynak: TÜİK, TİM Kaynak: TÜİK Kaynak: TÜİK İthalatın beklentileri aşmasında yatırım malı ithalatındaki beklenmedik artış etkili oldu. Ocak ta yatırım ithalatı %6 artarken, tüketim malı ithalatı %20 daraldı Grafik 45: İthalatın Bileşenleri (Yıllık değişim) Enerji hariç ithalatın %4 ile sınırlı gerilediği Ocak ayında, enerji ithalatındaki artış %25 ile yüksek seviyede gerçekleşmeye devam etti... Grafik 46: Enerji ve Enerji Hariç İthalat (Yıllık değişim) AB-25 ülkelerine yapılan ihracat Ocak ta %1 gerilerken, Kuzey Amerika ve gelişmekte olan ülkelere ihracat sırasıyla %51 ve %14 oranında arttı Grafik 47: Ülke Grupları Bazında İhracat (3 Aylık Ortalama, Yıllık Değişimler) Kaynak: TÜİK Kaynak: TÜİK, Garanti Bankası hesaplamaları Kaynak: TÜİK, Garanti Banaksı hesaplamaları 9

12 Ödemeler Dengesi Cari Açık Ocak 12 de Hız Kesmedi Ocak taki 6.0 mlr USD açık ile, cari açık 12 aylık kümülatif bazda 77.1 mlr USD oldu. Böylece, cari açık Aralık 11 ile hemen hemen aynı seviyede kaldı. Net enerji faturası, Aralık taki 49.4 mlr USD den Ocak ta 50.3 mlr USD ye arttı. Ocak 12 de, DYY, 12 aylık kümülatif bazda, Aralık taki 13.4 mlr USD den 14.4 mlr USD ye arttı. Grafik 48: Cari Denge (mlr USD) Grafik 49: Net Enerji Faturası & Cari Açık Tablo 2: Dış Finansman(12-ay, mln USD) Cari Açık Net Enerji Faturası Cari Denge -78,131-77,157-77,132 Sermaye ve Finans Hesapları 65,865 64,999 65,597 Doğrudan Yatırımlar 12,047 13,440 14,422 Yurtdışında -2,284-2,464-1,857 Yurtiçinde 14,331 15,904 16,279 Gayrimenkul (net) 2,062 2,013 2,022 Portföy Yatırımları 19,319 22,215 21,377 Varlıklar 3,522 2,688 3,771 Yükümlülükler 15,797 19,527 17,606 Hisse Senetleri -1, Kaynak: MB Kaynak: MB, Garanti Bankası Hesaplamaları Hazine Bono & Tahvilleri 12,050 14,805 11,064 Ocak itibarıyla, mevsimsel arındırılmış bazda, enerji dışı cari açıkta da hızlanma var. Grafik 50: Cari Denge (M.A) 3,000 Ocak ta, yerleşik olmayanların portföyü Aralık ile karşılaştırıldığında hemen hemen aynı kaldı. DiBS te 3.6 mlr USD düşüş olurken hisse senedi ve mevduatlar 1.2 mlr USD ve 2.4 mlr USD arttı (12 aylık kümülatif). Tablo 3: Sıcak Para (12 ay, mln USD) Yerleşik Olmayan 13,927 14,587 14,545 Eurobond 2,521 2, Bankaların Tahvil İhracı 3,180 3,165 3,294 Diğer Yatırımlar 39,627 27,551 24,467 Varlıklar 14,227 10,866 6,695 Efektif & Mevduat 16,514 12,413 8,808 Yükümlülükler 25,400 16,685 17,772 Bankalar 16,268 12,144 11, ,000 DİBS 15,230 17,970 14,358 Hisse Senedi -1, Mevduat (TL+YP+Repo) 671-2, Yerleşik 14,359 9,219 8,929 Uzun vade (net) 4,077 5,327 4,692 Kısa vade (net) 12,191 6,817 7,025 Diğer Sektörler 7,223 7,254 6,763-6,000 Cari denge Banka ydışı KV kredi ,211 Banka KV dış borç 12,191 6,817 7,025 Uzun vade (net) 4,269 4,243 3,648 Kısa vade (net) 2,954 3,011 3,115-9, Net enerji hariç cari denge Özel sektör KV dış borç 2,954 3,011 3,115 Net Hata & Noksan 12,266 12,158 11,535 TOPLAM 40,552 35,964 35,009 Mevduatlar -1,235-4,362-2,055 Yurtdışı Bankalar -1,073-5,844-3,348 Rezerv Varlıklar -5,103 1,813 5,347 Cari İşlemlere Oran -52% -47% -4 Net Hata ve Noksan 12,266 12,158 11,535 Kaynak: MB, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak MB, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak: MB, Garanti Bankası Hesaplamaları 10

13 MB Bilançosu MB Borç Verme Faizini Düşürüyor Şubat ın başından beri MB nin iki haftalık ortalama fonlama tutarı 48 milyar TL seviyesinde gerçekleşirken, Ocak başındaki 35 milyar TL ortalamanın üzerinde kaldı Grafik 51: TCMB Fonlamasında Miktarlar (Milyar TL) 100,000 80,000 60,000 40,000 20,000 0 Kas.11 Kas.11 Ara.11 Oca.12 Oca.12 Şub.12 Mar.12 Haftalık Repo O/N Borç Verme Aylık Repo Kaynak: TCMB O/N Borç Verme (PY) IMKB Repo 1 Haftalık Repo Geleneksel 2011 sonlarına doğru rezerv yükümlülük oranlarında yapılan düşüşle, MB nin toplam fonlaması 46 milyar TL seviyesindeyken, MB de tutulan rezervler Mart ayının ilk yarısında 33 milyar TL ye geriledi Grafik 54: MB Fonlaması ve Rezervler (Milyar TL) Şubat ayı PPK toplantısında, MB gecelik borç verme faizini %12.5 tan %11.5 a indirdi. Karar sonrasında, bankaların MB ve IMKB den ortalama fonlama maliyeti %7.5-8 arasında dalgalanarak önemli bir değişim göstermedi Grafik 52: MB Faiz Oranları Bankaların MB ve İMKB'den Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti MB Politika Faizi MB Gecelik Borç Verme Kaynak: MB, IMKB, Garanti Bankası Hesaplamaları Politika, IMKB repo ve gecelik repo faizleri ortalaması 12.5 Geçen bir ayda MB nin uluslararası döviz ve altın rezervleri arttı. Şubat sonu itibariyle, döviz rezervleri 77.7 milyar USD seviyesindeyken; altın rezervler 11 milyar USD seviyesine yükseldi Grafik 55: Uluslararası Rezervler (Milyar USD) Aylık repo ihaleleri faizi Ocak başından beri düşmeye devam ederken, IMKB repo faizindeki oynaklık son zamanlarda arttı Grafik 53: Faiz Oranları 1 12% 11% 1 9% 7% 6% Eki.11 Kas.11 Ara.11 Oca.12 Şub.12 MB Politika Faizi Aylık Repo Faizi MB Gecelik Borç Verme MB'den Ortalama Borçlanma Maliyeti Kaynak: MB, IMKB IMKB Repo Şubat sonu itibariyle, tüm parasal göstergelerin yıllık büyüme oranları yıllık TÜFE artışının altında kaldı Grafik 56: Parasal Göstergeler (Yıllık Değişim) 80,000 70,000 60,000 50,000 40,000 30,000 20,000 10,000 0 Oca.11 Şub.11 Mar.11 Nis.11 May.11 Haz.11 MB Fonlaması Tem.11 Ağu.11 Eyl.11 Eki.11 Kas.11 Ara.11 Oca.12 Şub.12 Rezerv Yükümlülükleri Mar Tem.05 Şub.10 Kaynak: MB Kaynak: MB, Garanti Bankası Kaynak: MB, TÜİK Altın Rezervler Haz.10 Eki.10 Ara.10 Şub.11 Nis.11 Haz.11 Ağu.11 Eki.11 Ara.11 Şub M1 M2Y M3Y TÜFE M2 M3 Emisyon 11

14 Bankacılık Yavaşlayan Kredi Büyümesi Ekonomik Yavaşlamayı Destekliyor Şubat sonu itibariyle yıllık ticari kredi büyüme oranı tüketici kredisi büyüme oranının altına düştü. Kredi büyümesindeki hızlı düşüş ekonomik aktivitedeki beklenen yavaşlamayı destekliyor. Grafik 57: Kredi Büyüme Oranı(Yıllık değişim) 57% 47% 37% 27% 17% 7% - Ticari Krediler Tük.Kredisi Kaynak: BDDK *Tüketici kredileri kredi kartı dahil 26.2% 24. Hem KOBİ hem de diğer ticari kredilerin artışı Ocak ayında hızla yavaşladı. Yıllık KOBİ kredi artış oranı hala diğer ticari kredi büyümesinin üzerinde. Grafik 58: Kredilerdeki Değişim (Yıllık değişim) 6 KOBI Krediler KOBI Krediler Hariç Ticari Krediler Kaynak: BDDK % Hem kur etkisinden arındırılmış hem de arındırılmamış kredi artış oranı yavaşlamaya devam etti. Arındırılmamış ve arındırılmış kredi büyüme oranı 2 Mart itibariyle sırasıyla %24.4 ve %21.7 ye düştü. Grafik 59: Kur Etkisinden Arındırılmış Kredi Büyüme Oranı Kur Etkisinden Arındırılmamış Kur Etkisinden Arındırılmış Kaynak: BDDK, Garanti Bankası hesaplamaları % Şubat ayında hem TL hem de döviz mevduatları sırasıyla 2.1 milyar TL ve 3.7 milyar dolar arttı sonuna göre TL mevduatlar azalırken; döviz mevduatları arttı. Grafik 60: Mevduatlar 1-3 aylık TL mevduatların toplam mevduatlar içindeki payı Ocak 2012 de %58 e çıkarken; vadesiz ve 1 aya kadar olan mevduatların oranı azaldı. Grafik 61: TL Mevduatlar İçindeki Pay Ocak 2012 de 3-6 aylık ve 6-12 aylık TL mevduatların oranı sınırlı azalırken; 1 yılın üzerinde vadesi olan TL mevduatların payı arttı. Grafik 62: TL Mevduatlar İçindeki Pay TL mevduatlar (Milyar TL, sol) Döviz mevduatlar (Milyar USD, sağ) TL-Vadesiz TL-1-3 Ay Arası TL-1 Aya Kadar 5 17% 12% 1 9% 7% 6% 2% 1% TL-1 Yıl Üzeri TL-3-6 Ay Arası TL-6-12 Ay Arası 7. 2% 12/07 09/08 06/09 11/09 01/10 03/10 05/10 07/10 09/10 11/10 01/11 03/11 05/11 07/11 09/11 12/11 02/12 Kaynak:BDDK Kaynak: BDDK Kaynak: BDDK 12

15 Gelişmekte Olan Ekonomiler-Ortalama Politika Faizinde Önemli Bir Değişim Yok Şubat ayında politika faizleri Romanya ve Endonezya da 25 baz puan düşürülürken; Kolombiya da 25 baz puan artırıldı. Mart ayı başında politika faizi Brezilya da 75 baz puan düşürüldü. Grafik 63: Ortalama Politika Faizleri (GOE) Kaynak: Bloomberg, Garanti Bankası *Çek Cumhuriyeti, Güney Afrka, Macaristan, Meksika, Polonya, Romanya, Rusya, Ukrayna, Türkiye, Endonezya, Kolombiya, Çin, Güney Kore, Tayvan, Tayland, Malezya, Hindistan, Peru, Brezilya, Şili 12 Mart itibariyle bir ay öncesine göre, hisse senedi piyasası Rusya da %4.1, Güney Afrika da %3.5 ve Brezilya da %1.1 arttı. Endeksler, Türkiye ve Macaristan da ise sırasıyla %2.6 ve %1.5 oranlarında düşüş gösterdi. Grafik 66: GOE Borsa Endeksleri ( =100) / /08 05/ /08 11/08 02/09 05/09 Türkiye Güney Afrika Rusya Macaristan Brezilya / /09 02/ /10 08/ /10 02/ /11 08/ /11 02/12 Politika faizleri Türkiye de ve Güney Afrika da yıllık enflasyonun altında. Rusya da ve Brezilya da ise politika faizleri enflasyonun oldukça üzerinde bulunuyor. Grafik 64: Politika Faizleri & Yıllık Enflasyon 1 12% 9% 6% 4.1% Polonya 4. Meksika Politika Faizi 6. Güney Afrika 2.7% Romanya Kaynak: IIF, Bloomberg, Garanti Bankası 10. Türkiye Yıllık Enflasyon 3.2% Çin 6.2% % Macaristan Rusya Avrupa daki yükselen piyasa ekonomileri arasında 3 aylık ortalamalar bazında Ocak ayı itibariyle ihracat artışı Türkiye de daha yüksek. Grafik 67:İhracat Artış Oranı (3 aylık, yıllık değ.) Türkiye Çek Cumhuriyeti Macaristan Polonya Brezilya 12 Mart itibariyle bir ay öncesine göre, Dolar &Euro kur sepetine karşı BRL (%4.7), TRY (%1.5) ve HUF (%1.2) değer kaybederken; ZAR (%1.8) ve RUB (%1.4) değer kazandı. Grafik 65: GOE Para Birimleri Sepet Karşısındaki Değerleri (0.5*EUR+0.5*USD) ( =100) Değer Kaybı Değerlenme TRY RUB BRL Kaynak: Reuters, Garanti Bankası ZAR HUF İhracat performansındaki bozulma bir çok yükselen piyasa ekonomisinde devam etti. Yavaşlama Hindistan da daha belirgin oldu Grafik 68:İhracat Artış Oranı (3 aylık, yıllık değ.) Hindistan Güney Kore Brezilya Çin Kaynak: Reuters, Garanti Bankası Kaynak: IIF, Garanti Bankası Kaynak: IIF, Garanti Bankası 13

16 Ayın Grafikleri MB reel kesim güven endeksine göre; Şubat ta, gelecek 3 aya ait iç piyasa sipariş beklentilerinde artış var. Grafik 69 : İç Piyasa Siparişleri (MA) Sipariş beklentilerine ek olarak, ekonomik büyüme beklentileri, MB beklenti anketine göre yıl başından beri artıyor. Grafik 70 : Yıl Sonu Büyüme Beklentileri Reel kesim güven endeksinde, firmaların cevaplarına göre, Kasım- Aralık-Ocak döneminde hem iç hem de dış piyasada rekabet gücünde düşüş var. Grafik 71: Reel Sektör Rekabet Gücü Endeksi Gelecek 3 ay Mevcut durum Son 3 ay 3.6% Oca/I Oca/II Şub/I Şub/II Mar/I AB içi AB dışı İç Piyasa 1Ç'08 2Ç'08 3Ç'08 4Ç'08 1Ç'09 2Ç'09 3Ç'09 4Ç'09 1Ç'10 2Ç'10 3Ç'10 4Ç'10 1Ç'11 2Ç'11 3Ç'11 4Ç'11 1Ç'12 Kaynak: MB, Garanti Bankası Hesaplamaları Kaynak: MB Kaynak: MB, Garanti Bankası Hesaplamaları Ticari kredi faizi ile gösterge bono faizi arasındaki fark Şubat 2012 itibariyle artmaya devam etti Grafik 72: Ticari Kredi & Gösterge Bono Faiz Farkı (12 Aylık Ortalama) MB, Aralık ayına ait Türkiye Konut Fiyat Endeksi (TKFE) ve Türkiye Yeni Konut Fiyat Endeksi (TYKFE), sırasıyla yıllık bazda, %11.34 ve %10.25 artış gösterdi. Grafik 73: TKFE ve TYKFE (Yıllık Değişim) Oca.11 Şub.11 Mar.11 Nis.11 May.11 Haz.11 Tem.11 Ağu.11 Eyl.11 TKFE TYKFE Eki.11 Kas.11 %12.2 %11.5 Ara.11 Mevsimsel arındırılmış bazda, 2011 yılında, yeni başlanan inşaatları gösteren yapı ruhsatları verisi de artış hız keserken bitmiş yapıların istatistiğini gösteren yapı izni verilerinde artış hızlandı. Grafik 74: İnşaat Sektörü Verileri (000 adet - MA) yapı ruhsatı - sol yapı izni Kaynak: TÜİK, Garanti Bankası hesaplamaları Kaynak: MB Kaynak: TUIK, Garanti Bankası Hesaplamaları 14

17 Makroekonomik Göstergeler I Gerçekleşmeler 2012 Tahmin Son Dört Gerçekleşme Büy üme Garanti Hükümet 4Ç 10 1Ç 11 2Ç 11 3Ç 11 GSYH (Mily ar TL, cari fiy atlarla) ,104 * 1,297 1,448 1, GSYH (Mily ar USD) * GSYH (12 ay lık, Mily ar TL, cari fiy atlarla) GSYH (12 ay lık, Mily ar U SD) Kişi Başına GSYH (USD) 10,438 8,559 10,079 * 10,529 10,551 10, GSYH Yıllık Büy üme O ranı 0.7% * % % 11.6% 8. Sanay i Ü retimi Garanti Hükümet Sanay i Ü retimi (Yıllık Değişim) -0.6% -9.9% 13.1% 8.9% 3.6% % 1. Kapasite Kullanım O ranı 76.7% 65.2% 72.6% % % İşgücü Garanti Hükümet 4Ç 10 1Ç 11 2Ç 11 3Ç 11 Sanay ide Reel Ücret Endeksi (Ç alışılan Saat Başına, 2005=100) Yıllık Değişim 0.2% -7.7% 6.7% % 8. Sanay ide Kısmi V erimlilik Endeksi (Ç alışılan Saat Başına, 2005=100) Yıllık Değişim % 8.2% % Garanti Hükümet İşsizlik O ranı % * % % % 9.1% Enflasy on Garanti Hükümet TÜFE (A y lık Değişim) % 0.6% 0.6% 0.6% TÜF E (Yıllık Değişim) 10.1% % 5.2% % 10. TÜF E (Yıllık O rtalama Değişim) % % ÜFE (A y lık Değişim) % % ÜF E (Yıllık Değişim) 8.1% 5.9% 8.9% % % 9.1% ÜF E (Yıllık O rtalama Değişim) 12.7% 1.2% % Deflatör * % Kay nak: TÜİK, DPT, Merkez Bankası v e Garanti Bankası *Garanti Bankası Tahmini 15

18 Makroekonomik Göstergeler II Gerçekleşmeler 2012 Tahmin Son Dört Gerçekleşme F aiz O ranları Garanti Hükümet Gösterge Bono F aizi (Dönem sonu) % 7.1% % % İskontolu İhalelerde O luşan F aiz (O rtalama) 19.1% % % % 9. Nakit İç Borçlanmanın V adesi (A y ) Merkez Bankası Gecelik Borç A lma F aizi (Dönem sonu Eurobond (2030, Getiri) 7.7% % 6.1% % 6.1% Döv iz Kuru Garanti Hükümet Sepet (0,5*USD+0,5*EU RO, Dönem sonu) EURO /US$ (Dönem sonu) USD/TL (O rtalama, A lış kuru) USD/TL (Dönem sonu, A lış kuru) EURO /TL (Dönem sonu, A lış kuru) Ö demeler Dengesi (Mily on USD) Garanti Hükümet İhracat (f.o.b.) 132, , , , , ,467 11,917 11,088 12, İthalat (c.i.f.) 201, , , , , ,727 19,919 18,649 20, C ari İşlemler Dengesi -41,959-13,991-47,693-77,089-62,000-65,417-4,508-5,428-6, C ari İşlemler Dengesi (12 ay lık kümülatif) -41,959-13,991-47,693-77,089-62,000-65,417-78,636-78,131-77,157-77,132 C ari İşlemler Dengesi/GSYH -5.7% *-9.9% Net Enerji İthalatı Hariç C ari Denge (12 ay lık) 1,217 11,495-15, Turizm Gelirleri 21,951 21,250 20,807 23,020-26,000 2,684 1,505 1, Doğrudan Yabancı Yatırımlar (Net) 16,955 6,858 7,816 13, , Sermay e Hesabı Dengesi 37,256 8,925 43,003 64, ,276 4,510 6,933 5,164 Eurobond İhracı 4,000 3,750 6,698 4, , Kay nak: Hazine, Merkez Bankası, TÜİK, DPT v e Garanti Bankası *Garanti Bankası Tahmini 16

19 Makroekonomik Göstergeler III Gerçekleşmeler 2012 Tahmin Son Dört Gerçekleşme Toplam Dış Borç Stoku Garanti Hükümet 4Ç 10 1Ç 11 2Ç 11 3Ç 11 Toplam Dış Borç Stoku (Mily ar U S$) Kamu Ö zel Kısa V adeli U zun V adeli Toplam Dış Borç Stoku/GSYH % Kamu Dış Borç Stoku/GSYH % 13.7% % % 13. Ö zel Sektör Dış Borç Stoku/GSYH % 25.7% % % Kısa V adeli Dış Borç Stoku/GSYH % % 10.2% % Uzun V adeli Dış Borç Stoku/GSYH 30.6% % % % A B Tanımlı Borç Stoku/GSYH % 42.2% * 39.6% % % Rezerv ler (M ily on U S$) Garanti Hükümet Toplam Rezerv ler 73,346 74,810 85,960 88, ,843 88,218 86, M erkez Bankası Rezerv leri 70,075 70,689 80,696 78, ,490 78,330 76, M erkez Bankası Net Döv iz Pozisy onu 36,213 37,182 50,156 41, ,699 41,886 37, Parasal Büy üklükler (M ily ar U S$) Garanti Hükümet M M M 2Y M 3Y Para Tabanı A Pİ (Dönem Sonu) Kay nak: Hazine, Merkez Bankası, Garanti Bankası 17

20 Makroekonomik Göstergeler IV G erçekleşmeler 2012 Tahmin S on Dört G erçekleşme Bankacılık S ektörü (M ily ar TL) G aranti Hükümet 4Ç 10 1Ç 11 2Ç 11 3Ç 11 A ktifler , , , , ,213.7 A ktifler/g S YH 77.1% 87.6% % % 96.7% Krediler Krediler/G S YH 38.7% 41.2% 49.1% % % 52.7% Ticari Krediler/G S YH % % Tüketici Kredileri/G S YH % % 16.1% 17.1% 17.2% Konut Taşıt İhtiy aç Kredi Kartları M ev duatlar Döv iz M ev duatları (M ily ar Dolar) M ev duatlar/g S YH % % 54.6% Ö z sermay e Ö z sermay e/g S YH 9.1% 11.6% 11.7% % 11.7% 11.6% 11. M erkezi Yönetim Bütçesi (M ily ar TL) G aranti Hükümet G elirler Harcamalar F aiz Ö demeleri Bütçe Dengesi F aiz Dışı Denge Merkezi Yönetim İç Borç Stoku F aiz Harcamaları/G S YH % 4. * Bütçe Dengesi/GSYH % * % Faiz Dışı Fazla/GSYH % 0. * 1.9% 1.2% M erkezi Yönetim Borç S toku G aranti Hükümet 4Ç 10 1Ç 11 2Ç 11 3Ç 11 M erkezi Yönetim İç Borç S toku/g S YH 28.9% 34.6% % 30.1% 29.2% M erkezi Yönetim D ış Borç S toku/g S YH % % 10.7% % Toplam Kamu Brüt Borç S toku/g S YH % % 43.2% 43. Toplam Kamu N et Borç S toku/g S YH 28.2% Kay nak: BDDK, TÜİK, Maliy e Bakanlığı, Hazine, DPT ve Garanti Bankası 18

21 Rating Yabancı Para Yerli Para Türkiye S&P Uzun Vadeli Görünüm/Gözetim Uzun Vadeli Son Değişimin Yönü B+ Durağan B B+ Pozitif BB BB- Pozitif BB BB- Durağan BB BB- Negatif BB BB- Durağan BB BB- Negatif BB BB- Durağan BB BB Pozitif BB BB Pozitif BBB- Türkiye Moody's Yab. P. U.V. Görünüm/Gözetim Yer. P. U.V B3 Durağan B B2 Durağan B B1 Pozitif B Ba3 Durağan Ba Ba3 Pozitif Ba Ba2 Durağan Ba Ba2 Pozitif Ba2 Türkiye Fitch Yab. P. U.V. Görünüm/Gözetim Yer. P. U.V B- Negatif B B- Pozitif B B Pozitif B B+ Durağan B B+ Pozitif B BB- Durağan BB BB- Pozitif BB BB- Durağan BB BB- Durağan BB BB+ Durağan BB BB+ Pozitif BB BB+ Durağan BB+ Diğer Yükselen Piyasalar (EM) S&P Yab. P. U.V. Görünüm/Gözetim Yer. P. U.V. Son Değişimin Yönü Rusya BBB Durağan BBB+ Macaristan BB+ Negatif BB+ Brezilya BBB Durağan A- Polonya A- Durağan A 19