Mahmut ESEN / Mülkiye Başmüfettişi Üretilen Ham Petrolden Yerel Yönetimlere ARAŞTIRMA MAKALE Pay Ayrılması I-Giriş 1-Belli odaklar tarafından; Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgemizde zengin yer altı ve yer üstü kaynakları bulunduğu, bu kaynakların Bölgede kalması halinde (Bölgenin) tüm ekonomik sorunlarının çözümlenebileceği; petrol başta olmak üzere yereldeki tüm enerji kaynaklarından, yeraltı/yerüstü zenginliklerden ve ekonomik varlıklardan yerel yönetimlerin pay alması gerektiği, şeklinde özetlenebilecek bir görüş, son zamanlarda sıklıkla kamuoyu gündemine taşınmaktadır., Bu çevreler tarafından Bölgede, K.Irak ta olduğu gibi, -petrol başta olmak üzere- zengin enerji kaynakları bulunduğuna yönelik abartılı/maksatlı bir algı operasyonu yaratılmaya çalışılmaktadır. Kamuoyunun da konu hakkında yeterli bilgi sahibi olmaması nedeniyle Bölgede, gerçekten de zengin enerji kaynaklarının mevcut olduğuna inanılmaktadır. Petrol başta olmak üzere Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde bulunan zengin enerji kaynaklarımızdan ulusal ekonomiye sağlanan katma değer rakamlarının, merkezi yönetim bütçesi veya bu bütçenin transfer harcama rakamları karşısında da kayda değer bir büyüklüğü yoktur. Oysa iddia /ifade edildiği gibi mevcut sorunları çözecek oranda, zengin enerji kaynakları, ülkemizde (maalesef) bulunmamaktadır. Bu konu ile ilgili olarak, enerji sektöründe faaliyet gösteren kamu kurum ve kuruluşlarınca (TPAO, Elektrik Üretim A.Ş., DSİ Gn.Md.vb.) yıllık olarak hazırlanmış 1 http://www.hurriyet.com.tr/gundem/26206998.asp 2 http://www.hurriyet.com.tr/gundem/26250296.asp www.tid.web.tr 31
Gelirin Türü GELİRLER Gel.Or Gideri Türü GİDERLER Gid. Or. 1-Vergi Gelirleri 950,3 (%89) 1-Personel 2.171,2 (% 48,6) 2-Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirleri (Mal/ 56 2-SGK Devlet Primleri 339,7 (% 7,6) hizmet satışı, kira vb.) 3- Alınan Bağış ve Yardımlar 0,958 3-Mal ve Hizmet Alımları 731,4 (%16,4) 4-Faizler, Paylar ve Cezalar 61,3 (%5,5) 4-Cari Transferler (Sağlık, emeklilik ve 164,2 (%3,7) sosyal yardımlar, mahalli idare payları, tarımsal destekler vb.) 5-Sermaye Gelirleri (Taşınmaz satışı vb.) 1,3 4-Sermaye (Yatırım) Giderleri 1.027 (%23) 6-Özel Bütçeli İdareler, Düzenleyici ve 46,7 (%4) 5-Sermaye Transferleri (Mahalli 30,9 (%0,7) Denetleyici Kuruluşların Özel Gelirleri idareler v.b. kuruluşlara yapılan) GELİR TOPLAMI 1.116.6 %100 GİDER TOPLAMI 4.464,7 (%100) Bütçe Dengesi (Açık) 3.348,1 2013 Yılı Diyarbakır ili bazında merkezi yönetim bütçe gelir ve giderler Tablosu olan (güncel) sektör raporları ve Maliye Bakanlığının resmi internet sitesinde yer alan ( genel/merkezi yönetim/yerel yönetimler/sgk) bütçelerin gelir/gider rakamlarına ilişkin veriler incelenerek irdelenmiş, gerçeklerin ortaya çıkarılması kamuoyunun aydınlatılması amaçlanmıştır. II- 2013 Yılı Diyarbakır İli Bazında Merkezi Yönetim Bütçe Gelir ve Giderler Gerçekleşmeleri 2013 Yılı Diyarbakır ili bazında merkezi yönetim bütçe gelir ve giderler gerçekleşmeleri yukarıdaki tabloda gösterilmiştir. (Milyon TL) 2-2013 yılında Diyarbakır ili bazında merkezi yönetim bütçesi, ( genel, özel ve düzenleyici/ denetleyici kurumların bütçeleri toplamı) 1,16 milyar TL gelir, 4,46 milyar TL gider olarak gerçekleşmiştir. İlde genel bütçe gelirlerinin tahsilât/tahakkuk oranı %54 olup, bu vergi gelirlerin ülkemizdeki genel bütçe vergi gelirleri toplam tahsilâtı içerisindeki payı ise % 0.29 dur. 3-Tabloda da görüldüğü üzere Diyarbakır ilinde merkezi yönetim bütçe gelirleri, giderleri karşılamamaktadır. Gelirlerin giderleri karşılama oranı %25 dir. 2013 yılında Diyarbakır il bazında merkezi yönetim bütçesi 3,34 milyar TL açık vermiştir. 4-Merkezi yönetim bütçesinden karşılanmış toplam 4,4 milyar TL tutarındaki giderler; fonksiyonel sınıflandırmaya göre, %28,35 i eğitim; %24,4 ü ekonomik işler ve hizmetlere, %15,9 u kamu düzeni ve güvenliği, %12 si savunma hizmetleri, %7,5 i sağlık, % 4,7 si genel kamu, %2,8 i sosyal güvenlik ve sosyal yardım, %2,7 dinlenme, kültür ve din hizmetleri, %1,6 sı ise iskan toplum refahı, çevre koruma hizmetleri için yapılmıştır. III- 2012 Yılı Diyarbakır İli Bazında Mahalli İdarelerin (İl Özel İdaresi, Büyükşehir/İlçe/Belde Belediyelerin) Bütçe Gelir ve Giderler Gerçekleşmeleri 2012 yılı Diyarbakır ili bazında mahalli idarelerin (il özel idaresi, büyükşehir/ilçe/belde belediyelerin) bütçe gelir ve giderler gerçekleşmeleri aşağıdaki tabloya çıkarılmıştır. (Milyon TL) 3 Genel bütçe kavramı, 5018 Sayılı Kanunda yer alan (I) Sayılı Cetveldeki ( genel bütçe kapsamındaki) kamu İdarelerini; merkezi yönetim kavramı ise 5018 Sayılı Kanunda yer alan (I) Sayılı Cetvel, (II) Sayılı Cetvel (özel bütçe kapsamındaki idareler) ve (III) Sayılı Cetvel (düzenleyici ve denetleyici kurumlar) kapsamındaki kamu idarelerinin tümünü kapsamaktadır. 4 Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Md. İller İtibarıyla Merkezi Yönetim Bütçe İstatistikleri (2004-2014), https://portal.muhasebat.gov.tr/mgmportal/faces/ khb_yeni?, (2013 yılına ait verilerden derlenmiştir.) 5 Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Md. İller İtibarıyla Mahalli İdareler Bütçe İstatistikleri (2006-2013), https://portal.muhasebat.gov.tr/mgmportal/faces/khb_ yeni?, (2013 yılı istatistik bilgileri noksan olduğu için 2012 yılına ait verilerden derlenmiştir.) 32 idarecinin sesi / Mayıs - Haziran
Gelirin Türü GELİRLER Gel.Or Gideri Türü GİDERLER Gid. Or. 1-Devlet Payları, Faiz ve Cezalar 495,1 (%51) 1-Personel 237,7 (%24,6) 2-Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirleri 2-SGK Devlet Primleri 127,3 (%13) (Mal/hizmet satışı, kira vb.) 40 (% 4,1) 3- Alınan Bağış ve Yardımlar 291,4 (%30) 3-Mal ve Hizmet Alımları 359,3 (%37) 4-Vergi Gelirleri 0.468 (%0,48) 4-Cari Transferler 26,1 (%2,7) 5-Sermaye Gelirleri 5-Sermaye (Yatırım) Giderleri 0,114 (Taşınmaz satışı vb.) 290,3 (%30) 7-Faiz harcamaları 9,9 (%1) ARAŞTIRMA MAKALE 8-Borç verme 2,8 (% 0,2) GELİR TOPLAMI 972,2 %100 GİDER TOPLAMI 967 (%100) Bütçe Dengesi (Açık) 3.348,1 Not: Küsuratlar yuvarlatılmıştır. 2012 yılı Diyarbakır ili bazında mahalli idarelerin (il özel idaresi, büyükşehir/ilçe/belde belediyelerin) bütçe gelir ve giderler Tablosu IV-2012 Yılı Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Bütçesi Gelir ve Giderler Gerçekleşmeleri 2012 Yılı Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi bütçesi gelir ve giderler gerçekleşmeleri aşağıdaki tabloya çıkarılmıştır. (Milyon TL) 5-2012 yılı Diyarbakır Büyükşehir Belediye bütçesi; 187 milyon TL gelir, 210,8 milyon TL gider olarak gerçekleşmiştir. Tabloda da görüldüğü üzere Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi bütçe gelirleri, giderleri karşılamamaktadır. 2012 yılında tahsil edilmiş toplam gelirlerinin giderleri karşılama oranı %88,69 dur. Büyükşehir bütçesi 23,8 milyon TL açık vermiştir. Büyükşehir Belediye Başkanlığının 189,250 milyon TL toplam borcu bulunmaktadır. Bu borçların %94 ü kısa vadeli olduğu ve bir yıllık gelirlerinden fazla olduğu için Sayıştay tarafından da Kurumun risk altında olduğu değerlendirilmesinde bulunulmuştur. 6-Diyarbakır Büyükşehir Belediyesine bağlı Diyarbakır Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğünce (DİS- Gelirin Türü GELİRLER Gel.Or Gideri Türü GİDERLER Gid. Or. 1-Devlet Payları, Faiz ve Cezalar 153,84 (%82,2) 1-Personel 48,56 (%23) 2-Teşebbüs ve Mülkiyet Gelirleri 2-SGK Devlet Primleri 26,85 (%14) (Mal/hizmet satışı, kira vb.) 8 (% 3,8) 3- Alınan Bağış ve Yardımlar 1,121 (% 0,6) 3-Mal ve Hizmet Alımları 107 (50,7) 4-Vergi Gelirleri 2,491 (% 1,3) 4-Cari Transferler 8,427 (% 4) 5-Sermaye Gelirleri 5-Sermaye (Yatırım) Giderleri 2,779 (% 1,5) (Taşınmaz satışı vb.) 37,47 (% 17,8) Red ve İadeler (-) 0,576 7-Faiz harcamaları 1,3 (% 0,6) 8-Borç verme NET GELİR TOPLAMI 187,03 (%100) GİDER TOPLAMI 210,87 (%100) Bütçe Dengesi (Açık) 23,8 2012 Yılı Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi bütçesi gelir ve giderler Tablosu 6 Sayıştay Başkanlığı Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi 2012 Yılı Denetim Raporu, Aralık 2013, http://www.sayistay.gov.tr/rapor/kid12.asp, s. 4. 7 Sayıştay, s. 4. www.tid.web.tr 33
Kİ) 2012 yılında 100 milyon gelir tahsil edilmiş, 115 milyon harcama yapılmıştır. DİSKİ toplam gelirleri ile giderlerin %87,7 karşılanabilmektedir. Kurumun toplam abone sayısı 187.250, yurt içi satışları toplamı 115,7 milyon TL dir. Yıl içinde 40 milyon TL alacağın tahsilâtı yapılamamıştır. 31.12.2013 itibarıyla DİSKİ nin Hazineye 104 milyon ABD Doları borcu bulunmaktadır. DİSKİ nin borçlarının toplamı 251,4 milyon TL olup, bunun %27 si kısa vadelidir. Kısa vadeli borçların gelirlere oranı %69 olması DİSKİ nin borçlarını çevirebilme kabiliyetini göstermekle birlikte yıl içinde 5,7 milyon TL faiz ödemesinde bulunulmuş olması dikkat çekicidir. V- SGK Bütçesinden Yapılan Sosyal Yardım ve Hizmet Giderleri 7-Merkezi yönetim tarafından üstlenilmiş bazı sosyal yardım ve hizmetlerin yerine getirilmesi görevi kuruluş yasası ile Sosyal Güvenlik Kurumu na verilmiştir. Ayrıca merkezi yönetim, bazı sosyal görev giderlerini de SGK bütçesi üzerinden karşılamaktadır. 2012 yılında SGK bütçesinden emekli aylık ödemeleri, sağlık giderleri ve diğer giderler için ülke düzeyinde, hane halkına toplam 157, 15 milyar fayda ödemeleri yapılmıştır. Aynı yıl 43,5 milyar TL tutarındaki sağlık giderlerinin karşılanması başta olmak üzere SGK ya 63,7 milyar TL tutarında ( Merkezi Yönetim Bütçe Giderlerinin %17,67 si oranında) bütçe transferi yapılmıştır. 8-İller bazında SGK Bütçesinden hane halkına yapılan fayda ödemeleri miktarlarını gösterir ayrıntılı bir veriye ulaşılamamıştır. Ancak illerde bu ödemelerden yararlanan kişi sayılarına ilişkin mevcut istatistiklerden konu hakkında -genel yönleri ile- bir fikir edinilmesi olanaklıdır. 2013 yılı itibarıyla ADNKS ya göre 1.607.437 nüfusa sahip Diyarbakır ilinde, 2013 yılı Aralık Ayında SGK kapsamında olan/olmayan kişilere ait sayısal veriler aşağıya çıkarılmıştır. Aktif Çalışanlar Aylık Alanlar Bakmakla Yükümlü Tutulanlar (SG K dan Yarar lananlar ) Gelir Testi Yapılanlar SGK Kapsamı Dışındakiler 189.890 83.510 701.070 582.995 49.972 2013 yılı itibarıyla ADNKS ya göre 1.607.437 nüfusa sahip Diyarbakır ilinde, 2013 yılı Aralık Ayında SGK kapsamında olan/olmayan kişilere ait sayısal veriler Tablosu SGK kapsamı dışında kalan 49.972 kişinin tedavi ve ilaç gideri kurumlarınca karşılandığı için GSS sayılmayan er/erbaşlardan; zorunlu genel sağlık sigorta primi ödeyip ödemeyeceği veya ödeyeceği miktara yönelik gelir testi yaptıran 582.995 kişinin büyük çoğunluğunun da, GSS prim ödemeleri Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı bütçesinden yapılan, tedavi ve ilaç ödemeleri de SGK tarafından karşılanan, 2012 yılı sonu itibarıyla ülkemizde sayıları 12.272.658 e ulaşmış olan 5510 s.k. 60/c md. göre genel sağlık sigortalısı sayılanlar kişilerden (eski yeşil kartlılar, 2022 s.k. kapsamında aylık alan yaşlı/özürlü vb.) oluştuğu tahmin edilmektedir. VI- Türkiye de Petrol ve Doğalgaz Sektörünün Görünümü 9-2012 yılı itibarıyla yurtiçi üretilebilir petrol rezervi 43,2 milyon ton olup, yeni keşifler yapılmadığı takdirde, bugünkü üretim seviyesi ile yurtiçi toplam ham petrol rezervinin 18,5 yıllık ömrü bulunmaktadır. 2012 yılında 2,3 milyon ton ham petrol üretilmiştir. Bu miktar, ülkemizdeki ham petrol talebinin % 9 una karşılık gelmektedir. Türkiye de keşfedilmiş sahalarının % 93 ünün rezervi küçük saha (25 milyon varilden az), diğerleri ise orta saha sınıfındadır. 14,5 milyon varil üretilmiş (milli) ham petrolün, 2012 yılı uluslararası petrol piyasası fiyatları üzerinden, gayrisafi (brüt) tutarı [14.465.400 x 102,00 (ABD Doları) x 1,7889 =2.639.469.714] 2.6 milyar TL dir. 8 Hazine Müsteşarlığı Kamu Borç Yönetimi Raporu Ocak 2014, http://www.hazine.gov.tr, s.37. 9 Sayıştay Başkanlığı Diyarbakır Su Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü 2012 Yılı Denetim Raporu, Aralık 2013 http://www.sayistay.gov.tr/rapor/kid12.asp, s.3 10 Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü 2012 Yılı Genel Yönetim Bütçe İstatistikleri, https://portal.muhasebat.gov.tr/mgmportal, s.66-67. 11 2014 Yılı Bütçe Gerekçesi, http://www.bumko.gov.tr/eklenti/7867,sagliksosyalguv2014pdf.pdf?0, s. 246 12 SGK Aylık İstatistik Bültenleri, Sigortalı İstatistikleri, Aralık 2013, http://www.sgk.gov.tr/wps/portal/tr/kurumsal/istatistikler/aylik_istatistik_bilgileri, tablo:25. 13 TPAO Genel Müdürlüğü 2012 Yılı Hampetrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu, Mayıs 2013, http://www.tpao.gov.tr/tpfiles/userfiles/files/2012-sektor-rapor-mayis-tr. pdf, s.11-13. 34 idarecinin sesi / Mayıs - Haziran
Türkiye ham petrol üretiminin 1,7 milyon tonu ( % 73 ü ) TPAO tarafından gerçekleştirilmiştir. TPAO tarafından üretilen ham petrolün % 72 si Batman, %27 si Adıyaman ve % 1 i ise Trakya Bölgesinden karşılanmaktadır. 10-2012 yılı itibarıyla yurtiçi üretilebilir doğal gaz rezervi 6,84 milyar m3 tür. Yeni keşifler yapılmadığı takdirde, bugünkü üretim seviyesi ile yurtiçi toplam doğalgaz rezervinin 10,3 yıllık ömrü bulunmaktadır. 2012 yılında 664 milyon m3 doğalgaz üretilmiştir. Doğal gaz ihtiyacımızın %1,6 sı yerli üretimle karşılanmaktadır. Botaş ın 2012 yılı Aralık ayında kesintili serbest tüketici müşterilerine uyguladığı, uluslararası piyasaya göre yüksek olması gereken 0,714194 TL/sm3 fiyat üzerinden ülkemizde üretilmiş doğalgazın gayri safi (brüt) tutarı ( 664.000.000 x 0; 714194=474.224.818) 0,474 milyar TL dir. Türkiye doğalgaz üretiminin 340 milyon m3 ü ( % 51 i) TPAO tarafından gerçekleştirilmiştir. TPAO tarafından üretilen doğalgazın %96 sı Trakya, %3 ü Batman ve %1 i Adıyaman bölgelerinden karşılanmıştır. 11-2012 yılında enerji dışalımımız için 60 milyar ABD Doları üzerinde ödeme yapılmıştır. 13-2012 yılında ülkemizde toplam 239,1 milyar kilowatt saat ( kwh) elektrik üretilmiştir. üretimin sadece 57,8 milyar kwh i ( % 24,2 si ) hidrolik kaynaklardan karşılanmıştır. Hidrolik kaynaklardan elde edilmiş elektriğin 38,8 milyar kwh i, bir kamu kuruluşu olan Elektrik Üretim A.Ş. (EÜAŞ) tarafından, yurt düzeyine dağılmış olan irili/ufaklı ve toplam gücü 12.214 MW olan 84 adet hidroelektrik santralde üretilmiştir. 2012 itibarıyla EÜAŞ ye ait hidroelektrik kurulu gücün 5.530 MW ı ( %45) sadece Atatürk, Karakaya ve Keban barajları ve lerine aittir. 2012 yılında EÜAŞ ye ait hidrolik santrallerinde kapasite kullanım oranları %36 olarak gerçekleşmiştir. 2012 yılında EÜAŞ tarafından hidroelektrik kaynaklarından üretilerek, ortalama 17,22 Krş/kWh tarife üzerinden Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş. (TETAŞ) satışı yapılan elektriğin tutarı ( 38.311,1 GWh x 0,1722 TL =6.597.171.420 ) 6,6 milyar TL dir. 14-Diyarbakır DSİ 10.Bölge Md.lüğü sorumluluk alanında işletmeye alınmış ( il hudutları dışında veya iki il sınırı üzerine kurulu olup birden çok ili kapsayan iki baraj dahil) 4 adet baraj ve ler bulunmaktadır. Bu baraj ve lerin adı; kurulu gücü, yıllık üretim miktarları ve ulusal ekonomiye sağladıkları katma değerler aşağıya çıkarılmıştır. ARAŞTIRMA 12-1955 yılında işletmeye açılmış olan TÜPRAŞ a ait Batman Rafinerisinin yıllık ham petrol işleme kapasitesi 1,1 milyon ton olup, 2012 yılındaki kapasite kullanım oranı ise % 88 dir. Yerli ham petrol kaynağına yakınlık avantajına sahip olan Batman Rafinerisi, dönüşüm ünitelerinin bulunmaması nedeniyle basit bir konfigürasyona sahiptir. Yarı mamul kapsamında ürünler, özellikle bitüm(asfalt) üretilmektedir. VII- Türkiye de Hidroelektrik Üretimi Sektörünün Görünümü Sıra No 1-2- 3-4- Baraj ve Adı Kurulu Gücü (MW) Yıllık Üretimi (GWh) Bir Yılda Üretilen Enerjinin (GS/Net) Tutarı (Milyar TL) Karakaya 1800 7.354 1,266 Kralkızı 94 146 0,025 Dicle 110 298 0,051 Batman Barajı 198 483 0,083 2202 8.281 1,425 14 TPAO Temel Faaliyetler/ Üretim, http://www.tpao.gov.tr/tp5/?tp=m&id=79 15 Tüpraş Hakkında/Batman Rafinerisi, http://www.tupras.com.tr/detailpage.tr.php?lpageid=613 16 1 Gigawatt saat (GWh) = 1.000 Megawatt saat (MWh )=1.000.000 kilowatt saat (kwh) dir. (Eşdeğerdir.) 17 Elektrik Üretim A.Ş. Elektrik Üretim Sektör Raporu 2012, +http://www.euas.gov.tr/apk%20daire%20baskanligi%20kitapligi/sektor%20raporu/sektor_ Raporu2012.pdf, s.11-15 18 EÜAŞ Raporu, s. 15. 19 Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş. 2012 Sektör Raporu, Mayıs 2013, http://www.tetas.gov.tr/uploads/2012sektor_raporu.pdf s.21. 20 DSİ Genel Md.resmi İnternet sayfası, http://www2.dsi.gov.tr/bolge/dsi10/isletme.htm 21 Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü Merkezi Yönetim Mali İstatistikleri Bülteni, Aralık 2012, https://portal.muhasebat.gov.tr/mgmportal s.15-45. 22 Bülten s. 15-16. www.tid.web.tr 35
Tablo incelenmesinden de görüleceği üzere, DSİ 10. Bölge Md. sorumluluk alanında bulunan 4 baraj ve hidroelektrik santralinden, EÜAŞ tarafından tam kapasitede üretilebilecek elektriğin (2012 yılında TETAŞ yapılan satış fiyatları üzerinden) tutarı 1,425 milyar TL dir. VII-Merkezi Yönetim Bütçesinden Yapılan Transfer Harcamaları 15-Bu incelememiz sırasında güncel bir veri olan, 2012 yılı merkezi yönetim bütçe gerçekleşme rakamları baz alınmıştır. 2012 yılı merkezi yönetim bütçesi birikimli (kümülatif) gerçekleşmelerine göre, bütçe gelirleri toplamı 331,7 milyar TL, bütçe giderleri toplamı ise 360,49 milyar TL dir. Merkezi yönetim gider bütçesinin 129,26 milyar TL sini transfer giderleri oluşturmaktadır. Cari transfer giderlerinin merkezi yönetim bütçesinde önemli bir paya ( %35,9) sahip olduğu anlaşılmaktadır. Bilindiği üzere transfer ödemeleri, sermaye birikimi hedeflemeyen ve cari nitelikli mal ve hizmet alımını finanse etmek amacıyla yapılan karşılıksız ödemeleri kapsamaktadır. Cari transfer harcamalarının karşılıksız olması, çok çeşitli ve büyük ölçekli giderleri kapsaması dikkate alınarak; transfer harcamalarının, bütçelerde yer alan muhtelif gelir/gider tertipleriyle mukayesesi suretiyle bütçelerin makro düzeyde değerlendirilmesinin yapılabilmesi, kaynakların kullanılması sırasında yapılmış/ yapılabilecek muhtelif tercihlerin net olarak ortaya çıkmasını kolaylaştırma bağlamında, 2012 yılı merkezi yönetim bütçesinden yapılmış olan cari transfer harcamaları aşağıdaki tabloda özet olarak gösterilmiştir. 16-Merkezi yönetim bütçe rakamlarının incelenmesinde anlaşılacağı üzere, ülkemizde 2012 yılında üretilmiş ham petrol ve hidroelektrik satışlarından sağlanmış olan tüm gayrisafi gelirler; aynı yılın merkezi yönetim bütçe gelirlerinin sadece %2,8 ine, merkezi yönetim bütçesinden yapılmış karşılıksız giderlerin de % 7 sine denk gelmektedir. VII-Sonuç 17-Petrol başta olmak üzere Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesinde bulunan zengin enerji kaynaklarımızdan ulusal ekonomiye sağlanan katma değer rakamlarının, merkezi yönetim bütçesi veya bu bütçenin transfer harcama rakamları karşısında da kayda değer bir büyüklüğü yoktur. İddiaların aksine Bölgedeki enerji kaynaklarından elde edilecek tüm gelirlerle, Bölgenin ekonomik sorunlarının tümünün çözümlenmesi bir yana, sadece Diyarbakır ili bazında genel yönetim bütçesi cari giderlerinin dahi karşılanmasının olanaklı olmadığı net olarak görülmektedir. S.No 05-CARİ TRANSFERLER 129.26 1 Görev Zararları KİT ler ve Diğer Görev Zararları 3.91 2 3 4 Hazine Yardımları -SGK ya Yapılan Yardımlar -Sağlık, Emeklilik ve Sosyal Yardım Giderleri - Mahalli İdarelere Yapılan Hazine yardımları, (Denkleştirme ödeneği, İl Özel İda. görevli eski Köy.Hiz.Md. per. üc. ödemeleri, cadde ve sokak aydınlatma hizmetleri ) -Diğer Hazine yardımları (DFİF/İhracat desteği) Kar Amacı Gütmeyen Kuruluşlara Yardım (Siyasi partiler vb.) Hane Halkına Yapılan Transferler (Okutulan öğrencilere burs, eğitim/sağlık/yiyecek/ barınma amaçlı giderler) 1.76 63.68 2.39 2.34 0,92 2,84 5 Tarımsal Destekleme Ödemeleri 7,55 6 7 8 9 Yurtdışına Yapılan Transferler ( Kıbrıs/ Uluslar arası kuruluşlara katılım payları) Hane Halkına yapılan Diğer Transferler ( Ekonomi Bakanlığı teşvik ödemeleri, Kobi desteği, doğal afetten zarar gören çiftçilere yardım vb.) Sosyal Amaçlı Transferler (SHÇEK ve diğer sosyal amaçlı yardımlar) Gelirden Ayrılan Paylar - Mahalli idareler payları -Fon payları (SSDF/SYDTF vb.) -Gelirden Ayrılan Diğer Paylar (Eğitime katkı payı/toki) 1,19 5,42 2,92 27.71 5.98 0,59 2012 yılı merkezi yönetim bütçesinden yapılmış olan cari transfer harcamaları 36 idarecinin sesi / Mayıs - Haziran