İ Ç İ N D E K İ L E R Sahi} e ÖNSÖZ İÇİNDEKİLER KISALTMALAR I. TEMEL İLKELER V I X x v 1 II. ÜLKE KAZANMA VE YİTİRME BİÇİMLERİ 5 1. Devir i 6 2. İşgal 11 3. Kazandırıcı Zamanaşımı 10 4. Katılma I 7 5. Fetih 17 6. Yeni Devletlerin Doğuşu 21 III. ÜLKE İLE İLGİLİ UYUŞMAZLIKLARDA İLERİ SÜRÜLEN BAZI SİYASÎ ESASLAR 23 1. Coğrafi Yakınlık Esası 2. Tarihi Süreklilik 3. Self-Determination Prensibi (Halkın Kendi Geleceğini Kendisinin Kararlaştırması İlkesi) 24 2e 27 IV. DEVLETİN ÜLKESİ: KISIMLARI VE SINIRLARI 31 1. Genel Olarak 31 2. Türkiyenin Sınırları 32 V. DEVLETİN HAVA ÜLKESİ 39 1. Hava Ülkesinin Hukukî Statüsü 39 A. Milletlerarası Hava Ulaştırması 42 47 B. Telekomünikasyon 2. Uzay ve Gök Cisimlerinin Hukuki Statüsü 49 VI. DEVLETİN DENİZ ÜLKESİ 55 1. Tarihî Gelişimi İçinde Deniz Hukukuna Genel Bakış 55 2. Devletin Deniz Ülkesinin Sınırları 0G A. Karasularının İç Sınırı 67 a. İç Sınırın Saptanmasında Uygulanan Usuller 67 h İç Sınırın Saptanmasında Bazı özel Kurallar 69
X İçindekiler Sahife aa. Körfezler 69 bb. Nehirler 70 cc. Limanlar 70 dd. Adalar..!r..:.!... 71 ee. Cezir Yükseklikleri 73 ff. Takımadalar 73 B. Karasularının Dış Sınırı 77 a. Dış Sınırın Saptanmasında Uygulanan Usuller 77 b. Komşu Kıyıdaş Devletler Arasında Karasularının Dış Sınırı 73 C. Karasularının Genişliği 84 a. 1958, 1960 Deniz Hukuku Konferanslarında Karasularının Genişliği Sorunu ve Krtesindeki Uygulama 85 b. 1964 Tarihli Karasuları Kanununda Öngörülen Düzenleme QQ c. Üçüncü Deniz Hukuku Konferansında Karasularının Genişliği Sorunu 97 d. Birleşmiş Milletler Konvansiyonunda Öngörülen Düzenleme IQ 5 e. 20 Mayıs 1982 Tarihli Karasuları Kanununda Öngörülen Düzenleme ' 106 2. Karasularının Hukuki Statüsü. 109 A. Zararsız Geçiş Hakkı m a. Karasularından Geçiş tll, b. Geçişin Zararsızlığı 11 j e. Geçişin Zararsızlığını Değerlendirme Yetkisi 1 1 G d. Zararsız Geçiş Hakkından Faydalanan Gemiler 1 2 3 e. Kıyı Devletinin Yüküm ve Yetkileri 1 3 4 B. Transit Geçiş Hakkı (Bazı Coğrafî Konumdaki Boğazlardan Geçişle İlgili Yeni Gelişmeler) 1 3 9 a. Transit Geçiş Hakkının Tanımı 1 4 ü b. Transit Geçiş Rejiminin Uygulanacağı Boğazlar ı 4 1 c. Transit Geçiş Hakkının Hukukî Niteliği 1 4 3 C. Başlıca Milletlerarası Su Yollarından Geçiş İle İlgili Ahdî Düzenlemeler 148 a. Süveyş Kanalı 148 b. Panama Kanalı 150 c. Kiel Kanalı 152 d. Danimarka Boğazları. 153 e. Cebelitarık Boğazı.- 153 f. Magellan Boğazı 154 g. Türk Boğazları 154 aa. Türk Boğazlarının Coğrafî Konumu 154 bb. Türk Boğazlarının Hukukî Statüsü 157 aaa. Birinci Dünya Savaşından Önceki Durum 157 bbb. Birinci Dünya Savaşından Sonraki Durum 161 (1) Sevr Rejimi 162 (2) Lozan Rejimi 163 (3) Montreux Rejimi 164 (a) Ticaret Gemileri 168
İçindekiler XI (b) Savaş Gemileri 1G9 (c) Hava Gemileri 179 (d) Montreux Boğazların Rejimine dair Konvansiyon'un Feshi ve Değiştirilmesi Usulü 179 (e) İkinci Dünya Savaşı Ertesinde Türk Boğazları Sorunu 180 D. Karasularında Yargı Yetkisinin Kullanılmasına İlişkin Sınırlamalar 185 a. Ceza Davalarında Yargı Yetkisinin Kullanılmasına İlişkin Sınırlamalar 185 aa. Geminin Karasularına Girmesinden Önce İşlenen Suçlar 185 bb. Geminin Karasularından Geçişi Sırasında İşlenen Suçlar 186 b. Hukuk Davalarında Yargı Yetkisinin Kullanılmasına İlişkin Sınırlamalar 187 VII. DEVLETİN AÇIK DENİZLERDE YETKİLERİ 189 1. Bitişik Bölge 190 2. Kıta Sahanlığı (Eşiği) 196 A. Kıta Sahanlığı Kavramının Tanımı ve Kıta Sahanlığının Sınırları mflffln 197 a. Tanımı 197 b. Kıyıları Karşı Karşıya ve Yan Yana Olan Devletler Arasında Kıta Sahanlığının Sınırlandırılması Sorunu 202 aa. 1958 Tarihli Cenevre Kıta Sahanlığı Konvansiyonu'nda Öngörülen Düzenleme 203 bb. Adalet Divanı'nın Kuzey Denizi Kıta Sahanlığı Davalarındaki 20 Şubat 1969 Tarihli Yargısı ve Ertesindeki Kazaî Uygulama 206 cc. Üçüncü Deniz Hukuku Konferansında Kıta Sahanlığının Sınırlandırılması Sorunu ve Kabul Edilen Çözüm 222 dd. Üçüncü Deniz Hukuku Konferansı Ertesinde Kazaî İçtihatta Sınırlandırma Sorunu 229 ee. Ege Denizi Kıta Sahanlığının Sınırlandırılması Sorunu 247 B. Kıta Sahanlığındaki Yetkilerin Niteliği 265 3. Münhasır Ekonomik Bölge 272 1 Açık Denizlerin Hukukî Rejimi 278 A. Açık Denizlerin Serbestliği İlkesinin Anlamı ve Kapsamı 279 B. Açjk Denizlerde Düzen ve Bu Düzenin Sağlanmasında Yetki... 289 C. Açık Denizlerde İstisnaî Yetkiler 295 a Deniz Haydutluğu Fiilinin Önlenmesi ve Cezalandırılması Yetkisi t... 296 b. Açık Denizden Müsaadesiz Radyo Yayını Yapılması Fiilinin Önlenmesi ve Cezalandırılması Yetkisi 298 c. Durdurma ve Ziyaret (Arama) Yetkisi 299 d. Kesintisiz Takip (İzleme) Yetkisi 301 5. Deniz Hukukunda Bazı Özel Sorunlar 304
XII İçindekiler A. Açık Denizlerin Yatağı ve Toprak Altının Hukukî Rejimi Sorunu 304 a. Açık Deniz Yatağının Hukukî Rejiminin Temel İlkeleri 307 b. Açık Deniz Yatağında Faaliyette Eulunma Yetkisi 310 aa. Üçüncü Deniz Hukuku Konferansında İleri Sürülen Başlıca Görüşler 310 bb. Birleşmiş Milletler Konvansiyonu'nda Öngörülen Sistem 315 c. Açık Deniz Yatağı Teşkilâtı 318 d. Açık Deniz Yatağı Uyuşmazlıklarının Çözümü 319 e. Açık Deniz Yatağı Haklan ve Diğer Açık Deniz Hakları 319 B. Deniz Kirlenmesi Sorunu 322 C. Açık Denizin Canlı Kaynaklarının Korunması İçin Önlem Almak Yetkisi 340 VIII. ÜLKE EGEMENLİĞİNİN SINIRLAMALARI 347 1. Ülke Egemenliğinin Devletin Ülkesi Nedeniyle Sınırlanması 347 A. Kiralama 351 B. İdare Hakkının Devri 352 C. İrtifak Hakları 354 2. Ülke Egemenliğinin Devletin Ülkesinde Bulunan Kişiler Nedeniyle Sınırlanması 355 A. Yabancıların Hukukî Durumu 356 a. Yabancılara Yapılması Gereken Muamelenin Niteliği 35u b. Diplomatik Himaye 359 B. Devletin Yargı Muafiyeti (Bağışıklığı) 372 a. Doktrin 374 aa. Mutlak Muafiyet Görüşü 374 bb. Sınırlı Muafiyet Görüşü 374 cc. Devletin Muafiyeti İlkesinin Bazı İstisnalarla İlgasını Savunan Görüş 378 b. Uygulama 379 c. Yargı Muafiyeti İlkesinin İstisnaları 389 d. Devletin Muafiyetine Dair Avrupa Konvansiyonunda Öngörülen Düzenleme 391 C. Devlet Temsilcilerinin Hukukî Statüsü 39G a. Devlet Başkanları, Hükümet Başkanları ve Dışişleri Bakanlarının Hukuki Statüsü 398 b. Diplomatik Temsilcilerin Hukukî Statüsü 400 aa. Diplomatik İlişkilerin Kurulması, Yürütülmesi ve Sona Ermesi 400 bb. Diplomatik İmtiyaz ve Muafiyetler 405 aaa. Misyon Binaları ve Arşivlerinin Dokunulmazlığı İle Temsilcinin Kişi ve Konut Dokunulmazlığı 406 bbb. Haberleşme Serbestisi ve Haberleşmenin Dokunulmazlığı 409 ccc. Yargı Muafiyeti 410 ddd. Vergi Muafiyeti 411
İçindekiler XIII cee. Gümrük Muafiyeti 411 fff. Diğer İmtiyaz ve Muafiyetler 412 cc. Diplomatik İmtiyaz ve Muafiyetlerden Faydalanan Kişiler 412 dd. Transit Olarak Geçilen Devletlerin Ülkelerindeki Durum 414 D. Konsolosların Hukukî Statüsü 415 a. Tarihî Gelişimi İçinde Konsolosluk Müessesesi 415 b. Konsolosluk İlişkilerinin Kurulması. Yürütülmesi ve Sona Ermesi 418 c. Konsolosluk İmtiyaz ve Muafiyetleri 422 aa. Konsolosluk Binaları ve Arşivlerinin Dokunulmazlığı İle Konsolosluk Üyesinin Kişi Dokunulmazlığı 422 bb. Haberleşme Serbestisi ve Haberleşmenin Dokunulmazlığı 423 cc. Yargı Muafiyeti 424 dd. Vergi Muafiyeti 425 ee. Gümrük Muafiyeti 420 ff. Diğer İmtiyaz ve Muafiyetler 42G d. Konsolosluk İmtiyaz ve Muafiyetlerinden Faydalanan Kişiler 427 E. Yabancı Askerî Kuvvetlerin Hukuki Statüsü 429 a. Genel Milletlerarası Hukukta Ülke Devletinin İzni İle Ülkede Görevli Askerî Kuvvetlerin Hukukî Statüsü 430 b. «Kuzey Atlantik Andlaşmasına Taraf Devletler Arasında Kuvvetlerin Statüsüne Dair Sözleşme» Düzeni 435 aa. Oeza Davalarında 43G aaa. Gönderen Devletin Münhasıran Yetkili Olduğu Suçlar 43G bbb. Kabul Eden Devletin Münhasıran Yetkili Olduğu Suçlar 437 ccc. Yargı Yetkisinin Kullanılmasında Öncelik Hakkı... 438 (1) Yargı Yetkisinin Kullanılmasında Gönderen Devletin Öncelik Hakkını Haiz Olduğu Suçlar 438 (2) Yargı Yetkisinin Kullanılmasında Kabul Eden Devletin Öncelik Hakkını Haiz Olduğu Suçlar... 442 (3) Öncelik Hakkından Vazgeçme 442 bb. Hukuk Davalarında 443 BİBLİYOGRAFYA 449