ÇANAKKALE ONSEKĠZ MART ÜNĠVERSĠTESĠ EĞĠTĠM FAKÜLTESĠ ÖĞRENCĠLERĠNĠN ÖĞRETMENLĠK MESLEĞĠNE ĠLĠġKĠN TUTUMLARI DÖNEM PROJESĠ.

1 T.C. ÇANAKKALE ONSEKĠZ MART ÜNĠVERSĠTESĠ EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ ENSTĠTÜSÜ EĞĠTĠM BĠLĠMLERĠ ANABĠLĠM DALI EĞĠTĠM YÖNETĠMĠ, TEFTĠġĠ, PLANLAMASI VE EKONOMĠSĠ BĠLĠM DALI ÇANAKKALE ONSEKĠZ MART ÜNĠVERSĠTESĠ EĞĠTĠM FAKÜLTESĠ ÖĞRENCĠLERĠNĠN ÖĞRETMENLĠK MESLEĞĠNE ĠLĠġKĠN TUTUMLARI DÖNEM PROJESĠ Dürdane AK DanıĢman Yard. Doç. Dr. Mustaa Aydın BAġAR Çanakkale-2017

i Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine ĠliĢkin Tutumları ÖZET Bu çalıģmanın amacı öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının arklı değiģkenler açısından incelenmesidir. Bu çalıģma, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesi'ndeki 300 öğrencinin katılımıyla 2015 yılı Güz döneminde gerçekleģtirilmiģtir. AraĢtırmada, "Öğretmenlik Mesleğine ĠliĢkin Tutum Ölçeği" kullanılmıģtır. Verilerin analizinde, iliģkisiz örneklem t-testi ve tek yönlü varyans analizi kullanılmıģtır. AraĢtırma sonucunda elde edilen bulgulara göre, öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları ikamet ettiği yer ve sosyoekonomik durum değiģkeni açısından anlamlı bir arklılık göstermezken, bölüm ve cinsiyet değiģkeni açısından anlamlı bir arklılık gösterdiği saptanmıģtır. Anahtar Sözcükler: Öğretmenlik Mesleği, Tutumlar.

ii ÖNSÖZ AraĢtırmamızın her aģamasında görüģ ve önerilerinden yararlandığımız; bilgi, tecrübe ve desteğini bizden esirgemeyen ve araģtırmada bize yardımcı olan hocamız Yrd. Doç. Dr. Mustaa Aydın BAġAR a teģekkürü bir borç biliriz. Anket çalıģmalarımıza katılan Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi öğrencilerine de teģekkür ederiz. Son olarak hayatımızın her anında yanımızda olan desteğini ve sevgisini esirgemeyen ailelerimize sevgilerimizi sunarız. Dürdane AK

iii ĠÇĠNDEKĠLER ÖZET... i ÖNSÖZ... ii ĠÇĠNDEKĠLER... iii BÖLÜM I GĠRĠġ... 4 1.1. AraĢtırmanın Amacı... 6 1.2. Alt Problemler... 6 1.3. Denenceler (Hipotez)... 6 1.4. Sayıltılar... 7 1.5. Sınırlılıklar... 7 1.6. Önem... 7 BÖLÜM II YÖNTEM... 8 1.1. AraĢtırma Modeli... 8 1.2. Evren ve Örneklem... 8 1.3. Verilerin Toplanması... 8 1.4. Verilerin Çözümlenmesi Yolları... 9 BÖLÜM III BULGULAR VE YORUMLAR... 10 3.1. Bulgular... 10 3.2. Yorumlar... 15 BÖLÜM IV SONUÇLAR VE ÖNERĠLER... 16 4.1. Sonuçlar... 16 4.2. Öneriler... 16 KAYNAKÇA... 18 EKLER... 19 EK 1... 20

4 BÖLÜM I GĠRĠġ Meslek, insanlara yararlı mal ve hizmet üretmek ve karģılığında para kazanmak için yapılan, belli bir eğitimle kazanılan sistemli bilgi ve becerilere dayalı, kuralları toplumca belirlenmiģ etkinlikler bütünü olarak tanımlanabilir (Kuzgun, 2000). 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu nun 43. maddesinde öğretmenlik, devletin eğitim, öğretim ve bununla ilgili yönetim görevlerini üzerine alan özel bir ihtisas mesleği olarak tanımlanmıģtır. Üstüner (2006) e göre öğretmenlik, bireylerin öğrenmelerinin belli bir amaç doğrultusunda baģlatılması, yönlendirilmesi, kolaylaģtırılması ve gerçekleģtirilmesi sürecine iliģkin etkinlikleri kapsayan mesleğin adıdır. Bu etkinlikleri yapan kiģi de öğretmendir. Öğretmen eğitim sisteminin vazgeçilmez bir unsurudur. Eğitim ve öğretimde hedeler ne kadar iyi belirlenirse belirlensin, dersin içeriği ne kadar iģlevsel seçilip organize edilirse edilsin, o hedeler ve kavrayıģlara sahip öğretmenler elinde yürütülmedikçe, eğitimden beklenen sonucun alınması olanaklı değildir (Sünbül, 2001). Öğretmen davranıģlarının niteliği, eğitim sisteminin amaçlarına ulaģabilmesine etki eden önemli değiģkenlerdendir (Üstüner, 2006). Bir ülkede insanların yetiģmiģlik düzeyinin, öğretmenlerin yetiģmiģlik düzeyi ile doğru orantılı olduğu düģünüldüğünde, bilgi çağının gerekleri ile uyumlu bir eğitim sisteminin oluģturulması nitelikli öğretmenlerin yetiģtirilmesi ile mümkün olabilecektir. Çünkü öğretmenler; bireylerin akademik geliģimlerinin yanı sıra, onların psikolojik iyi olma hallerinin, sosyal uyum ve iletiģim becerilerinin dahil olduğu tüm geliģim alanlarına, insani özellik ve yeterlikleri kapsamında doğrudan etki etmektedir (Türk Eğitim Dergisi, 2014). Türkiye de öğretmen yetiģtirme süreci cumhuriyet öncesi ve sonrası olmak üzere iki dönemde incelenebilir. Öğretmenlerin kendilerine özgü özel eğitim öğretim kurumlarında yetiģmeleri konusu ilk kez Tanzimat sonrası gerçekleģtirilen reormların önemlilerinden kabul edilir. 1848 yılında ilk erkek öğretmen okulu Darül muallimin Ġstanbul da açılarak yeni açılan okulların öğretmenlerinin bu kurumda yetiģmeleri sağlanmaya çalıģılmıģtır. Daha sonra kızların ilkokul sonrası öğretim kurumlarına gönderilmeye baģlanmaları sonunda, bu kurumlarda görev yapacak kadın öğretmenlerin yetiģtirilmesi iģi gerçekleģtirilmiģ ve ilk kız

5 öğretmen okulu olan Darül muallimat 1870 de yine Ġstanbul da açılmıģtır. Uzun yıllar yalnız Ġstanbul da bulunan bu iki kurum aracılığı ile ülkedeki okulların öğretmen ihtiyacı karģılanmaya çalıģılmıģ, ilk kez 2. Abdülhamit döneminde taģrada da benzeri okullar açılmaya baģlanmıģtır (Oktay, 1991). Cumhuriyet Dönemi ile birlikte öğretmen yetiģtirme alanında önemli adımlar atılmıģtır. Bunun için 3 Mart 1924 tarihinde Tevhid-i Tedrisat Kanunu çıkarılmıģtır. Öğretimlerin birleģtirilmesi anlamına gelen Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile tüm eğitim ve öğretim kurumları Eğitim Bakanlığına bağlanmıģ ve eğitim iģlerinin tek elden yürütülmesi mümkün olmuģtur. Öğretmenlik, ancak 1973 yılında TBMM de kabul edilen Milli Eğitim Temel Kanunu ile proesyonel bir meslek olarak kabul edilmiģtir. Kanunun 43. maddesi, öğretmen eğitiminin genel çerçevesini çizmiģtir (Bulut, 2009). Türk Yükseköğretim Sistemiyle bütünlüğünü sağlamak amacıyla öğretmen yetiģtiren tüm yükseköğretim kurumları 2547 Sayılı Kanunla üniversite çatısı altında yeniden yapılandırılmıģtır. 20 Temmuz 1982 tarihinde 41 Sayılı Yüksek Öğretim Kurumları TeĢkilâtı Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile öğretmen yetiģtiren kurumlar, üniversitelere devredilerek yeni bir yapılanmaya gidilmiģtir. Dolayısıyla öğretmenlik mesleği ve bu mesleği yürüten proesyonellerin mesleğin gereklerini yerine getiriģleriyle ilgili düzenlemeler Türkiye Cumhuriyeti nin kuruluģundan günümüze kadar devam etmiģtir (Bulut, 2009). Cumhuriyetin ilânından bugüne öğretmen yetiģtirmede, gerek nicelik gerekse nitelik bakımından çok önemli atılımlar yapılmıģtır. Öğretmen yetiģtirme sistemi ve süresi, çok sık değiģikliğe uğramıģsa da, artık günümüzde bu sorun aģılmıģ görünmektedir. Öğretmen yetiģtirmede önceleri daha belirgin olarak nicelik sorunları aģılmaya çalıģılırken, artık nitelik sorunları daha önemli görülmeye baģlanmıģtır (Dursunoğlu, 2003). Böyle bir problemin temel nedeni, toplumsal değiģme ve bilim alanında hızlı ilerlemelere, öğretmen yetiģtiren kurumların uyum gösterememesinden kaynaklanmaktadır. Günümüzde bir öğretim kurumu ne kadar mükemmel olursa olsun, bu öğretim kurumunda görev alan öğretmenler gerekli niteliğe sahip değillerse, öğretim sürecinde beklenen ayda sağlanamayacaktır (Bulut, 2009). Eğitim amaçlarının gerçekleģmesi büyük ölçüde öğretmenin nitelikli olarak yetiģmesiyle sağlanabilir. (Üstüner, 2006). Diğer taratan bir öğretmenin, sadece kendi konusunu bilmesi yeterli olmayıp aynı zamanda mesleki inanç ve samimiyet duygusuna da sahip olması gerekmektedir (Bulut, 2009).

6 Tutum, belli bir objeye karģı bireylerin olumlu veya olumsuz tepki gösterme eğilimi olarak tanımlanmaktadır. Birey olumsuz bir tutum geliģtirdiği objeye karģı ilgisiz kalır, onu sevmez, takdir etmez ve onunla uğraģmaz, hatta kendisine göre bir iģ olmadığını düģünür. Bireyler kendilerine göre olmadığını düģündükleri iģlerin içinde yer almak istemeyebilirler (Avcı, CoĢkuntuncel ve Ġnandı, 2011). Bireyleri çeģitli alanlara hazırlama amacıyla verilen mesleki eğitimde, mesleği seçen ve o meslek doğrultusunda eğitim alan kiģilere gelecekte o mesleğe özgü davranıģları gösterebilmesi için gerekli olan bilgiler, duygular ve beceriler kazandırılmaya çalıģılır. Öğretmenlik mesleğini uygulayacak olan bireylerin bu mesleğin gerekliliklerini daha etkili biçimde yerine getirebilmelerinin koģullarından biri de mesleğe yönelik tutumlarının olumlu olmasıdır. Öğretmenlik programlarında öğrenim görmekte olan öğrencilerin mesleğe karģı tutumlarının belirlenmesi bu öğrencilere yetiģme sürecinde ne tür tutumların kazandırılması gerektiği konusunda bilgi verecektir (Üstüner, 2006). 1.1. AraĢtırmanın Amacı Bu çalıģmanın amacı Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumlarını ortaya koymaktır. 1.2. Alt Problemler Eğitim Fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine iliģkin tutum puanları; a) cinsiyete göre eğitim akültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları değiģmekte midir? b) öğrenim gördükleri bölümlere göre eğitim akültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları değiģmekte midir? c) ikamet ettikleri yerleģim birimine göre eğitim akültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları değiģmekte midir? d) sosyoekonomik duruma göre eğitim akültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları değiģmekte midir? 1.3. Denenceler (Hipotez) Yapılan araģtırmanın sonucuna göre; 1) Eğitim Fakültesi kız öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları daha olumludur.

7 2) Eğitim Fakültesi okul öncesi öğretmenliği ve sını öğretmenliği öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları daha olumludur. 3)TaĢrada yetiģen Eğitim Fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları daha olumludur. 4) Sosyoekonomik durumu düģük olan Eğitim Fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları daha olumludur. 1.4. Sayıltılar 1) AraĢtırmada kullanılacak olan ölçekleri araģtırmaya konu olan öğrencilerin samimi ve doğru cevaplandıracakları varsayılmıģtır. 2) Veri toplama aracının tüm yetkileri kapsadığı ve görüģleri ortaya çıkaracak nitelikte olduğu varsayılmıģtır. 1.5. Sınırlılıklar 1) Bu araģtırma ölçekteki sorularla sınırlıdır. 2) Ölçeği yanıtlayan Eğitim Fakültesi öğrencilerinin verdikleri cevaplarla sınırlıdır. 3) Elde edilecek bulgulardan yola çıkılarak varılacak sonuç ve genellemeler, araģtırmanın evreni için geçerlidir. 1.6. Önem Öğretmen adaylarının mesleklerine yönelik tutumları, onların ileride bu mesleği severek yapmalarında, görevlerini gerekli Ģekilde yerine getirmelerinde önemlidir. Ayrıca öğretmen adaylarının mesleğe iliģkin tutumlarının bilinmesi onların eğitim sürecinde de önemli bir rol oynamaktadır. Tutumların bilinmesiyle adaylara hangi biliģsel, duyuģsal ve davranıģsal özellikleri kazandırmak gerektiği ortaya çıkmaktadır. Buna göre hareket edilirse, öğretmen adayları ileride nitelik bakımından tam donanımlı olarak mesleği icra etmeye baģlayacaklardır. Bu, toplumumuzun geleceği ve reahı için çok önemli olan eğitimde de kaliteyi artıracaktır. Bu yüzden bu araģtırmada, eğitim akültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumlarını etkileyen değiģkenleri belirlenmek amaçlanmıģtır.

8 BÖLÜM II YÖNTEM Bu bölümde araģtırmanın modeli, evren ve örneklem, veri toplama aracı, verilerinin toplanması ile çözümlenmesine yer verilmiģtir. 1.1. AraĢtırma Modeli AraĢtırma, tarama (betimsel-survey) modeli niteliğindedir. 1.2. Evren ve Örneklem AraĢtırmanın evrenini, 2015-2016 Eğitim Öğretim yılı güz yarıyılında Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sını Öğretmenliği, Rehberlik ve Psikolojik DanıĢmanlık, Okul Öncesi Öğretmenliği, Türkçe Öğretmenliği, Ġngilizce Öğretmenliği nde öğrenim gören öğretmen adayları oluģturmaktadır. AraĢtırmanın örneklemi Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesin den 300 öğrenci oluģturmaktadır. AraĢtırma örneklemi oluģturan öğretmen adaylarının anabilim dallarına göre dağılımı ise Ģöyledir: Sını Öğretmenliği 60, Rehberlik ve Psikolojik DanıĢmanlık 60, Okul Öncesi Öğretmenliği 60, Türkçe Öğretmenliği 60, Ġngilizce Öğretmenliği 60 öğrenciden oluģmaktadır. Toplam kız öğrenci sayısı 236, erkek öğrenci sayısı 64 tür. 1.3. Verilerin Toplanması Bu çalıģmada verilerin toplanması için Yard. Doç. Dr. Mehmet ÜSTÜNER in geliģtirdiği ve geçerlilik güvenilirlik çalıģmasını yaptığı Öğrencilerinin Öğretmenlik Mesleğine ĠliĢkin Tutum Ölçeği kullanılmıģtır. Ölçek tek boyutludur ve 34 maddeden oluģmaktadır. 5 li likert tipi bir tutum ölçeğidir. (1=Hiç katılmıyorum, 2=Katılmıyorum, 3=Kararsızım, 4=, 5=Tamamen katılıyorum). Ölçekte 10 tane ters madde bulunmaktadır (2., 5., 6., 7., 8., 15., 20., 21., 30., 32. Olumsuz-tersten puanlanan maddeler). Ölçeğin ölçüt ölçek geçerliliği.89 dur. Güvenirlik katsayısı.72 dir. Ölçeğin iç tutarlılık katsayısı (Cronbah Alpha).93 dür.

9 1.4. Verilerin Çözümlenmesi Yolları Toplanılan veriler SPSS paket programına girilmiģtir. Ters maddeleri düzeltmek amacıyla recode komutu (1=5, 2=4, 3=3, 4=2, 5=1) kullanılmıģtır. Buna göre, öğretmen adaylarının tutumları okuduğu bölüm, sosyoekonomik durum, cinsiyet, ikamet ettiği yer değiģkenleri bakımından analiz edilmiģtir. Cinsiyet değiģkeni bakımından öğretmen tutumları arasında anlamlı bir arklılık bulunup bulunmadığını belirlemek için iliģkisiz örneklem t-testi; okuduğu bölüm, sosyoekonomik durum ve ikamet ettiği yer değiģkenlerine göre öğretmen tutumları arasında anlamlı bir arklılık bulunup bulunmadığını belirlemek için ise, tek yönlü varyans analizi (ANOVA) uygulanmıģtır. Farklılığın belirlendiği durumlarda da, arklılığın hangi gruplar arasında gerçekleģtiğini ortaya koymak için schee testi uygulanmıģtır. Anlamlılık düzeyi.05 olarak alınmıģtır.

10 BÖLÜM III BULGULAR VE YORUMLAR AraĢtırma raporunun bu bölümünde, araģtırmanın alt amaçlarına bağlı olarak, öncelikle veri toplamada yararlanılan Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğrencilerinin kiģisel bilgilerine, öğretmenlik mesleğine iliģkin tutum bulgularına yer verilmiģ; yorumlamalara gidilmiģtir. 3.1. Bulgular ÇalıĢmada öncelikle grubun kiģisel bilgilerine yer verilmiģ, daha sonra da öğretmenlik mesleğine iliģkin tutum bulguları ortaya konulmaya çalıģılmıģtır. Tablo 1: Öğretmen Adaylarının Cinsiyetlerine Göre Öğretmenlik Mesleğine ĠliĢkin Tutum Puanlarının Dağılımı Cinsiyet N X S Sd t p Kadın 236 139,6780 22,14 298.3,866,000 Erkek 64 127,1094 26,22 Tablo 1 incelendiğinde, öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumlarının cinsiyet değiģkeni açısından anlamlı bir arklılık görülmektedir [t (298) = 3,866, p>.05]. BaĢka bir deyiģle, cinsiyet değiģkeninin öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları üzerinde etkisinin olduğu söylenebilir. Kadın öğrencilerin ( X = 139,67) öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları, erkek öğrencilerin ( X = 127,10) öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumlarına göre daha olumludur.

11 Tablo 2: Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine ĠliĢkin Tutumlarının Okuduğu Bölüm DeğiĢkenine Göre Farklılıkları Varyansın Kaynağı Kareler Toplamı sd Kareler Ortalaması Gruplararası 7855,713 4 1963,928 3,652,006 Gruplariçi 158635,283 295 537,747 Toplam 166490,997 299 F p Tablo 2 incelendiğinde, öğrencilerin okuduğu bölüm ile öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları arasında anlamlı bir ark vardır. [F (4-295) = 3,652, p<.05]. Öğrencilerin okuduğu bölüm bakımından arkların hangi gruplar arasında olduğunu bulmak amacıyla yapılan Tukey testinin sonuçlarına göre, okul öncesi öğretmenliği ( X = 143,51) Pdr ( X = 129,51), sını öğretmenliği ( X = 141,76), Türkçe öğretmenliği ( X = 133,98), Ġngilizce öğretmenliği ( X = 136,20) olduğu belirlenmiģtir. Bu bulgulara göre okul öncesi öğretmenliği öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları diğer bölümlere oranla daha olumlu olduğu görülmektedir. Pdr ile okul öncesi öğretmenliği ve sını öğretmenliği arasında anlamlı arlılık olduğu görülmüģtür. Tablo 3: Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine ĠliĢkin Tutumlarının Ġkamet Ettiği Yer DeğiĢkenine Göre Farklılıkları Varyansın Kaynağı Kareler Toplamı sd Kareler Ortalaması F p Gruplararası 3,057 2 1,529 0,003,997 Gruplariçi 166487,939 297 560,565 Toplam 166490,997 299 Analiz sonuçları, öğrencilerin yaģadığı yer ile öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları arasında anlamlı bir ark olmadığını göstermektedir [F (2-297) = 0,003, p>.05]. Bir baģka deyiģle, öğrencilerin yetiģtikleri yerin il, ilçe ya da taģra olması öğretmenlik tutumları ile iliģkili değildir.

Tamamen (5) Çoğunlukla (4) Orta Düzeyde (3) Kısmen (2) Hiç Katılmıyorum (1) 12 Tablo 4: Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine ĠliĢkin Tutumlarının Sosyoekonomik Düzey DeğiĢkenine Göre Farklılıkları Varyansın Kaynağı Kareler Toplamı Sd Kareler Ortalaması Gruplararası 20,765 2 10,383 0,019,982 Gruplariçi 166470,232 297 560,506 Toplam 166490,997 299 Analiz sonuçları, öğrencilerin aylık gelirleri ile öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları arasında anlamlı bir ark olmadığını göstermektedir [F (2-297) = 0,019, p>.05]. BaĢka bir iadeyle, öğrencilerin yüksek, orta ya da düģük gelire sahip olmaları öğretmenlik tutumlarını etkilememektedir. Çizelge 1: Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine ĠliĢkin Tutum Dereceleri F p X 1 Öğretmen olma düģüncesi bile bana cazip geliyor. 121 40,3 88 29,3 59 19,7 18 6 14 4 3,94 2 Öğretmenlik mesleği bana sıkıcı geliyor. 168 56 78 26 38 12,7 12 4 4 1,3 4,31 3 Öğretmen olmayı kendime yakıģtırıyorum. 153 51 71 23,7 46 15,3 16 5,3 14 4,7 4,11 4 Tekrar bir meslek tercihinde bulunmam söz konusu olsa yine öğretmenliği seçerdim. 89 29,7 62 20,7 67 22,3 47 15,7 35 11,7 3,41 5 Öğretmenliğin bana göre bir meslek olmadığını düģünüyorum. 183 61 64 21,3 22 7,3 15 5 16 5,3 4,27 6 Öğretmenliğin yaģam tarzıma uygun olmadığını düģünüyorum. 203 67,7 40 13,3 25 8,3 15 5 17 5,7 4,32 7 Öğretmenliğin kiģiliğime uygun olmadığını düģünüyorum. 202 67,3 49 16,3 25 8,3 15 5 9 3 4,40 8 Öğretmenlik mesleğini seçtiğime piģman oluyorum. 197 65,7 59 19,7 22 7,3 12 4 10 3,3 4,40

13 9 Öğretmenlikte baģarılı olacağıma inanıyorum. 136 45,3 99 33 36 12 20 6,7 9 3 4,11 10 Öğretmenlik mesleğiyle ilgili olan bu bölümü seçmiģ olmaktan hoģnutum. 141 47 75 25 52 17,3 17 5,7 15 5 4,03 11 Öğretmenlik mesleğinde karģılaģacağım zorlukları aģabileceğime inanıyorum. 116 38,7 112 37,3 52 17,3 15 5 5 1,7 4,06 12 Zor Ģartlar altında dahi öğretmenlik yapmak isterim. 82 27,3 73 24,3 79 26,3 46 15,3 20 6,7 3,50 13 Öğretmenlik mesleğinin gereklilikleri konusunda kendime güveniyorum. 117 39 107 35,7 49 16,3 19 6,3 8 2,7 4,02 14 Öğretmenliğe iliģkin özel bir yeteneğim olduğu kanısındayım. 73 24,3 82 29,3 80 26,7 43 14,3 16 15,3 3,53 15 Öğretmenliğin bana uygun bir meslek olmadığını düģünüyorum. 192 64 54 18 23 7,7 15 5 16 5,3 4,30 16 Öğretmenliğin bir Ģeyler üretip yaratmam için bana ırsatlar vereceğini düģünüyorum. 109 36,3 88 29,3 67 22,3 22 7,3 14 4,7 3,85 17 Öğretmenliği proesyonel bir biçimde yürütebileceğime inanıyorum. 107 35,7 126 42 49 16,3 14 4,7 4 1,3 4,06 18 Ġnsanlara bilmedikleri bir Ģeyleri öğretecek olma düģüncesi beni mutlu ediyor. 179 59,7 77 25,7 26 8,7 14 4,7 4 1,3 4,37 19 Öğretmenlik yapan insanlara sempati duyarım. 117 39 104 34,7 59 19,7 14 4,7 6 2 4,04 20 Öğretmen olacağımı düģünmek beni korkutuyor. 167 55,7 77 25,7 28 9,3 18 6 10 3,3 4,24 21 Bir meslek tercih etme durumunda olanlara öğretmenliği tavsiye etmem. 167 55,7 59 19,7 41 13,7 18 6 15 5 4,15 22 Öğretmen olduğumda yapabileceğim çok Ģey olduğunu düģünüyorum. 120 40 79 26,3 76 25,3 18 6 7 2,3 3,95 23 Öğretmenliğin çalıģma koģulları bana çekici geliyor. 103 34,3 85 28,3 62 20,7 31 10,3 19 6,3 3,74 24 Öğretmenlik meslek bilgisi derslerinde baģarılı olmayı önemserim. 109 36,3 107 35,7 50 16,7 24 8 10 3,3 3,93 25 Öğretmenlik yapan kiģilerle sohbet etmekten hoģlanırım. 127 42,3 99 33 42 14 27 9 5 1,7 4,05

14 26 Eğitim, öğrenme, öğretme ve öğretmenlik konularında tartıģır, konuģurum. 100 33,3 98 32,7 65 21,7 28 9,3 9 3 3,84 27 Bilgili ve yeterli bir öğretmen olacağımı düģünüyorum. 120 40 117 39 44 14,7 16 5,3 3 1 4,11 28 Öğretmenliğin toplumda bana saygınlık kazandıracağına inanıyorum. 125 41,7 91 30,3 57 19 22 7,3 5 1,7 4,03 29 Halen okumakta olduğum öğretmenlik programını bilerek ve isteyerek seçtim. 152 50,7 67 22,3 39 13 28 9,3 14 4,7 4,05 30 Öğretmenlik mesleğinin bana sıkıntılar yaģatmasından endiģe duyuyorum. 71 23,7 82 27,3 88 29,3 42 14 17 5,7 3,49 31 Öğretmenlik yaparak vereceğim eğitim aracılığıyla insanların yaģamına yön vermeyi gurur verici buluyorum. 184 61,3 77 25,7 24 8 9 3 6 2 4,41 32 Eğitim, öğrenme, öğretme, öğretmenlik konularında konuģmaktan hoģlanmam. 155 51,7 69 23 37 12,3 21 7 18 6 4,07 33 Öğretmen olduğumda çevre taraından bana yeterli değerin verileceğine inanıyorum. 97 32,3 89 29,7 72 24 32 10,7 10 3,3 3,77 34 Öğretmenlik mesleğinin devamlılığı bana güven veriyor. 131 43,7 90 30 55 18,3 12 4 12 4 4,05 Çizelge 1 incelendiğinde, öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumlarında en azla tercih edilen maddenin 4,41 ortalama ile Öğretmenlik yaparak vereceğim eğitim aracılığıyla insanların yaģamına yön vermeyi gurur verici buluyorum. olduğu görülmüģtür. Bu maddeye öğretmen adaylarının yüzde 61,3'ü "tamamen katılıyorum", yüzde 25,7'si ise "çoğunlukla katılıyorum" Ģeklinde değerlendirmiģlerdir. Sadece 6 kiģi "hiç katılmıyorum" derken, 9 kiģi de "kısmen katılıyorum" Ģeklinde görüģ belirtmiģlerdir. Bu maddeleri 4,40 ile iki madde izlemektedir. Bunların ilki Öğretmenliğin kiģiliğime uygun olmadığını düģünüyorum. maddesidir. Bu maddeye öğretmen adaylarının yüzde 67,3'ü "tamamen katılıyorum", yüzde 16,3'ü ise "çoğunlukla katılıyorum" Ģeklinde değerlendirmiģlerdir. Sadece 9 kiģi "hiç katılmıyorum" derken, 15 kiģi de "kısmen katılıyorum" Ģeklinde görüģ belirtmiģlerdir. Ġkinci madde olan Öğretmenlik mesleğini seçtiğime piģman oluyorum. maddesine ise yüzde 65,7 si tamamen katılıyorum", yüzde 19,7'si ise "çoğunlukla katılıyorum" Ģeklinde değerlendirmiģlerdir. Sadece 10 kiģi "hiç katılmıyorum" derken, 12 kiģi de "kısmen katılıyorum" Ģeklinde görüģ belirtmiģlerdir.

15 3,41 ortalama ile Tekrar bir meslek tercihinde bulunmam söz konusu olsa yine öğretmenliği seçerdim. maddesi öğretmen adayları taraından en az tercih edilen madde olmuģtur. Bu maddeye öğretmen adaylarının yüzde 29,7'si "tamamen katılıyorum", yüzde 20,7'ü ise "çoğunlukla katılıyorum" Ģeklinde değerlendirmiģlerdir. 35 kiģi "hiç katılmıyorum" derken, 47 kiģi de "kısmen katılıyorum" Ģeklinde görüģ belirtmiģlerdir. 3.2. Yorumlar Tablo 1 incelendiğinde, cinsiyet değiģkeninin öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları üzerinde etkisinin olduğu görülmüģtür. Kadın öğrencilerin öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları daha olumlu olmuģtur. Bunda toplumun öğretmenliği kadınlara daha uygun bulması etkili olabilir. Tablo 2 incelendiğinde, öğrencilerin okuduğu bölümün öğrencilerin öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları üzerinde etkisi olduğu görülmüģtür. Bulgulara göre okul öncesi öğretmenliği öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları diğer bölümlere oranla daha olumlu olduğu görülmektedir. Bunda eğitimin küçük yaģlardan itibaren baģlamasının önemli olduğu görüģü etkili olabilir. Tablo 3 incelendiğinde, öğrencilerin yaģadığı yerin, öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumlarına etki etmediği görülmüģtür. Bunda teknoloji çağında olmamız ve artık çeģitli mesleklerden haberdar olmamız etkili olabilir. Tablo 4 incelendiğinde, öğrencilerin aylık gelirlerinin, öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumlarına etki etmediği görülmüģtür. Bunda kiģinin mesleğe verdiği manevi değerin maddi değerden daha azla olması etkili olabilir. Çizelge 1 incelendiğinde, öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumlarında en azla tercih edilen maddenin Öğretmenlik yaparak vereceğim eğitim aracılığıyla insanların yaģamına yön vermeyi gurur verici buluyorum. olduğu görülmüģtür. En az tercih edilen madde ise Tekrar bir meslek tercihinde bulunmam söz konusu olsa yine öğretmenliği seçerdim. olmuģtur. Buna göre öğretmenlik mesleğine iliģkin görüģlerin öğretmen adayları arasında arklılık gösterdiği Ģeklinde bir yorum yapılabilir. Bunda bütün öğrencilerin öğretmenlik mesleğini isteyerek seçmemesi etkili olabilir. Kimi bu mesleği yapmak idealleri arasında olduğu için, kimi ise sadece bir meslek sahibi olmak için ya da öğretmenlik puanları düģük olduğu için seçmiģ olabilir.

16 BÖLÜM IV SONUÇLAR VE ÖNERĠLER AĢağıda araģtırma ile ilgili ulaģılan sonuç ve önerilere yer verilmiģtir. 4.1. Sonuçlar ÇalıĢmada elde edilen bulguların analizi ve yorumlanmasından elde edilen sonuçlar Ģunlardır: 1) Bu çalıģmada öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları ile cinsiyet arasında anlamlı bir ark olduğu görülmektedir. BaĢka bir iadeyle, cinsiyet değiģkeninin öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları üzerinde etkisinin olduğu söylenebilir. Kadın öğrencilerin öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları, erkek öğrencilerin öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumlarına göre daha olumlu olduğu bulunmuģtur 2) Öğrencilerin okuduğu bölüm bakımından arkların hangi gruplar arasında olduğunu bulmak amacıyla yapılan Tukey testinin sonuçlarına göre, Pdr ile okul öncesi öğretmenliği ve sını öğretmenliği arasında anlamlı arlılık olduğu görülmüģtür. 3) Öğrencilerin yaģadığı yer ile öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları arasında ise anlamlı bir ark olmadığı görülmüģtür. Bir baģka deyiģle, öğrencilerin yetiģtikleri yerin il, ilçe ya da taģra olması öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları ile iliģkili değildir. 4) Analiz sonuçları, öğrencilerin aylık gelirleri ile öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları arasında da anlamlı bir ark olmadığını göstermektedir. BaĢka bir deyiģle, öğrencilerin yüksek, orta ya da düģük gelire sahip olmaları öğretmenlik tutumlarını etkilememektedir. 4.2. Öneriler 5. ÇalıĢma sonuçlarına dayalı olarak geliģtirilen öneriler aģağıda verilmiģtir: 1) Bu çalıģma 300 kiģilik örneklem grubu üzerinde uygulanmıģtır. Alan incelemesi yapıldığında bu konuyla ilgili çok azla çalıģma yapılmadığı görülmektedir. Bu sebeple konuyla ilgili daha azla araģtırmaya ihtiyaç devam etmektedir. Bulguların daha geniģ örneklem gruplarında da test edilmesi çalıģmanın geçerliliği ve güvenirliğini olumlu yönde etkileyecektir.

17 2) Bu araģtırmada öğrencilerin öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları cinsiyet, sosyoekonomik düzey, okuduğu bölüm ve yaģadığı yer ile iliģkisi incelenmeye çalıģılmıģtır. Yapılacak olan diğer çalıģmalarda öğrencilerin öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumları mezun olduğu lise türü, öğretmenlik mesleğinin öğrencinin tercih listesinde kaçıncı sırada olduğu, sını düzeyi ve yakın çevresinde öğretmen olması gibi değiģkenlerle iliģkisi incelenebilir.

18 KAYNAKÇA (?), 2014. Öğretmen Gözüyle Öğretmenlik Mesleği Etkinlik Raporu. Türk Eğitim Derneği, Ankara. Avcı, E., CoĢkuntuncel, O., Ġnandı, Y. (2011). Ortaöğretim On Ġkinci Sını Öğrencilerinin Matematik Dersine KarĢı Tutumları. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 7, Sayı 1, 50-58. Bulut, Ġ. (2009). Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine ĠliĢkin Tutumlarının Değerlendirilmesi (Dicle Ve Fırat Üniversitesi Örneği). Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı:14, 13-24. Dursunoğlu, H. (2003). Cumhuriyet Döneminde Ġlköğretime Öğretmen YetiĢtirmenin Tarihi GeliĢimi. Milli Eğitim Dergisi, Sayı:160, 64-74. Kuzgun, Y. (2000). Meslek Danışmanlığı-Kuramlar Uygulamalar. Ankara: NobelYay. Oktay, A. (1991). Öğretmenlik Mesleği ve Öğretmenin Niteliği. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi. Sayı:3, 187-193. Sünbül, A. M. (2001) Bir Meslek Olarak Öğretmenlik. Öğretmenlik Mesleğine Giriş. (Edit: Ö. Demirel-Z. Kaya) Ankara: Pegem Yay. Üstüner, M. (2006). Öğretmenlik Mesleğine Yönelik Tutum Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik ÇalıĢması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi. Sayı 45, 109-127.

19 EKLER EK 1: Veri Toplama Aracı: Öğretmenlik Mesleğine ĠliĢkin Tutum Ölçeği

Tamamen Çoğunlukla Orta Düzeyde Kısmen Hiç Katılmıyorum 20 EK 1 Sayın katılımcı, Eğitim Fakültesi öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine iliģkin tutumlarını belirlemeye yönelik bu çalıģma, bilimsel araģtırma yöntemleri dersi kapsamında düzenlenmiģtir. Bireysel bir değerlendirme olmayacaktır. Sorulara içtenlikle cevaplamanız çalıģmanın güvenirliği ve baģarısına katkı sağlayacaktır. Katılımınız için teģekkür ederiz. Cinsiyetiniz: ( ) Kız Okuduğunuz bölüm: ( ) Erkek Emine AĞALAR Muradiye GÜNDOĞAN Melike KEDERSĠZ Dürdane AK Deniz MUNĠġ YaĢadığınız yer: ( ) Ġl ( ) Ġlçe ( ) TaĢra (Köy/Kasaba) Sosyoekonomik Durumunuz: ( ) 1000 ve altı ( ) 1001-2000 ( ) 2001 ve üstü Lüten size en uygun seçeneği işaretleyiniz. 1 Öğretmen olma düģüncesi bile bana cazip geliyor. 2 Öğretmenlik mesleği bana sıkıcı geliyor. 3 Öğretmen olmayı kendime yakıģtırıyorum. 4 Tekrar bir meslek tercihinde bulunmam söz konusu olsa yine öğretmenliği seçerdim. 5 Öğretmenliğin bana göre bir meslek olmadığını düģünüyorum. 6 Öğretmenliğin yaģam tarzıma uygun olmadığını düģünüyorum. 7 Öğretmenliğin kiģiliğime uygun olmadığını düģünüyorum.

Tamamen Çoğunlukla Orta Düzeyde Kısmen Hiç Katılmıyorum 21 8 Öğretmenlik mesleğini seçtiğime piģman oluyorum. 9 Öğretmenlikte baģarılı olacağıma inanıyorum. 10 Öğretmenlik mesleğiyle ilgili olan bu bölümü seçmiģ olmaktan hoģnutum. 11 Öğretmenlik mesleğinde karģılaģacağım zorlukları aģabileceğime inanıyorum. 12 Zor Ģartlar altında dahi öğretmenlik yapmak isterim. 13 Öğretmenlik mesleğinin gereklilikleri konusunda kendime güveniyorum. 14 Öğretmenliğe iliģkin özel bir yeteneğim olduğu kanısındayım. 15 Öğretmenliğin bana uygun bir meslek olmadığını düģünüyorum. 16 Öğretmenliğin bir Ģeyler üretip yaratmam için bana ırsatlar vereceğini düģünüyorum. 17 Öğretmenliği proesyonel bir biçimde yürütebileceğime inanıyorum. 18 Ġnsanlara bilmedikleri bir Ģeyleri öğretecek olma düģüncesi beni mutlu ediyor. 19 Öğretmenlik yapan insanlara sempati duyarım. 20 Öğretmen olacağımı düģünmek beni korkutuyor. 21 Bir meslek tercih etme durumunda olanlara öğretmenliği tavsiye etmem. 22 Öğretmen olduğumda yapabileceğim çok Ģey olduğunu düģünüyorum. 23 Öğretmenliğin çalıģma koģulları bana çekici geliyor. 24 Öğretmenlik meslek bilgisi derslerinde baģarılı olmayı önemserim.

Tamamen Çoğunlukla Orta Düzeyde Kısmen Hiç Katılmıyorum 22 25 Öğretmenlik yapan kiģilerle sohbet etmekten hoģlanırım. 26 Eğitim, öğrenme, öğretme ve öğretmenlik konularında tartıģır, konuģurum. 27 Bilgili ve yeterli bir öğretmen olacağımı düģünüyorum. 28 Öğretmenliğin toplumda bana saygınlık kazandıracağına inanıyorum. 29 Halen okumakta olduğum öğretmenlik programını bilerek ve isteyerek seçtim. 30 Öğretmenlik mesleğinin bana sıkıntılar yaģatmasından endiģe duyuyorum. 31 Öğretmenlik yaparak vereceğim eğitim aracılığıyla insanların yaģamına yön vermeyi gurur verici buluyorum. 32 Eğitim, öğrenme, öğretme, öğretmenlik konularında konuģmaktan hoģlanmam. 33 Öğretmen olduğumda çevre taraından bana yeterli değerin verileceğine inanıyorum. 34 Öğretmenlik mesleğinin devamlılığı bana güven veriyor.