SOSYAL BĠLGĠLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ ĠLETĠġĠM BECERĠLERĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ

Transkript

1 1243 SOSYAL BĠLGĠLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ ĠLETĠġĠM BECERĠLERĠNĠN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Özet Gökçe KILIÇOĞLU 1, Hatice GEDĠK 2, Nadire Emel AKHAN 3 Ne Kadar Bilirsen Bil Söylediklerin Karşındakinin Anlayabildiği Kadardır Mevlânâ Bu çalışmada Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının iletişim becerilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışmada öğretmen adaylarının cinsiyet, yaş, üniversitenin bulunduğu bölge, yaşanılan yerleşim merkezi, mezun olduğu lise türü, anne-baba eğitim durumu, kardeş sayısı ve ailenin aylık gelir düzeyi değişkenlerine göre iletişim becerileri arasında anlamlı bir farklılık olup olmadığı araştırılmıştır. Araştırmanın evrenini Türkiye de bulunan üniversitelerin Eğitim Fakültelerinde öğrenim görmekte olan son sınıf Sosyal Bilgiler öğretmen adayları oluşturmaktadır. Örneklem grubunu ise Türkiye nin 7 bölgesinde bulunan üniversitelerden rastgele seçilmiş birer üniversitenin eğitim fakültelerinin Sosyal Bilgiler son sınıfta okuyan öğretmen adayları oluşturmaktadır. Araştırmaya her bölgeden 60 ar öğretmen adayı olmak üzere, toplam 420 kişi katılmıştır. Araştırmada öğretmen adaylarının iletişim becerilerini belirlemek amacıyla Korkut (1996) tarafından geçerliği ve güvenirliği yapılan Ġletişim Becerilerini Değerlendirme Ölçeği (ĠBDÖ) ve öğrencilerin demografik özelliklerini belirlemek için araştırmacılar tarafından hazırlanan Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Elde edilen veriler SPSS paket programında değerlendirilmiştir. Araştırma sonuçlarından elde edilen bulgular ışığında yaş, üniversitenin bulunduğu bölge, yaşanılan yerleşim merkezi, mezun ollunan lise türü, anne-baba eğitim durumu, kardeş sayısı değişkenlere göre öğretmen adaylarının iletişim becerileri arasında anlamlı fark bulunmazken, öğretmen adaylarının cinsiyet ve ailenin aylık geliri değişkenine göre anlamlı farka saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Ġletişim, Ġletişim becerisi, öğretmen adayı. GĠRĠġ Toplumun üyelerini bir arada tutan en önemli sebep, insanın doğası gereği başkalarına ihtiyaç duymasıdır. Ġnsanlar arası etkileşimin temeli iletişimdir. Günlük yaşantıların temeli insan ilişkilerine dayanır ve insanoğlu iletişim sayesinde ilişkilerini düzenler. Ġnsanı insan yapan en önemli özelliklerden biri, iletişim yeteneği ve bunun sonucunda ortaya çıkan kültürel birikimdir (Deniz, 2003). Bu kültürel birikimin yeni nesillere aktarıldığı eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin etkili iletişim becerilerine sahip olması gerekmektedir. Ġnsan, toplumsal yaşantı içinde, başka insanlarla ilişkilerini düzenleyerek çevresine uyum sağlamaya çalışır. Toplum yaşantısı, sosyal etkileme çabaları üzerine kuruludur. Ġnsanlar bilerek ya da bilmeyerek başkalarını etkileme davranışlarında bulunurlar. Ġnsanın kaliteli bir sosyal hayat yaşayabilmesi için iletişim zorunludur (Deniz, 2003). Ġletişim becerisi gelişmiş kişiler, hayatlarında karşılaştıkları sorunlarla daha sağlıklı başa çıkabilmekte, doyurucu ilişkiler geliştirebilmekte ve iş hayatlarında daha başarılı olmaktadır (Yılmaz ve Çimen, 2008). 1 Arş. Gör., Gazi Üniversitesi, Gazi Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü Sosyal Bilgiler Eğitimi Ana Bilim Dalı, Ankara, gokcekilicoglu@gmail.com 2 Yrd. Doç. Dr., Aksaray Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü Sosyal Bilgiler Eğitimi Ana Bilim Dalı, Aksaray, hgedik@aksaray.edu.tr 3 Yrd. Doç. Dr., Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim Bölümü Sosyal Bilgiler Eğitimi Ana Bilim Dalı, Antalya, nesoas@gmail.com

2 1244 Bir anlatma ve anlaşma bilimi olan iletişim, insanlar arasında anlamları ortak kılmadır (Durukan ve Maden, 2010; Yüksel, 2008). Ġletişimin gerçekleşmesinde en etkin rolü üstlenen en temel unsur olan dil ve sözsüz iletişimi kullanma becerisi, kaynağın etkili iletişim kurma becerisini yansıtır (Deniz, 2007). Ġnsanlar arası iletişim, bilgi, düşünce, duygu, tutum ve kanılarla, davranış biçimlerinin kaynak ile alıcı arasındaki bir karşılıklı etkileşim yoluyla bir insandan diğerine bazı kanallar kullanılarak, anlamlarında uzlaşılmış simgeler aracılığıyla ve değişim amacıyla aktarılması sürecidir (Yüksel, 2008). Ġnsanlar arası iletişimde her birey, hem alıcı, hem verici durumundadır. Bir kişinin aldığı mesaj, duygu, düşünce ve davranışlarını ve neticede ne zaman ve nerede iletişim kuracağını etkiler (Durukan ve Maden 2010). Ġletişimde esas amaç bilgi vermektir. Ġletişimle bilgi, düşünce ve görüşler kaynaktan alıcıya aktarılır (Deniz, 2007). Öğrenme ortamında kaynak öğretmen; alıcı öğrenciler; mesaj öğretmenin öğrenciyle paylaşmak istediği düşünce, duygu ve becerilerin yer aldığı içerik; kanal öğretim araç ve yöntemleri; dönüt ise öğrenci tepkileridir (Ergin ve Birol, 2000). Eğitim bir iletişim etkinliği, öğretmenlik de bir iletişim mesleğidir. Ġletişim sürecinde, mesajı iletme görevini üstlenen kaynağa, yani öğretmene öğretim ortamında önemli sorumluluklar düşmektedir. Bu yüzden öğretmenlerin etkili iletişim becerilerine sahip olmaları zorunludur. Ġletişim becerilerinin hizmet öncesinde öğretmen adaylarına kazandırılması gerekir (Dilekmen vd., 2008). Eğitimin sağlıklı bir şekilde yapılabilmesi için özellikle öğretmenlerle öğrenciler, arasında etkili iletişimin gerçekleşmesi gerekir (Çilenti, 1998). Öğrenci başarısında öğretmenin sınıfta yarattığı etkileşim ortamı çok önemlidir. Öğretmen, alan bilgisi yanında iletişim gibi kişisel becerileriyle de öğrenciye model olmaktadır (Yılmaz, Üstün ve Odacı, 2009) Bir öğrencinin sınıfta gösterdiği iletişim davranışı, onun ailesinden, önceki sınıflarda elde ettiği bilgi ve deneyimlerinden veya bir birey olarak hedeflediklerinden bağımsız değildir. Aynı zamanda fiziksel ortamı, giyinilen elbiseler, dersten önce öğrencinin geçirdiği zaman iletişim sistemindeki bağımlı öğelerdir (Yüksel, 2008). Öğrenme bir iletişim ürünüdür. Öğretmen-öğrenci etkileşiminin temelinde, öğretmenin kendisinde bulunan bilgi ve becerileri; davranış değiştirme, geliştirme veya oluşturma amaçlarıyla öğrenciyle paylaşması vardır. Bu paylaşma iletişim yoluyla olur (Deniz, 2007). Öğretmenlerden sadece bilgiyi aktarması değil, öğrencilerinin istenen tutum ve davranışa sahip olabilmesi için onlarla ikna edici iletişim kurması beklenir. Öğretmenin verimliliği, iletişim becerilerindeki başarısına bağlıdır (Deniz, 2007). Ġletişimin etkili olmasında en önemli sorun olan gürültü, bilgi aktarımını olumsuz etkiler. Eğitim ortamında gürültü için alınması gereken önlem, gürültü kaynağının etkisizleştirilmesidir. Öğrenme ortamında gürültünün olumsuz etkilerini gidermenin en iyi yolu, iletinin farklı şekillerde tekrarlanmasıdır (Gökdağ, 2008). Öğretim uygulamalarının verimliliği açısından çok önemli olan öğretim yeterlikleri (Büyükkaragöz ve Çivi, 1997) öğretmen yetiştirme programları vasıtasıyla öğretmen adaylarına kazandırılmalıdır (Yeşil, 2009). Öğretmen öğrenci etkileşiminde öğretmen, kendisinde bulunan bilgi ve becerileri; davranış değiştirme, geliştirme veya oluşturma amaçlarıyla öğrenciyle paylaşır. Bu paylaşma iletişim sayesinde gerçekleşir. Ġletişimdeki başarısızlık eğitimde başarısızlığa sebep olur (Deniz, 2007). Öğretmen adayı, öğrencilerin kişisel ve mesleki yeterliliklerini geliştirmek için özellikle eğiticilerin kolaylaştırıcı ve yönlendirici olmaları gerekir. Öğrencilerin iletişim ve empati düzeyinin gelişmesinde önemli bir yeri olan eğitim sürecinde, öğrencilerde iletişim becerilerinin gelişmesi için ders içeriklerinin ve yöntemlerin daha fazla geliştirilmesi; özellikle ilk yıllardaki öğrencilere yakın ilgi gösterilmesi gerekir (Tutuk, 2002). Çünkü ilgi, öğrenci-öğretmen iletişimini pekiştirir. Ġnsan, sosyal ortamlarda bilgi, beceri ve deneyim kazanmak için diğer insanlarla çeşitli araçları kullanarak iletişim kurar. Ġletişim becerileri bu nedenle insan hayatı için çok önemlidir. Bireyin gelecek hayatındaki başarısı için eğitiminde bu becerinin kazandırılması gerekir. Eğitim kademelerinde iletişim

3 1245 becerilerinin kazandırılmasına çalışılır. Öğretim müfredatlarında yerini alan iletişim becerileri bütün disiplinlerde kazanılması ve etkili kullanılması gereken bir beceridir (Durukan ve Maden, 2010). Ġletişim sosyal bir ihtiyaçtır ve hayat kalitesini doğrudan etkileyen bir değişken olarak hayatımızda yer almaktadır. Ġnsan hayatını kolaylaştıran ve toplumsallaşma sürecinde oldukça etkili olan iletişim, temelde bireyin bilgiye ulaşması ve çevre ile uyumlu ilişkiler kurabilmesini sağlar. Ġletişim beceri düzeyleri yüksek olan öğretmenler daha nitelikli sınıf ortamı oluşturacaklardır. Öğretmenlik mesleğinde farklı iletişim becerilerine gereksinim duyulmaktadır. YÖNTEM Bu araştırmada betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Tarama modelleri, geçmişte ya da halen var olan bir durumu var olduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan araştırmalara uygun bir modeldir (Karasar, 2005). AraĢtırmanın Amacı Bu araştırmanın amacı; günümüz bilgi ve teknoloji çağında iletişimin insanları birçok açıdan etkilediği günümüzde, Sosyal Bilgiler öğretmenliği öğrencilerinin çeşitli değişkenler açısından iletişim becerisi algılarında anlamlı bir farklılık yaratıp yaratmadığını incelemek ve iletişim becerisi düzeylerini değerlendirmektir. Buradan hareketle bu araştırmada; Sosyal Bilgiler Öğretmenliği son sınıf öğrencilerinin iletişim becerisi algılarının cinsiyetlerine, yaşlarına, akademik ortalamalarına, yaşadıkları yere, anne- baba eğitim durumlarına, aile gelir durumlarına, kardeş sayısına, mezun olunan lise türüne göre farklılık gösterip göstermediği sorularına cevap aranmıştır. Evren ve Örneklem Araştırmanın evrenini eğitim fakültelerinin Sosyal Bilgiler öğretmenliğindeki son sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Bu araştırmanın örneklem grubunu ise yedi bölgenin her birinden random yoluyla tespit edilen yedi üniversitenin 4. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Araştırmaya 206 bayan (%49) ve 214 erkek (%51) olmak üzere toplam 420 öğrenci katılmıştır. Veri Toplama Araçları Öğrencilere Korkut (1996) tarafından hazırlanmış olan Ġletişim Becerilerini Değerlendirme Ölçeği (ĠBDÖ) uygulanmıştır. Elde edilen veriler SPSS paket programında değerlendirilmiştir. Bulgular Bu çalışmada Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının iletişim becerilerinin çeşitli değişkenler açısından farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu doğrultuda elde edilen veriler doğrultusunda aşağıdaki bulgulara ulaşılmıştır. Tablo 1: Öğrencilerin cinsiyetlerine göre iletiģim becerisi düzeylerinin karģılaģtırılmasına iliģkin t-testi sonucu p<0.05 Cinsiyet N X SS t p Erkek ,033.00* Bayan ,73 Tablo-1 de araştırmaya katılan 206 kız ve 214 erkek öğrencinin iletişim becerisi algılarındaki ortalama puanlara ilişkin olarak yapılan t-testi sonucu görülmektedir. Bu sonuca göre kız ve erkek öğrencilerin ortalama puanları arasında istatistiksel olarak kız öğrencilerin lehine anlamlı bir fark olduğu belirlenmiştir (t= , p<.05 ). Bu veriye dayanarak, kız öğrencilerin iletişim becerilerini algılama düzeylerinin erkek öğrencilerinkine göre daha yüksek olduğu söylenebilir.

4 1246 Tablo 2: Öğrencilerin yaģlarına göre iletiģim becerisi düzeylerinin karģılaģtırılmasına iliģkin ANOVA testi sonucu YaĢ ve üzeri Toplam Tablo 2 de araştırmaya katılan öğrencilerin belirlenmiş yaş aralıklarına göre iletişim becerisi algılarındaki farklılığı ortaya koymak için yapılan varyans analizi sonucu görülmektedir. Bu sonuç ışığında, öğrencilerin yaş değişkenine göre iletişim becerisi algıları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır (f=1.01 p > 0.05). Tablo 3: Öğrencilerin akademik ortalamalarına göre iletiģim becerisi düzeylerinin karģılaģtırılmasına iliģkin ANOVA sonucu Akademik Ortalama Toplam Tablo 3 te araştırmaya katılan öğrencilerin belirlenmiş akademik ortalamalarına göre iletişim becerisi algılarındaki farklılığı ortaya koymak için yapılan varyans analizi sonucu görülmektedir. Bu sonuca göre, akademik ortalama değişkeni bakımından öğrencilerin iletişim becerisi algıları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır (f=1.08 p > 0.05). Tablo 4: Öğrencilerin yaģadıkları yere göre iletiģim becerisi düzeylerinin karģılaģtırılmasına iliģkin ANOVA sonucu YaĢanılan Yer Köy Kasaba ġehir Büyük Ģehir

5 1247 Toplam Tablo-4 te araştırmamıza katılan öğrencilerin belirlenmiş yaşanılan yer değişkenine göre iletişim becerisi algılarındaki farklılığı ortaya koymak için yapılan varyans analizi sonucu görülmektedir. Bu sonuca göre, yaşanılan yer değişkeni bakımından iletişim becerisi algıları ortalama puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır (f=11 p > 0.05). Tablo 5: Öğrencilerin anne eğitim durumuna göre iletiģim becerisi düzeylerinin karģılaģtırılmasına iliģkin ANOVA sonucu Anne Eğitim Durumu Okuryazar Değil Ġlkokul Ortaokul Lise Üniversite Yüksek Lisans Doktora Tablo 5 te araştırmaya katılan öğrencilerin anne eğitim durumuna göre iletişim becerisi algılarındaki farklılığı ortaya koymak için yapılan varyans analizi sonucu görülmektedir. Bu sonuca göre, anne eğitim durumu değişkeni bakımından iletişim becerisi algıları ortalama puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır (f=1.90 p > 0.05). Tablo 6: Öğrencilerin gelir durumuna göre iletiģim becerisi düzeylerinin karģılaģtırılmasına iliģkin ANOVA sonucu Gelir düzeyi ve üzeri Toplam Tablo 6 da araştırmaya katılan öğrencilerin ailelerinin gelir durumuna göre iletişim becerisi algılarındaki farklılığı ortaya koymak için yapılan varyans analizi sonucu görülmektedir. Bu sonuca göre gelir durumu değişkeni bakımından iletişim becerisi algıları ortalama puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (f=2.71 p >.05).

6 1248 Bulunan farkın hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek için LSD testi yapılmıştır. Sonuçlar 7 de saptanmıştır. Tablo 7: Öğrencilerin gelir durumuna göre iletiģim becerisi düzeylerinin karģılaģtırılmasına iliģkin LSD testi sonucu Gelir Düzeyi ve üzeri ve üzeri ve üzeri 2501 ve üzeri p,013*,011*,369,013*,560,661,011*,560,467,369,661,467 Tablo 7 de görüldüğü gibi öğretmen adaylarının iletişim düzeyleri üzerinde ailenin aylık geliri ile ve olanlar arasında fark olduğu görülmektedir. Tablo 8: Öğrencilerin baba eğitim durumuna göre iletişim becerisi düzeylerinin karşılaştırılmasına ilişkin ANOVA sonucu Baba eğitim Durumu Okuryazar Değil Ġlkokul Ortaokul Lise Üniversite Yüksek Lisans Doktora Toplam Tablo 7 de araştırmaya katılan öğrencilerin baba eğitim durumuna göre iletişim becerisi algılarındaki farklılığı ortaya koymak için yapılan varyans analizi sonucu görülmektedir. Bu sonuca göre öğretmen

7 1249 adaylarının baba eğitim durumu değişkeni bakımından iletişim becerisi algıları ortalama puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır (f=1.15 p > 0.05). Tablo 9: Öğrencilerin kardeģ sayısına göre iletiģim becerisi düzeylerinin karģılaģtırılmasına iliģkin ANOVA sonucu KardeĢ Sayısı Yok ve Üzeri Toplam Tablo 8 de araştırmaya katılan öğrencilerin kardeş sayısına göre iletişim becerisi algılarındaki farklılığı ortaya koymak için yapılan varyans analizi sonucu görülmektedir. Bu sonuca göre kardeş sayısı değişkeni bakımından öğretmen adaylarının iletişim becerisi algıları ortalama puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır (f=46 p > 0.05). Tablo 10: Öğrencilerin mezun olunan liseye göre iletiģim becerisi düzeylerinin karģılaģtırılmasına iliģkin ANOVA sonucu Mezun Olunan Lise Genel lise Anadolu Lisesi Anadolu Öğretmen lisesi Özel Lise Meslek Lisesi Toplam Tablo 9 da çalışmaya katılan öğretmen adaylarının mezun olunan lise türüne göre iletişim becerisi algılarındaki farklılığı ortaya koymak için yapılan varyans analizi sonucu görülmektedir. Bu sonuca göre mezun olunan lise türü değişkenine göre öğrencilerin iletişim becerisi algıları ortalama puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır (f=80 p > 0.05). Sonuç ve TartıĢma Araştırmanın bulgularına genel olarak bakıldığında Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının iletişim becerilerinin yüksek düzeyde olduğu görülmektedir. Bu durum bir öğretmen adayı olması, ilköğretimde

8 1250 görev yapacak olması ve Sosyal Bilgiler dersi gereği multidisipliner bir alanı öğretecek olması dolayısıyla oldukça önemli ve istendik durumdur. Araştırmanın alt problemlerine bakıldığında Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının iletişim becerilerinde cinsiyet, aile gelir durumu değişkenlerine göre farklılaşma göstermekte iken yaş, akademik ortalama, yaşadıkları yer, anne-baba eğitim durumu, mezun olunan lise değişkenine göre bir farklılığa rastlanmamıştır. Öğretmen adaylarının iletişim becerilerinin cinsiyet değişkenin kız öğrenciler lehine farklılaşma göstermesi literatürdeki bulgularla da (Korkut, 1997; Bozkurt, Serin ve Emran, 2003; Tepeköylü, 2007 ) paralellik göstermektedir. Araştırmalar kız öğrencilerin erkek öğrencilere göre iletişim becerilerini daha iyi algılamalarını sosyalleşme sürecine bağlamaktadırlar. Sosyalleşme süreci sırasında kız ve erkeklerin farklı davranışları oluşmaktadır. Bu durum gelişim dönemlerindeki farklılıkla da kendini göstermektedir. Yurt dışında yapılan araştırmalar kadınların beklentilerini, düşündüklerini, kaygılarını daha sık ve daha açık ifade edebildiklerini göstermektedir. Ayrıca kadınların derin arkadaşlık ilişkilerine erkeklerden daha fazla önem verdiklerini diğer insanlara karşı daha duyarlı, sevgi dolu, incelikli, insanlarla olmayı seven özellikler gösterdiklerini vurgulayan çalışmalara da rastlanmaktadır (Tepeköylü, 2006). Bu bilgiler araştırmanın cinsiyet değişkenindeki farklılaşmayı desteklemekte ve kızların iletişim becerilerinin erkeklere oranla daha iyi olduğunu göstermektedir diyebiliriz. Araştırma bulgularındaki bir başka farklılaşma ise aile gelir durumu değişkeninde görülmektedir. Tespit edilen bu bulgu ile ilgili literatürde rastlanılan bir sonuç bulunmamaktadır. Araştırmanın bulguları düşük gelir düzeyine sahip öğretmen adaylarının iletişim düzeylerinin daha düşük olduğunu göstermektedir. Ġletişim becerileri sağlıklı ve sürekli insan ilişkilerinde her birey için önemli olan ve geliştirilmesi gereken becerilerdir. Bu noktada ilköğretimdeki öğrencileri hayatla iletişime hazırlayan bir dersin öğretmenleri olacak Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının iletişim becerilerinin oldukça önemli olduğu görülmektedir. Kaynakça BÜYÜKKARAGÖZ, S. S. ve ÇĠVĠ, C. (1997). Genel öğretim metotları. Ġstanbul: Öz, Eğitim Yay. BOZKURT, N., SERĠN, O., EMRAN, B., (2003). Ġlköğretim Birinci Kademe Öğretmenlerinin Problem Çözme, Ġletişim Becerileri ve Denetim Odağı Düzeylerinin Karşılaştırmalı Olarak Ġncelenmesi. 12. Eğitim Bilimleri Kongresi Bildirileri , Antalya. ÇĠLENTĠ, K. (1998). Eğitim Teknolojisi ve Öğretim, Ankara: Kadıoğlu Matbaası. DENĠZ, Ġ. (2003). Ġletişim Becerileri Eğitiminin Ġlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Ġletişim Becerisi Düzeylerine Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. DENĠZ, K. (2007). Ġlköğretim Ġkinci Kademede Konuşma ve Dinleme Yoluyla Öğrencileri Ġkna Üzerine Bir Araştırma, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara DĠLEKMEN, M., Başcı, Z., Bektaş, F.( 2008). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Ġletişim Becerileri, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2): DURUKAN, E. ; MADEN, S. (2010). Türkçe Öğretmenlerinin Ġletişim Becerileri Üzerine Bir Araştırma, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 1, s ERGĠN, A. ve BĠROL, C. (2000). Eğitimde Ġletişim, Ankara: Anı Yayıcılık. GÖKDAĞ, D.(2008). Etkili Ġletişim, Etkili Ġletişim, Pegem akademi, Ankara. KARASAR, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara. Nobel Yayın Dağıtım. KORKUT, F.,(1996). Ġletişim Becerilerini Değerlendirme Ölçeğinin Geliştirilmesi: Güvenirlik ve Geçerlik Çalışmaları. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi., Cilt:2(7), KORKUT, F., (1997). Üniversite Öğrencilerinin Ġletişim Becerilerinin Değerlendirilmesi. IV. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi Bildirileri. Anadolu Üniversitesi, , Eskişehir TUTUK, A.; Al, D., DOĞAN, S. (2002), Hemşirelik Öğrencilerinin Ġletişim Becerisi Ve Empati Düzeylerinin Belirlenmesi, C. Ü. Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 6 (2).

9 1251 YEġĠL, R. (2009). Sosyal Bilgiler Aday Öğretmenlerinin Sınıf Ġçi Öğretim Yeterlikleri (Kırşehir Örneği), Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Kış 2009, 7(1), s YILMAZ, Ġ. ; Çimen, Z. (2008). Beden Eğitimi Öğretmen Adaylarının Ġletişim Beceri Düzeyleri, Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi / Journal Of Physıcal Educatıon And Sport Scıences, Cilt 10, Sayı 3, s YILMAZ, M., ÜSTÜN, A., ODACI, H. (2009). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Ġletişim Becerileri Düzeylerinin Çeşitli Değişkenlere Göre Ġncelenmesi, Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, Eskişehir. TEPEKÖYLÜ, Ö., (2007). Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu (Besyo) Öğrencilerinin Ġletişim Becerisi Algılarının Bazı Değişkenler Açısından Ġncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Manisa.