2014-2023 İzmir Bölge Kalkınma Planı için Vatandaş Toplantısı DEĞERLENDİRME RAPORU 12 Mayıs 2013 İZMİR *Kapak resmi Vatandaş Toplantısı nda İzmir in en sevdiğiniz yönleri nelerdir sorusunun tartışıldığı oturumun tutanaklarından elde edilen kelime bulutudur.
2014-2023 İzmir Bölge Kalkınma Planı için Vatandaş Toplantısı DEĞERLENDİRME RAPORU Bu çalışma, İzmir Kalkınma Ajansı (İZKA) tarafından Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı nın (TEPAV) teknik desteği ile 2014-2023 İzmir Bölge Planı hazırlıkları kapsamında gerçekleştirilmiştir. Hazırlayanlar İZKA TEPAV 2
İZMİR KALKINMA AJANSI Şehit Fethi Bey Caddesi No:49/1 Birlik Plaza Kat:3 35210 Gümrük İZMİR/TÜRKİYE T: 0232 489 81 81 F: 0232 489 85 05 www.izka.org.tr info@izka.org.tr 2013, İZKA Tüm hakları saklıdır. Bu eserin tamamı ya da bir bölümü, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca kullanılmadan önce hak sahibinden 52. Maddeye uygun yazılı izin alınmadıkça, hiçbir şekilde ve yöntemle işlenmek, çoğaltılmak, çoğaltılmış nüshaları yayılmak, satılmak, kiralanmak, ödünç verilmek, temsil edilmek, sunulmak, telli/telsiz ya da başka teknik, sayısal ve/veya elektronik yöntemlerle iletilmek suretiyle kullanılamaz. Hazırlanmış olan çalışmanın tüm hakları İzmir Kalkınma Ajansı na aittir. Bu İZKA eserinden kaynak gösterilmek suretiyle alıntı yapılabilir. 4
Sunuş İzmir, Türkiye'de bölge planı pratiğinin merkezden yerele taşınmasının Çukurova Bölgesi ile birlikte ilk örneklerindendir. 2006 yılında iki pilot Kalkınma Ajansı'ndan biri olarak kurulan İZKA, ilk aşamada 2010-2013 dönemi bölge planını hazırlamıştır. İlk planın hazırlanması ve uygulanması-ki birbirinden ayrı süreçler olarak düşünülmemesi gerekir-sırasında edinilen deneyimler yeni plan hazırlık sürecinde planlamanın gereklerinin daha iyi yerine getirilmesi konusunda öğretici olmuştur. 2014-2023 dönemini kapsayacak olan İkinci Bölge Planı, geçmiş planlama deneyimini de dikkate alarak tabandan tavana planlama yaklaşımıyla, somut eylemler odaklı ve ilgili tüm aktörlerin planlama sürecine aktif bir şekilde katıldığı bir süreç olarak şekillendirilmektedir. Bu kapsamda İZKA, yeni plan hazırlığı sürecinde bir yandan birçok tema ve sektörde ilgili paydaşlarla birlikte analizler gerçekleştirirken bir yandan da planlama sürecine plandan doğrudan ya da dolaylı olarak etkilenebilecek kesimlerin katılımı konusunda Türkiye'de bir ilk niteliğinde olan Vatandaş Toplantısı nı gerçekleştirmiştir. Toplantıda İZKA nın bölgenin kalkınmasına yönelik çeşitli aktörlerle işbirliği içinde geliştirdiği hedefler yenilikçi yöntemler kullanılarak vatandaşlara danışılmıştır. Bu raporda 12 Mayıs 2013 tarihinde gerçekleştirilen toplantının çıktılarına ilişkin veri analizleri ve değerlendirmeler yer almaktadır. Raporda yer alan değerlendirmeler bölge planının hedefleri oluşturulurken vatandaşların görüşlerinin dikkate alınması anlamında çok önemli katkı sağlacaktır. Çalışmanın her aşamasında katkı sağlayan tüm paydaşlara ve toplantıya katılım sağlayan İzmirlilere çok teşekkür ederiz. Saygılarımızla. 5
Proje Ekibi TEPAV Emin DEDEOĞLU Emre KOYUNCU Ercan ERKUL Selçuk SERTESEN Tunga KÖROĞLU Uğur ERSOY İZKA Doç. Dr. Ergüder CAN Sibel ERSİN Emin Çetin HAŞAR Filiz MOROVA İNELER Sena GÜRSOY Saygın Can OĞUZ Korhan MANGIR Fakı ERGÜL Esra Sermin ATA Betül Yaprak YORĞUN Nurşan KESOVA Mehmet YAZICIOĞLU Aysun AÇIKGÖZ Sedef ÖZER Şebnem AKTOSUN Arın HÜNLER İpek KOCAOĞLU Sinem ÖZDEMİR DURMUŞLAR Halit DURAN Vatandaş toplantısının gerçekleştirilmesinde İZKA ve TEPAV ın yanı sıra gönüllü olarak masa moderatörlüğü yapan hemen hepsi İzmir in çeşitli üniversitelerinde lisans ve yüksek lisans düzeylerdinde öğrenci olan aşağıdaki isimler de önemli pay sahibidir. Katılımcıların toplantıda izlenecek yöntem ile ilgili bilgilendirilmesi; toplantı akışının katılımcılar tarafından takibine yardımcı olunması ve zamanın doğru kullanılması; her katılımcının eşit şekilde görüşlerini ifade edebilmesinin ve tartışmaların konunun dışına çıkmamasının sağlanması ve tartışma oturumlarında masada ifade edilen görüşlerin kaydedilmesi gibi toplantının verimli geçebilmesi için kritik öneme sahip bir çok işlevi gönüllü olarak ve başarıyla gerçekleştiren İzmirli gençlere çok teşekkür ederiz. 6
Masa Moderatörleri: ALİ KAYA GÜLER ASLIHAN KURBAN AYŞEGÜL SİNEM İKTÜEREN AYŞENUR BARIŞ ALTINSOY BARIŞ GÜVEL BERNA AKSU BERNA DURUKAN BİLAL ÖNDER BİLHAN SEZGİN BÜNYAMİN ÖZKÜR CANSU DEMİREL CANSU KAYA CEM ASLAN CEREN İNDİBİ ÇINAR GÜRSEL DİDEM SEDA AKKUŞ DİLARA KAYA DİLAY GÜLŞEN DİLBER GÜLTEKİN ECE GÜRSOY EDA ŞENER EGE YÜZBAŞI ELİF BABACAN ELİF ESRA AYDIN ELİF PAMUKÇU EMEL ŞEN EMİNE ATAGÜR ERAY ONGAN ERKAN BAHAN ESRA DORUK ESRA VARDAR EZGİ DİLARA GÖKÇE EZGİ DİNÇTÜRK EZGİNUR FATMA UYGUN FULDEN KAHYAOĞLU FURKAN TURAN GÖKÇE ATLIHAN İNCE GÖKHAN CURA GÖZDE ÖZDİLEK HAKAN DİNÇER HANDE GÜLSEVEN HANDE ÖDEV HÜLYA BERRAK AVŞAR HÜLYA BOZOGLU IRMAK ÖZTÜRK IŞIN SÖZEN İBRAHİM BURAK YILMAZ İKBAL ÇETİNEL İLAYDA ÜZEN İNCİ MISIRLI MEHMET GÜNDOĞAR MEHMET YİĞİT IŞIK MERT CAN MERVE DÖLENEKEN MUCİZE ACAR MUSTAFA SERKAN KARA MÜCAHİT ÖZDEN MÜGE ANAR MÜGE DOĞANER DEMİRTAŞ MÜGE ÖZBEKLER NADİ MERT AŞÇI NAZLI SARIKAN OĞULCAN ESMER ÖMER AVCI ÖZLEM YEŞİLIRMAK PELİN GÜLHAN PINAR KORKMAZ RABİA KARADUMAN RECEP ÇAKIRBEY RENGİM EGE ÇOBANKARA RÜVEYDA ÇALIŞKAN SADIK DEMİRBAŞ SELMAN DEMİRÖZ SENA GÜNEY SERDAR AKİL SİNAN HASKIRIŞ TALAT AKA TUĞBA ACİL TUĞÇE ÇELENK VİCDAN ÖZCAN YAĞMUR ATALAY YAĞMUR GÖKHAN YALÇIN YILMAZ ZAFER KEMAL KAYA ZEYNEP ELBURZ ZİYA CAN YEŞİL ZİYA ÖZMALKOÇ ZÜLFİYE BERİL 7
İÇİNDEKİLER SUNUŞ... 5 YÖNETİCİ ÖZETİ... 9 1. AMAÇ VE YÖNTEM... 11 2. BULGU VE ANALİZLER... 12 2.1 GENEL BULGULAR... 12 2.2 ANALİZLER... 15 2.3 İZMİR ALGISI... 17 2.4 BÖLGE PLANI EKSENİNDE ÖNCELİKLER... 23 2.5 ÖNCELİKLERİN İÇ DEĞERLENDİRME BULGULARI... 27 2.6 EKSEN BAZLI ANALİZLER... 46 3. DEĞERLENDİRME VE ÖNGÖRÜLER... 61 3.1 DEMOGRAFİK VE VİZYONER DEĞERLENDİRME... 61 3.2 TEMATİK BULGULAR VE DEĞERLENDİRMELER... 63 3.3 EKSEN VE ÖNCELİKLER İLİŞKİSİNE DAİR DEĞERLENDİRMELER (ANKETLER)... 63 3.4 ÖNCELİKLİ HEDEFLERE DAİR GEREKÇELENDİRME VE EYLEM ÖNERİLERİ... 65 4. EKLER... 70 4.1 OY DAĞILIM TABLOSU (TÜM SORULAR)... 70 4.2 DETAYLI BULGULAR... 72 8
Yönetici Özeti İzmir Vatandaş Toplantısı, bölge planı hazırlıkları çerçevesinde İZKA tarafından tematik, sektörel ve mekansal özellikler taşıyan paydaş toplantıları ve analizlere dayalı olarak geliştirilen taslak hedeflerin İzmir in geleceği ile ilgili beklentilerle birlikte vatandaşa danışıldığı bir toplantıdır. Toplantıya cep telefonları aracılığıyla rastlantısal yönteme dayalı olarak gönderilen sesli mesajlara geri dönerek çağrı merkezi aracılığıyla teyitleri alınan vatandaşlar katılmıştır. Katılımcılar cinsiyet, oturulan mahalle gibi çeşitlilikleri gözeten bir dağıtım kuralı uygulanarak 6-8 kişilik masalara yerleştirilmişler ve bu masalarda birbirlerini dinleyerek oluşturdukları görüşlerini oylama cihazları aracılığıyla iletmişlerdir. Sonuçlar eşzamanlı olarak görülmüş ve vatandaşlar taslak hedeflere ilişkin görüş ve önerilerini önlerindeki formlara detaylı bir şekilde aktarmıştır. Bu rapor söz konusu toplantıda ortaya çıkan bulguların analizi ve bulgulara dayalı değerlendirmeleri içermektedir. Raporun birinci bölümünde toplantının amacı ve kullanılan yöntem özetlenmiştir. Toplantı bir arama konferansı olarak değil, bir danışma toplantısı olarak tasarlanmıştır. Burada temel amaç İZKA nın koordinasyonunda farklı paydaşlarla işbirliği içine geliştirilen kalkınma stratejilerinin vatandaşlara danışılmasıdır. Bu amaçla hem toplantının daveti hem de yönetimi yenilikçi yöntemler kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Örneğin, katılımcıları rastlantısal bir şekilde davet edebilmek için mobil iletişim teknolojileri kullanılmıştır. Toplantı sırasında ise oylama araçları kullanılarak katılımcıların her soruya verdikleri yanıtların sonuçları anında ekranlara yansıtılmıştır. Toplantıda demografik yapının genç kesimi tam olarak içermediği bulgusundan hareketle öncelik ve hedeflerin 2023 İzmir ine katkısı açısından önemine ilişkin değerlendirmeler oylama cihazları aracılığıyla toplantıda görev alan ve İzmir üniversitelerinde okuyan masa moderatörlerine ve salonda çalışan görevlilere de uygulanmış, bu yolla hem genç kesimin temsili öngörülmüş, hem de örneklemin sayısal genişliği sağlanmıştır. İkinci bölümde toplantı çıktılarının analiziyle ortaya çıkarılan temel bulgulara yer verilmiştir. Bu bölüm katılımcıların demografik profilleri, İzmir in bugünü ve geleceğine yönelik görüş ve beklentileri, taslak kalkınma hedeflerine yönelik görüşlerine yönelik analizleri içermektedir. Kısaca katılımcıların %90'ı 35 yaş üzerinde, % 77'i erkek ve eğitim düzeyleri ortalamanın üzerindedir. Geleceğin İzmir'ine yönelik seçenekli sorular değerlendirildiğinde sosyal sorunlarını çözmüş güvenli kent, planlı kent, bilim ve teknoloji kenti ve temiz, yeşil kent seçenekleri ön plana çıkmaktadır. Planın üç ana ekseni olan ekonominin güçlendirilmesi, yaşam kalitesinin arttırılması ve sosyal dayanışma ve bütünleşmenin sağlanması seçeneklerinin ağırlıklandırıldığı bölümde katılımcılar ekonominin güçlenmesini en önemli eksen olarak seçmiştir. İkinci en önemli eksen ise yaşam kalitesinin artırılmasıdır. Değerlendirme ve öngörüler raporun üçüncü bölümünü oluşturmaktadır. Bu bölümde bir önceki analizlerden ortaya çıkan sonuçlar ortaya konulmuştur. Yaş, gelir ve eğitim durumu gibi değişkenlere göre değerlendirmeler, öne çıkan temalara ilişkin görüşler, gelişme eksenleri ve alt kategorilere yönelik bulgular ve katılımcıların eylem önerileri bu bölümde özetlenmiştir. Son olarak, ekler bölümünde toplantıda elde edilen çıktıların detayları paylaşılmaktadır. 9
10
1. Amaç ve Yöntem Vatandaş toplantısının amacını ve içeriğini nasıl tasarlamak gerektiğine ilişkin hazırlık aşamasında temelde iki seçenek üzerinde durulmuştur. İlki, katılımcılara herhangi bir strateji çerçevesi sunmadan sorunlarını ve önceliklerini bildirmelerini, gerekçelerini tartışmalarını ve çözüm önerilerini iletmelerini sağlayacak bir yöntem geliştirmektir. Fakat bu seçenek bir önceki planlama dönemindeki deneyimlerini göz ardı eden bir yaklaşım olacağı için ikinci alternatif üzerinde durulmuştur. Toplantı yine katılımcıların öncelikli sorunlarını, gelecekte nasıl bir İzmir hayal ettiklerini dile getirebilecekleri ve fakat ardından İZKA tarafından yeni plan dönemi için ortaya konulan taslak strateji çerçevesi üzerinde tartışabilecekleri bir nevi vatandaşa danışma işlevi görecek bir içerik ile tasarlanmıştır. Kısaca amaç bir anlamda İZKA'nın belirlediği önceliklerin vatandaş gözü ile ne anlam ifade ettiğini görmektir. Toplantıyı gerçekleştirmek için kullanılan yöntemi birkaç başlık altında özetleyebiliriz. Ilk olarak İzmir in çeşitliliğini temsil yeteneğine sahip bir vatandaş grubunu bir araya getirebilmek için mobil iletişim teknolojilerinden yararlanılmıştır. Rastlantısal bir dağılımla cep telefonlarına atılan sesli mesajlara olumlu yanıt veren katılımcılar toplantıya davet edilmiştir. Toplantı başlarken katılımcılar cinsiyet, oturulan mahalle gibi kriterlerin eşit dağıtıldığı bir şekilde 6-8 kişilik masalara yerleştirilmiştir. Toplantı yukarıda da ifade edildiği gibi bir danışma aracı olarak tasarlandığı için bir önceki planlama döneminde edinilen kazanımlara ve yaşanan sorunlara ilişkin bir bilgilendirme sunumunun yapılması ihtiyacı doğmuştur. Bu kapsamda İzmir de bölgesel kalkınma politika ve uygulamaları açısından son dönemde gelinen noktanın değerlendirildiği ve gelecek öngörülerini katılımcılarla paylaşıldığı bir sunum gerçekleştirilmiştir. Toplantının nasıl yönetileceği, yöntemin en detaylı çalışıldığı alandır. Etkileşimli, katılımcı bir anket uygulaması olarak da görülebilecek toplantıda kullanılan yöntem temelde oylama, tartışma ve katılımcı formlarının doldurulması olarak üçe ayrılabilir. Katılımcılara bir yandan oylama cihazlarının kullanımına dayalı ve yanıtları eşzamanlı olarak ekranlarda görülebilen çoktan seçmeli sorular sorulmuş bir yandan da tartışma oturumları gerçekleştirilerek vatandaşların bildirimleri gönüllü masa moderatörleri tarafından kayıt altına alınmıştır. Bunlara ek olarak katılımcılar önlerindeki formları doldurarak görüşlerini detaylı bir şekilde iletmişlerdir. Bu sırada bir ana moderatör tüm sürecin akışını yönetirken masalarda katılımcılarla birlikte oturan masa moderatörleri sürecin işleyişini kolaylaştırmış ve tartışmaları kayıt altına almıştır. 11
2. Bulgu ve Analizler 2.1 Genel Bulgular İZKA tarafından hazırlanan taslak niteliğindeki 80 hedef, vatandaş toplantısında katılımcıların rahatça anlayabilmeleri ve toplantı akışınının sağlanabilmesi amacıyla toplulaştırılmış, kullanılan teknik ifadeler sadeleştirilmiş ve ortaya aşağıdaki 39 hedef çıkmıştır. Toplantıda değerlendirilen hedefe 2023 İzmirine katkısı açısından katılımcıların verdikleri ağırlıklar (5 üzerinden) şu şekildedir: EKSEN 1.İZMİR'İN EKONOMİSİNİ GÜÇLENDİRMEK Soru no S17 Öncelik Alanı Hedef No 1.1.1 S18 1.1.2 S19 1.1. Özel 1.1.3 Sektörün S20 Güçlendirilmesi 1.1.4 S21 1.1.5 S22 1.1.6 S23 S24 1.2 Sürdürülebilir Üretim ve Hizmet Sunumunun sağlanması 1.2.1 1.2.2 S25 1.3.1 S26 1.3. İzmir'in Akdeniz'de Bölgesel Çekim Merkezi Haline Getirilmesi 1.3.2 S27 1.3.3 Hedefler Firmalar, üniversiteler ve kamu kurumları arasında işbirliği ve koordinasyon sağlanmalıdır. Bilim ve teknoloji alanında insan kaynakları geliştirilmelidir. Yüksek teknoloji ve yenilik üretimi özendirilmeli, yenilik için gerekli araştırma altyapısı sağlanmalıdır. İş kurma/girişimcilik ortamı geliştirilmeli, iş kurma ve yatırım süreçleri kolaylaştırılmalıdır. Sanayi üretiminde fiziksel altyapı güçlendirilmelidir. Üretim ve hizmet sektörlerinde verimlilik artışı sağlanmalıdır. İnsan sağlığı ve çevreye duyarlı üretim ve hizmet geliştirilmelidir. Sanayi kuruluşlarında, evlerde ve işyerlerinde enerji tasarrufu artırılmalıdır. İzmir'e rekabet gücü sağlayabilecek yeni alanlarda yatırımlar artırılmalıdır. İzmir'in rekabetçi olabileceği sektör ve alanlarda Dünya ve Akdeniz bölgesinde tanınırlığı artırılmalıdır. İzmir'e ulaşım ve İzmir'den yurtiçi - yurtdışı merkezlere ulaşım kolaylaştırılmalı, çeşitlendirilmelidir. 12 Ağırlıklar 3,86 4,01 3,92 3,99 3,95 3,96 4,23 3,97 3,96 4,11 3,97
EKSEN 2: İZMİR'İN YAŞAM KALİTESİNİ İYİLEŞTİRMEK S30 Öncelik Alanı Hedef No 2.1.1 Hedefler İzmirlinin gündelik yaşam içinde deniz ile ilişkisi güçlendirilmelidir. S31 S32 2.1 Kentsel Yaşam Alanlarının İyileştirilmesi 2.1.2 2.1.3 Kentsel yeşil alanlar artırılmalıdır. Kentsel dönüşüm uygulamalarında İzmir'e özgün özellikler ve öncelikler dikkate alınmalıdır. Kentsel gelişimin planlanmasında S33 2.1.4 yeşil ulaşım, verimli ve temiz enerji kullanımı önceliklendirilmelidir. Sanayide, evlerde ve iş yerlerinde S34 2.2.1 yenilenebilir enerji ve doğalgaz kullanımı yaygınlaştırılmalıdır. Sanayi gelişirken aynı zamanda S35 2.2.2 endüstri kaynaklı atıkların ve emisyonların azaltılması ve arıtılması sağlanmalıdır. 2.2 Çevrenin Evsel kullanımdan kaynaklanan S36 Korunması ve 2.2.3 atıksu ve katı atıklarda geri dönüşüm Geliştirilmesi uygulamaları yaygınlaştırılmalıdır. S37 2.2.4 S38 2.2.5 S39 2.3.1 S40 2.3 Ulaşım ve Bilişim Hizmet ve Altyapılarının Geliştirilmesi 2.3.2 S41 2.3.3 S42 2.4.1 S43 2.4 Eğitim 2.4.2 Kalitesinin ve S44 Becerilerin Geliştirilmesi 2.4.3 İçme suyu, kanalizasyon, çöp toplama ve depolama gibi çevresel altyapı hizmetleri iyileştirilmelidir. İzmir'e özgü doğal varlık ve hassas doğa alanları korunmalıdır. İzmir merkezi ile ilçeler ve köyler arasındaki ulaşım bağlantıları güçlendirilmelidir. Kent içi ulaşım, farklı ulaşım türlerinin kullanılması ile geliştirilmelidir. Bilgi ve iletişim altyapısı güçlendirilmelidir. Eğitim ve öğretimde yenilikçi model ve yöntemler kullanımıyla uluslar arası nitelikte öğrenciler yetiştirilmelidir. Okul öncesi eğitim yaygınlaştırılmalıdır. Yaşam boyu eğitim yaygınlaştırılmalıdır. Ağırlıklar 3,82 4,05 4,22 4,15 4,07 4,09 4,09 4,23 4,20 3,91 4,23 4,03 4,12 3,81 4,01 S45 2.4.4 Mesleki eğitimin kalitesi artırılmalıdır. 4,16 S46 2.4.5 Üniversitelerdeki bölümler ve eğitim programları İzmir'deki ihtiyaca yönelik olarak tasarlanmalıdır. 3,87 13
EKSEN 3 : İZMİR'DE SOSYAL DAYANIŞMA VE BÜTÜNLEŞMEYİ SAĞLAMAK S50 Öncelik Alanı Hedef No 3.1.1 S51 3.1.2 S52 S53 3.1 Sosyal İçerme ve İşgücüne Katılımın Sağlanması 3.1.3 3.1.4 S54 3.1.5 S56 3.2.1 S57 3.2 İlçeler Arası Farklılıkların Giderilmesi 3.2.2 S59 3.3.1 S60 S61 3.3 İşbirliklerinin Geliştirilmesi ve Halkın Karar Alma Süreçlerine Katılımı 3.3.2 3.3.3 S62 3.3.4 Hedefler Kayıtdışı istihdamla mücadele edilmelidir. İş arayanların uygun işlere erişimi kolaylaştırılacaktır. İş güvenliği ve işçi sağlığı koşulları iyileştirilmelidir. Göçle gelenler, gençler, kadınlar, engelliler ve yaşlılar gibi dezavantajlı grupların sosyal, kültürel ve ekonomik yaşama katılmaları ve hizmetlere erişimleri sağlanmalıdır. Sosyal yardımların etkinliği artırılmalıdır. Kırsal alanlarda yaşam koşulları geliştirilmelidir. Sosyal nitelikli kamu hizmeti sunan kurum ve kuruluşların kapasitesi, fiziki olanakları ve teknoloji kullanımı artırılmalıdır. İzmir'deki kurumlar arasındaki diyalog ve birlikte çalışma kültürü geliştirilmelidir. Kurum ve kişilerin fikir ve ihtiyaçlarına yönelik proje oluşturma ve uygulama becerileri artırılmalıdır. Kurumların, vatandaşların tercihlerine daha duyarlı, şeffaf ve hesap verebilir ve katılımcı olmaları sağlanmalıdır. İlde sivil toplum ve gönüllülük teşvik edilmeli, Sivil Toplum Kuruluşları (STK) güçlendirilmelidir. Ağırlıklar 4,08 3,95 4,23 3,86 3,55 4,00 4,10 4,05 3,93 4,33 4,09 14
2.2 Analizler Toplantıda elde edilen verilerin analizi aşağıda sunulmaktadır. 2.2.1 Demografik Bilgiler Toplantıya katılım vatandaş düzeyinde 386 kişi olarak gerçekleşmiş olup, yarıdan fazla katılımcının 45-60 yaş bandında, toplamda yaklaşık %90 ının 35 yaş üzerinde olduğu izlenmektedir. Katılımcıların %77,3 lük dilimi erkek olup, özellikle toplantı gününün anneler günü ile çakışmasının cinsiyet profilini etkilediği gözlenmiştir. Katılımcıların eğitim düzeyinin ilk öğretim, lise ve 4 yıllık yüksek öğretim düzeyinde yoğunlaştığı izlenmekte, lise ve yükek öğretim toplamının % 55,8 e ulaştığı görülmektedir. Bu bağlamda toplantının eğitim düzeyi yüksek bir platform olduğu belirtilmelidir. 15
Katılımcıların büyük bir oranı (% 69,8) uzun dönemli olarak İzmir de yaşayan vatandaşlar olduğu dikkat çekicidir. Katılımın büyük oranda merkezden olduğu belirgindir. Katılımcıların yarıya yakınının emekli olduğu (%46,3), yaklaşık her dört kişiden birinin ise ücretli çalışan olduğu görülmektedir. 16
Gelir düzeyinin ortalama 1000-5000 TL bandında olduğu görülmekle birlikte, genel deneyimler paralelinde kişilerin gelirlerini az gösterdikleri riski saklı tutulmalıdır. 2.3 İzmir Algısı Toplantıda İzmir e yönelik algıları ölçmek amacıyla sorulan sorulardan ilki şudur: Genel olarak düşünecek olursanız kendinizin ve ailenizin şu anki hayat şartlarından ne kadar memnunsunuz? 2.3.1 Değerlendirme Oylama sonuçlarından da anlaşılabileceği üzere İzmirlilerin hayat şartlarına ilişkin görüşleri çeşitlilik arz etmektedir. Bu çeşitli görüşleri sınıflandırmak ve analiz edebilmek için iki farklı yöntem seçilebilir: memnuniyet ve memnuniyetsizlik alanlarını iki ana başlık altında sıralanması ve tematik olarak hangi alanlarda memnuniyet/memnuniyetsizlik belirtildiği nin sınıflandırılması. 17
Bu bölümde sorulan ilk iki soruda ortaya çıkan tartışma notlarının derlenmesinde, bu iki yöntemi birbirleriyle harmanlayarak bir analiz yapılmıştır. Bu analiz yapılırken yine toplantının soru seti içinde yer alan İzmir in en sevdiğiniz yönü nedir? ve İzmir in en sevmediğiniz yönü nedir? şeklindeki açık uçlu sorulara verilen yanıtlardan da yararlanılmıştır. Ayrıca, toplantıda katılımcılar tarafından ortaya konan görüşlerin ana eksenlerini yansıtan görüşleri içeren bir seçki de kimi bölümlerin sonuna eklenmiştir. 2.3.1.1 Memnuniyet alanları Genel olarak düşünecek olursanız kendinizin ve ailenizin şu anki hayat şartlarından ne kadar memnunsunuz? sorusuna olumlu yanıt veren katılımcıların büyük çoğunluğu memnuniyetlerinin İzmir de yaşıyor olmaktan, İzmirli olmaktan kaynaklandığını belirtmektedir. Kentin sosyal dokusu, toplumsal ilişkilerin düzeyi ve kent hizmetleri konusundaki olumlu görüşler bu memnuniyetin oluşmasına katkı sağlamaktadır. Ancak İzmir in ekonomik kalkınmışlık düzeyi, istihdam olanakları ve çeşitli geçim kaynakları gibi konular memnuniyetler belirtilirken çok fazla konu edilmemektedir. Memnuniyetsizlik belirten katılımcıların yorumlarında özellikle, İzmir le doğrudan ilintili olan ya da olmayan, ekonomik sorunların ortaya konuyor olması da bu tabloyu destekler bir nitelik göstermektedir. Öne çıkan katılımcı görüşleri: Memnun olmasam başka şehirde yaşarım. Ailem için olanaklarım var. Emekli kenti ve bende emekliyim bu nedenle memnunum. İzmir eşittir huzur benim için. Türkiye geneli baktığımızda ülkede yaşanabilecek en ideal şehir İzmir. Yaşayan insanlar hayattan zevk alabilen insanlar var burada. Yapılan metro çalışmalarıyla daha da yaşanabilir olacak. 2.3.1.2 Memnuniyetsizlik Alanları: Memnuniyet belirten katılımcılardan farklı olarak, memnuniyetsizliklerini belirten katılımcıların gerekçelerini çeşitli tematik başlıklar altında incelemek mümkün görülmektedir. Genelde geçim sıkıntısı, işsizlik ve ulaşım gibi konulardaki sorunlar üzerinde yoğunlaşan bu gerekçelendirmeler, İzmir in gelecek planını hazırlarken hangi yatırımların, hangi öncelikleri göz önünde bulundurularak ve ne türden yöntemlerle yapılması gerektiğine dair de ipuçları sunmaktadır. Ekonomi/İşsizlik: Memnuniyetsizlik ifade eden katılımcıların öne sürdükleri birincil nedenlerin yaşadıkları geçim sıkıntılarına yönelik olarak ortaya çıktığı görülmektedir. Kimi katılımcılar İzmir özelinde iş imkânlarının giderek sınırlı olmaya başladığından bahsederken, kimileri de ülke genelindeki işsizlik sorununun İzmir i de etkilediğinden söz etmektedirler. İşsizlik sorunu özellikle, genç ve eğitimli vatandaşların iş bulma sorunları üzerinde yoğunlaşmakta olup, özellikle emekli olduklarını belirten katılımcılar, kendileri için İzmir in iyi 18
bir hayat standardı sunduğunu ancak çocuklar ve gençler için yeterli ekonomik/sosyal olanakları sunamadığını belirtmektedir. Bunun yanında çalışma şartlarının güçlükleri (ulaşım imkânları, ücret düzeyleri ve iş güvencesi vb. konularda) konusunda memnuniyetsizliklerini ortaya koyan katılımcılar da bulunmaktadır. Ekonomik anlamda hayat şartlarının ağırlığından genelde ulusal düzeyde bir sorun olarak bahseden katılımcıların arasında aynı zamanda gelir adaletsizliğinin yarattığı sorunları işaret edenler de yer almaktadır. Kente ilişkin sorunlar(ulaşım, sosyal hizmetler, vb.): Kent hizmetlerine dair dile getirilen memnuniyetsizliklerin başında kent içi ulaşım, yani toplu taşıma araçlarının düzenlenmesi, kaldırımların durumu ve trafik sıkışıklıkları gibi konular gelmektedir. Özellikle belediye otobüslerinin seferlerinin sıklığı ve zamanlaması konusunda yaşanan sorunlar gündeme getirilmekte olup, bunun yanında, kaldırımların ve karayollarının kapasitelerinin yetersiz olduğuna ilişkin yorumlar da yapılmaktadır. Ulaşımla ilgili konuların yanı sıra kentsel hizmetlere ilişkin olarak dile getirilen memnuniyetsizlik konularından bir diğeri ise çevre temizliğidir. Gerek karada (sokak, cadde ve mahallelerdeki temizlik sorunları) gerekse de Körfez in sularına ilişkin sorunlar dile getirilmektedir. Başta da belirtildiği gibi bu sorunlar İzmir in en beğenmediğiniz yönü? başlıklı soruya verilen yanıtlarda da net olarak ortaya çıkmaktadır. Söz konusu görüşler daha kapsamlı olarak bir sonraki bölümde Genel olarak düşünürseniz İzmir in mevcut durumundan ne kadar memnunsunuz? sorusunun yanıtları ile birlikte incelenecektir. Öne çıkan katılımcı görüşleri: İzmir in olanaklarından memnun değilim. Gençlerin işsizliği bizi mutsuz ediyor. Yaşlıların gelmesi ve işsizlik dolayısıyla gençlerin göç etmesinden üzüntü duyuyoruz. Hayat çok pahalı olduğu için yaşamdan memnuniyetsizim. İzmir de yaşam bizim için iyi ancak çocuklarımız için zor çünkü iş yok. İzmir de istihdam probleminin oldukça yüksek düzeyde olduğunu düşünüyorum. Özellikle nitelikli üniversite mezunlarının çalışabileceği alanların dar olduğunu ve sanayileşmenin kısıtlı olduğu görülüyor. Maaşım yetersiz kalıyor birçok şeye yetişemiyorum. Metro uzun süredir yapılmıyor. Ahmet Piriştina zamanında İzmir çok güzeldi. Çok iyi olacağını düşünmüyorum. Alım gücü azaldı. Gelir adaletsizliği var. Toplantıda İzmir e yönelik algıları ölçmek amacıyla sorulan sorulardan ikinci soru: 19
Genel olarak düşünecek olursanız İzmir in mevcut durumundan ne kadar memnunsunuz? 2.3.1.3 Memnuniyet Alanları: Genel olarak düşünecek olursanız İzmir in mevcut durumundan ne kadar memnunsunuz? sorusu başlığı altında yapılan tartışmalarda memnuniyet ifade eden katılımcılar temel olarak iki konu üzerinde durmaktadır. İzmir in rahat yaşamayı sağlayan kent kültürü Vatandaşlar arasındaki medeni toplumsal ilişkiler Katılımcılar İzmir de yaşamaktan memnun olmalarına gerekçe olarak, vatandaşların yaşam tarzlarına saygılı bir kent ortamının var olmasına ve bu durumun sosyal dayanışmayı ve bütünleşmeyi kolaylaştırdığına vurgu yapmaktadırlar. Burada söylenenlere paralel olarak, katılımcıların "İzmir'in en sevdiğiniz yönü nedir?" sorusuna verdikleri yanıtlarda en ön plana çıkanlar benzer niteliğe sahiptir; İzmirlilerin kendine özgü yaşam biçimine sahip olması, İzmir'in sahip olduğu doğal güzellikler ve kentin konumu, İzmir'in huzurlu, sakin ve güvenli bir kent olması Katılımcıların büyük çoğunluğu İzmir'in en sevdikleri yön olarak İzmir'de yaşayanların çağdaş, hoşgörülü, demokrat, kültürlü, özgür düşünen ve iletişime açık insanlar olmalarını ifade etmektedir. Kentin çok kültürlü, huzurlu ve insanlara 20
(özellikle kadınlara) özgürce yaşama imkânı fırsatı sunan bir yapıya sahip olduğu vurgulanmaktadır. Buna bağlı olarak katılımcıların önemli bir bölümü İzmir'in huzurlu ve güvenli bir şehir olduğunu ifade etmektedir. Kentin sevilmesinin bir diğer önemli nedeni olarak sahip olduğu doğal güzellikler ve bulunduğu konum beyan edilmektedir. Denizle iç içe olması, kordon boyuna sahip olması, ikliminin yaşanabilir olması ve çevresinde Foça, Çeşme gibi tatil beldelerinin bulunması İzmir'in öne çıkan özellikleri olarak dile getirilmektedir. Nihai olarak, İzmir'in bir kültür ve turizm kenti olması, ulaşımının rahat olması, kentte eğitim düzeyinin yüksek olması (üniversite kenti olması) ve diğer kentlere kıyasla daha ucuz bir kent olması konusunda da az sayıda katılımcı görüş bildirmiştir. 2.3.1.4 Memnuniyetsizlik alanları: Memnuniyet alanlarının aksine, Genel olarak düşünecek olursanız İzmir in mevcut durumundan ne kadar memnunsunuz? sorusu kapsamında alınan notlar arasında memnuniyetsizlik alanları çeşitlenmektedir. Bu alanlar, ulaşım/altyapı hizmetleri ile genel olarak yerel yönetim hizmetlerine ilişkin memnuniyetsizlikler olarak iki başlık altında toplanabilmektedir. Ulaşım altyapı hizmetleri başlığı altında dile getirilen görüşler metronun tamamlanması, eski otobüslerin kaldırılması, otobüs hatlarının çeşitlendirilmesi, kaldırım ve yolların tüm vatandaşların ihtiyaçlarına göre düzenlenmesi gibi öneriler etrafında dile getirilmektedir. Genel olarak yerel yönetim hizmetlerine ilişkin memnuniyetsizlikler ise şu başlıklar altında sıralanmaktadır. Çevre kirliliği, İmar düzensizliği, İzmir in tarihi ve kültürel olarak yeteri kadar tanıtılamaması, Dezavantajlı gruplara yönelik olarak sosyal programların yetersizliği, Engellilere yönelik düzenleme de destekleme hizmetlerinin eksikliği Yeni yeşil alan yaratma çalışmalarının yetersizliği. Yine bu görüşlere paralel olarak, katılımcıların" İzmir'in en sevmediğiniz yönü nedir?" sorusuna verdikleri yanıtları incelendiğinde benzer öneriler ve memnuniyetsizliklerin ortaya konduğu gözlemlenmektedir. Öncelik sırasına göre; kentleşme ve altyapı sorunları, belediye hizmetlerinden memnuniyetsizlik, çevre kirliliği, gençler, yaşlılar ve engellilere yönelik politikaların eksikliği ve tarihi, kültürel varlıkların yeterince değerlendirilememesi başlıkları ön plana çıkmaktadır. 21
Katılımcıların büyük çoğunluğu İzmir'in en sevmedikleri yönü olarak plansız kentleşmeyi ve altyapı sorunlarını işaret etmektedir. Ulaşıma ilişkin öne çıkan görüşler ise trafik düzenlemelerinin yetersizliği, etkin bir toplu taşım sisteminin oluşturulamaması, otopark kapasitesinin çok yetersiz olması, yolların kapasitesinin yetersiz olması, yaya ve bisiklet dostu düzenlemelerin yetersizliği ve kaldırım işgalleri şeklinde sıralanmaktadır. Kentleşme ile ilgili ifade edilen diğer problemler ise; gecekondu alanlarının çokluğu, kent içinde sanayi ve konut alanlarının iç içe geçmiş olması, yeşil alanların çok kısıtlı olması ve deprem riski olan konutlara yönelik denetimlerin yetersizliği olarak değerlendirilmektedir. Altyapı anlamında özellikle kanalizasyon, doğalgaz ve elektrik şebekelerinin yetersiz olması, sıklıkla su baskınlarının yaşanması ve belediyelerin kazı çalışmalarının çok sık tekrarlanması vurgulanmaktadır. Yerel yönetimin hizmetlerinden memnuniyetsizlik İzmir'in sevilmeyen yönlerinden öne çıkan bir diğer yaklaşımdır. Bu bağlamda temizlik ve ulaşım hizmetlerinin kalitesinin düşüklüğü, çalışanların vasıfsızlığı ve yerel yönetim birimleri arası iletişimsizlik sorunları dile getirilmektedir. Katılımcıların önemli bir bölümü kentsel çevrenin yeterince temiz olmadığını, hava ve deniz kirliliğinin önemli düzeylere ulaştığını, çöp toplama hizmetlerinin etkin sunulamadığını ve özellikle Aliağa 'da faaliyet gösteren işletmelerin çevreye zarar verdiğini vurguluyorlar. Yukarıda ifade edilen sorunlar kadar olmasa da katılımcıların kayda değer kısmı gençler, yaşlılar ve engellilere yönelik hizmetlerin yeterli olmadığını ifade etmektedir. İzmir in geleceğine yönelik beklentileri öğrenmek adına sorulan soru şu şekildedir: Yakın gelecekte İzmir in nasıl bir gelişme göstereceğini düşünüyorsunuz? 22
2.3.1.5 Masa tartışmaları Yakın bir gelecekte İzmir in nasıl bir gelişme göstereceğini düşünüyorsunuz? sorusu ile ilgili katılımcılar tarafından ortaya konan görüşler, genelde sorunun seçeneklerinde yazılı cümlelerin tekrarlanmasından ileri gitmemektedir. Bu genel eğilime ek olarak gelişme olanaklarına ilişkin olarak öneriler ortaya koyan katılımcılar da bulunmaktadır. Örneğin, bir katılımcı kentsel dönüşüm gerçekleştirildiği takdirde İzmir in gelişmesinin daha olumlu olacağına dair görüşünü ifade etmekte, bir diğer katılımcı ise yerel yönetimlerin daha etkin olmasının ve merkezi yönetimin yatırımlarının kesintiye uğramamasının İzmir in gelişiminde önemli bir yer tutacağını belirtmektedir. 2.4 Bölge Planı Ekseninde Öncelikler Katılımcılara İZKA tarafından tasarımı yapılan plan eksenlerini önceliklendirmeleri istenmiş, bu çerçevede aşamalı önceliklendirme uygulaması yaptırılmıştır. Birinci aşama öncelik algısı ekonominin güçlendirilmesi olarak değerlendirilmiştir. İkinci aşama öncelik algısı yaşam kalitesi olarak konumlanmaktadır. 23
Katılımcılar üçüncü aşama öncelik algısı olarak soyal dayanışma ve bütünleşme de yoğunlaşmaktadır. Aşamalı önceliklendirme sonuçları yukarıda belirtilen bulgularala eşleşmesine karşın kümülatif değerlendirme yapıldığında durum farklılık arz etmektedir. Toplam oylar ve yüzdeler aşağıdaki tabloda sunulan biçimde dağılım göstermektedir. Öncelik Eksen Toplam oy Yüzde Dağılım 1 Yaşam Kalitesinin İyileştirilmesi 399 % 35 2 Ekonominin Güçlendirilmesi 376 % 33 3 Sosyal Dayanışma ve Bütünleşme 366 % 32 Eylem alanları ve hizmetler bazında alt önceliklendirmeler de katılımcıların değerlendirilmesine sunulmuş ve yine aşamalı önceliklendirme (2 kırılım) tekniği ile bulgulara ulaşılmıştır. Önceliklendirme soruları motto formatında oluşturularak bölge planının vizyon çerçevesine de destek olabilmesi amacıyla bu yöntem tecih edilmiştir. 24
Katılımcıların Nasıl Bir İzmir vizyon yaklaşımlarında birinci düzey önceliklendirme bulguları şöyledir. Bulgulara göre katılımcılar öncelikli olarak sosyal sorunları çözülmüş bir İzmir, seçeneğinde yoğunlaşmaktadır. Bu yoğunlaşmayı sırasıyla; planlı estetik ve sağlıklı konutlara sahip bir İzmir, temiz, yeşil ve çevre dostu bir İzmir ve turizm, kültür ve sanat şehri İzmir izlemektedir. 25
İkincil düzey yaklaşımlar ölçüldüğünde ise şu bulgular ortaya çıkmaktadır: Bulguların kümülatif değerlendirilmesi halinde ise sorulara göre yüzde dağılım şöyledir. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 0,09 0,10 0,09 0,10 0,11 0,19 0,04 0,11 0,02 0,16 Bu bağlamda öncelikler şu şekilde sıralanmaktadır. 1- sosyal sorunları çözülmüş bir İzmir, 2- planlı estetik ve sağlıklı konutlara sahip bir İzmir, 3- sanayisi gelişmiş bir İzmir 4- bilim/üniversiteler ve teknoloji/tasarım kenti İzmir 5- ulaşım/trafik sorununu çözmüş bir İzmir 6- turizm, kültür ve sanat şehri İzmir 7- temiz, yeşil ve çevre dostu bir İzmir 8- denizle barışık, denizi, kıyıyı ve limanı kullanan İzmir 9- sağlıklı kent, sağlık kenti İzmir 10- organik tarımın merkezi İzmir 26
2.5 Önceliklerin İç Değerlendirme Bulguları Çalışmaların bu fazında İZKA tarafından tasarlanan Eksenlerin Öncelikler bazında değerlendirmeleri yapılmış olup, ajans tasarımı ile uyumlu biçimde üç farklı oturum anlayışı ile ve hedefler düzeyinde de tartışılarak uygulanmıştır. Genel itibariyle temel bileşenlerin çapraz sorgusu bulguları aşağıda sunulmaktadır. 2.5.1 Temel Bileşenler Analizi Vatandaş toplantısında İzmir in geleceğine ne ölçüde katkı yapacağı sorusuyla ölçeklendirilen 39 hedef temel bileşenler analizine tabi tutulmuştur. Analiz 39 hedefi 3 bileşenden oluşan 9 hedefe indirgemiştir. (Bkz Tablo 1) Bu üç bileşen altındaki hedefler İzmir için kalkınma çerçevesi olarak vatandaşlara sorulan 39 hedefin toplam değişkenliğinin (varyans) %59,4 ünü açıklamaktadır. (Bkz Tablo 2). Üç bileşen aşağıdaki hedeflerden oluşmaktadır, toplam değişkenliği açıklama yüzdesi parantez içinde belirtilmektedir. Bileşen 1 (%29) 1.2.1.İnsan sağlığı ve çevreye duyarlı üretim ve hizmet geliştirilmelidir. 2.1.3.Kentsel dönüşüm uygulamalarında İzmir'e özgün özellikler ve öncelikler dikkate alınmalıdır. 3.3.3.Kurumların, vatandaşların tercihlerine daha duyarlı, şeffaf ve hesap verebilir ve katılımcı olmaları sağlanmalıdır. Bileşen 2 (%16,2) 2.1.4.Kentsel gelişimin planlanmasında yeşil ulaşım, verimli ve temiz enerji kullanımı önceliklendirilmelidir. 2.2.3.Evsel kullanımdan kaynaklanan atıksu ve katı atıklarda (çöp) geri dönüşüm uygulamaları yaygınlaştırılmalıdır. 2.2.4.İçme suyu, kanalizasyon, çöp toplama ve depolama gibi çevresel altyapı hizmetleri iyileştirilmelidir. Bileşen 3 (%14,1) 2.4.5.Üniversitelerdeki bölümler ve eğitim programları İzmir'deki ihtiyaca yönelik olarak tasarlanmalıdır. 3.1.2.İş arayanların uygun işlere erişimi kolaylaştırılmalıdır. 27
dimension0 Tablo 1: Dönüştürülmüş Bileşen Matrisi Bileşen 1 2 3 1.2.1.İnsan sağlığı ve çevreye duyarlı üretim ve hizmet geliştirilmelidir.,321,676 -,016 2.1.3.Kentsel dönüşüm uygulamalarında İzmir'e özgün özellikler ve,228,739 -,101 öncelikler dikkate alınmalıdır. 3.3.3.Kurumların, vatandaşların tercihlerine daha duyarlı, şeffaf ve -,200,674,314 hesap verebilir ve katılımcı olmaları sağlanmalıdır. 2.1.4.Kentsel gelişimin planlanmasında yeşil ulaşım, verimli ve temiz,711 -,121,161 enerji kullanımı önceliklendirilmelidir. 2.2.3.Evsel kullanımdan kaynaklanan atıksu ve katı atıklarda (çöp) geri,689,244,060 dönüşüm uygulamaları yaygınlaştırılmalıdır. 2.2.4.İçme suyu, kanalizasyon, çöp toplama ve depolama gibi çevresel,716,279,042 altyapı hizmetleri iyileştirilmelidir. 2.4.5.Üniversitelerdeki bölümler ve eğitim programları İzmir'deki,033,102,821 ihtiyaca yönelik olarak tasarlanmalıdır. 3.1.2.İş arayanların uygun işlere erişimi kolaylaştırılacaktır.,197 -,039,768 Çıkarım Yöntemi: Temel Bileşenler Analizi (Principal Component Analysis) Dönüştürme Yöntemi: Varimax ile Kaiser Normalleştirmesi a. Dönüştürme 6 tekrar ile yapılmıştır. Tablo 2: Toplam Değişkenliğin Açıklama Oranları a Bileşen İlk Özdeğerler Toplam Varyans yüzdesi (%) Kümülatif yüzde (%) 1 2,323 29,043 29,043 2 1,299 16,238 45,282 3 1,133 14,162 59,443 4,797 9,967 69,411 5,766 9,576 78,987 6,675 8,437 87,424 7,563 7,040 94,463 8,443 5,537 100,000 a. 1 in altındaki değerler yöntem gereği analizden çıkarılmıştır. Bu bileşenler toplam değişkenliğin %40,5 lik kalan kısmını açıklamaktadır. 28
2.5.2 İki Değişken Üzerinden Karşılaştırmalar Bu bölümdeki tablolarda hedefler bazında yapılan değerlendirmeler katılımcıların demografik özelliklerine göre verilmektedir. Boyalı olan hücreler 39 hedef içinde ilk sırada yer alan 13 hedefi göstermektedir. 2.5.2.1 Vatandaşlar ve Vatandaş+Moderatörler Karşılaştırması Aşağıdaki tablo katılımcıların elle doldurdukları anketler ve keypad aracılığıyla yaptıkları oylamaları göstermektedir. Hedef önceliklendirme işaretlemesi başlıklı sütun katılımcı vatandaşların anket üzerinde ilgili hedefi aynı öncelik altındaki diğer hedeflerin içinden kaç kişinin seçtiğini göstermektedir. Vatandaş+moderator başlıklı sütunda davetli vatandaşlar ve moderatörlerin oylama cihazı aracılığıyla yaptıkları oylamalarına ilişkin istatistikler, vatandaş katılımcılar başlıklı sütunda sadece vatandaşların cihaz aracılığıyla yaptıkları oylamalarına ilişkin istatistikler yer almaktadır. Tartışma sırasında vatandaşlar önce anketi elle doldurmakta sonra düşüncelerini masa ile paylaşmakta ve ardından cihazlar aracılığıyla hedeflerin 2023 İzmiri ne ne ölçüde katkı sağlayacağın 5 li ölçek üzerinden değerlendirmektedir. Katılımcılardan elle doldurdukları formlardaki puanları aynen cihaza aktarmaları beklenmemekte, masalarda yaptıkları paylaşımlar aracılığıyla birbirlerinden etkilenmeleri teşvik edilmektedir. HEDEF ÖNCELİKLENDİRM E İŞARETLEMESİ (anket) VATANDAŞ+MODERATÖR VATANDAŞ HEDEFLER Sayı Geçerli Ortalama Sayı 1.1.1.Firmalar, üniversiteler ve kamu kurumları arasında işbirliği ve koordinasyon sağlanmalıdır. 1.1.2.Bilim ve teknoloji alanında insan kaynakları geliştirilmelidir. 1.1.3.Yüksek teknoloji ve yenilik üretimi özendirilmeli, yenilik için gerekli araştırma altyapısı sağlanmalıdır. 1.1.4.İş kurma/girişimcilik ortamı geliştirilmeli, iş kurma ve yatırım süreçleri kolaylaştırılmalıdır. 1.1.5.Sanayi üretiminde fiziksel altyapı güçlendirilmelidir. 1.1.6.Üretim ve hizmet sektörlerinde verimlilik artışı sağlanmalıdır. 1.2.1.İnsan sağlığı ve çevreye duyarlı üretim ve hizmet geliştirilmelidir. 1.2.2.Sanayi kuruluşlarında, evlerde ve işyerlerinde enerji tasarrufu artırılmalıdır. 1.3.1.İzmir'e rekabet gücü sağlayabilecek yeni alanlarda 29 Standart sapma Ortala ma Sayı Standart sapma 76 301 3,97 388 1,166 4,06 309 1,174 40 301 4,06 347 1,074 4,14 264 1,005 43 301 3,96 390 1,009 4,01 315,961 89 301 4,06 385 1,052 4,11 304 1,028 22 301 3,99 395 1,018 4,04 316,999 31 301 4,03 365,959 4,11 300,882 243 294 4,25 379 1,030 4,40 301,938 51 294 3,99 376 1,015 4,04 301,921 125 284 4,05 383,964 4,13 310,892
HEDEF ÖNCELİKLENDİRM E İŞARETLEMESİ (anket) VATANDAŞ+MODERATÖR VATANDAŞ HEDEFLER Sayı Geçerli Ortalama Sayı yatırımlar artırılmalıdır. Standart sapma Ortala ma Sayı Standart sapma 1.3.2.İzmir'in rekabetçi olabileceği sektör ve alanlarda Dünya ve Akdeniz bölgesinde tanınırlığı artırılmalıdır. 1.3.3.İzmir'e ulaşım ve İzmir'den yurtiçi - yurtdışı merkezlere ulaşım kolaylaştırılmalı, çeşitlendirilmelidir. 2.1.1.İzmirlinin gündelik yaşam içinde deniz ile ilişkisi güçlendirilmelidir. 105 284 4,18 365,885 4,26 294,779 54 284 4,03 376,938 4,04 301,899 23 286 3,85 369 1,007 3,86 298,939 2.1.2.Kentsel yeşil alanlar artırılmalıdır. 43 286 4,08 358,855 4,14 295,811 2.1.3.Kentsel dönüşüm uygulamalarında İzmir'e özgün özellikler ve öncelikler dikkate alınmalıdır. 2.1.4.Kentsel gelişimin planlanmasında yeşil ulaşım, verimli ve temiz enerji kullanımı önceliklendirilmelidir. 2.2.1.Sanayide, evlerde ve iş yerlerinde yenilenebilir enerji ve doğalgaz kullanımı yaygınlaştırılmalıdır. 2.2.2.Sanayi gelişirken aynı zamanda endüstri kaynaklı atıkların ve emisyonların azaltılması ve arıtılması sağlanmalıdır. 2.2.3.Evsel kullanımdan kaynaklanan atıksu ve katı atıklarda (çöp) geri dönüşüm uygulamaları yaygınlaştırılmalıdır. 2.2.4.İçme suyu, kanalizasyon, çöp toplama ve depolama gibi çevresel altyapı hizmetleri iyileştirilmelidir. 2.2.5.İzmir'e özgü doğal varlık ve hassas doğa alanları korunmalıdır. 2.3.1.İzmir merkezi ile ilçeler ve köyler arasındaki ulaşım bağlantıları güçlendirilmelidir. 2.3.2.Kent içi ulaşım, farklı ulaşım türlerinin kullanılması ile geliştirilmelidir. 2.3.3.Bilgi ve iletişim altyapısı güçlendirilmelidir. 2.4.1.Eğitim ve öğretimde yenilikçi model ve yöntemler kullanımıyla uluslar arası nitelikte öğrenciler yetiştirilmelidir. 2.4.2.Okul öncesi eğitim yaygınlaştırılmalıdır. 2.4.3.Yaşam boyu eğitim yaygınlaştırılmalıdır. 2.4.4.Mesleki eğitimin kalitesi artırılmalıdır. 2.4.5.Üniversitelerdeki bölümler ve eğitim programları İzmir'deki ihtiyaca yönelik olarak tasarlanmalıdır. 159 286 4,23 366 1,000 4,34 292,906 61 286 4,17 350,818 4,19 294,753 61 283 4,09 362,902 4,12 297,823 61 283 4,19 355,879 4,25 293,737 42 283 4,13 362,900 4,19 299,766 88 283 4,27 361,893 4,35 297,740 31 283 4,27 362,870 4,31 300,807 80 284 3,95 342,885 4,01 291,814 159 284 4,27 347,838 4,37 290,742 45 284 4,09 342,841 4,13 286,728 85 269 4,14 358,931 4,26 290,781 26 269 3,85 337,986 3,91 275,916 85 269 4,04 347 1,018 4,18 285,847 52 269 4,20 355,876 4,30 296,724 21 269 3,92 362 1,031 4,11 295,792 30
HEDEF ÖNCELİKLENDİRM E İŞARETLEMESİ (anket) VATANDAŞ+MODERATÖR VATANDAŞ HEDEFLER Sayı Geçerli Ortalama Sayı 3.1.1.Kayıtdışı istihdamla mücadele edilmelidir. 3.1.2.İş arayanların uygun işlere erişimi kolaylaştırılacaktır. 3.1.3.İş güvenliği ve işçi sağlığı koşulları iyileştirilmelidir. 3.1.4.Göçle gelenler, gençler, kadınlar, engelliler ve yaşlılar gibi dezavantajlı grupların sosyal, kültürel ve ekonomik yaşama katılmaları ve hizmetlere erişimleri sağlanmalıdır. 3.1.5.Sosyal yardımların etkinliği artırılmalıdır. 3.2.1.Kırsal alanlarda yaşam koşulları geliştirilmelidir. 3.2.2.Sosyal nitelikli kamu hizmeti sunan kurum ve kuruluşların kapasitesi, fiziki olanakları ve teknoloji kullanımı artırılmalıdır. 3.3.1.İzmir'deki kurumlar arasındaki diyalog ve birlikte çalışma kültürü geliştirilmelidir. 3.3.2.Kurum ve kişilerin fikir ve ihtiyaçlarına yönelik proje oluşturma ve uygulama becerileri artırılmalıdır. 3.3.3.Kurumların, vatandaşların tercihlerine daha duyarlı, şeffaf ve hesap verebilir ve katılımcı olmaları sağlanmalıdır. 3.3.4.İlde sivil toplum ve gönüllülük teşvik edilmeli, Sivil Toplum Kuruluşları (STK) güçlendirilmelidir. Standart sapma Ortala ma Sayı Standart sapma 109 274 4,15 359 1,067 4,27 298,972 46 274 4,01 347,885 4,09 293,742 55 274 4,25 345,864 4,31 291,753 45 274 3,92 342 1,014 4,03 287,936 19 274 3,60 343 1,009 3,65 285,984 145 270 4,04 356,892 4,10 295,861 125 270 4,17 332,737 4,23 278,667 54 268 4,07 343,892 4,14 290,792 30 268 3,96 344,780 3,99 290,711 140 268 4,38 336,778 4,41 288,732 44 268 4,15 342,872 4,22 282,755 2.5.2.2 Yaş Grubuna Göre Karşılaştırma Aşağıdaki tablo da 35 yaş altı ve üstündeki tüm katılımcıların (vatandaşlar ve moderatörler) istatistikleri karşılaştırılmaktadır. En sağda yer alan (A) ve (B) olarak kodlanmış sütunlar t-test sonucu istatistiki olarak bu iki grup arasındaki farklılaşmanın anlamlı olduğu hedefleri göstermektedir. Bir hedefin (A) grubu için ortalaması (B) grubundan düşük ise (B) sütununda A koduyla; (B) grubu için ortalaması (A) grubundan düşük ise (A) sütununda B koduyla işaretlenmiştir. HEDEFLER Ortalama Sayı 1.1.1.Firmalar, üniversiteler ve kamu kurumları arasında işbirliği ve 31 Yaş (İki grup) 35 YAS VE ALTI 36 YAS VE ÜSTÜ Standart sapma Ortalama Sayı Standart sapma Yaş (İki grup) 35 YAS VE ALTI (A) 36 YAS VE ÜSTÜ 3,69 125 1,07 4,08 358 1,17 A (B)
HEDEFLER Ortalama Sayı koordinasyon sağlanmalıdır. Yaş (İki grup) 35 YAS VE ALTI 36 YAS VE ÜSTÜ Standart sapma Ortalama Sayı Standart sapma Yaş (İki grup) 35 YAS VE ALTI (A) 36 YAS VE ÜSTÜ (B) 1.1.2.Bilim ve teknoloji alanında insan kaynakları geliştirilmelidir. 1.1.3.Yüksek teknoloji ve yenilik üretimi özendirilmeli, yenilik için gerekli araştırma altyapısı sağlanmalıdır. 1.1.4.İş kurma/girişimcilik ortamı geliştirilmeli, iş kurma ve yatırım süreçleri kolaylaştırılmalıdır. 1.1.5.Sanayi üretiminde fiziksel altyapı güçlendirilmelidir. 1.1.6.Üretim ve hizmet sektörlerinde verimlilik artışı sağlanmalıdır. 1.2.1.İnsan sağlığı ve çevreye duyarlı üretim ve hizmet geliştirilmelidir. 1.2.2.Sanayi kuruluşlarında, evlerde ve işyerlerinde enerji tasarrufu artırılmalıdır. 1.3.1.İzmir'e rekabet gücü sağlayabilecek yeni alanlarda yatırımlar artırılmalıdır. 1.3.2.İzmir'in rekabetçi olabileceği sektör ve alanlarda Dünya ve Akdeniz bölgesinde tanınırlığı artırılmalıdır. 1.3.3.İzmir'e ulaşım ve İzmir'den yurtiçi - yurtdışı merkezlere ulaşım kolaylaştırılmalı, çeşitlendirilmelidir. 2.1.1.İzmirlinin gündelik yaşam içinde deniz ile ilişkisi güçlendirilmelidir. 3,82 125 1,21 4,18 358,98 A 3,74 125 1,14 4,04 358,94 A 3,91 125 1,08 4,14 358 1,02 3,65 125 1,11 4,11 358,96 A 3,63 125 1,19 4,15 358,84 A 3,71 125 1,17 4,47 358,83 A 3,78 125 1,29 4,08 358,85 A 3,85 125 1,13 4,10 358,90 A 3,93 125 1,12 4,26 358,78 A 3,91 125 1,05 4,06 358,89 3,71 125 1,21 3,93 358,91 2.1.2.Kentsel yeşil alanlar artırılmalıdır. 3,79 125,95 4,17 358,80 2.1.3.Kentsel dönüşüm uygulamalarında İzmir'e özgün özellikler ve öncelikler dikkate alınmalıdır. 2.1.4.Kentsel gelişimin planlanmasında yeşil ulaşım, verimli ve temiz enerji kullanımı önceliklendirilmelidir. 2.2.1.Sanayide, evlerde ve iş yerlerinde yenilenebilir enerji ve doğalgaz kullanımı yaygınlaştırılmalıdır. 2.2.2.Sanayi gelişirken aynı zamanda endüstri kaynaklı atıkların ve emisyonların azaltılması ve arıtılması sağlanmalıdır. 2.2.3.Evsel kullanımdan kaynaklanan atıksu ve katı atıklarda (çöp) geri dönüşüm uygulamaları yaygınlaştırılmalıdır. 2.2.4.İçme suyu, kanalizasyon, çöp toplama ve depolama gibi çevresel altyapı hizmetleri iyileştirilmelidir. 2.2.5.İzmir'e özgü doğal varlık ve hassas doğa alanları korunmalıdır. 3,88 125 1,16 4,37 358,89 A 3,99 125 1,04 4,22 358,73 A 3,91 125 1,08 4,16 358,81 A 3,89 125 1,20 4,28 358,74 A 3,79 125 1,26 4,25 358,73 A 3,83 125 1,25 4,39 358,73 A 4,01 125 1,02 4,32 358,82 A 32
HEDEFLER Ortalama Sayı 2.3.1.İzmir merkezi ile ilçeler ve köyler arasındaki ulaşım bağlantıları güçlendirilmelidir. 2.3.2.Kent içi ulaşım, farklı ulaşım türlerinin kullanılması ile geliştirilmelidir. 2.3.3.Bilgi ve iletişim altyapısı güçlendirilmelidir. 2.4.1.Eğitim ve öğretimde yenilikçi model ve yöntemler kullanımıyla uluslar arası nitelikte öğrenciler yetiştirilmelidir. 2.4.2.Okul öncesi eğitim yaygınlaştırılmalıdır. 2.4.3.Yaşam boyu eğitim yaygınlaştırılmalıdır. 2.4.4.Mesleki eğitimin kalitesi artırılmalıdır. 2.4.5.Üniversitelerdeki bölümler ve eğitim programları İzmir'deki ihtiyaca yönelik olarak tasarlanmalıdır. 3.1.1.Kayıtdışı istihdamla mücadele edilmelidir. 3.1.2.İş arayanların uygun işlere erişimi kolaylaştırılacaktır. 3.1.3.İş güvenliği ve işçi sağlığı koşulları iyileştirilmelidir. 3.1.4.Göçle gelenler, gençler, kadınlar, engelliler ve yaşlılar gibi dezavantajlı grupların sosyal, kültürel ve ekonomik yaşama katılmaları ve hizmetlere erişimleri sağlanmalıdır. 3.1.5.Sosyal yardımların etkinliği artırılmalıdır. 3.2.1.Kırsal alanlarda yaşam koşulları geliştirilmelidir. 3.2.2.Sosyal nitelikli kamu hizmeti sunan kurum ve kuruluşların kapasitesi, fiziki olanakları ve teknoloji kullanımı artırılmalıdır 3.3.1.İzmir'deki kurumlar arasındaki diyalog ve birlikte çalışma kültürü geliştirilmelidir. 3.3.2.Kurum ve kişilerin fikir ve ihtiyaçlarına yönelik proje oluşturma ve uygulama becerileri artırılmalıdır. 3.3.3.Kurumların, vatandaşların tercihlerine daha duyarlı, şeffaf ve hesap verebilir ve katılımcı olmaları sağlanmalıdır. 3.3.4.İlde sivil toplum ve gönüllülük teşvik edilmeli, Sivil Toplum Kuruluşları (STK) güçlendirilmelidir. Yaş (İki grup) 35 YAS VE ALTI 36 YAS VE ÜSTÜ Standart sapma Ortalama Sayı Standart sapma 3,69 125 1,16 4,01 358,80 Yaş (İki grup) 35 YAS VE ALTI (A) 36 YAS VE ÜSTÜ 3,86 125 1,05 4,39 358,74 A 3,74 125 1,16 4,18 358,72 A 3,74 125 1,22 4,25 358,80 A 3,61 125 1,18 3,92 358,93 A 3,52 125 1,39 4,18 358,82 A 3,76 125 1,26 4,33 358,69 A 3,20 125 1,44 4,14 358,76 A 3,72 125 1,33 4,24 358,97 A 3,60 125 1,24 4,12 358,73 A 3,90 125 1,14 4,34 358,76 A 3,39 125 1,22 4,07 358,90 A 3,33 125 1,14 3,68 358,96 A 3,69 125,96 4,13 358,86 A 4,03 125,90 4,20 358,68 3,64 125 1,11 4,16 358,80 A 3,88 125,88 3,99 358,72 4,08 125,98 4,46 358,70 A 3,83 125 1,17 4,25 358,74 A (B) 33
2.5.2.3 Eğitim Durumuna Göre Karşılaştırma Aşağıdaki tablo da ortaokul ve altı ile lise ve üzeri tüm katılımcıların (vatandaşlar ve moderatörler) istatistikleri karşılaştırılmaktadır. En sağda yer alan (A) ve (B) olarak kodlanmış sütunlar t-test sonucu istatistiki olarak bu iki grup arasındaki farklılaşmanın anlamlı olduğu hedefleri göstermektedir. Bir hedefin (A) grubu için ortalaması (B) grubundan düşük ise (B) sütununda A koduyla; (B) grubu için ortalaması (A) grubundan düşük ise (A) sütununda B koduyla işaretlenmiştir. ORTAOKUL VE ALTI HEDEFLER Ortalama Sayı Eğitim (2 grup) Standart sapma Ortala ma LİSE VE ÜZERİ Sayı Standart sapma Eğitim (2 grup) ORTA OKUL VE ALTI 1.1.1.Firmalar, üniversiteler ve kamu kurumları arasında işbirliği ve 4,12 113 1,15 3,94 372 1,16 koordinasyon sağlanmalıdır. 1.1.2.Bilim ve teknoloji alanında insan kaynakları geliştirilmelidir. 3,99 113 1,11 4,10 372 1,05 1.1.3.Yüksek teknoloji ve yenilik üretimi özendirilmeli, yenilik için gerekli 3,77 113 1,02 4,02 372,99 A araştırma altyapısı sağlanmalıdır. 1.1.4.İş kurma/girişimcilik ortamı geliştirilmeli, iş kurma ve yatırım 3,78 113 1,13 4,16 372 1,00 A süreçleri kolaylaştırılmalıdır. 1.1.5.Sanayi üretiminde fiziksel altyapı güçlendirilmelidir. 3,89 113 1,18 4,01 372,98 1.1.6.Üretim ve hizmet sektörlerinde verimlilik artışı sağlanmalıdır. 4,01 113,96 4,04 372,96 1.2.1.İnsan sağlığı ve çevreye duyarlı üretim ve hizmet geliştirilmelidir. 4,21 113 1,03 4,28 372,99 1.2.2.Sanayi kuruluşlarında, evlerde ve işyerlerinde enerji tasarrufu 3,99 113 1,10 4,00 372,96 artırılmalıdır. 1.3.1.İzmir'e rekabet gücü sağlayabilecek yeni alanlarda 3,99 113 1,09 4,04 372,94 yatırımlar artırılmalıdır. 1.3.2.İzmir'in rekabetçi olabileceği sektör ve alanlarda Dünya ve Akdeniz 4,21 113,94 4,17 372,87 bölgesinde tanınırlığı artırılmalıdır. 1.3.3.İzmir'e ulaşım ve İzmir'den yurtiçi - yurtdışı merkezlere ulaşım 3,99 113 1,02 4,04 372,91 kolaylaştırılmalı, çeşitlendirilmelidir. 2.1.1.İzmirlinin gündelik yaşam içinde deniz ile ilişkisi güçlendirilmelidir. 3,68 113 1,08 3,90 372,99 2.1.2.Kentsel yeşil alanlar artırılmalıdır. 3,97 113,96 4,12 372,82 2.1.3.Kentsel dönüşüm uygulamalarında İzmir'e özgün özellikler ve öncelikler dikkate 4,11 113 1,02 4,28 372,98 alınmalıdır. 2.1.4.Kentsel gelişimin planlanmasında yeşil ulaşım, verimli ve temiz enerji kullanımı önceliklendirilmelidir. 4,09 113,97 4,20 372,76 (A) LİSE VE ÜZERİ (B) 34