Bilimsel Araştırma Yöntemleri II Öğr. Grv. Dr. M. Volkan TÜRKER vturker@marmara.edu.tr vturker@gmail.com www.volkanturker.com.tr Bilim Nedir? Nesnel geçerliliği olan bilgi bütünü Neden-sonuç ilişkilerinin ortaya konduğu bilgi birikimi Tarih boyunca insanlığın biriktirdiği sistematik bilgi O an aksi ispat edilmemiş sistemli bilgiler bütünü 1 2 Bilim Nedir? Bilim, denetimli gözlem sonuçlarına dayalı mantıksal düşünme yolundan giderek olguları açıklama gücü taşıyan hipotezler bulma ve bunları doğrulama yöntemidir. Bilimin amaçları Anlama Açıklama Kestirme (Tahmin) Kontrol (Yönlendirme) * Yıldırım; s.19. * Saruhan ve Özdemirci; s.13. 3 4
Alanı Bir Bilim* midir? Bilim Olgusaldır (Gözlemlenebilir) Bilim Mantıksaldır Bilim Nesneldir (Objektiftir) Bilim Eleştiricidir Bilim Genelleyicidir Bilim Seçicidir * Yıldırım; 19-23. Alanı Olgusal mıdır? (Gözlemlenebilir mi?) Bilimi, mantık, matematik, din gibi düşünce disiplinlerinden ayıran özelliği gözlemlenebilir oluşudur. Bilimsel bir önerme, doğrudan ya da dolaylı gözlenebilir bir olguyu dile getirmelidir. Bilimsel bir araştırmada önemli olan önermenin doğruluğu veya yanlışlığı değil, olgusal oluşudur.. 5 6 Alanı Olgusal mıdır? (Gözlemlenebilir mi?) Hiçbir hipotez ya da teori, gözlem ya da deney sonuçlarına dayanılarak kanıtlanmadıkça doğru kabul edilemez. Kendiliğinden doğru kabul edilen önermeler bilim kapsamına girmez. ISI Web of Science Science Citation Index Expanded, Social Sciences Citation Index (SSCI), Arts & Humanities Citation Index (A&HCI) atıf indekslerinin Web üzerinden taranabilmesine olanak sağlayan çok disiplinli bir veri tabanıdır. 7 8
ISI Web of Science ISI Web of Science SSCI da sadece 2000 2009 yılları arasında, başlığında empirical ifadesi yer alan makale sayısı toplam; 47.144. Bu makalelerin sosyal bilimlerde yer alan konu başlıklarına göre sıralamasında yer alan ilk on alan; 9 ECONOMICS (10,748) MANAGEMENT (4,924) BUSINESS (3,665) BUSINESS, FINANCE (2,657) PSYCHOLOGY, MULTIDISCIPLINARY (2,336) SOCIOLOGY (2,212) ENVIRONMENTAL STUDIES (2,105) POLITICAL SCIENCE (2,015) PSYCHOLOGY, CLINICAL (1,875) PSYCHIATRY (1,790) devamında 100 civarı alan mevcuttur 10 Alanı Mantıksal mıdır? Alanı Nesnel (Objektif) midir? Bir teoriyi doğrulamak için gözlem olgularına başvurmak gerekir. Ancak bunu yapabilmek için teoriden birtakım gözlenebilir sonuçlar (hipotez) çıkarmaya ihtiyaç vardır. Bu çıkarsama tümdengelim mantığına dayanmalıdır. Bilimde mutlak bir nesnellikten söz edilemez Hipotez oluşturmaktan, en basit bilimsel gözlemleri yapmaya kadar tam ve katıksız bir nesnellikten söz etmek mümkün değildir. Zira bilim de sanat, edebiyat, vs. gibi bir insan uğraşıdır ve algılarımız bilimimizi etkiler Bütün algılarımız, birtakım varsayım ve kavrayışlar çerçevesinde oluşur. 11 12
Alanı Nesnel (Objektif) midir? Ne denli akla uygun görünürse görünsün, her sav veya teori karşısında herkesçe kabul edilmiş olsalar dahi- eleştirel tutum elden bırakılmaz. Dünyamız düzdür! 13 Kopernik (1473-1543) Bilimde hiçbir doğru- değişmez değildir! Newton fiziği - kuantum teorisi (kaos) Euclid (Öklid) geometrisi Fraktal geometri Benoit B. Mandelbrot; İngiltere nin kıyı uzunluğu ne kadardır? Klasik teori Neo-Klasik teori Sistem Teorisi Durumsallık Teorisi Modern sonrası Teori ve Yaklaşımlar 15 16
Alanı Genelleyici midir? Bilim açısından tek bir olgunun kendi başına bir önemi yoktur. Söz konusu olgu, bir genellemeyi doğrulama veya yanlışlama işleminde kanıt görevi görüyorsa dikkate alınabilir. Benzer koşullar altında belli bir yöntemle aynı sonucun elde edilmesi gerekir Ana kütle Örneklem Tam Sayım! Geçerlilik ve Güvenilirlik 17 Alanı Seçici midir? Evrende yer alan olgular çeşit ve sayı yönünden sonsuzdur... Bilimin tüm olgular ile ilgilenmesi olanaksızdır. Bilimsel nitelik taşıyan bütün gözlem ve deneyler, ancak belli bir hipotezin ışığında belli olgulara yöneldiğinde etkinlik kazanırlar. Biliminsanı bilgi istifi yapmak yerine; cevabını aradığı sorulara ilişkin olguları saptamaya çalışmalıdır. 18 Törensel görgülcülüğe* kapılmak veya kapılmamak Modası geçmiş konulara çalışma. İlerde sana ekmek kazandıracak konuları seç! Tezin uygulamaya dönük olsun! Tezin laf salatası olmasın, görgül olsun! Fazla da dağıtma, dünyayı kurtaracak halin yok, önemli olan bir an önce tezini vermen! * Özen, Şükrü. Türkiye'deki Örgütler/Yönetim Araştırmalarında Törensel Görgülcülük Sorunu. YAD, Ekim 2002. Haftaya görüşmek dileğiyle Öğr. Grv. Dr. M. Volkan TÜRKER vturker@marmara.edu.tr vturker@gmail.com www.volkanturker.com.tr 19 20