AKDENZ ÜNVERSTES JEOLOJ MÜHENDSL JEOLOJ MÜHENDSLNE GR 1 BARAJLAR ÇERK Baraj nedir? Barajlar ne ie yarar? Barajların yapılı maksatları? Baraj yapımı? Baraj çeitleri? Büyük Modern Barajlar Dünya'nın en yüksek barajları 2
BARAJ Çeitli amaçlarla bir nehrin yolunu kesmek için yapılan engellere denir. 3 4
BARAJLAR NEE YARAR, YAPILI MAKSATLARI 1) Bol olan suları biriktirip kurak mevsimlerde kullanmak. 2) Araziyi su baskınlarından korumak. 3) Suların seviyesini yükseltip, göller meydana getirerek nehir ulatırmasını salamak. 4) Büyükehirlerin su ihtiyacını karılamak. 5 5) HDROELEKTRK ENERJS ELDE ETMEK. 6
BARAJ YAPIMI? Barajlar yapımı oldukça zor, emek isteyen ve masraflı yapılardır. Bir baraj yapılmadan önce jeologlar ve topograflar gelir, arazinin yapısını, çevresini, zeminin dayanıklılıı gibi birçok özelliini inceler ve eer baraj yapımına uygun olduuna emin olurlarsa yapıma balanabilir.. 7 BARAJ ÇETLER? BARAJLAR BULUNDUKLARI ARAZYE, KULLANILMAK STENDKLER AMACA GÖRE ÇETL TPLERDE YAPILIR. BALICALARI UNLARDIR: 8
AIRLIK BARAJLARI Tek parça betonarme bir kitle ina edilir. Bunlar daha çok temel topraı kayalık olan yerlerde yapılır. Bu tip barajlar suyun basıncına kendi aırlıklarıyla karı koyarlar. 9 PAYANDALI BARAJLAR. Suyun basıncına kendi aırlıklarından çok yapılı biçimleriyle karı koyarlar. Bunlarda kullanılacak malzeme aırlık barajlarında kullanılandan daha azdır. Duvarın arkasında betonarme payandalar vardır. Bu tipin bir baka çeidinde de barajın duvarı kemerlidir. Payandalar yarım daire eklindeki bu kemerlerin arkasında bulunur. Barajın 45 derece eilimindeki duvarına binen suyun aırlıı barajın yıkılmasına engel olur. 10
KEMER BARAJLARI. Aırlık barajlarının bir baka çeididir. Bu tip barajların duvarı yay biçiminde olduundan bu adla anılır. Bunlar da suyu kendi aırlıklarıyla tutarlar. 11 TOPRAK BARAJLAR. Çakıl, kil ve kumdan yapılır. Tam ortalarında bir çekirdek yahut iç duvar vardır. Bu sayede suyun sızması önlenir. Bu barajlarda kullanılacak kum, kil ve çakıl, çapı 70 cm. kadar olan borularla ve su vasıtasıyla sevk edilir. Bu bakımdan bunlara hidrolik baraj da denir. 12
KAYA DOLMA BARAJLAR. Bu tip barajların suya bakan yüzü beton olur. Bunun altı kayalarla örülmütür. 13 BARAJI MEYDANA GETREN TESSLER 1. Gövde ve tesisleri, 2. Dolusavak tesisleri, 3. Derivasyon tesisleri, 4. Dipsavak tesisleri, 5. Enerji letim Tesisleri(Yalnız enerji amaçlı barajlarda vardır). 14
BÜYÜK MODERN BARAJLAR a) Depolama kapasitesi açısından dünyanın en büyük barajları; 1954 yılında Uganda da Viktorya Nil i üzerine yapılan ve bir yerçekimi barajı arkasında 205000 milyon metreküp su depolayabilen Owen Falls baraı; 1934 te yapılan 169000 milyon metre küplük beton Bratsk barajı 1971 de Mısır da Nil Nehri üzerine yapılan ve kaya dolgu yıma bir baraj olan 164000 milyon metreküplük Assuan barajıdır. 15 b) Yükseklik açısından dünyanın en büyük barajları; Yükseklii 135 m'den daha büyük barajlardan 11 tanesi Türkiye'de bulunmaktadır. 16
ÜÇ VAD SANTRAL (THREE GORGES DAM) Üç Geçit Barajı, Hubey eyaletinde, Yangtze Nehri üzerinde ina edildi. Dünyanın en büyük hidroelektrik santrali olan bu baraj gecen sene son jeneratörlerin açılmasıyla tam kapasiteyle hizmet vermektedir. Bu barajın yapımında tahminen 250000 kiinin çalıtıı ve bunlardan 1000 lerce kiinin öldüü söylenmektedir. Bu baraj yapılırken 1.6 milyon insan evsiz kaldıı daha sonra bu insanların baka bir yerleim yerine yerletirilmitir Bu santral 2,5 milyar dolara mal olup, 22.500MW kurulu güce sahip ve 15 nükleer reaktörün gücüne eittir. Devasa büyüklüünde olan bu santralin gölü ise SVÇRE kadardır. 19 Üç Vadi Santrali (Three Gorges Dam) 20
GRANDE DXENCE uanda yapımı bitmi dünyanın en büyük ikinci barajı Grande Dixence barajıdır. Bu havza genilii 46 kilometrekaredir.1965 yılında tamamlanıp faaliyet geçmitir. Yaklaık 12 yılda bitirilmitir. Beton setin yükseklii yaklaık olarak 285 metredir ve Beton setin uzunluu 700 metredir. 21 BARAJLARIN ZARARLARI: Su kalitesinde ciddi düü. Su altında kalan arazi için ödenen istimlâk bedelleri, Baraj yapım maliyetinin yüksek olması, Vahi hayata ve doal kaynaklara zararları, bölgesel kültürler ve tarihi yerlerin yok edilmesi Tesis bölgesinde bulunan yeil ve doal alanların tahrip edilmesi, Rezervuar alanlarının altında kalan tarım arazileri dönüsüz bir yok olua maruz kalır, Turizmi olumsuz etkiler. 22
BARAJ NAATLARI TARH YERLERN YOK OLMASINA SEBEP OLUR. Batman /Hasankeyf 23 KAYNAKÇA -Resimler http://bilgihanem.com/baraj-nedir-nasil-yapilir/ -Yazı ve Baraj çeitleri http://www.nkfu.com/baraj-cesitleri-nelerdirbaraj-nasil-yapilir/ 24