AKADEMİSİ 1- Tanımlar ve uygulamalar 2- Yararları ve riskleri 3- FA değerlendirme 1

1- Tanımlar ve uygulamalar - 1 - Tanımlar 2

NEDİR 1- Tanımlar ve uygulamalar Franchise 21. yüzyılın işletme sistemidir Başkasının markası ile kendi işini yaparken yalnız kalmamanın yoludur Franchise, bir sistem ve markanın imtiyaz hakkı sahibinin, belirli süre, koşul ve sınırlar içinde, işin yönetim ve organizasyonuna ilişkin sürekli disiplin ve destek sağlayarak, belirli bir bedel karşılığında, bağımsız yatırımcılara sistem ve markasını kullandırmasına dayanan uzun vadeli ve sürekli bir iş ilişkisidir 3

1- Tanımlar ve uygulamalar KAVRAMLAR Franchise veren (franchisor, franchiser) Franchise alan (franchisee) Master franchise alan (master franchisee) Bölge franchise alan (area franchisee) Alt franchise alan (sub franchisee) Franchise giriş bedeli (royality, lumb sum fee) Franchise kullanım bedeli (franchise fee) 4

1- Tanımlar ve uygulamalar FARKLI İLİŞKİLER Teknoloji transferi lisansı Ticaret markası lisansı İsim lisansı Karakter lisansı Acentelik Tek satıcılık Yetkili satıcılık 5

VERİLENLER 1- Tanımlar ve uygulamalar Marka kullanma Ürün-hizmet satışı Teknoloji transferi Bölge koruma Eğitim desteği Denetim desteği Üretim tekniği Pazarlama tekniği Dağıtım tekniği Teknoloji transferi lisansı (Fiat-Tofaş) Ticaret markası lisansı (Galatasaray) İsim lisansı (Hülya, Tarkan) Karakter lisansı (Walt Disney) Acentelik (Sigorta) Distribütörlük (Volkswagen-Doğuş) Bayilik (akü) Örnek/model mağaza (Arçelik, İstikbal) Franchise (X) X (X) X X X X X X X X X (X) X X X X X X (X) X X X (X) X X X X X X X X X X X 6

1- Tanımlar ve uygulamalar GEÇMİŞTE Osmanlı İmp. ortaçağda Avrupa 18.yy İngiltere 1863 Amerika 1888 Amerika 1902 Amerika 1960 Amerika 1985 Türkiye 1986 Türkiye 1991 Türkiye Tımar tahsisi Kilisenin franchise yetkisi Devletin içki satış ruhsatı Singer - dikiş makinaları General Motors - otomobil Racall - ilaç IFA Sağra, Turyap McDonald s UFRAD kuruluş 7

1- Tanımlar ve uygulamalar DAĞITIM KANALINA GÖRE Üretici - Perakendeci (Çilek) Üretici Toptancı (Coca Cola) Toptancı Perakendeci (7-Eleven) Perakendeci Perakendeci (McDonalds) 8

1- Tanımlar ve uygulamalar HİZMET KAPSAMINA GÖRE Ürün ve marka (Product and Tradename Franchising) İşletme sistemi (Business Format Franchising) 9

SÜREN İŞE GÖRE 1- Tanımlar ve uygulamalar Açtırma Sistemin dışından gelen bir girişimciye franchise verilir İyi yerde açar, eğitim alır, işe sarılırsa başarılı olur Özelleştirme Franchise verene ait çalışan bir işletme franchise verilir Kira franchise verenin üzerinde kalır, alan işi geliştirir Dönüştürme Benzer bir işi kendi adına yapmakta olan girişimciye verilir Bilerek başlar, müşterisi vardır, yanlışında ısrar edebilir Kaynaştırma Bir başka franchise işletmenin içine ikinci franchise verilir Yer pahalı veya yoksa, birbirine rakip değilse, birbirini besliyorsa Birleştirme İki franchise zincir birbirini tamamlayacak şekilde birleştirilir Aynı franchise verene aittir veya birbirini tamamlar, ortak çalışırlar 10

1- Tanımlar ve uygulamalar UNSURLARI Tek sistem ve marka Ürün, hizmet, dekor, sunuş, marka tekdüze Sürekli destek ve denetim Eğitim, denetim, merkezi reklam ve kampanya Süreli anlaşma ve bedel Anlaşma, süre, bölge, yaptırım, bedel ödeme 11

1- Tanımlar ve uygulamalar FRANCHISING İN ESASI İyi kazanmak Tek ev geçindiren dükkan franchise olamaz Dengeli paylaşmak Nalıncı keserinden kimse franchise almaz 12

1- Tanımlar ve uygulamalar AMERİKA DA 2500+ marka, 1.000.000 işletme, 10 milyon çalışan ¼ kendi şubesi, ¾ franchise İşletmelerin %20 si cironun %70 i ürün/marka her 12 yeni işten biri franchise Müstakil işletmelerin %62 si ilk 6 yılda kapanır (SBA) Fr. alanlar ilk 5 yılda %3 kapar, %14 devreder (AA) %10 ikinci, %6 üçüncü, %6 dördüncü ve üzeri açar Fast food en yaygın sektör 13

1- Tanımlar ve uygulamalar DÜNYADA ABD geliştirmiş, dünyaya yaymış Japonya, Fransa, İngiltere, Almanya ve İtalya çok yaygın İspanya, Hollanda, İsveç, Avustralya yaygın Güney Afrika da 100 den fazla franchise veren var siyah ırkın büyük ölçüde eğitimsiz bırakılmış olmasından ötürü, franchising bu açığı kapatacak en uygun işletme sistemi görülüyor. 14

1- Tanımlar ve uygulamalar TÜRKİYE DE Franchise ve benzeri zincirler 700+ (2007) Yaklaşık 1/3 ü yabancı Yaklaşık %20 si franchise verdiğini söylüyor %50 si bayilik veriyor, %30 u şube açıyor 15

1- Tanımlar ve uygulamalar TÜRKİYE MARKA DAĞILIMI TÜRKİYE PERAKENDE MARKALARI 2004 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 MAĞAZA GİYİM YİYECEK HİZMET ARAÇ-YAKIT YAB. FR YAB. SUBE YAB. BAYİ TÜRK FR TÜRK SUBE TÜRK BAYİ 16

1- Tanımlar ve uygulamalar TÜRKİYE MARKALARI TÜRKİYE PERAKENDE MARKALARI 2004 YAB. FR 7% YAB. SUBE 11% TÜRK BAYİ 34% YAB. BAYİ 16% TÜRK ŞUBE 19% TÜRK FR. 13% 17

1- Tanımlar ve uygulamalar MARKA ORİJİNLERİ ORİJİNLERİNE GÖRE TÜRKİYE MARKALARI (2004) Amerikan kökenli 13% Avrupa kökenli 20% Diğer yabancı 2% Yerli zincir 65% TÜRKİYE MARKA DAĞILIMI (F&M, 2004) 500 civarında perakende zincir markası var Ürün grubu toplam yabancı Giyim ve aksesuar 167 1/3 Ev eşyası-mobilya 71 1/5 Kişisel bakım-ürün 37 1/5 Fast food 98 1/5 Hizmetler 93 1/2 FMCG 32 1/3 Araç ve yakıt 37 3/4 18

1- Tanımlar ve uygulamalar MARKA ORİJİNLERİ TÜRKİYE - MARKALAR (2004) 180 160 140 120 100 80 60 MARKA SAYISI 40 20 0 PERSONAL CARE&NEED FMCG HOME & GARDEN CAR/GAS APPEAREL & ACCESSOIRE FAST FOOF & RESTAURANT SERVICES Yerli zincir Amerikan kökenli Avrupa kökenli Diğer yabancı 19

2- Yararları ve riskleri - 2 - Yararlar ve riskler 20

2- Yararları ve riskleri MAL SATANIN AMACI Üreticiler franchise sistemini kurdular Yönetici kadroları güçlü, bütçeleri geniş, deneyimli ve cesurlar Amaçları: Mağaza açarak ürünlere ve markaya itibar sağlamak Reklamdan çok daha ucuza güçlü etki yapmak Müşterilerle doğrudan iletişim kurmak Satarken yüksek iskonto ve tahsilat riskini azaltmak Müşteri alışkanlığı ve bağlılığı sağlamak Pazara kök salmak, yerlerini güvenceye almak Hizmetlerde güçlü yabancı rekabetine hazır olmak 21

2- Yararları ve riskleri HİZMET SATANIN AMACI Perakendeciler franchise sistemini geliştirdi Yönetim, bütçe, vizyon zayıf, lokaller Büyümek için tek şansları franchise Amaçları: Marka bilinirliğini artırmak Merkezi üretim, toplu alım yapıp kazanmak Giriş ve kullanım bedellerinden kazanmak Reklam bütçesi oluşturmak Tek varlığı olan markasını bozdurmamak Sektöründeki rakiplerinden önce büyümek Esnaflıktan işadamlığına geçmek ve tanınmak 22

2- Yararları ve riskleri FA AMACI Yarar = para kazandırsın Prestij = kendisine yakışsın Güvence = risksiz iş, geniş bölge Rahatlık = öğretsin, eleman bulsun Satış = hazır müşteri, promosyon Kolaylık = uygun tedarik Bağımsızlık = kendi işi olsun İyi muamele = destek, kollama 23

FA YARARLARI 2- Yararları ve riskleri Kendi işini kurmak Sistemin parçası olmak Denenmiş, kanıtlanmış iş Yüksek standartlar Tanınmış marka Bilmediği işe girebilme Başlangıç eğitimi 24

FA YARARLARI 2- Yararları ve riskleri Eleman temini Mali ve hukuki destek Teknolojik gelişim Yer seçimi Verimli ortak reklam Verimli yerel tanıtım Denetlenme 25

FA YARARLARI 2- Yararları ve riskleri Kendini karşılaştırabilme Yönetim teknikleri Raporlama Düşük yatırım Gerçekçi zaman planı Gerçekçi yatırım planı Ucuz satın alma 26

FA YARARLARI 2- Yararları ve riskleri Hızlı karlılığa geçiş Müşteri bağlılığı İtibar Kredi temini Bölge koruma Anlaşma Düşük risk 27

2- Yararları ve riskleri FA RİSKİ Yüksek yatırım Yüksek işletme gideri Güdümlü çalışma Katı kurallar Devir ve terk kısıtlaması Yaratıcılığın yok olması Satın alma özgürlüğünü kaybetme Anlaşmanın kötüye kullanılabilmesi 28

2- Yararları ve riskleri FV YARARI Yatırımın azalması Hızlı nakit girişi Sürekli gelir Hızlı yayılma Yerinden etkin yönetim Ulaşılamayacak pazardan kar Artan reklam gücü 29

2- Yararları ve riskleri FV YARARI Artan marka tanınırlığı Artan satın alma gücü İyi yerlerde bulunma Anlaşmalı işletmeler Etkin dağıtım Hızlı tahsilat Pazardan bilgi akışı Denetleyebilme 30

2- Yararları ve riskleri FV RİSKİ İşini öğretme Kötü niyet İşletme kapatmada itibar kaybı Fırsat kaybı (kardan zarar) Bölge tahsisi Artan genel giderler Markanın riski Tahsilat riski 31

3- FA değerlendirme - 3 - Franchise alanı değerlendirme 32

FA HEDEFLERİ 3- FA değerlendirme Gelir beklentisi İşin getireceği hareketlilik İşe ayıracağı çalışma saatleri Muhatap olacağı müşteri sayısı İşteki yönetim tarzı İşi ne süreyle yapmak istediği Aynı işi yaygınlaştırma 33

FA ÖZELLİKLERİ 3- FA değerlendirme İnsan ilişkilerinde başarılı mı Kurallara uyar mı İnsanları yönlendirebilir mi Kendini motive edebilir mi İyi bir satıcı mı 34

3- FA değerlendirme FA YATIRIM KAPASİTESİ Yatırıma ayıracak neyim var Ne kaybetmeye dayanabilirim İşten kazanamazsam neyle geçinirim İlave yatırım gerekirse nereden bulurum Kredi almak için neyi riske atabilirim Borç bulabilir miyim Tedarikçiye borçlanabilir miyim Ortaklık yapabilir miyim 35

FA BECERİLERİ 3- FA değerlendirme Eğitimim işimde yarar sağlar mı Temel becerilerim işimle uyumlu mu İşimde sinerji veya tasarruf sağlayacak bilgim veya becerim var mı İşe kişisel katkım ne kadar 36

3- FA değerlendirme FA DENEYİMİ Geçmişte benzer işte çalıştım mı Geçmişte kendi işimi hiç yaptım mı Ailemden benzer iş yapanların yanında bulundum mu Yakınlarımdan benzer işi yapan var mı Geçmişte işimi batırma deneyimim oldu mu Sorun çözme, zorlukların altından ne yapıp edip kalkma deneyimim oldu mu 37

3- FA değerlendirme FA ÇEVRESİ Destek olacak çevrem var mı Tedarikçilerle ilişkilerim var mı Benim için gelecek müşteri var mı Müşteri getirecek çevrem var mı Sorun çözecek çevrem var mı 38

TİPİK SORUNLAR 3- FA değerlendirme Profesyonel: tam sorumluluk, deneyimsiz kadro Erken emekli: yüksek tempo Kriz işsizi: güvence hayali Çiftler: iş bozulursa ilişki de bozulur Sermayedar ortaklı: kazanınca denge bozulur Mevcut işin devamı: kötü alışkanlıklar Yerini kullanan: hazır kirayla karşılaştırma 39

FA NEYE ÖDER 3- FA değerlendirme Hemen başlayan müşterisi hazır iş Ürün satış tekeli (bölgesel) Ticari sırlar Marka kullanma hakkı Destek hizmetleri Merkezi reklam Tedarik kolaylığı Denetim Uzun süreli anlaşma 40