1.0 AMAÇ VE KAPSAM Bu talimatın amacı; ürün veya proseste karşılaşabilecek potansiyel hataları ve bunların neden olabileceği sonuçları önceden analiz ederek, gerekli önlemlerin alınması için kullanılan PROSES FMEA tekniğinin uygulanmasına yönelik yöntemi tanımlamaktır. Kapsamı bu talimatın Uygulama bölümü 3.1 bahsinde yer alan süreçlerdir. 2.0 SORUMLULUKLAR Bu talimatın uygulanmasından Kalite Güvence Müdürü ve ilgili Bölüm Sorumluları sorumludur. 3.0 UYGULAMA Proses FMEA tekniği Kalite Güvence Müdürü ve diğer ilgili bölümlerin katılımı ile uygulanır.. 3.1 PROSES FMEA NIN UYGULAMA ALANLARI Yeni ürünlerin devreye alınmasında fizibilite öncesi/aşamasında (Müşteri tarafından öngörüldüğü durumlarda) Değişen parçalara ait proseslerde, Yeni proseslerde, DÖF çalışmalarında. 3.2 UYGULAMA ÇALIŞMASI Çalışmaya konu olan proje ile ilgili tüm dokümanlar gurubun çalışmalarında hazır bulundurulur. Uygulama POTANSİYEL HATA MODU VE ETKİLERİ ANALİZİ (PROSES FMEA) formu ile dokümante edilir. Formun sol bölümünde proseslerin adımları tanımlanır. Her bir proses adımında ortaya çıkabilecek potansiyel hata tarzları ( UYGUN OLMAYAN ÜRÜNÜN YÖNETİMİ PROSEDÜRÜ doğrultusunda) belirlenir. Bu safhada; Proses veya parça istenen özellikleri nasıl karşılayamaz? Teknik özelliklerin dışında müşteri nelere itiraz edebilir? Sorularına cevap aranır. Her bir potansiyel hata tarzının müşteriye ve tüm üretime olan etkisi belirlenir. (Müşteri bir sonraki operasyon veya kullanıcı kişi olabilir.)
Potansiyel hata tarzının önemi aşağıdaki tabloya göre 1 den 10 a kadar puanlanır. HATA TARZININ MÜŞTERİYE OLAN ETKİSİ ETKİ MÜŞTERİYE ETKİSİ KRİTER ÜRETİME ETKİSİ PUAN Hata bir ikaz olmadan ortaya çıkar Araç, can ve mal güvenliği ile ilgili yüksek önem derecesi. İlgili kanuni gereklilikler karşılanamamaktadır. Makine veya üretim hattı ikaz olmadan hasar görebilir. 10 Araç, can ve mal güvenliği ile ilgili Hata bir ikaz yüksek önem derecesi. İlgili kanuni ile ortaya çıkar gereklilikler karşılanamamaktadır. Ürünün %100 ' ü ıskarta olabilir veya ürün / araç 1 saatin üzerinde tamir görebilir. 9 Çok yüksek Araç / ürün fonksiyonlarını kaybedebilir. Kullanılamaz hale gelir. Ürün derecelendirilebilir veya bir kısmı ıskarta olabilir. Ürün / araç 1/2 saat - 1 saat arasında tamir görebilir. 8 Yüksek Araç / ürün düşük performans ile çalışabilir. Müşteri memnun değildir. Ürünün bazı parçaları ıskarta olabilir. Ürün / araç 1 saatten az tamir görebilir. 7 Önemli Araç / ürün fonksiyoneldir. Ancak bazı parçalar aksar. Müşteride memnuniyetsizlik var. Ürünün bazı parçaları ıskarta olabilir. Ürün / araç 1 saatten az tamir görebilir. 6 Orta Araç / ürün fonksiyoneldir. Ancak bazı parçalar düşük performans ile çalışabilir. Müşteride memnuniyetsizlik var. Ürünün %100 ' ü yeniden işlenebilir. Ürün / araç servise gidebilir. 5 Düşük Ürün performansı üzerinde düşük etki. Müşterilerin %75 ' i tarafından farkedilebilir. Ürün derecelendirilmiş veya bir kısmı ıskarta olabilir. 4 Önemsiz Ürün performansı üzerinde düşük etki. Müşterilerin %50 ' i tarafından farkedilebilir. Ürünün bir kısmı ( %100 ' den az ) yeniden işlenmiş olabilir. Hatta ıskarta yoktur. Fakat hat dışında olabilir. 3 Çok önemsiz Ürün performansı üzerinde düşük etki. Müşterilerin %25 ' i tarafından farkedilebilir. Ürünün bir kısmı ( %100 ' den az ) yeniden işlenmiş olabilir. Hatta ve hat dışında ıskarta yoktur. 2 Etkisi yok Hiçbir etkisi yok. Veya çok düşük uyumsuzluk. 1
Hata tarzlarının muhtemel nedenleri sıralanır. Nedenlerin ortaya çıkma frekansları aşağıdaki tabloya göre 1 den 10 a kadar puanlanır. HATA TARZININ ORTAYA ÇIKMA OLASILIĞI HATA OLASILIĞI OLASILIK KRİTERİ PUAN ÇOK YÜKSEK 1 / 10 10 1 / 20 9 YÜKSEK 1 / 50 8 1 / 100 7 1 / 200 6 ORTA DÜZEY 1 / 500 5 1 / 1000 4 DÜŞÜK DÜZEY 1 / 2000 3 1 / 10.000 2 HEMEN HEMEN OLANAKSIZ 1 / 1.000.000 1
Mevcut kontroller göz önünde tutularak hataların tespit edilebilirlik sınırı aşağıdaki tabloya göre 1 den 10 a kadar puanlanır. TESPİT EDEBİLİRLİK TESPİT EDEBİLİRLİK KRİTER KONTROL TİPİ A B C KONTROL METODU PUAN Hemen hemen imkansız Kesinlikle tespit edilemez. Kontroller ile tespit edilemez Kontrol yok. 10 Çok düşük olasılık Kontrollerde çok düşük olasılıkta tespit edilebilir. Endirekt veya nadiren kontrol. 9 Düşük olasılık Çok az Kontrollerde zayıf ihtimalle Kontrollerde zayıf ihtimalle Sadece göz kontrolü ile. 8 Tekrarlı göz kontrolü ile 7 Az Kontrollerde tespit Orta Kontrollerde SPC veya kart yöntemi ile kontrol. Parça bittikten sonra Geçer/Geçmez mastar ile %100 kontrol. 6 5 Ortanın üzeri Kontrollerde yüksek oranda Setup aşamasında, operasyon aşamasında ve geçişlerde ölçme aleti ile kontrol. Hata önleme metodu ile önlem. 4 Yüksek Kontrollerde yüksek oranda Her bir operasyonda hata önleme metodu ile önlem. Operasyon geçişlerinde kademeli kontrol. Hatalı parça kabul edilemez. 3 Çok yüksek Kontrollerde daima yakalanır. Her bir operasyonda otomatik kontrol. Hatalı parça geçemez. 2 Çok yüksek Kontrollerde kesinlikle yakalanır. A: Hata Önleme B: Ölçme Aleti C: Manuel Kontrol Hatalı parça üretilemez. Çünkü operasyonun her aşaması hata önleme metodu ile kontrol altında. 1
Risk Öncelik Göstergesi ( RPN ), önem derecesi, ortaya çıkma ve yakalama çarpımı ile elde edilir. RPN = önem derecesi x ortaya çıkma x yakalama. RPN 1 1000 arasında bir sayı olup; risk in bir ölçütüdür. RPN 80 olduğu takdirde DÖF Faaliyeti açılır. 3.3 ÖNERİLEN FAALİYETLER Aşağıdaki durumlarda düzeltici ve önleyici faaliyetler yapılır 1. Yüksek Önem Derecesi oranlarında, 2. Önem Derecesi Ortaya Çıkma nın yüksek oranlarda olduğu durumlarda, 3. Yüksek RPN durumlarında. Düzeltici ve Önleyici Faaliyetler öncelikle, risk seviyesi yüksek ve kritik olaylara yönlendirilir. Burada temel amaç, önem derecesi, ortaya çıkma ve yakalama olasılıklarının herhangi birinin veya hepsini azaltmaktır. Yalnızca önem derecesi puanı sabit kalıp, sadece tasarım değişikliği ile değiştirilebilir. Tanımlanan potansiyel hata durumunun üretim personeli için tehlike yaratabileceği hallerde, sebeplerin ortadan kaldırılması veya sebeplerin kontrol altına alınması ya da uygun operatör koruma tedbirleri alınması suretiyle önleyici faaliyetler alınır. Ortaya çıkma, önem derecesi ve yakalamada aşağıdaki faaliyetler dikkate alınır. Ortaya çıkma olasılığında bir azalma sağlanabilmesi için proses ve / veya tasarım değişikliği gereklidir. Önem derecesi bir azalma ancak tasarım değişikliği sonucu olabilir. Yakalanma olasılığının artırılması için proses ve / veya tasım değişikliği gereklidir. Kontrol frekansını artırmak olumlu bir düzeltici ve önleyici faaliyet değildir ve sadece geçici sürelerde kullanılır. Hataların yakalanmasından çok önlenmesine yani ortaya çıkma olasılığının azaltılmasına önem verilmelidir. ( Örneğin; İPK kullanımı gibi) Sorumlu / Hedef Tarih: Önerilen faaliyeti gerçekleştirmeden sorumlu birey / bireyler ve tamamlanması gereken tarih yazılır.
Gerçekleştirilenler: Faaliyet gerçekleştikten sonra, yapılan işin kısa tanımı ve tamamlandığı tarih yazılır. Sonuçtaki RPN: Düzeltici ve önleyici faaliyetlerin tamamlanmasından sonra önem derecesi, ortaya çıkma ve yakalanma değerleri tahmin edilir ve RPN hesaplanarak kaydedilir. Şayet herhangi bir faaliyet yapılmamış ise sonuçtaki RPN ve diğer ilgili kolonlar boş bırakılır. Proses FMEA sorumlusu, önerilen tüm faaliyetlerin uygulandığının ve ele alındığının güvence altına alınmasından sorumludur. Proses FMEA yaşayan bir dokümandır ve üretim başladıktan sonra gerçekleşen değişiklikler de dahil olmak üzere, en son tasarım seviyesi ve ilgili faaliyetleri daima yansıtır durumda olmalıdır. 3.4 KAYITLARIN SAKLANMASI Bu talimatın uygulanması esnasında oluşan dokümanlar KALİTE KAYITLARI NIN KONTROLÜ PROSEDÜRÜ ne göre saklanır.