Oktay ARIDURU Maliye Uzmanı Genel Yönetim Mali İstatistik Şubesi 1
2
1) 100 Kasa Hesabının kullanılmaması Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliği 49. madde: Bu hesap, muhasebe birimleri veznelerince kanuni dolaşım niteliğine sahip ulusal paraların alınması, verilmesi ve saklanmasına ilişkin işlemlerin izlenmesi için kullanılır. Muhasebe birimlerine döviz olarak her ne şekilde olura olsun intikal eden tutarlar bu hesapla ilişkilendirilmez. 3
Belediyelerin veznesince; - Su - Emlak - Çevre Temizlik Vergisi - Altyapı Katılım Bedeli - Kira gibi tahsilatlar yapılır. 4
Veznece tahsilat yapılmasına rağmen kasa hesabının kullanılmaması, bunun yerine gün sonunda tahsil edilen tutarlar bankaya yatırılınca 102-Banka hesabının kullanılarak tahsilatın banka tarafından yapılmış gibi gösterilmesi. 5
Tahakkuk kaydı: ÖRNEK 120 Gelirlerden Alacaklar (Su bedeli) 120 Gelirlerden Alacaklar (ÇTV) 120 Gelirlerden Alacaklar (KDV) 600 Gelirler (Su bedeli) 600 Gelirler (ÇTV) 391 Hesaplanan KDV 10.000 1.000 800 10.000 1.000 800 6
Tahsil kaydı: 100 Kasa Hesabı 120 Gelirlerden Alacaklar (Su bedeli) 120 Gelirlerden Alacaklar (ÇTV) 120 Gelirlerden Alacaklar (KDV) 11.800 10.000 1.000 800 7
2) 100 Kasa Hesabı varken 108 Diğer Hazır Değerler Hesabının kullanılmaması 108 DİĞER HAZIR DEĞERLER HESABI 108 01 Kasa Varlığından Bankaya Yatırılmak Üzere Gönderilen Tutar 108 02 Veznedar Adına Düzenlenen Çekler 108 03 Bankaya Yatırılmak Üzere Gönderilen Dövizler 108 09 Diğer Çeşitli Hazır Değerler 8
Yönetmelik 71. madde: 108- Diğer Hazır Değerler Hesabı Kasa ihtiyacı nedeniyle bankadan çekilecek paralar için veznedar adına düzenlen çek tutarları ve bunlardan tahsil edilip kasa varlığına dahil edilen tutarlar bu hesaba kaydedilir. Kasa fazlası paraların veznedarla bankaya gönderilmesi ve bu tutarların bankaca tahsil edildiğini gösteren banka hesap özet cetvelinin alınması üzerine bu hesap kullanılır. 9
ÖRNEK Sarıyahşi Belediyesi Kaynak Suları Harcı olarak 15.000 TL tahsil etmiştir. 100 Kasa Hesabı 600 Gelirler Hesabı 15.000 15.000 805-Gelir Yansıtma Hesabı 800-Bütçe Gelirleri Hesabı 15.000 15.000 10
Tutar gün sonunda belediyenin hesabının bulunduğu bankaya gönderilmiştir. 108 Diğer Hazır Değerler Hesabı 100 Kasa Hesabı 15.000 15.000 11
Gelen banka hesap özet cetvelinden bankaya gönderilen tutarların bankadaki mevduat hesabına geçtiği anlaşılmıştır. 102 Banka Hesabı 108 Diğer Hazır Değerler Hesabı 15.000 15.000 12
ÖRNEK Keçiören Belediyesi nin veznesinde bulunan paraların o günkü ödemelere yetmeyeceği anlaşıldığından veznedar adına 2.000 TL tutarında çek düzenlenmiş ve bu tutar aynı gün içerisinde bankadan çekilerek vezneye yatırılmıştır. Veznedar adına çek düzenlenince yapılacak kayıt: 108- Diğer Hazır Değerler Hs. 2.000 103-Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hs. 2.000 13
Bankadan çekilen tutarların kasaya yatırılmasının kaydı: 100- Kasa Hesabı 2.000 108- Diğer Hazır Değerler Hs. 2.000 Veznedarın bankadan para çektiğine dair banka hesap özet cetvelinin gelmesinin kaydı: 103-Verilen Çekler ve Öd. Emr. Hs. 2.000 102-Banka Hesabı 2.000 14
3) 101 Alınan Çekler Hesabının kullanılmaması Bu hesap, muhasebe birimlerinin yapacakları her türlü tahsilat karşılığında muhasebe birimine hitaben düzenlenerek teslim edilen banka çekleri ve özel finans kurumlarının çekleri ile muhasebe yetkilisi mutemetleri tarafından muhasebe birimine teslim edilen aynı nitelikteki çeklerin izlenmesi için kullanılır. 15
ÖRNEK Belediyece işgal harcı olarak 1.000 TL tutarında banka çeki alınmıştır. Yapılan yanlış kayıt: 102- Banka Hesabı 600- Gelirler Hesabı 1.000 1.000 805- Gelir Yansıtma Hesabı 800- Bütçe Gelirleri Hesabı 1.000 1.000 16
Yapılması gereken kayıt: 101- Alınan Çekler Hesabı 1.000 101.01-Muhasebe Birimindeki Çekler 600- Gelirler Hesabı 805- Gelir Yansıtma Hesabı 800- Bütçe Gelirleri Hesabı 1.000 1.000 1.000 17
Alınan çek aynı gün tahsil için bankaya gönderilmiştir. 101-Alınan Çekler Hesabı -101.02.Tahsildeki Çekler 1.000 101-Alınan Çekler Hesabı -101.01. Muhasebe Birimindeki Çekler 1.000 18
Bankadan gelen hesap özet cetvelinden çekin tahsil edilip hesaba aktarıldığı görülmüştür. 102-Bankalar Hesabı 101-Alınan Çekler Hesabı -101.02.Tahsildeki Çekler 1.000 1.000 19
4) 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabının alacak bakiyesi vermesi Yönetmelik 56. madde: Kurumun hesabının bulunduğu bankalarca, bir gün içerisinde kurum adına tahsil edilen paraların miktarları ile karşılığında onaylanan veya düzenlenen alındıların tarih ve numaralarını; kurum adına ödenen veya gönderilen paraların miktarları ile bunlara ait çek ve gönderme emirlerinin tarih ve numaralarını gösteren iki nüsha banka hesap özet cetveli düzenlenerek ertesi gün kuruma gönderilir. 20
Hesap özet cetveli bankadan alındığında 103 hesabın kapatılması gerekmektedir. Ancak ay sonlarında toplu olarak kapatıldığı tespit edilmiştir. 21
ÖRNEK Belediye 100.000 TL ye taşıt almıştır. Bedeli banka aracılığıyla ödenmiştir. (KDV ihmal edilecek.) 254-Taşıtlar Hesabı 191-İndirilecek KDV Hesabı 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı 100.000 18.000 118.000 22
kayıt: Bankadan hesap özet cetveli geldiğinde yapılacak 103- Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı 102-Bankalar Hesabı 118.000 118.000 23
5) 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabının borç tutarının 102-Bankalar Hesabının alacak tutarına eşit olmaması Yönetmelik 57. madde: Bankaca kuruma gönderilen banka hesap özet cetvelleri ile ödendiği veya ilgili yerlere gönderildiği bildirilen çek veya gönderme emri tutarları bu hesaba alacak, 103-Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabına borç kaydedilir. 24
Bu durum çek veya gönderme emri düzenlenmeksizin belediye hesaplarından para çıkışı olduğu sonucunu ortaya çıkarmaktadır. İSTİSNA: Bankalar arası işlemler 25
ÖRNEK Taşıt alımı için gönderme emri düzenlenmesi Yapılan yanlış kayıt: 254- Taşıtlar Hesabı 40.000 191- İndirilecek KDV 7.200 360- Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs. 300 102- Banka Hesabı 46.900 830- Bütçe Giderleri Hesabı 47.200 835- Gider Yansıtma Hesabı 47.200 26
Yapılması gereken kayıt: 254- Taşıtlar Hesabı 40.000 191- İndirilecek KDV 7.200 360- Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs. 300 103- Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri 46.900 830- Bütçe Giderleri Hesabı 47.200 835- Gider Yansıtma Hesabı 47.200 Paranın bankadan çekildiğine dair banka dekontunun gelmesi üzerine yapılacak kayıt: 103- Verilen Çekler ve Gön. Emir. Hs. 46.900 102- Banka Hesabı 46.900 27
6) 104-Proje Özel Hesabının borç tarafında tutar varken 630.11.1 Döviz Mevcudunun Değerlenmesinde Oluşan Olumsuz Kur Farkları Hesabının borç tarafında veya 600.11.1.1 Proje Özel Hesabında Kayıtlı Tutarların Değerlemesinden Kaynaklananlar Hesabının alacak tarafındaki tutarlarda artış olmaması 28
Bu hesaplar yerine 600.11.99. Diğer Değer ve Miktar Değişimleri Gelirleri ve 630.11.99. Diğer Değer ve Miktar Değişimleri Giderleri yardımcı hesabına kaydedildiği tespit edilmiştir. 29
ÖRNEK Kur artışı durumunda: 104-Proje Özel Hesabı 600-Gelirler Hesabı -600.11.1.1 1.000 1.000 Kur azalışı durumunda: 630-Giderler Hesabı -630.11.1. 104-Proje Özel Hesabı 1.000 1.000 30
7) 105-Döviz Hesabında tutar varken 630.11.1. Döviz Mevcudunun Değerlenmesinde Oluşan Olumsuz Kur Farkları hesabının borç tarafında veya 600.11.1.2 Proje Özel Hesabında Kayıtlı Tutarların Değerlemesinden Kaynaklananlar hesabının alacak tarafındaki tutarlarda artış olmaması 31
105-Döviz Hesabının değerlemesinden kaynaklanan kur artışları ve azalışları için fark hesaplanmamıştır. Gün sonlarında kuruma ait konvertibl yabancı paralar mevcudunun MB döviz satış kuru üzerinden değerlemesi sonucu oluşan farklar 630.11.1. veya 600.11.1. hesaplarına kaydedilir. NOT: Kişilere ait olarak alınan ve emanet hesaplarda izlenen yabancı paralar için değerleme işlemi yapılmaz. 32
KONVERTİBL DÖVİZLER Türü Kaydedileceği Hesap Değerleme Kurum Malı 105- Döviz Hesabı Var Kişi Malı 105- Döviz Hesabı Yok KONVERTİBL OLMAYAN DÖVİZLER Türü Kaydedileceği Hesap Değerleme Kurum Malı 117- Menkul Varlıklar Hesabı Yok Kişi Malı 912- Kişilere Ait Menkul Kıymetler Hesabı Yok 33
ÖRNEK Kur artışı durumunda: 105-Döviz Hesabı 600-Gelirler Hesabı -600.11.1.2 1.000 1.000 Kur azalışı durumunda: 630-Giderler Hesabı -630.11.1. 105-Döviz Hesabı 1.000 1.000 34
8) 106-Döviz Gönderme Emirleri Hesabının borç tutarının 105-Döviz Hesabının alacak tutarına eşit olmaması 35
ÖRNEK Emanetler hesabında bulunan 1.000 $ hak sahibinin talebi üzerine döviz gönderme emri düzenlenerek bankadan ödenmiştir. (1$=1,5 TL) 333- Emanetler Hesabı 106- Döviz Gönderme Emirleri Hesabı 106- Döviz Gönderme Emirleri 105- Döviz Hesabı 1.500 1.500 1.500 1.500 36
9) Gelir tahsilatlarında 120- Gelirlerden Alacaklar Hesabının kullanılmaması Bazı mahalli idareler tahakkuk eden gelirlerini 120-Gelirlerden Alacaklar hesabına almayıp, tahsil ettiğinde doğrudan bütçeye gelir kaydetmektedir. Böyle bir durumda mahalli idarelerde tahakkuk eden gelirlerden ne kadarının tahsil edildiği bilgisine muhasebe kayıtlarından ulaşılamamaktadır. 37
ÖRNEK Emlak vergisi tahakkuk kaydı: 120- Gelirlerden Alacaklar Hesabı 120-01.02.09.51 600- Gelirler Hesabı 600-01.02.09.51 10.000 10.000 38
Tahsilat kaydı: 100- Kasa Hesabı 120- Gelirlerden Alacaklar Hs. 10.000 10.000 805- Gelir Yansıtma Hesabı 800- Bütçe Gelirleri Hesabı 800.01.02.09.51 10.000 10.000 39
10) 121-Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesabının Aralık ayı borç bakiyesinde Kasım ayı borç bakiyesine göre artış olmaması. (Yıllık) 121 den ödeme yapılmışsa bakiye azalmış da olabilir. 40
Yönetmelik 87. madde: Gelirlerden Alacaklar Hesabında kayıtlı tutarlardan mali yıl sonuna kadar tahsili gerekenlerden tahsil edilemeyen tutarlar, mali yıl sonunda 121- Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesabına borç, 120- Gelirlerden Alacaklar Hesabına alacak kaydedilir. 41
ÖRNEK Belediyenin 120-Gelirlerden Alacaklar Hesabında bulunan ve yılsonuna kadar tahsil edilemeyen alacakların toplamı 10.000 TL dir. 31/12/ tarihli kayıt: 121- Gelirlerden Takipli Alacaklar Hs. 120- Gelirlerden Alacaklar 10.000 10.000 42
11) 140.01.01. Alacağın Aslı Hesabının alacak tutarı ile 800.05.09.01.06. Kişilerden Alacaklar Hesabının alacak tutarının birbirine eşit olmaması. 140.01.02. ve 140.02.02 Alacağın Faizi Hesaplarının alacak toplamları ile 800.05.01.09.01. Kişilerden Alacaklar Faizleri Hesabının alacak tutarının birbirine eşit olmaması. İSTİSNA: Terkin kayıtları 43
140 KİŞİLERDEN ALACAKLAR HESABI 140 01 Tahsilinde Bütçeye Gelir Kaydedilecek Olan Alacaklar 140 01 01 Alacağın Aslı 140 01 02 Alacağın Faizi 140 02 Diğer Alacaklar 140 02 01 Alacağın Aslı 140 02 02 Alacağın Faizi 44
140.01.01 yardımcı hesaptaki tutarlar için tahakkuk eden faizlerin 140.01.02 yardımcı hesabına, 140.02.01 yardımcı hesaptaki tutarlar için tahakkuk eden faizlerin ise 140.02.02 yardımcı hesabına alınması ve faizin tahsilinde alacağın cinsine (140.01 veya 140.02) bakılmaksızın bütçeye gelir kaydedilmesi gerekmektedir. 45
Yönetmelik 101. madde: Tahsilinde bütçeye gelir kaydedilmesi gerekenler bir taraftan 100-Kasa Hesabı, 102-Banka Hesabı veya ilgili diğer hesaplara borç, bu hesaba alacak; diğer taraftan 805-Gelir Yansıtma Hesabına borç, 800-Bütçe Gelirleri Hesabına alacak kaydedilir. 46
ÖRNEK Kasa noksanlığının tespit edilmesi: 197- Sayım Noksanlar Hs. 100 100- Kasa Hesabı 100 Noksanlığın, sorumluları adına hesaba alınması: 140- Kişilerden Alacaklar Hesabı 100-140.02.01 197- Sayım Noksanları Hs. 100 Noksan tutar için gecikme faizi hesaplanması: 140- Kişilerden Alacaklar Hesabı 5-140.02.02 600- Gelirler Hesabı 5 47
Noksanlık ile birlikte tahakkuk etmiş olan faizin tahsil edilmesi: 100- Kasa Hesabı 105 140- Kişilerden Alacaklar Hesabı 100-140.02.01 140- Kişilerden Alacaklar Hesabı 5-140.02.02 805- Gelir Yansıtma Hs. 5 800- Bütçe Gelirleri Hs. 5-800.05.01.09.01 48
ÖRNEK Fazla maaş ödemesinin kayıtlara alınması: 140- Kişilerden Alacaklar Hesabı 100-140.01.01 600- Gelirler Hesabı 100 Fazla ödenen tutar için gecikme faizi hesaplanması: 140- Kişilerden Alacaklar Hesabı 5-140.01.02 600- Gelirler Hesabı 5 49
Fazla ödenen tutar ile tahakkuk eden faizin tahsil edilmesi: 100- Kasa Hesabı 105 140- Kişilerden Alacaklar Hesabı 100-140.01.01 140- Kişilerden Alacaklar Hesabı 5-140.01.02 805- Gelir Yansıtma Hs. 105 800- Bütçe Gelirleri Hs. 100-800.05.09.01.06 800- Bütçe Gelirleri Hs. 5-800.05.01.09.01 50
12) 140.01- Tahsilinde Bütçeye Gelir Kaydedilecek Olan Alacaklar ile 140.02- Diğer Alacaklar yardımcı hesapların doğru kullanılmaması. Kişilerden alacaklar hesabına alınmasına karar verilenlerden tahsilinde bütçeye gelir kaydedilmesi gereken tutarlar 140.01.01 yardımcı hesabına, tahsilinde bütçeye gelir kaydedilmemesi gerekenlerin ise 140.02.01 yardımcı hesabına kaydedilmesi gerekmektedir. 51
140.01- Tahsilinde Bütçeye Gelir Kaydedilecek Olan Alacaklar: Bütçe giderleri hesabına borç kaydı suretiyle ödenerek gerek yılı içinde, gerek yılı geçtikten sonra belgeler ve kayıtlar üzerinde yapılan incelemeler sonunda, fazla ve yersiz ödendiğinin anlaşılması üzerine Sayıştay ve mahkeme ilamları ile borç hükmolunan tutarlar. Ayniyatın çalınmasından, kaybedilmesinden, kanunsuz veya yersiz harcanmasından dolayı doğan zararlara ait olmak üzere dairelerce bildirilen miktarlarla Sayıştay ve diğer mahkemelerce bu doğrultuda hüküm altına alınan tutarlar kişilerden alacaklar hesabına alınır. 52
140.02- Diğer alacaklar: Bütçe içi veya bütçe dışı olarak verildiği veya gönderildiği halde süresinde mahsup edilmeyen veya zimmete geçirilen avans ve krediler, tahsildar, veznedar veya bu işlerle görevlendirilmiş bulunan memur ve mutemetler tarafından alındı veya diğer resmi belgeler karşılığında tahsil edildikten sonra zimmete geçirilen veya kaybedilen tutarlar kişilerden alacaklar hesabına alınır. 53
13) 150- İlk Madde ve Malzeme Hesabının alacak tarafında ekod1 seviyesindeki tutarların toplamı ile 630.14. ile başlayan hesaplarda ekod2 seviyesinde borç tarafındaki tutarların toplamına eşit olmaması. 54
Yönetmelik 105. madde: Tüketilmek amacıyla kamu idaresinin ilgili birimlerine verilen veya kullanılan ilk madde ve malzemeler 150- İlk Madde ve Malzeme Hesabına alacak, 630- Giderler hesabına borç kaydedilir. 55
ÖRNEK Belediyenin ambarından Eğitim Müdürlüğü nün ihtiyaçlarında kullanılmak üzere 800 TL kırtasiye malzemesi çıkışı yapılmıştır. 630-Giderler Hesabı 800-630.14.01 150-İlk Madde ve Malzeme Hs. 800-150.01 56
İSTİSNASI İlk madde ve malzemelerin maddi duran varlık yapımında kullanılmak üzere 258- Yapılmakta Olan Yatırımlar hesabına aktarılması 57
ÖRNEK İnşaat malzemesi satın alınmasına dair kayıt: 150- İlk Madde ve Malzeme Hs. (Çimento)5.000 150- İlk Madde ve Malzeme Hs. (Demir) 4.000 103- Verilen Çekler ve Gönd. Emir. Hs. 9.000 İnşaat malzemelerin bina yapımında kullanılmasına ait kayıt: 258- Yapılmakta Olan Yatırımlar Hs. 9.000 150- İlk Madde ve Malzeme Hs.(Çimento) 5.000 150- İlk Madde ve Malzeme Hs.(Demir) 4.000 58
14) Taşınırlarda kayıtlı durum ile fiili durumun birbirine uymaması Bu durum 2007 yılında yürürlüğe giren Taşınır Mal Yönetmeliği uyarınca envanter yapılmamasından veya satın alınan taşınırın, (tüketilmediği halde) taşınır kayıtlarına alınmadan doğrudan giderleştirilmesinden kaynaklanmaktadır. 59
ÖRNEK Belediye tarafından kırtasiye malzemesi alınmıştır. Yapılan yanlış kayıt: 630- Giderler Hesabı 5.000 191- İndirilecek KDV 900 360- Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs. 37,5 103- Verilen Çekler ve Gön. Emr. Hs. 5.862,5 830- Bütçe Giderleri Hesabı 5.900 835- Gider Yansıtma Hesabı 5.900 60
Yapılması gereken kayıt: 150- İlk Madde ve Malzeme Hs. 5.000 191- İndirilecek KDV 900 360- Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs. 37,5 103- Verilen Çekler ve Gön. Emr. Hs. 5.862,5 830- Bütçe Giderleri Hesabı 5.900 835- Gider Yansıtma Hesabı 5.900 Tüketim: 630- Giderler Hesabı XXXX 630.14 150- İlk Madde ve Malzeme Hs. XXXX 61
ÖRNEK Kadıköy Belediyesi makam aracının deposuna 200 TL, belediye sarayındaki kalorifer deposuna ise 2.800 TL lik yakıt alımı yapılmıştır. 150- İlk Madde ve Malzeme Hs. 2.800 630- Giderler Hesabı 200 360- Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs. 22,5 103- Verilen Çekler ve Gön. Emir. Hs. 2.977,5 830- Bütçe Giderleri Hesabı 3.000 835- Gider Yansıtma Hesabı 3.000 62
Taşınır Mal Yönetmeliğinin 10 uncu maddesine göre ihtiyaç duyulduğunda kullanılmak üzere satın alınarak depolananlar hariç olmak üzere doğrudan taşıtların depolarına konulan akaryakıt, likit gaz (LPG) ve yağlar için taşınır işlem fişi düzenlenmez. Dolayısıyla taşınır işlem fişi düzenlenmeden satın alınan ve ilk madde ve malzeme grubunda sayılan alımlar taşınır hesaplarına alınmadan doğrudan 630-Giderler Hesabına alınarak muhasebeleştirilmesi gerekir. 63
Taşınır Mal Yönetmeliğine göre Taşınır İşlem Fişi düzenlenmeyecek haller: İhtiyaç duyulduğunda kullanılmak üzere satın alınarak depolanan ya da arşivlenenler ile süreli yayınlardan ciltletilmiş olanlar hariç olmak üzere aşağıda sayılan hallerde Taşınır İşlem Fişi düzenlenmez: 1- Satın alındığı andan itibaren tüketimi yapılan su, doğalgaz, kum, çakıl, bahçe toprağı, bahçe gübresi ve benzeri maddeler, 2- Makine, cihaz, taşıt ve iş makineleri ile demirbaşların servislerince yapılan bakım ve onarımlarında kullanılan yedek parçalar ile doğrudan taşıtların depolarına konulan akaryakıt, likit gaz (LPG) ve yağlar, 3- Kısa sürede tüketilen mutfak tipi tüpler ve yangın söndürme tüplerine yapılan gaz dolumları ile yazıcı kartuşlarının dolumları, 4- Dergi ve gazete gibi süreli yayınlar ile arşivlenme niteliği olmayan kütüphane materyalleri 64
15) Yıl sonunda (Aralık ayında) 160-İş Avans ve Krediler ve 161-Personel Avansları Hesaplarının borç bakiyesi vermesi. (Yıllık) Yönetmelik 113. ve 116. madde: Bu hesapta kayıtlı tutarlardan mahsup dönemine aktarılanlar bu hesaba alacak, 165-Mahsup Dönemine Aktarılan Avans ve Krediler Hesabına borç kaydedilir. 65
ÖRNEK Avansın mahsup dönemine aktarılması: 165- MDA Avans ve Krediler Hesabı 160- İş Avans ve Kredileri Hesabı 161- Personel Avansları Hesabı 906- MDA Kullanılacak Ödenekler Hs. 900-Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hs. 901- Bütçe Ödenekleri Hesabı 907- MDA Ödenekler Hesabı 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 1.000 66
Mahsup döneminde avansın mahsubu: 630- Giderler Hesabı 1.000 165-MDA Avans ve Krediler Hs. 1.000 834- Geçen Yıl Bütçe Mahsupları Hs. 1.000 835- Gider Yansıtma Hesabı 1.000 907- MDA Ödenekler Hesabı 1.000 906- MDA Kullanılacak Ödenekler Hs. 1.000 Mahsup dönemini izleyen ayın ilk iş günü yapılacak muhasebe kaydı: 835- Gider Yansıtma Hesabı 1.000 834- Geçen Yıl Bütçe Mahsupları Hs. 1.000 67
16) 162-Bütçe Dışı Avans ve Krediler Hesabının yıl sonunda (Aralık ayında) borç bakiyesi vermemesi. (Yıllık) Aralık ayında ödenen maaş ve ücretlerin ertesi yıl bütçesinden karşılanması gereken kısmı için 162 Hesabının çalıştırılmadığı tespit edilmiştir. 68
Yönetmelik 118. madde: Aralık ayının 15 inde yapılan maaş ve ücret ödemelerinin ertesi yıl 01-14 Ocak dönemine karşılık gelen tutarları bu hesapta izlenir. Yeni mali yılda bu tutarlar, düzenlenecek ödeme emri ile bütçe giderleri hesabına aktarılır. Bu tutarlar yeni yıl bütçesi ödeneklerinden karşılanacağından, avans olarak verildiği yıldan herhangi bir ödenek devri yapılmaz. 69
ÖRNEK Evren Belediyesi nde çalışan personelin 15 Aralık- 14 Ocak dönemine ilişkin maaş bordrosundaki veriler aşağıdaki gibidir: Tahakkuk toplamı: 3.500 TL - Gelir Vergisi :100 - Memur Sendika Aidatı:35 - Damga Vergisi:25 - Emekli Keseneği : 200 - Lojman Kirası:50 - İlaç Kesintisi :40 - İcra Kesintisi:50 - Ödenecek Tutar :3000 70
15 Aralık 2010 kaydı: 630- Giderler Hesabı 162- Bütçe Dışı Avans ve Krediler Hs. 333-Emanetler Hs. (İcra Kes.) 333- Emanetler Hs.(Sendika Aid.) 333- Emanetler Hs. (İlaç Kesintisi) 360- Ödenecek Vergi ve Fon. Hs. 360- Ödenecek Vergi ve Fon. Hs. 361- Ödenecek Sos. Güv. Kes. 600- Gelirler Hesabı (Lojman Ki.) 103- Verilen Çekler ve Gön. Emir. 1.750 1.750 50 35 40 100 25 200 50 3.000 71
830- Bütçe Giderleri Hesabı 835- Gider Yansıtma Hesabı 805- Gelir Yansıtma Hesabı 800- Bütçe Gelirleri Hesabı - Lojman Kirası 1.750 50 1.750 50 72
1 Ocak 2011 kaydı: 630- Giderler Hesabı 162- Bütçe Dışı Avans ve Kr. Hs. 1.750 1.750 830- Bütçe Giderleri Hesabı 835- Gider Yansıtma Hesabı 1.750 1.750 73
17) 165-Mahsup Dönemine Aktarılan Avans ve Krediler Hesabının borç bakiyesi vermesi. Mart ayı mizanında 165 hesabın borç bakiyesi verdiği görülmüştür. 74
5018 sayılı KMYKK 51 inci madde: Kamu hesapları malî yıl esasına göre tutulur. Malî yılın bitimine kadar fiilen yapılmış olan ödemelerden mahsup edilememiş olanların, ödenekleri saklı tutulmak suretiyle, mahsup işlemleri malî yılın bitimini izleyen bir ay içinde yapılabilir. Zorunlu hallerde bu süre, Maliye Bakanlığı tarafından bütçe giderleri için bir ay, diğer işlemlerde beş ayı geçmemek üzere uzatılabilir. 75
Yönetmelik 125. madde: Mahsup dönemine aktarılan avans ve kredilerle ilgili harcama belgeleri muhasebe birimine geldiğinde, tutarı bir taraftan bu hesaba alacak, 630-Giderler Hesabına ya da varlığa dönüştürülecek bir harcama unsuru ise ilgili varlık hesabına borç; diğer taraftan 834- Geçen Yıl Bütçe Mahsupları Hesabına borç, 835-Gider Yansıtma Hesabına alacak kaydedilir. 76
ÖRNEK Avansın ödeneğiyle birlikte mahsup dönemine aktarılmasının kaydı: 165- MDA Avans ve Krediler Hesabı 160- İş Avans ve Kredileri Hesabı 5.000 5.000 906- MDA Kullanılacak Ödenekler Hs. 900-Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hs. 901- Bütçe Ödenekleri Hesabı 907- MDA Ödenekler Hesabı 5.000 5.000 5.000 5.000 77
Mahsup döneminde avansın mahsubunun kaydı: 150- İlk Madde ve Malzeme Hesabı 165- MDA Avans ve Krediler Hs. 834- Geçen Yıl Bütçe Mahsupları Hs. 835- Gider Yansıtma Hesabı 907- MDA Ödenekler Hesabı 906- MDA Kullanılacak Ödenekler Hs. 5.000 5.000 5.000 5.000 5.000 5.000 78
Mahsup dönemini izleyen ayın ilk iş günü yapılacak muhasebe kaydı: 835- Gider Yansıtma Hesabı 834- Geçen Yıl Bütçe Mahsupları Hs. 5.000 5.000 79
18) 191 İndirilecek KDV Hesabının kullanılmaması. Mal ve hizmetin satın alınması durumunda satıcılara ödenen veya borçlanılan ve kurum açısından indirim hakkı doğuran katma değer vergisinin izlenmesi için 191-İndirilecek Katma Değer Vergisi Hesabı kullanılır. Dolayısıyla 191-İndirilecek Katma Değer Vergisi Hesabının kullanılması ve ay sonunda ilgili hesaplara devredilerek kapatılması gerekmektedir. Bu konuda herhangi bir mükellefiyet yoksa ödenen tutar malın veya hizmetin maliyetine eklenir. 80
ÖRNEK Satın alma kaydı: 150- İlk Madde ve Malzeme Hesabı 191- İndirilecek KDV Hesabı 103- Verilen Çekler ve Gön. Emir. 830- Bütçe Giderleri Hesabı 835- Gider Yansıtma Hesabı 20.000 3.600 23.600 23.600 23.600 81
19) 191-İndirilecek KDV Hesabının borç bakiyesi, 391-Hesaplanan KDV Hesabının ise alacak bakiyesi vermesi. 82
ÖRNEK Manisa Belediyesinin KDV hesaplarının ay sonu görünümü aşağıdaki gibidir: 191- İndirilecek KDV 391- Hesaplanan KDV 17.000 25.000 83
Ay sonu kaydı: 391- Hesaplanan KDV Hesabı 191- İndirilecek KDV Hesabı 360- Ödenecek Vergi ve Fon. Hs. 25.000 17.000 8.000 84
ÖRNEK Kırıkkale Belediyesinin KDV hesaplarının ay sonu görünümü aşağıdaki gibidir: 190-Devreden KDV 191- İndirilecek KDV 391- Hesaplanan KDV 7.000 36.000 58.000 85
Yukarıdaki defter kayıtlarına göre ay sonu kaydı aşağıdaki gibi olacaktır. 391- Hesaplanan KDV Hs. 58.000 190- Devreden KDV 7.000 191- İndirilecek KDV 36.000 360- Ödenecek Vergi ve Fonlar 15.000 86
20) 240-Mali Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler Hesabının kullanılmaması İller Bankası tarafından mahalli idarelere aktarılan mahalli idare paylarından yapılan ortaklık payı kesintilerinin 240- Mali Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler hesabına kaydedilmediği görülmüştür. 87
ÖRNEK Maliye Bakanlığı, 2012 yılı Mart ayı itibariyle büyükşehir belediye sınırları içinde yapılan genel bütçe vergi gelirleri tahsilatından Adapazarı Büyükşehir Belediyesi adına 52.500.000 TL tahakkuk ettirilmiş olup İller Bankası adına sermaye payı olarak 1.000.000 TL, Sosyal Güvenlik Kurumu na olan borcuna istinaden 1.500.000 TL ve vergi borcuna istinaden ise 2.000.000 TL keserek kalan 48.000.000 TL yi Adapazarı Büyükşehir Belediyesi ne göndermiştir. Adapazarı Büyükşehir Belediyesi nin yapacağı kayıt: 88
102- Banka Hesabı 48.000 240- Mali Kuruluşlara Yat. Serm. 1.000 360- Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs. 2.000 361- Ödenecek Sosyal Güv. Kes. Hs. 1.500 600- Gelirler Hs. 52.500-600.05.02.02.51 805- Gelir Yansıtma 52.500 800- Bütçe Gelirleri 52.500-800.05.02.02.51 830- Bütçe Giderleri 1.000-830.05.08.09.51 835- Gider Yansıtma 1.000 89
21) Mal ve hizmet üreten kuruluşların zararlarının 241- Mal ve Hizmet Üreten Kuruluşlara Yatırılan Sermayeler hesabından düşülmemesi Yönetmelik 159. madde: Bu hesap, mal ve hizmet üreten kuruluşlara nakden veya ayni olarak verilen sermaye tutarları ve bu sermaye tutarlarının işletilmesinden doğan kar ve zararlar, bütçeye iade olunan sermayelerin izlenmesi için kullanılır. 90
Yönetmelik 160. madde: Sermaye iştiraklerinin değerlemesi sonucu ortaya çıkan artış ve azalışlar da ilgili mal ve hizmet üreten kuruluşların kayıtlarına uygun olarak bu hesaba kaydedilir. 91
ÖRNEK Erzurum Büyükşehir Belediyesinin bağlı kuruluşu olan Er-Tansa Ltd. Şti. 18.000 TL kar etmiş olup, söz konusu karın belediyenin, şirketteki sermayesine eklenmesine karar verilmiştir. 241- Mal ve Hiz. Üreten Kur. Yat. Ser. 18.000 600- Gelirler Hesabı 18.000 805- Gelir Yansıtma 18.000 800- Bütçe Gelirleri 18.000 830- Bütçe Giderleri 18.000 835- Gider Yansıtma 18.000 92
22) Arsa ve bina satışlarında tahsil edilen tutarların 250- Arazi ve Arsalar Hesabı ile 252- Binalar Hesabı kullanılmadan, doğrudan 600- Gelirler Hesabına kaydedilmesi 93
ÖRNEK Elbistan Belediyesinin 70.000 TL bedel ile kayıtlı olan arsası peşin olarak, a) 70.000 TL ye satılmıştır, b) 80.000 TL ye satılmıştır, c) 65.000 TL ye satılmıştır, 94
Yapılan yanlış kayıt: 102- Banka Hesabı 70.000 600- Gelirler Hesabı 70.000 805- Gelir Yansıtma Hesabı 70.000 800- Bütçe Gelirleri Hesabı 70.000 95
Yapılması gereken doğru kayıtlar: Kayıtlı değer: 70.000 TL Satış tutarı: 70.000 102- Banka Hesabı 70.000 250- Arazi ve Arsalar Hs. 70.000 805- Gelir Yansıtma Hesabı 70.000 800- Bütçe Gelirleri Hesabı 70.000 96
Kayıtlı değer: 70.000 TL Satış tutarı: 80.000 250- Arazi ve Arsalar Hesabı 10.000 600- Gelirler Hesabı 10.000 102- Banka Hesabı 80.000 250- Arazi ve Arsalar Hs. 80.000 805- Gelir Yansıtma Hesabı 80.000 800- Bütçe Gelirleri Hesabı 80.000 97
Kayıtlı değer: 70.000 TL Satış tutarı: 65.000 630- Giderler Hesabı 5.000 250- Arazi ve Arsalar Hesabı 5.000 102- Banka Hesabı 65.000 250- Arazi ve Arsalar Hs. 65.000 805- Gelir Yansıtma Hesabı 65.000 800- Bütçe Gelirleri Hesabı 65.000 98
23) Yıl sonunda 251-Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri, 252-Binalar, 253-Tesis, Makine ve Cihazlar, 254-Taşıtlar, 255-Demirbaşlar ve 256-Diğer Maddi Duran Varlıklar Hesaplarının ekod1 seviyesinde borç bakiyesi varken 257- Birikmiş Amortismanlar Hesabının ekod2 seviyesinde alacak tutarında artış olmaması. (Yıllık) 251, 252, 253, 254, 255 ve 256 kodlu Hesaplarda izlenen varlıklar için amortisman ayrılmadığı görülmüştür. 99
10 Ocak 2008 tarihli ve 26752 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği Genel Tebliği (Sayı:1) uyarınca satın alınan taşınmazlardan (yeraltı ve yerüstü düzenleri, binalar ve tesisler) değeri 34.000 TL nin altında olanlar için %100 amortisman ayrılır, değeri 34.000 TL nin üstünde olanlar için ise tebliğ ekindeki oranlara göre yıllar itibarıyla amortisman ayrılır. Dayanıklı taşınırlar (makine, cihaz, taşıt ve demirbaşlar) için ise değeri 14.000 TL nin altında olanlar için %100 amortisman ayrılır, değeri 14.000 TL nin üstünde olanlar için ise tebliğ ekindeki oranlara göre yıllar itibarıyla amortisman ayrılır. 100
Edinme tarihindeki yıl için belirlenen limitin üzerinde bir maliyet bedeli olan amortismana tabi tutulmuş bir varlığın değeri sonraki yıl/yıllarda belirlenen limitin altında kaldığı taktirde, kalan amortisman süresine bakılmaksızın varlığın henüz amorti edilmemiş kısmı tamamen amortismana tabi tutulacaktır. 101
257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI (-) 257 01 Yer Altı ve Yerüstü Düzenleri 257 02 Binalar 257 03 Tesis, Makine ve Cihazlar 257 04 Taşıtlar 257 05 Demirbaşlar 257 06 Diğer Maddi Duran Varlıklar 102
251 YERALTI VE YERÜSTÜ DÜZENLERİ HESABI 257 1 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri 251 01 Boru Hatları 257 01 01 Boru Hatları 251 02 Enerji Nakil Hatları 257 01 02 Enerji Nakil Hatları 251 03 Su İsale Hatları 257 01 03 Su İsale Hatları 251 04 Kanalizasyon Hatları 257 01 04 Kanalizasyon Hatları 251 05 Tüneller 257 01 05 Tüneller 251 06 Köprü ve Geçitler 257 01 06 Köprü ve Geçitler 251 07 Yollar 257 01 07 Yollar 251 08 Sulama Kanalları 257 01 08 Sulama Kanalları 251 09 Baraj ve Göletler 257 01 09 Baraj ve Göletler 251 10 Hava Meydanları 257 01 10 Hava Meydanları 251 11 Liman ve Rıhtımlar 257 01 11 Liman ve Rıhtımlar 251 12 İskeleler 257 01 12 İskeleler 251 13 Çekek Yerleri 257 01 13 Çekek Yerleri 251 14 Balıkçı Barınakları 257 01 14 Balıkçı Barınakları 251 15 Mendirekler ve Dalgakıranlar 257 01 15 Mendirekler ve Dalgakıranlar 251 16 Şamandıra, Dolfen ve Platformlar 257 01 16 Şamandıra, Dolfen ve Platformlar 251 17 Toplu Taşıma Hatları ve İstasyonları 257 01 17 Toplu Taşıma Hatları ve İstasyonları 251 18 Park ve Bahçeler 257 01 18 Park ve Bahçeler 251 19 Kuyular 257 01 19 Kuyular 251 20 Duraklar 257 01 20 Duraklar 251 99 Diğer Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri 257 01 99 Diğer Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri 103
Yönetmelik 179. madde: Maddi duran varlıklar hesapları için ayrılan amortisman tutarları yıl sonunda bu hesaba (257- Birikmiş Amortismanlar Hesabı) alacak, 630-Giderler Hesabına borç kaydedilir. 104
ÖRNEK 251- Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri Hesabında kayıtlı sulama kanalları için amortisman ayrılması: 630- Giderler Hesabı 257- Birikmiş Amortismanlar Hs. -257.01.08 4.000 4.000 105
24) 257.1. ekod2 seviyesinde Kasım ayına göre alacak tutarındaki artışın 251 hesap ekod1 seviyesindeki borç bakiyesinden fazla olması. (Yıllık) 251 Hesapta izlenen varlıklar için ayrılan amortismanın ilgili varlığın değerinden fazla olduğu görülmüştür. (Yukarıdaki durumlar 252, 253, 254, 255 ve 256 kodlu hesaplar için degeçerlidir.) 106
Maliyet bedeli Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği Genel Tebliğinde belirtilen limitleri aşmayan amortismana tabi duran varlıklar, varlık hesaplarına alınacak ve dönem sonunda bunlara %100 oranında amortisman ayrılacaktır. Ama söz konusu varlıklar için Duran Varlıklar Amortisman ve Yeniden Değerleme Defterine kayıt yapılmayacaktır. Değeri yukarıda belirtilen limiti aşan amortismana tabi duran varlıklar hem ilgili varlık hesaplarına kaydedilecek hem de dönem sonunda Duran Varlıklar Amortisman ve Yeniden Değerleme Defterine sicil numarası ile kayıt edilecektir. 107