Türkiye Tabiatını Koruma Derneği ttkder@ttkder.org.tr Hazırlayan: Rıza COŞKUN Genel Yayın Yönetmeni Proje Danışmanı
Tarihçesi Derneğimizi ; Gönüllerinde doğa sevgisi ve çevre değerlerini büyük bir inançla taşıyan 40 üye bir araya gelerek 1955 yılında kurmuşlardır. 1955 yılından 70 li yıllara kadar Dünyada çevre hareketlerinin yeni yeni başladığı bir dönemde TTKD ülkemizin çevre sorunlarının çözümü için harekete geçmiştir. 2
Amacı Dernek; başta step ve dağ ekosistemleri, ormanlar, tarım alanları, toprak ve su kaynakları, çayır ve meralar, denizler, göller, akarsular, sulak alanlar, mağaralar olmak üzere ülkenin tüm doğal kaynaklarının ve barındırdıkları ekolojik süreç ve döngüler ile biyolojik çeşitliliğin ekosistem bütünlüğü içerisinde sürdürülebilir kalkınma amaçlı olarak korunması ve kullanımı, ülkemiz yaşam ortamlarını etkileyen her türlü çevre kirliliğinin önlenmesi amacıyla faaliyet gösterir. 3
VİZYONU Dernek; ülkenin tüm doğal kaynaklarının ve biyolojik çeşitliliğinin ekosistem bütünlüğü içerisinde sürdürülebilir kalkınma amaçlı olarak korunması ve kullanımını, ülkenin ve dünyanın geleceğinde yaşam ortamlarını etkileyen her türlü çevre kirliliğinin önlenmesi amacıyla faaliyet göstermeyi vizyonu sayar. 4
MİSYONU: Kaybolan tabiat güzelliklerini kurtarmak geleceğe yaşanabilir bir doğa bırakmak, açlık ve yoksulluğu giderecek ülke topraklarına ve toplumsal barışa katkı sağlamak için; Her türlü kirliliği, hatalı tarım teknikleri ve amaç dışı arazi kullanımını önlemek, Doğal varlıkların tahribine yönelik, ulusal ve uluslararası idari, siyasi ve ekonomik baskılara karşı mücadele etmek ve sorunlara çözüm üretmek, Biyolojik çeşitlilik, toprak, su ve diğer doğal kaynakların korunması, verimli kılınması ve sürdürülebilir yönetimini gerçekleştirmek; Doğal varlıkların korunmasına yönelik politikaların, hükümetlerce üretilmesini, gerekli yasal düzenlemelerin yapılmasını, uygulanmasını ve uluslararası anlaşmalara uyulmasını sağlayacak,bilinçli ve etkin kamuoyu oluşturmak. 5
Derneğin organları Genel Kurul Merkez Yönetim Kurulu Denetleme Kurulu Haysiyet Kurulu Bilim ve Danışma Kurulu Şubeler ; İstanbul, Antalya, Finike, Devrek, Bolu, Yenice (Karabük), Gaziantep, Akçakoca, Foça, Selçuk, Polatlı, Çorum, Konya, Çamlık Beldesi (Burdur), Kastamonu. Temsilcilikler ; Ankara, İzmir, Şanlıurfa, Kars, Aydın, Balıkesir, Bitlis/Ahlat, Safranbolu, Çanakkale, Manavgat, Alanya, Datça, Isparta,Eğirdir,Kütahya 6
Yönetim Kurulu Genel Başkan Yunus ENSARİ Gen. Bşk. Yrd. Dr. Vehbi ESER Genel Sekreter Dr. Ülkü MERTER Genel Yay. Yön. Rıza COŞKUN Sayman Serap KANTARLI Üye Ekrem YAZICI Üye Kadriye AYDIN 7
XXVI. DÖNEM Bilim ve Danışma Kurulu üyeleri ; Adı Soyadı Kuruldaki Görevi Görev Yeri Prof. Dr. İrfan ALBAYRAK Bilim ve Danışma Kurulu Başkanı Kırıkkale Ünİ. Prof. Dr. Hayri DUMAN Bilim ve Danışma Kurul Başkan Yrd. Gazi Üniversitesi Prof. Dr. Ender YURDAKULOL Bilim ve Danışma Kurulu Üyesi Ankara Üni. Prof. Dr. Osman KETENOĞLU Bilim ve Danışma Kurulu Üyesi Ankara Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Latif KURT Bilim ve Danışma Kurulu Üyesi Ankara Üniversitesi Dr. Atilla YILDIZ Bilim ve Danışma Kurulu Üyesi Ankara Üniversitesi Doç. Dr. Ali Ergün DUYGU Bilim ve Danışma Kurulu Üyesi Ankara Üniversitesi Doç. Dr. Münevver PINAR Bilim ve Danışma Kurulu Üyesi Ankara Üniversitesi Prof. Dr. Cevat AYVALI Bilim ve Danışma Kurulu Üyesi Ankara Üniversitesi Prof. Dr. M.Cihat TOKER Bilim ve Danışma Kurulu Üyesi Ankara Üniversitesi Prof. Dr. Suçattin KIRIMHAN Bilim ve Danışma Kurulu Üyesi EMEKLİ Prof. Dr. Musa DOĞAN Bilim ve Danışma Kurulu Üyesi ODTÜ 8
Prof. Dr. Mustafa AYDOĞDU Bilim ve Dan. Kur. Gazi ÜNİVERSİTESİ Doç. Dr. Levent TURAN Bilim ve Dan. Kur. Hacettepe Üniversitesi Prof. Dr. Sedat YERLİ Bilim ve Dan. Kur. Haçettepe Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Galip AKKAYDIN Bilim ve Dan. Kur. Haçettepe Üniversitesi Doç. Dr. Şükran ÇAKIR Bilim ve Dan. Kur. Kırıkkale Üniversitesi Doç. Dr. Meral AYDENİZÖZ Bilim ve Dan. Kur. Kırıkkale Üniversitesi Yrd. Doç.Dr. Nahit PAMUKOĞLU Kırıkkale Üniversitesi Yrd. Doç. Seyyit AYDIN Bilim ve Dan.Kur Gazi Üniversitesi Prof. Dr.Saime ÜNVER Bilim ve Dan.Kur. Ankara Üniversitesi Prof. Dr. Sümer GÜLEZ Bilim ve Dan.Kur. Karaelmas Üniversitesi 9
XXVI DÖNEM KOMİSYON ÜYELERİ (IUCN Kategorilerine göre ) : KOMİSYON ADI KOMİSYON BAŞKANI ÜYELER 1. Tür Koruma Komisyonu Prof. Dr. İrfan ALBAYRAK Prof. Dr. Hayri DUMAN K.Ü.Eğit. Fak. Dekanı Yrd. Doç. Nahit PAMUKOĞLU Doç. Dr. Levent TURAN 2. Çevre Kanunları Komisyonu Av. Tuncay AKI Av. Ahmet Kemal ŞENPOLAT Hüsniye KILINÇASLAN Serap KANTARLI 3. Çevresel Politikalar Prof. Dr. Duran TARAKLI Komisyonu ODTÜ Emekli öğr. Üyesi Doç Dr. Şükran ÇAKIR Çiğdem ÂDEM Hüsniye KILINÇASLAN 10
4.Korunan Alanlar Komisyonu Prof. Dr. Sümer GÜLEZ Doç. Dr. Levent TURAN Z.Karaelmas Ün. Or. Fak. Selim ERDOĞAN Nejat GİRAY 5. Ekosistem Yönetimi Prof. Dr. Musa DOĞAN Komisyonu ODTÜ Biyoloji Bölümü Yard. Doç. Dr. Seyit AYDIN Murat TURAN Dr.Adnan ALDEMİR 6. Eğitim ve İletişim Prof. Dr.Sücattin KIRIMHAN Komisyonu Emekli Öğretim Üyesi Rıza COŞKUN Hediye ÖNCÜL Gülümser DİRİCAN 11
Kaynaklar Derneğimiz bütçesi; Dernek tüzüğünün 37.maddesi gereği 2 şer yıllık olarak hazırlanmaktadır. 2002 2004 2004 yılı için 69.180.YTL. 2004 20062006 yılı için 88.430.YTL. dir. 12
TANITIM Tabiî kaynaklarımızın işletilmesinde, tahribe meydan verilmeden milletçe faydalanmanın esaslarının halka intikalini sağlamak, çeşitli tabiat tahriplerinin sebeplerini ortaya koymak, alınması gerekli tedbirleri tavsiye etmek, memleket tabiat güzelliklerini, gelecek nesillerin de faydalanmasını temin etmek maksadı ile muhafaza etmek ve bu yönde ilk plânda gençler olmak üzere bütün milleti bu çalışmalarda devlete yardıma çağırmak ve çeşitli şekillerde uyarmak gayesi ile Cemiyetler Kanununa göre kurulmuş bir cemiyettir.
Doğa ve çevre konularında çalışan en eski derneklerden biridir. Siyaset yapmaz. Doğanın korunması, çevre sorunları ve kirlenmenin önlenmesi, dolayısıyla doğal denge sorunlarının halledilmesi için gönüllü olarak çalışır. Kamu yararına çalışan dernek yapısındadır. Dünya Doğayı Koruma Birliği nin (IUCN) üyesi, Avrupa Konseyi Çevre ve Tabiatı Koruma Dokümantasyon ve Haber Merkezi nin Türkiye Temsilcisidir Halen 1600 üyesi bulunmakta, bu sayı gün geçtikçe artmaktadır. Tüzüğünde yer alan Tüzüğünde yer alan amaçlar doğrultusunda projeler yürütür, Eğitim çalışmaları yapar, çeşitli şikâyetleri takip eder, değerlendirir, ilgili kuruluşlarla işbirliği yapar, basın, yayın, radyo, TV. programları ile halkın bilinçlendirilmesini sağlar. 14
Faaliyetleri Derneğin amaçlarına uygun yayınlar yapar ve bu gibi yayınları destekler. Toplantılar, seminerler ve açık oturumlar, konferanslar, sergiler açar, film ve slayt hazırlar ve gösterir. Memleketin içinde ve dışında derneğin amacına uygun gösteriler ve geziler düzenler, gençliğin tabiatı koruma yönünde eğitiminde ilgili Kuruluşlarla işbirliği yapar. Memleketimizde fidan ve ağaç yetiştirmeyi, yeniden orman kurmayı ve korumayı teşvik eder. Fidan yetiştirmek ve orman kurmak isteyen vatandaşlara tohum, fidan ve çelik dağıtımında ilgili kuruluşlar nezdinde yardımda bulunur. Derneğin amacı doğrultusunda gençlik ve halk arasında doğal kaynakları sevmeyi ve korumayı benimsetmek ve yaymak için eğitim, öğretim kuruluşları ile derneğin amacının gerçekleşmesine yardımı olabilecek diğer dernek ve kuruluşlarla işbirliği yapar.
Diğer memleketlerde bulanan bu nitelikteki kurumlar ve derneklerle ilişkiler kurarak bunların çalışmalarından memleketimizi yararlandırmağa çalışır ve uluslararası toplantılar düzenler. Mer a ve tarım alanlarının düzenlenmesi, ıslahı ve daha verimli hale getirilmesi için yapılan çalışmaları teşvik eder ve destekler. Derneğin amaçlarının gerçekleşmesi için rapor ve teklifler hazırlar ve bunları ilgili makamlara verir. Derneğin amaçlarının gerçekleşmesine yarayacak çalışmaları teşvik maksadıyla bu gibi çalışmalarda bulunan kuruluş, teşekkül ve kişilere ödüller dağıtır. Amacın gerçekleşmesine hizmet edecek yöndeki çalışmaları koordine etmek maksadıyla üniversitelerin ilgili fakülte, araştırma enstitüleri, ilgili bakanlık, daire ve diğer kuruluşlarla ele alınan konu üzerinde müşterek görüşleri değerlendirir ve gerektiğinde bu yönde ilgili kuruluşlara rapor hazırlar.
Türkiye Tabiatını Koruma Derneği siyasetle uğraşmaz. İlk Yönetim Kurulu toplantısını 01. 03. 1955 tarihinde yapmış olan derneğimiz 1963 yılında Bakanlar Kurulu Kararı ile ; IUCN (Uluslararası Tabiat ve Tabiat Kaynaklarını Koruma Birliği-Dünya Doğayı Koruma Birliği), ICBP (Uluslararası Kuşları Koruma Konseyi), IWRB (Uluslararası Su Kuşları Araştırma Bürosu), UNEP (Birleşmiş Milletler Çevre Programı), EYC (Avrupa Gençlik Merkezi), EYF (Avrupa Gençlik Vakfı), WWF (Dünya Yaban Hayatını Koruma Vakfı) gibi teşekküllerle işbirliği yapma müsaadesi almıştır.
Bakanlar Kurulunun bir başka kararı ile de Genel Menfaatlere Yarar dernek olarak kaydedilmiş, ayrıca 1970 Avrupa Tabiatını Koruma Yılı Konferansında derneğimize, Avrupa Konseyi Tabiatı Koruma Haber Merkezi (NATUROPA) Türkiye Temsilcisi olma görevi verilmiştir.
Gerçekleştirilen Çalışmalar Derneğimizin yayın organı olan Tabiat ve İnsan dergisi 1966 yılından günümüze dek kesintisiz olarak yayınlanmaktadır. 1955 yılında kurulmuş olan derneğimiz 1967 yılına kadar geçen 12 yıl içinde; Türkiye de Toprak Erozyonu ve Alınması Gerekli Tedbirler Türkiye de Yakıt Problemi ve Hâl Çareleri Tabiat Kaynaklarından Rasyonel İstifade Milli Panklar ve Tabiatı Koruma Esasları isimli seminerleri düzenlemiş ve kitap halinde yayımlanmıştır. Haliç in Dolma Problemi toplantıları ve sonuç protokolu (1967) IUCN nin ICBP ve IWRB ile birlikte düzenlediği Uluslararası Ekoloji Teknik Toplantısı (1967) Yine aynı kuruluşların katılımı ile Su Kuşları ve Islah Sahalarının Korunması konulu uluslararası toplantı (1967)
Dağ ve Orman Köylerinin Ekonomik-Sosyal Sorunları ve Çözüm Yolları Semineri (1968) Avrupa Konseyi Tabiatı Koruma Yılı 1970 Türkiye Konferansı (1970) Türkiye MAB (İnsan ve Biosfer) Milli Komisyonu Potenza (İtalya) Eksperler Toplantısı (1975) Türkiye MAB (İnsan ve Biosfer) Milli Komisyonu Potenza (İtalya) Eksperler toplantısı raporu (1975) Yakacak Sorunu Paneli (1976) Avrupa Konseyi Tarafından Manyas Kuşcenneti Milli Parkı na verilen A sınıfı Milli Park Diploması Merasimi (1976) Türkiye MAB (İnsan ve Biosfer) Milli Komisyonu ile birlikte düzenlenen Uluslararası Toplantı: Türkiye de Doğa Korunması (1977) Pamukkale Toplantısı (1978) Akdeniz Fok unu Kurtarma Projesi (1978) (WWF) Başbakanlık Çevre Müsteşarlığınca düzenlenen 5 Haziran Dünya Çevre Günü toplantısında, Ortaokullar arası Doğa Koruma konulu kompozisyon yarışması ve ödül töreni (1979) 20
Avrupa Konseyi nin IV. Kampanyası (Yaban Hayatı ve Yaşam Ortamlarının Korunması, (1979) kapsamında Türkiye de Yaban Hayatı ve Sorunları Konferansı (1980) Sultan Sazlığı Koruma Projesi (1973-1982) 1982) Avrupa Konseyi Kıyıların Korunması Kampanyası çerçevesinde, Deniz ve Göllerimizdeki Kıyı Sorunları Paneli II. Türkiye Tabiatı Koruma Kongresi (1985) 5 Haziran Dünya Çevre Günü: Tabii Çevrenin Korunmasında Yerel Yönetimlerin Sorumlulukları Semineri Kamuoyu Gündemine Getirilen Konular ; Bitki Örtüsü Tahripleri ve Nedenleri, Memleket Güzelliklerinin Sahil ve Göl Kıyılarının, Su Ürünlerinin Korunması ve Geliştirilmesi, Av hayvanlarının, Kuşların sorumsuzluk içinde avlanmaları ve Yeni Av Kanununa Duyulan Zaruret, Büyük Şehirlerde Yeşil Saha Problemi, Gittikçe Büyüyen bir problem olarak Havanın ve Suyun kirletilmesi 21
Barajların Su Toplama Havzalarında Alınması Gerekli Tedbirler,Doğal Kaynakların Tahripleri Sebebiyle Su, Toprak ve Bitki Arasındaki Dengesizliğin Doğurduğu Problemler, Yayın ve Eğitim Noksanlığı, Memleketimizde Tabiatı Koruma Kanunu na Duyulan Zaruret ve bu hususla ilgili çalışmalar konularını içeren Basın Toplantısı (1969) Endüstriler, Tabiat Kaynakları ve Ortaya Çıkan Sonuçları (1969) Orman Bakanlığı ve Çözüm Bekleyen Sorunlar (1969) Su Varlığı Hayat (1970) Tabiatı Koruma Okul Programlarında (1970) Doğayı Yıkan Teknoloji (1971) Sahillerin Korunması ve Alınması Gerekli Tedbirler (1971) Nereye Gidiyoruz (1971) Kirli Hava Sorunu (1973) Büyük Bir Tehlike: Orman Yangınları (1973) Neden Tabiatı Koruma ve Çevre Sorunları Konseyi kurulmalıdır (1973) Turizm ve Endüstri İlişkileri (1974) Doğal Denge Sorunları Yönünden Türkiye Ormanları ve Yakacak Odun Sorunu konulu Basın Toplantısı (1974) Manavgat Ormanında Kurulması Öngörülen Kâğıt Fabrikasının Çeşitli Nedenlerle Kuruluş Yeri ve Fabrikaya Ham Madde Temini Güçlükleri Yönünden Tekrar Ele Alınması konulu basın Toplantısı (1974) Plansız Yerleşim ve Boğaziçi (1974) 22
Teknolojik Gelişme ve Doğaya Zararları konusunda Bilim Adamlarına Çağrı (1975) Tarım Toprakları Korunmalıdır (1975) İnsan ve Biosfer (1975) Pamukkale Kurtarılmalıdır (1976) Doğanın Bir Hediyesi: Pamukkale (1976) Manyas Kuş Cenneti Milli Parkı (1977) Yeni Bir Kuş Cenneti: Sultansazlığı (1977) Milli Parklar Kanunu (1977) Pamukkale ile ilgili Basın Bildirisi (1978) Marmaris Yat Limanı ve Düşündürdükleri (1978) Yanlış Turizm Politikası ve Değerlendiremeyen Kaynaklar (1979) Dünya Koruma Stratejisi isimli kaynak kitabına ilişkin çözümler (1980) Doğanın Korunmasında Ana Politika Saptanmalı (1981) 23
Kıyılarımızın Korunması (1981) Özel Bir Yasa Gereksinmesi: Marmaris-Datça Çevresi (1981) Tarım Alanlarının Korunması (1981) Dünya Koruma Stratejisi (1982) I. Kültür Şurası na Öneriler (1982) Milli Parklar Kanunu (1983) Bern Sözleşmesi ve Yeni Av Kanunu (1984) Gökova Termik Santralının Ortaya Koyduğu Gerçekler (1984) Tabiatı Korumada Gençlerimiz (1986) 5 Haziran Dünya Çevre Günü: Çevre ve Barış (1986) Koruma Stratejisi Nasıl Hazırlanmalıdır? (1987) 24
Projeler Tehdit Altındaki Bitki Türlerinin Bulundukları Ekosistemlerin Korunması Ve Yönetimi Projesi Türkiye nin taraf olduğu Avrupa nın Yaban Hayatının ve Yaşama Ortamlarının Korunması diğer adıyla Bern Sözleşmesi, sözleşme ekinde listelenen ve nesli tehlikede olan bitki türlerinin ve bunların yaşama ortamlarının korunmasını öngörmektedir. Sözleşme amaçlarına ulaşılmasına bir katkı olarak Sözleşme altında Zümrüt Ağı adı altında bir ekolojik ağ oluşturulmaktadır. Bu ağa dahil edilebilecek alanların sözleşme ekinde yer alan türleri barındırması istenmekte ve endemik türlerin yaşama ortamları özellikle ele alınmaktadır. Sözleşme yükümlülüklerinin yerine getirilmesi, diğer taraftan bu çok özel zenginliğin korunması amacıyla Avrupa Komisyonu 2000 yılı LIFE programına Tehdit Altındaki Bitki Türlerinin Ekosistemlerinin Korunması ve Yönetimi adı ile proje teklif edilmiş ve Avrupa Komisyonunun hibe desteği ile 2000 yılında başlatılmıştır. Proje mülga Çevre Bakanlığı (şimdiki Çevre ve Orman Bakanlığı), Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ve Derneğimiz ile ortaklaşa yürütülmüştür. 25
Proje hazırlama sürecinde Bern Sözleşmesi ekindeki Türkiye endemiği bitki türleri ve bu türlerin yaşama ortamları belirlenmiş, 25 türün kayıtları bulunan Orta Anadolu ve geçiş zonu proje alanı olarak seçilmiştir. Türkiye de koruma çalışmalarının genellikle orman ve sulak alanlara odaklanması, endemik ve otsu bitkilerin bulunduğu bozkır ekosistemlerinin göz ardı edilmesi, diğer taraftan bozkır ekosistemlerinde insan baskısının yoğun olması, 25 hedef türün kayıtlarına rastlanan bu alanın ülkede hem tarımsal faaliyetlerin en yoğun olduğu alanlardan birisi olması, hem de %19.2 ile en yüksek endemizme sahip bölgelerden birisi olması, proje alanının seçiminde temel alınan faktörlerdir. Proje ekibi tarafından alan belirlemesi yapıldıktan sonra literatür bilgilerine ve tecrübelere dayanılarak proje amaçları, faaliyetleri, beklenen çıktıları ve maliyetine ilişkin proje önerisi hazırlanmış ve Avrupa Komisyonu LIFE Programına teklif edilmiştir. Proje LIFE 2000 programında TCY/99/065 kodu ile onaylanarak 14 Şubat 2000 de uygulanmaya başlanmış ve 14 Ağustos 2003 de tamamlanmıştır 26
Kastamonu da Öğretmenlerin ve Yerel Yöneticilerin Biyolojik Çeşitlilik ve Çevre Koruma Bilincinin Geliştirilmesi Projesi: Amacı: Kastamonu ve Yöresinde Biyolojik çeşitliliği korumak tanıtmak sahip çıkmak, ayrıca; Çevre Bilincini yaygınlaştırmak ve Geliştirmek amacıyla Milli Eğitim, Askeriye, Halk ve Yerel yöneticilere eğitim verilmiştir. Yeri: Kastamonu ilçeleri ve çevresi. Yılı: 2000-2002 Derneğin Projedeki Pozisyonu : Derneğimiz lider kuruluş olarak proje yürütmüştür. Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) Destekli ve Küresel Çevre Fonu Küçük Ölçekli Projeler Programı (GEF/SPG) kapsamında gerçekleşmiştir. Bütçesi : 30.000 ABD Dolarıdır. Katkı Dernekçe : 3.000 USD 27
SONUÇ : Koruma Bilincinin Geliştirilmesi Projesinde; Yerel Yöneticilere ve öğretmenlere yerinde biyolojik çeşitliliğin nasıl korunacağı kendilerine anlatılmıştır. Rehber kitap bastırılarak ilgili kurum, kuruluş ve katılımcılara dağıtıldı, çevre koruma bilinci öğretildi. Öğrencilere yönelik çevre koruma konusunda görsel anlamda poster, broşür, sirküler gibi materyaller dağıtıldı. Kastamonu da yerel yöneticilerin ve öğretmenlerin biyo çeşitlilik ve çevre koruma hakkında bilgilendirilmesi: 2000 20022002 yıllarında, Seminerler: tehdit altındaki türler ve habitatlar ile ilgili çeşitli bilgilendirme toplantıları ve seminerler düzenlenmiştir.
Sultan Sazlığı Araştırma Ve Yönetim Planı Projesi Sultan sazlığı gerek tür çeşitliliği e gerekse barındırdığı kuş varlığı yönünden yalnız Türkiye nin değil Avrupa ve Ortadoğu nun en önemli sulak alanlarından biridir. Yoğun saz ve bitki örtüsüyle kaplı, besin maddeleri yönünden oldukça zengin tatlı su ekosistemi ve bununla ilişkili tuzlu su ekosisteminin, farklı ekolojik gereksinimleri olan çok değişik türde kuşun beslenmesi, barınması, konaklaması ve kuluçkaya yatması için ideal ortamlar oluşturması, Anadolu üzerinde birleşen Afrika, Asya, ve Avrupa kıtaları arsında olan göç yolu üzerinde bulunması, kuş varlığı yönünden zengin olan Tuz Gölü, Seyfe Gölü ve Ereğli sazlıklarına yakın olması Sultansazlığını kuşlar için vazgeçilmez kılmaktadır. 29
Bu nedenle Sultansazlığı ekosistemler bütününün en son durumunu belirleme ve bölgeyi kurtarmak için alınabilecek önlemlerin ortaya konulması amacıyla Sultansazlığı Araştırma ve Yönetim Planı Projesi hazırlanmış ve 1993 yılında Derneğimizin UNDP / SGP tarafından desteklenen ilk projesi olmuştur. Proje faaliyetleri Temmuz 1993 yılında başlamış ve 1995 yılında tamamlanmıştır. Yönetim planı ile yörede yaşayanlara Sultansazlığını tahrip etmeden sulak alandan yararlanma bakımından yeni ufuklar açmaya çalışmıştır. 30
Tehdit Altındaki Bitki Türlerinin Ekosistemlerinde Korunması ve Yönetimi Projesi: Amacı: Avrupa Komisyonu LİFE tarafından desteklenen; Tarım ve Köy işleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü, Çevre ve Orman Bakanlığı gibi kamu kuruluşları tarafından müşterek yürütülen proje; Tehdit altındaki bitki türlerinin Ekosistemde Korunması ve yönetimi amaçlı yapılmıştır. Bitki teşhisleri yapılarak halkın eğitimi ve katılımı gerçekleşti. Projenin eğitim materyalleri hazırlanarak eğitim yapılan ilgili kuruluşlara gönderildi. Yeri: Konya merkez ve ilçeleri, köyler, belde ve belediyeler. Yılı: 14 Şubat 2000 tarihinde başlayan proje 14 Ağustos 2003 de tamamlandı. 31
Sonuç : Çevre bilincinin oluşturulması amacıyla Tehdit Altındaki bitki Türlerinin Ekosistemlerinde korunması ve yönetimi çerçevesinde Yerel Yöneticilere, Belediyelere, İl Jandarma Komutanlıklarına, Lise, Orta öğretim birimleri müdürleri, öğretmenleri ve öğrencilerine, eğitim programı gereği dokümanlar ve eğitim verilmiştir. Derneğin Pozisyonu : Ortak STK olarak iştirak edilmiştir Proje kapsamında halkın eğitim faaliyetleri TTKD tarafından gerçekleştirilmiştir. Bütçesi 464.000 EURO Bakanlık 169.549 EURO Dernek Katkısı : 23.961 32
Sivil Toplum Geliştirme Programı Türk-Yunan Sivil Diyalogu Mikro-Proje Programı Türkiye ve Yunanistan daki Tehlikedeki Hayvanlar: Koruma eylemleri için onların statülerinin belirlenmesi. (ENDANGERED ANIMALS IN GREECE AND TURKEY An assessment of their status for conservation action.) Projenin amacı : Türkiye ve Yunanistan arasında hükümet dışı organizasyonlar olarak Türkiye de Antalya Beydağları ve Yunanistan da ana karada Fokida, Evrytania ve Nafpaktia alanlarında kurt, çakal, tilki, dağ keçisi, domuz gibi büyük memeli ve akbaba ve kartallar gibi yırtıcı kuşların korunması için temel bilimsel veri toplamak, hedef türlerin izlenmesini gerçekleştirmek, Türkiye ve Yunanistan daki dağ ekosistemleri için yeni araştırma yöntemi ile bölgesel araştırıcıların kapasitelerinin gelişimine katkı sağlamaktır. 33
Sonuç : Değerlendirmesi projesi AB Projesi çerçevesinde Yunanistan dan Türkiye ye gelen ve Türkiye den Yunanistan a giden yetkililer ile kaynaşma sağlanmış ayrıca Türkiye de ve Yunanistan da nesli tehlike altıda bulunan hayvanların yerleri ve adetleri tespit edilme yoluna gidilmiş ve bu hayvanların kurtarılması konularında yöntemler tartışılarak daha iyi sonuç alınması için bilgi alışverişlerinde bulunuldu. Nesli tehlikede olan hayvanların genel durumları konularında temel taban oluşturuldu. Gerekli çalışmaların programları yapılarak yerel halklar bilinçlendirilmiştir. Projede Derneğin Pozisyonu : Koruma faaliyeti için durum değerlendirmesi projesi Ortak STK olarak iştirak edilmiştir. Bütçesi 50.454 EURO dur 34
Bu proje ile iki ülke arasında komşu üniversitelerin örgenci ve araştırıcıları ile koruma konusunda çalışan 2 STK nın korumacılarının katılımı ile gerçekleşmektedir. Ana faaliyetler olarak arazi çalışmaları, arazi tecrübelerinin ve bilgilerin iki ülke katılımcıları arasında tartışıldığı değişimler, eğitim materyallerinin üretimi ve yayılımıdır. Ve tüm bunlarla birlikte iki ülkede koruma programlarının geliştirilmesine katkı sağlanmış olunacaktır. Her iki STK kendi bölgelerinde, temel arazi çalışmalarını yerer üniversite araştırıcı ve gönüllüleri ile birlikte her ay periyodik olarak gerçekleştirmektedirler. Antalya Beydağların daki çalışmalar Akdeniz Üniversitesi nden Prof.Dr. Ali Erdoğan ve Arş.Gör.Tamer Albayrak tarafından organize edilerek gerçekleştirilmektedir. 35
Yaban Hayatı Ticareti Bu site İngiltere Büyükelçiliği kanalıyla DEFRA (Çevre, Gıda ve Kırsal İlişkiler Dairesi Başkanlığı) nın Avrupa Çevresel Yardım Fonunun desteği ile Türkiye Tabiatı Koruma Derneği tarafından hazırlanmıştır. Yaban hayatı ticareti konusunda CITES, Avrupa Birliği ve ülkemiz uygulamaları hakkında her türlü bilgiye erişmek için doğru adrestesiniz. Nesli Tehlikedeki Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme (CITES), ek listelerinde yer alan 32.000 den fazla hayvan ve bitki türünün uluslararası ticaretini düzenleyen uluslararası bir Sözleşme dir. 36
CITES in işlevlerinin yerine getirilmesinde Sekreterya ve Taraflar Konferansı çok büyük rol oynar. Taraflar Konferansı, 3 yılda bir yapılır ve bu toplantılar arasında önemli rol oynayan sürekli komiteler kurulmuştur. CITES in işlevlerinin yerine getirilmesinde Sekreterya ve Taraflar Konferansı çok büyük rol oynar. Taraflar Konferansı, 3 yılda bir yapılır ve bu toplantılar arasında önemli rol oynayan sürekli komiteler kurulmuştur.bunlar Daimi Komite, Hayvan Komitesi, Bitki Komitesi ve Adlandırma Komitesi dir. CITES Sözleşmesinin bütçesi yaklaşık 6 milyon İsviçre Frangı dır ve bu bütçe Birleşmiş Milletler tarafından kabul edilen ölçek doğrultusunda taraf ülkelerce ödenen yıllık katkı payları ve Birleşmiş Milletler Çevre Programının ayırdığı paydan karşılanmaktadır. CITES in bütçesi Sözleşme nin yürütülmesi ile ilgili olarak gerçekleştirilen toplantılar, projeler, ülkelerin uygulamalarına yönelik çalışmalar ve bunun gibi diğer çeşitli aktiviteler için kullanılmaktadır. 37
Yeşil Kentler ve Sağlıklı Çevreye Katkı İçin; Sincan da Daha Fazla Yeşillik ve Daha Sağlıklı Çevre Projesi Proje : Türkiye de Kamu Sektörü ve STK lar Arası İşbirliğinin Geliştirilmesi ve STK ların Demokratik Katılım Düzeyinin Güçlendirilmesi hibe programında gerçekleşmiştir. Amaç : Bu proje, Sincan Belediyesi sınırları içindeki imara yeni açılan alanlar ile mevcut park bahçelerin düzenlenmesi, bakımı, ıslahı gibi konularda eğitim çalışmaları yapılacaktır. Bu amaçla bölgede görev yapan ve yaşayan site bahçıvanları, çevre dostları, site yöneticileri, mahalle muhtarları, ev hanımları, belediye park ve bahçe görevlileri çevre ve doğa konusunda teknik yönden eğitileceklerdir. Projenin uzun dönemli amacı, bölgedeki imar uygulamalarında çevre ve doğanın korunmasında katkıda bulunmaktır. Ayrıca; Sincan ilçesi merkez ve köylerinde tarıma elverişsiz 3.sınıf tarım alanlarını gerçek kişiler, tüzel kişiler, STK lar ve kamu kuruluşlarına; Özel Orman Ağaçlandırması yaptırılmasına yönelik çalışmalar ile bu alanlarda yeni ormanlık alanları kurulması hedeflenmektedir. 38
Faaliyetler : Proje kapsamında 276 kişiye Teknik Bahçıvanlık Eğitimi verilmiştir. Kentsel Yeşil Sistem Oluşumunda İmar uygulamalarının Rolü Paneli ile 212 kişi bilgilendirilmiştir 5 5 adet Sincan da mevcut Milli Eğitime bağlı İlk ve orta Öğrenim okullarına, 4 4 adette Halka olmak üzere 9 adet Çevre ve Doğa Konferansı ile 824 kişi Çevre konusunda bilinçlendirilmiştir. Sincan Belediyesince yapılan Belören Dağı ağaçlandırma çalışmalarına katkı sağlanmıştır. Geleneksel Lale Festivali Etkinliklerine iştirak edilmiştir. Okullar arası Çevre ve Doğa Şiir yarışması düzenlemiş ilk üçe giren şiirlere ödül verilmiştir Mahalleler arası Çevre ve Doğa Futbol Turnuvası düzenlemiş ve ilk üç takıma Çevre ve Doğa Kupası verilmiştir. 39
Yörede Proje kapsamında En Güzel Balkon Yarışması düzenlenmiş, En Güzel Site Bahçesi yarışması, Her okula bir Ihlamur ağacı kampanyası, Proje süresince Yeşil ve Temiz ve Sağlıklı bir Sincan için Çöplerini Sokağa atma Kampanyası düzenlemiştir. Proje Süresince SKİP in Düzenlediği Sivil İnisiyatifle ilgili tüm toplantı ve çalıştaylara iştirak edilmiştir. Bütçe : 48.635 EURO AB Katkısı : 43771,50 Derneğin Katkısı :4863,50 40
Eğitim Çalışmaları ve Diğer Çalışmalar Su Samurunun Türkiye deki Durumu Sempozyum-I 19-20 Kasım 1999 Antalya *21.yüzyıla girerken Türkiye nin Biyolojik Zenginlikleri ve Sorunları Konferansı 9 Haziran 2001 Ankara TÜBİTAK destekli. *UNDP Biyolojik Çeşitlilik Projesi Ilgaz Çalışma Toplantısı 23 Haziran 2001 Ilgaz-Kastamonu. * Profesyonel Turist Rehberleri Eğitim Semineri 25 Kasım 2001 Göreme- Nevşehir *5 Haziran 2002 Dünya Çevre Günü Kutlaması Koç İlköğretim Okulu Etimesgut-Ankara. * Su Samurunun Türkiye deki Durumu Sempozyum II 21-22 Eylül 2002 Beymelek-Antalya *Türkiye de Biyolojik Çeşitlilik Konferansı 14 Ekim 2002 Yenice-Karabük. TTKD. Yenice Şubesi işbirliği ile. * Atatürk Kültür Merkezi nde Bilgi Fuarına katılım. 14-1515 Aralık 2002, Ankara Kıyı, Deniz ve İç su Biyolojik Çeşitliliği Semineri. 41
24-2525 Mayıs 2003 Finike-Antalya, TTKD. Finike Şubesi işbirliği ile Dünya Biyolojik Çeşitlilik Günü kutlaması. Sanayi ve Yerel Yönetimler Çevre İşbirliği Etkinliği. 8 Haziran 2003 Çayırhan-Ankara Belediye ve Park Termik A.Ş. e Mağara Ekosisteminin Türkiye de Korunması ve Değerlendirilmesi Sempozyum I. 6-7Aralık 2003 Alanya Dünya Çevre Günü ve Haftası etkinliği olarak Yenikent (Sincan) Belediyesi ile Zir Vadisi Etkinliği Dünya çevre Günü,2004. Elmalı-Avlan Gölü kıyısında İkinci Göl Şenliği-İkinci Göller Zirvesi Sempozyumu TTKD. Antalya ve Finike Şubeleri işbirliği ile 2004. Ulusal Mağara Günleri Sempozyumu Beyşehir-Konya 24-2626 Haziran 2005. Kentsel Yeşil Sistem oluşumunda imar uygulamalarının rolü paneli. Sincan Belediyesi işbirliği ile.sincan Ankara 2006. Basın, Radyo ve TV. Çalışmaları. AGROTEC 2006. 10. Uluslarası Tarım Fuarı. 07-10 Eylül 2006 Ankara. Fuara iştirak edildi 42
Yayınlar Tabiat ve İnsan Dergisi. Üç ayda bir yayınlanır, derneğin yayın organıdır, abone kabul edilir. Türkiye bitkileri Kırmızı Kitabı. (Eğrelti ve Tohumlu Bitkiler) 2000 Ankara, 21. yüzyıla Girerken Türkiye nin Biyolojik Zenginlikleri ve Sorunları 2001 Ankara Su Samurunun Türkiye deki Durumu I Sempozyum 1999 Tabiat ve İnsan Dergileri Su Samurunun Türkiye deki Durumu II. Sempozyum. 2002 Biyolojik Çeşitlilik ve Çevre Koruma Rehberi 2001 Ankara Mağara Ekosisteminin Türkiye de Korunması ve Değerlendirilmesi Sempozyum I kitabı 2003 Ulusal Mağara Günleri Sempozyum Kitabı 2005 Pratik Bahçıvanlık El Kitabı. Ankara 2006. Yaban Hayatı Ticareti (CD li) 2006 43
ödüller Birleşmiş Milletler Çevre programı Direktörlüğünce (UNEP) 1988 yılı Dünya Çevre Günü nedeniyle, Tabiatı Koruma ve Çevre Sorunlarında üstün hizmet veren kuruluşlardan biri olarak belirlenen Derneğimize verilen Uluslar Arası Sasakawa Ödülü, 1996 yılında Henri Ford un Sultan Sazlığı Su Kuşları Araştırma ve Yönetim Planı Projesi çalışmalarından dolayı Avrupa Üstün Hizmet Ödülü, 2000 yılında Boğaziçi Üniversitesi Mezunları Derneği nin (BÜMED) düzenlediği 2000 Prof. Dr. Kriton Curi Ödülü Arçelik tarafından yürütülen Yerel İletişim Projesi çalışmaları kapsamında 2002 yılında verilen plaket bulunmaktadır. 44
Yayınlar 45
Tabiat ve İnsan 46
47
Teşekkürler 48