Yafll l kta Görme ve Bozukluklar



Benzer belgeler
CO RAFYA. DÜNYA NIN fiekl N N VE HAREKETLER N N SONUÇLARI ÖRNEK 1 :

BALIK YAĞI MI BALIK MI?

KIRMA KUSURLARI. Dr. Ümit BEDEN

GAZLAR ÖRNEK 16: ÖRNEK 17: X (g) Y (g) Z (g)

Retina gözün neresinde yer al r? Görevi. Vitreus un retina ile olan iliflkisi nas ld r? Retina y rt klar nas l oluflur? nedir?

6. Tabloya bakt m za canl lardan K s 1 CEVAP B. 7. Titreflim hareketi yapan herfley bir ses kayna d r ve. II. ve III. yarg lar do rudur.

ÇOCUK ve ERGENL KTE GUATR

N-3 Diz Sabitleyici (Posterior Sheel)

P-1 Anatomik Boyun Yast Büyük. P-2 Anatomik Boyun Yast Küçük. Anatomik Yast klar. P-3 Anatomik Boyun Yast Çocuk

DEJENERATİF RETİNA HASTALIKLARI Dr Alparslan ŞAHİN Periferik retina dejenerasyonları Dejeneratif miyopi Yaşa bağlı maküla dejenerasyonu

DEJENERATİF RETİNA HASTALIKLARI. Dr Alparslan ŞAHİN

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV Sayfa ISBN

Hart Walker, gövde deste i ve dengeli tekerlek sistemi sayesinde, geliflim düzeyi uygun olan çocuklar n, eller serbest flekilde yürümesini sa lar.

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz?

6 MADDE VE ÖZELL KLER

KATARAKTLAR. Yrd. Doç. Dr. Abdullah Kürşat Cingü DÜTF Göz Hastalıkları AD

GÖRÜfiLER. Uzm. Dr. Özlem Erman

KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ

Hücre zedelenmesi etkenleri. Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015

- Gözyaşı kanal tıkanıklığı her yaşta görülür mü?

Hasta Rehberi Say 14. NTRAÜTER N BÜYÜME GER L Orta kolayl kta okunabilir rehber

OYUNCU SAYISI Oyun bir çocuk taraf ndan oynanabilece i gibi, farkl yafl gruplar nda 2-6 çocuk ile de oynanabilir.

ÇOCUKLUKTA ve ERGENL KTE KEM K SA LI I

Makula gözün neresidir? Görevi nedir? Yafla ba l makula dejeneresans nas l bir hastal kt r? Baflka ad var m d r?

TIBBİ TERMİNOLOJİ 3. GÖZE İLİŞKİN TERİMLER Yrd. Doç. Dr. Perihan ŞENEL TEKİN P. ŞENEL TEKİN 1

Hipofiz adenomu; Prolaktin salgılayan hipofiz adenomu;

CO RAFYA KONUM. ÖRNEK 2 : Afla daki haritada, Rize ile Bingöl il merkezlerinin yak n ndan geçen boylam gösterilmifltir.

BUĞDAY RUŞEYMİ (WHEAT GERM)

B-10 Yün Elastik Ayak Bilekli i

Miyopik Koroid Neovaskülarizasyonlar nda Fotodinamik Tedavi Uygulamalar

B-6 Yün Elastik Dirseklik

fiekil 2 Menapoz sonras dönemde kistik, unilateral adneksiyel kitleye yaklafl m algoritmas (6)

Araştırma Notu 15/177

LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir.

ÇOCUKLUK ve ERGENL KTE D YABETLE YAfiAM

GENÇ YET fik NLERDE BÜYÜME HORMONU EKS KL

Mercedes-Benz Orijinal Ya lar

ÜN TE V SOSYAL TUR ZM

K MYA K MYASAL TEPK MELER VE HESAPLAMALARI ÖRNEK 1 :

Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar

SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar

Amaç: Temel refraksiyon açıklaması ve myopi, hipermetropi ve astigmatizmatizma izahıve nasıl düzeltilebildiklerini anlatmak.

F Z K BASINÇ. Kavram Dersaneleri 42

Refraksiyon kusurları nelerdır? MİYOPİ Refraksiyon nedir? Miyop göz uzağı göremez

EGZERSİZ TEST SONUÇLARININ YORUMLANMASI. Doç.Dr.Mitat KOZ

TEST Lambalar özdefl oldu- 6. K ve L anahtarlar LAMBALAR. ε ε ε. K anahtar aç k iken lambalar n uçlar aras ndaki gerilimler:

VİTAMİN D VE İMMÜN SİSTEM VİTAMİN D

Fen ve Teknoloji VÜCUDUMUZDAK S STEMLER Ünite 1

Aile flirketleri, kararlar nda daha subjektif

2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL

RADYOAKT FL K. ALIfiTIRMALARIN ÇÖZÜMÜ. 5. a) Denklemi yazd m zda; 1. Yar lanma süresi T 1/2. 6. a) Madde miktar n 8 m gram al rsak 7 m gram

V-6 Külotlu Varis Çorab

Sa l kl Çocu a Oftalmoloji Aç s ndan Yaklafl m

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.8 Finansal Raporlama çin Maliyet Yaklafl m

CO RAFYA. TÜRK YE DE YERfiEK LLER VE ETK LER

İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ

FEN VE TEKNOLOJ. A. Gökyüzü Maceras. B. Dünya ve Ay n Hareketleri

6. SINIF MATEMAT K DERS ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN

İÇİNDEKİLER. 1 Projenin Amacı Giriş Yöntem Sonuçlar ve Tartışma Kaynakça... 7

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

F Z K OPT K. Kavram Dersaneleri 6. Çözüm: ÖRNEK 1 : Karanl k bir ortamda, küresel bir X fl k kayna n n önüne flekil I deki gibi Y topu konulmufltur.

ALIfiTIRMALARIN ÇÖZÜMÜ

Göz Fonksiyonel & Klinik Anatomisi ve Fizyolojisi

11. SINIF KONU ANLATIMLI. 2. ÜNİTE: KUVVET ve HAREKET 4. KONU AĞIRLIK MERKEZİ - KÜTLE MERKEZİ ETKİNLİK ÇÖZÜMLERİ

Mehmet TOMBAKO LU* * Hacettepe Üniversitesi, Nükleer Enerji Mühendisli i Bölümü

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi

ELEKTRON K DEVRE ELEMANLARI

Zihinden fllem Yapal m, Yuvarlayal m, Tahmin Edelim

Hepatit B. HASTALIK Hepatit B nin etkeni nedir? Hepatit B hepatit B virüsü (HBV) ile meydana getirilen bir hastal kt r.

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1

SÜRES NASIL HESAP ED MEL D R?

4/B L S GORTALILARIN 1479 VE 5510 SAYILI KANUNLARA GÖRE YAfiLILIK, MALULLUK VE ÖLÜM AYLI INA HAK KAZANMA fiartlari

Hasta Rehberi Say 11. ÇO UL H POF Z HORMONU EKS KL Orta kolayl kta okunabilir rehber

CO RAFYA AKARSULAR. ÖRNEK 1 : Afla daki haritada bir yöredeki akarsular gösterilmifltir.

Nörolojik Hastalıklarda Depresyon ve Sitokinler

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK

Dünyada ve Türkiye de Güncel Verilerle HIV/AIDS. Hacettepe Üniversitesi AIDS Tedavi ve Araflt rma Merkezi (HATAM)

Geleceğe Açılan Teknolojik Kapı, TAGEM

PLASTİK VAKUM TEKNOLOJİSİ DERSİ ÇALIŞMA SORULARI. b. Fanlar. c. Şartlandırıcı. d. Alt tabla. a. Rotasyon makinesi. b. Enjeksiyon makinesi

KAPLAMA TEKNİKLERİ DERS NOTLARI

Hasta Rehberi Say 6. KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Kolay okunabilir rehber

Seramik nedir? alfabesi 6

Romatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit

Tarifname SARKOPENİ NİN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR KOMPOZİSYON

S-1 Silikon Tabanl k 3/4. S-2 Silikon Tabanl k 4/4 nce. Silikon Ürünler. S-3 Silikon Tabanl k 4/4 Mavi Noktal

BURSA DAKİ ENBÜYÜK 250 FİRMAYA FİNANSAL ANALİZ AÇISINDAN BAKIŞ (2005) Prof.Dr.İbrahim Lazol

C. MADDEN N ÖLÇÜLEB L R ÖZELL KLER

ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

Emilebilir, Mikro gözenekli Doğal Epitelyum Eşdeğeri Sentetik Yanık ve Yara Tedavi Ürünü GEÇİCİ DERİ EŞDEĞERİ

BEZMİÂLEM. Horlama ve Uyku. Apne Sendromu VAKIF ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ HASTANESİ. Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı.

Yenilenmiş ve geliştirilmiş anti-aging favori serisi CHRONOLONG.

S STEM VE SÜREÇ DENET M NDE KARfiILAfiILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNER LER

önce çocuklar Türkiye için Önce Çocuklar önemlidir

DÖNEM V GÖZ HASTALIKLARI STAJININ AMAÇ VE ÖĞRENİM HEDEFLERİ: 1-Temel göz hastalıkları bilgisi edinir (Bilişsel), 2-Hastayı aydınlatma ve yönlendirme

4- Solunum Sisteminin Çalışması : Solunum sistemi soluk (nefes) alıp verme olayları sayesinde çalışır.

3- Kayan Filament Teorisi

YENİ ÇALIŞMALAR IŞIĞINDA PROFİLAKSİ

HEPATİT C SIK SORULAN SORULAR

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV Sayfa ISBN

Basit Elektrik Devresi FEN VE TEKNOLOJ

Transkript:

Klinik Geliflim 17 (2) - (116-122) 2004 Yafll l kta Görme ve Bozukluklar Lale Közer Bilgin.Ü. stanbul T p Fakültesi, Göz Hastal klar Anabilim Dal Özet Yaflam n uzamas ile tüm vücutta oldu u gibi göz ve göz adnekslerinde de birçok de ifliklik ortaya ç kar. Fizyolojik de ifliklik olarak en s k presbiopi görülür. Patolojik de ifliklikler aras nda kapak flekil bozukluklar (blefaroflalazis, senil ptozis, entropion, ekstropion), lenste katarakt, makulada yafla ba l makula dejenerasyonu say labilir. Anahtar kelimeler: Presbiopi, katarakt, makula dejenerasyonu Abstract Vision and Age-related Changes in the Eye Many changes occurin the eye and the eye s adnex with ageing. Presbyopia is the first physiological change. Pathological changes include cataract in the lens, age related macular degeneration at the macula, and eyelid alteration as entropion, ectropion, blepharochalasis, senile ptosis. Keywords: Presbyopia, cataract, macular degeneration Yaflam n uzamas ile tüm vücutta oldu u gibi göz ve göz adnekslerinde de birçok de ifliklik ortaya ç kar. Bunlardan ilk dikkati çekenler gözkapaklar ndaki de iflikliklerdir. Gözkapaklar Normal yafllanma ile birlikte, ciltte görülen anatomofizyolojik de ifliklikler heredite, emosyonel yap ve çevre faktörlerinden etkilenerek de iflik h zlarda ortaya ç kar. Yirmili yafllarda gülme çizgisi ya da kaz aya ad verilen dinamik çizgiler orbikülaris okuli kas n n kas lmas yla iliflkilidir. Yer çekimi çizgileri ise 40 yafllar nda bafllar ve atonik cilt varl nda yer çekimi etkisi ile zamanla artar. Sonuç olarak elastikiyetinde ve tonusundaki karakteristik de iflikliklerle cildin yap ve renginde tedrici de ifliklikler oluflur. Zamanla boyun ve el üstü cildi kal nlafl rken yüz epiteli incelir. Yafllanma ile ortaya ç kan gözkapa bozukluklar blefaroflalazis, dermatoflalazis, entropium, ektropium, kafl ptozisi, orbital ya dokusu hernisi veya atrofisi, kapak ptozisi, psödoptozis, lakrimal bez prolapsusu, horizontal kapak gevflekli idir (1,2,3). Blefaroflalazis terimi (Resim 1) Yunanca gözkapa anlam na gelen blefaron ve gevfleklik anlam na gelen flalazis ten türetilmifltir. Geleneksel olarak torba fleklinde gözkapa deformitesi ile karakterize olan blefaroflalazis ve dermatoflalazis genellikle sinonim kullan lan terimler olmas na karfl n iki ayr antitedir. Blefaroflalazis cildin ve destek dokusunun gevflemesi ve atrofisiyle karakterizedir. Primer olarak üst kapak tutulur. Cilt ince ve k r fl kt r. Cilt pretarsal doku ve levator aponevrozu ile yap fl kl n kaybetmifltir. Üst kapak plisi yoktur. Tam geliflti inde zay flam fl orbital septumdan ya dokusu f t oluflur. Eti- 116

Resim 1. Blefaroflalazis Resim 2. Dermatoflalazis Resim 3. Sol alt kapakta ektropium Resim 4. Sa alt kapakta entropium yolojisi bilinmeyen blefaroflalazis gençlerde nadiren görülen ailesel bir oluflumdur ve kapaklar n enflamatuar ödeminin idiyopatik episodlar ile karakterizedir. Dermatoflalazis ayn görünümü taklit eder; ilaveten gerçek ptozis ve lakrimal gland n orbital parças n n hernisi görülür, ödem ataklar n n tekrarlamas na ba l olarak blefaroflalazis ile birlikte geliflebilir ve daha s kl kla genç kad nlarda görülür. Al n cildinin gevflek dokusunun al na sarkmas nedeniyle kafllar düfler. Bu durum periorbital bölgenin yafll görünümüne katk da bulunur (2). Dermatoflalazis terimi (Resim 2) torbalanm fl kapak anlam ndad r. S kl kla orta yafll ve yafll kiflilerde görülür. Defekt primer olarak cildin fazlal d r, herediter faktörler ve kollajen doku bozuklu u katk da bulunur. Tekrarlayan kapak enfeksiyonlar, tiroid disfonksiyonu, alerji yard mc faktörler olabilir. Kapak cildi vertikal ve horizontal olarak fazlad r. Alt ve üst kapak eflit tutulur, ilaveten orbital septumun zay flamas hem alt hem üst kapakta, daha s kl kla medial tarafta oluflur ve kafl düfler. Orbita septumunun zay flamas sonucu orbita ya dokusu f t klaflm flt r. Lakrimal bez prolapsusu s kt r ve orbita ya dokusu prolapsusu ile kar flt r lmamal d r. Üst kapa n temporalinde anterior ya kümelenmesi yoktur. Palpasyonla lakrimal bez orbital ya dokusundan daha serttir ve orbita kenar alt nda kolayl kla yer de ifltirebilir. Lakrimal bez prolapsusu yanl fl olarak üst lateral orbitada orbita ya dokusu kabar kl fleklinde tan mlanabilir (4). Ektropium (Resim 3) ve entropium (Resim 4) geliflimi ön ve arka lamina aras ndaki iliflkinin 117

bir yans mas d r. Normal kapak pozisyonu ön ve arka laminan n uygun balans ile sa lan r. Kapa- n ön laminas zay flad nda ektropium, arka laminas zay flad nda ise entropium oluflur. Kural olarak, e er kapak gevflek ve alt kapak retraktörleri zay f ise kapak ektopik olur. Aksine kapak retraktörleri gevflek, ama pretarsal orbiküler adele kuvvetli ise kapak içe dönmeye meyleder ve involüsyonel entropium geliflir. Benzer anatomik özellikleri içeren ektropium ve entropium için en s k predispozan faktör horizontal kapak gevflekli i, alt kapak retraktörlerinde zay fl k veya defekt ve orbiküler adele tonusundaki de iflikliklerdir. laveten enoftalmi entropium ve ektropiuma efllik edebilir. Bununla birlikte alt kapak flekil bozuklu unun patofizyolojisinde enoftalminin yeri kabaca abart lm flt r. Enoftalmi sekonder olarak tarsal stabiliteyi azaltarak horizontal kapak gevflekli ini abart r. Tars n dejenerasyonu kapak gevflekli ine neden olmas na ra men, kapak gevflekli i esas olarak lateral ve medial kantal tendonlar n gevflemesine ba l d r. Asl nda tarso-ligamentöz ask veya kapak deste inin gevflemesi sonucunda alt kapak gevflekli inin ortaya ç kt n kabul etmek en makul olan d r. Kapak retraktörleri zay flam fl olabilir veya alt tars kenar ndan ayr lm fl olabilir. Alt kapak retraktörlerinin zay flamas veya defekti alt tarsal kenar n stabilitesinin bozulmas ile sonuçlan r (2,3,5). Yafl ile birlikte cildin daha fazla günefl fl n ndan, özellikle ultraviyoleden etkilenmesiyle, kapak derisinde pigment art fl, prekanserojen olabilen solar keratozis geliflebilir. Yafll l kta cilde ait kapak tümörleri de s kt r; bunlar aras nda skuamöz hücreli karsinom (Resim 5), bazal hücreli karsinom, yass epitel hücreli karsinom ve habis melanom say labilir (6) Gözyafl bezi Gözyafl bezinde kad nlarda daha fazla olmak üzere yafl ile artan hiposekresyon oluflur. Resim 5- Sol alt kapakta skuamöz hücreli karsinom Resim 6- Punktumun d fla dönmesi Resim 7- Presbiopi: Emetrop bir gözde 5 metreden yak n gelen fl nlar n retina arkas na düflmesi Resim 8- Emetropide sonsuzdan gelen fl nlar n retina üzerine düflmesi 118

Keratokonjonktivitis sikka gözyafl bezinde yafllanmaya ba l de iflikliklerin bir uzant s gibi düflünülebilir. Lakrimal asiner duktal dokulardaki lenfosit, plazmosit infiltrasyonu bu yap lar n harabiyetine yol açar. Daha sonra bezde atrofi ve fibrozis geliflir ve gözyafl sekresyonu azal r. Klinik olarak saf keratokonjunktivitis sikka (KKS) ve Sjögren sendromu fleklinde görülür. Otoimmün bir afl r duyarl k reaksiyonudur. Günümüzde Sjögren sendromu 2 tipe ayr lmaktad r (6). 1- Gözyafl ve tükrük bezlerinin tutulmas sonucu hastalarda kuru göz ve kuru a z varsa: primer Sjögren sendromu veya sikka sendromu. 2-KKS, kseroftomi ile birlikte kollajen doku hastal varsa: sekonder Sjögren sendromu denir. Sekonder Sjögren sendromu en s k romatoid artrit olmak üzere sistemik lupus eritematozus, periarteritis nodosa, progresif sistemik skleroz (skleroderma), Wegener granülomatozisi, Hashimoto tiroiditi, psoriatik artrit, polimiyozit, kronik hepatobilier hastal k ile birlikte görülür. Primer ve sekonder Sjögren sendromlu hastalarda lenfoid sistem malignitesi geliflme riski normal populüsyona göre 44 kez fazla oldu u için KKS li hastalar n dikkatli takibi gerekir. Yafllanma ile ortaya ç kan göz yaflarmas n n nedenlerinden olan punktumun d fla do ru yer de ifltirmesi (Resim 6) senil kapak atonisi ve kapak dokusunun gevflemesiyle ortaya ç kar. Hasta gözü yaflard için s kl kla gözünü siler. Bu k s rdöngü olarak kapak gevflekli ini art r r. Senil ektropium ile birliktedir. Ayr ca yafll l kla birlikte orbiküler adale tonusu azalmas yla do ru orant l olarak gözyafl pompas da etkilenir ve göz yaflarmas ortaya ç kar (5). Konjonktiva Konjonktiva ve alt ndaki tenon yafl ile gittikçe incelir. Konjonktiva damarlar n n k vr mlar artar, yer yer pigmentasyon geliflir. Konjonktivada d fl etkenlerle konnektif dokunun elastik dejenerasyonu sonucu üçgen fleklinde pinguakula oluflur. Bu kapak aç kl na uyan bölgededir. Pterijium nazal bulbus konjonktivas nda fibrovasküler bir dejenerasyondur. Etiyolojisinde ultraviyole fl nlar, rüzgâr ve toz gibi d fl etkenler sorumlu tutulmaktad r. Kornea Yafllanma ile kornea kurvatürü, özelikle vertikal meridyende düzleflir, kaideye ayk r astigmatizma geliflebilir. Kornean n parlak görünümü matlafl r. Kornea periferinde arkus senilis ad verilen beyaz renkte trigliserid, kolesterol esterleri ve fosfolipid birikimi oluflur. Kornea endotelinde kornea guttata görülebilir. Lens Göz içinde yafllanmadan en fazla etkilenen doku lenstir. Lensin geliflimi hayat boyu devam eder, lens kal nl 20-60 yafl aras nda her y l 0.02 mm artar. Bunun nedeni sürekli yeni lens fibrillerinin yap lmas ve eski fibrillerin santralde s k flmas d r; böylece lens a rl da artar. lk 10 y lda ortalama a rl 146.8 mg olan lens 70-80 yafl nda 237 mg a ulafl r. Lensin renk ve saydaml da de iflir. Katarakt lensin kimyasal yap s n n bozulmas, lens proteininin yo unlaflmas ve dejenere olmas sonucu lensin saydaml n n azalmas d r. Yafll larda nükleer, kortikal veya arka kapsüler tipte katarakt geliflir. Diyabetik kiflilerde senil katarakt insidensi artar. Görme derecesi yavafl ve a r s z olarak azal r. Uvea ris yaflland kça atrofiye olur, bu atrofi özelikle pupilla kenar ndad r. Silier cisimde silier ç - k nt lar n hacmi artar. Yaflla koroid de atrofiye olur. Retina ve vitre Retina damarlar n n k vr mlar artar, arteriosklerotik de ifliklikler geliflir. Yafl ile vitrede yap - sal ve biyokimyasal de ifliklikler oluflur. Reoloji 119

terimi vitrenin jel-likit oran n ifade eder. K rkbefl-elli yafl ndan sonra vitrenin jel volümü azal r, likit volumü artar. Likefikasyon santral vitrede bafllar; ergenlik döneminde vitrenin %20 si likit iken, 80-90 yafllar nda vitrenin yar s ndan fazlas likit hale geçer. Vitröz jel volümü 40 yafl na kadar sabit kal r ve daha sonraki yafllarda likit volümün artmas na paralel olarak azal r. Vitre likefikasyonu vitrenin glikozaminoglikan ve kondroitin sülfat miktar nda minimal de- ifliklik yapabilir. Vitrenin total kollajen içeri i 20-30 yafl ndan sonra de iflmez. Gençlerde vitre içi kollajen ve hyalüronik asit homojen da ld için vitre saydamd r. leri yafllarda vitre fibrillerinin tortüozitesi ve kal nlaflmas, korpus vitreusun kollaps arka vitre dekolman na yol açar. Vitre taban ora serratada yaklafl k en fazla 3 mm kal nl ktad r. Likit vitrenin glob hareketleri ile yer de ifltirmesi, retinaya yap fl k vitrenin retinay çekmesi sonucu retina y rt klar ve retina dekolman oluflur. Arka vitre dekolman vitre korteksinin retinan n iç limitant tabakas ndan ayr lmas ile ortaya ç kar. Sekizinci dekatta arka vitre dekolman %63 oran nda görülür. Miyoplarda arka vitre dekolman emetrop ve hipermetroplardan 10 y l daha erken oluflur. Hastalar göz önünde uçuflan cisimler, sinekler ve fl k çakmas ndan flikâyet ederler. Bunlar n oküler sakkaid hareketler s ras nda arka vitrenin retinaya çarpmas sonucu oldu u ileri sürülür. Vitre içi minimal kanama ve y rt k da oluflabilir. Sklera Sklera yafll larda sar ms renk al r. Kalsiyum depolanmas ile sklera üzerinde plaklar oluflabilir. Optik sinir Optik sinir ileri yafllarda solar, hafif bir atrofi geliflir. Klinik bir hastal k olmadan optik sinir aksonlar yaklafl k y lda 5000 kadar azal r. Bunun hayat boyu sabit olup olmad ve ergenlikte bafllay p bafllamad kesin bilinmemektedir. Makula Makulada da yafla ba l de ifliklikler oluflur. Klinik belirtileri ve do al seyri iyi bilinmesine ra men, yafla ba l makula dejenerasyonunun etiyopatolojisi tam olarak ayd nlanmam flt r. Yafll l k tart fl lmayan tek risk faktörüdür. Yafl artt kça insidans artar. Yetmifl-yetmifl dört yafllar nda yafla ba l makula de ifliklikleri prevalans %25 iken, 90 yafl ndan sonra %100 e ç kmaktad r. Heredite, aç k iris rengi, hipermetropi, katarakt ameliyat oküler risk faktörleri olarak kabul edilmektedir. Ifl k etkisi önemli bir di er risk faktörüdür. Günefl fl n n fototoksik etkisi ile makula bölgesindeki kimyasal reaksiyonlar artmakta ve bu durum yafllanman n etkisini h zland rmaktad r. Bugün için fl k toksisitesinin etkileri iyi bilinmekte ve birtak m oksidatif mekanizmalar n olay n gelifliminde rol oynad düflünülmektedir. Diyet de bir di er risk faktörüdür; bunun için 2 hipotez ileri sürülür. Birinci hipoteze göre diyet aterosklerozu h zland rmakta, bu da yafla ba l makula dejenerasyonu riskini art rmaktad r. Di er bir görüfl ise, diyet etkisi ile retinan n antioksidan etkilere karfl dayan kl l n n azalmas n sorumlu tutmaktad r. Retinada normalde bulunan yüksek moleküllü ya asitleri fotoreseptör membranlar nda su tutulmas nda ve retinan n bütünlü ünün sa lanmas nda rol oynar. Bu ya düzeninin bozulmas na yol açacak flekilde satüre ya ve kolesterolün yüksek miktarda al m ile yafla ba l makuler dejenerasyon riski artmaktad r. Yap lan çal flmalarda Vitamin A ve C den zengin meyve ve sebze tüketen ve serum antioksidan seviyeleri yüksek olan kiflilerde, özellikle yafla ba l makula dejenerasyonu geliflme riski anlaml olarak düflük bulunmufltur. Sigara içiminin makula dejenerasyonuna yol açt iddias tart flmal d r. Sigara içiminin serum antioksidan seviyesini azaltmas, koroidal kan ak m n azaltmas ya da aterosklerozu h zland rmas etkili oldu unu düflündürmektedir. Tedavide koroidal neovaskülarizasyon varsa laser fotokoagülasyonu uygulan r. Son y llarda 120

etkinli i kesin saptanmam fl olan lutein içeren ilaçlar kullan lmaya bafllanm flt r (7). Yafllanma ve adaptasyon Görme adaptasyonu zemin fl k de iflikliklerinde görme kapasitesinin de iflebilme yetene i olarak tan mlan r. Bu de ifliklikler parlak fl k ve karanl kta çevremizi net görmemize imkân verir. Pupilla geniflleyerek veya daralarak, retina fotoreseptörleri farkl uyar larak bunu sa lar. Konlar ayd nl k görme, basiller karanl k görmeden sorumludur. Yafllanma ile karanl a adaptasyon bozulur. Skotopik ve fotopik hassasiyet 60 yafl ndan sonra azal r. Yafll larda karanl k adaptasyonu s ras nda foveal hassasiyet pigment rejenerasyon h z n n yavafllamas ile birlikte etkilenir. Presbiopi: htiyar göz anlam na gelen presbiopi yafl n ilerlemesiyle uyum gücünün azalmas ve yak n çal flma yetene inin güçleflmesidir. Presbiopinin bir di er tarifi yak n noktan n gözden uzaklaflmas d r (Resim 7). Emetrop bir gözde 5 m ve ötesinden gözün optik eksenine paralel gelen fl nlar retina üzerinde odaklafl r (Resim 8). Cisim göze yaklaflt zaman görüntü retinan n gerisinde oluflacakt r. Retinan n gerisinde oluflan bu görüntünün retina üzerine getirilmesi için harcanan gözün k rma gücüne uyum denir. Kornean n k rma gücü sabit olup, uyum esnas nda lensin k rma gücü artar. Uyum refleks bir olayd r. Retina üzerine düflen görüntünün netli ini kaybetmesi uyum refleksinin do mas na yol açar. Uyum refleksi parasempatik uyaran n etkisi alt ndad r. Net görmeyen retinadan kalkan ve görme yollar yla oksipital kortekse varan impuls optikomesensefalik yol ile 3. sinirin Edinger-Westphal çekirde ine, buradan da okülomotor sinirin parasempatik lifleriyle orbitada silier gangliona gelir. Silier gangliondan k sa silier sinirlerle globa girerek korpus siliaredeki silier adelenin sirküler liflerinin (Müller kas ) kas lmas n sa lar. Müller kas - n n kas lmas yla kas n çap küçülür ve Zinn lifleri gevfler. Bunun sonucu olarak lensin yar çap küçülür, kal nl artar. Lensin kal nl n n artmas özellikle lens önyüzünün e rili inin artmas - na, dolay s yla lensin k rma gücünün artmas na sebep olur. Retinan n gerisindeki görüntü retinan n üzerine getirilerek net bir görüntü elde edilir. Uyum miosis ve konverjans refleksleri ile birlikte oluflur. Uyum 1,5-2 yafl nda konverjans refleksi ile bafllar ve yafl n ilerlemesiyle tedricen azal r. lk yafllarda uyum amplitüdü yaklafl k 14 D dir. Sekiz yafl nda emetrop bir gözde yak n nokta 7 cm dedir; 36 yafl nda yak n nokta 14 cm ye ulafl r, 14 D olan uyum amplitüdü 7 D ye iner. K rk yafl nda yak n nokta 25 cm ye, uyum amplitüdü 4 D ye; 60 yafl nda ise uyum amplitüdü 1 D ye iner. Normalde emetrop bir kiflinin okuma mesafesi 25-30 cm dir, bundan dolay 40 yafl ndan itibaren presbiopi bafllar (8). Presbiopinin nedeni, hayat boyu geliflimini sürdüren lens ve lens kapsülünün esnekli ini kaybetmesi sonucu lensin k rma gücünün, dolay s yla uyum gücünün azalmas d r. Bu nedenle presbiopinin bafllamas nda en etkili faktör kiflinin yafl d r. Bununla birlikte kiflinin k r lma kusuru presbiopinin bafllamas nda önemli rol oynar. Hipermetrop kiflilerde punktum proksimum (yak n nokta) emetroplara göre do ufltan göze uzak oldu u için uyum gücü hemen hemen ayn olmas na ra men presbiopi daha erken yafllarda ortaya ç kar, çünkü kifli uyum gücünün bir k sm n latent hipermetropisi için kullanmaktad r. Miyopide ise durum tersinedir, miyop kiflilerde punktum proksimum göze daha yak n oldu u için presbiopi daha geç yafllarda ortaya ç - kar. Örne in -3 D lik miyop olan bir kiflinin ömür boyu presbiopi flikâyetleri olmaz, 60 yafl nda bile yak n gözlüksüz net olarak görür. Ayr ca yetersiz beslenme, afl r yorgunluk, ani zay flama, vücut direncini azaltan hastal klar da presbiopinin bafllamas nda etkili olabilirler. Presbiopide kiflinin bafll ca flikâyeti yak n görmesinin bozulmas d r. Yak n görme s ras nda 121

göz yorgunlu u, göz ve çevresinde a r gibi flikâyetler oluflur. Presbiopinin bafllang c nda kifli okudu u kitab gözünden uzaklaflt rarak yak n noktas na getirir, bir süre sonra net okumak için kollar n n yetmedi inden flikâyet eder. Gün boyu iyi ayd nlat lm fl bir ortamda okuma güçlü ü çekmemesine ra men, ayn kifli az fl kl yerlerde ve özellikle geceleri okuma güçlü ü ile karfl lafl r. K rk-k rk befl yafllar nda uyum amplitüdü (4 D) küçük de erlerde oldu u için yak n çal flma olana vard r. Ancak uzun süren bir yak n çal flmadan sonra silier adelenin afl r kas lmas sonucu kiflinin uyum gücü azal r ve görmesi bozulur, bafl ve göz a r s ortaya ç kar. Presbiopi tedavisinde hastan n yak n noktas n, yeterli çal flma mesafesine getirmek için (25-30 cm) ince kenarl (konveks) mercekler ve bifokal kontakt lens kullan l r. Yak n görme için verilen gözlük camlar azalm fl olan uyum amplitüdüne göre kiflinin esas k r lma kusuruna eklenir. Emetrop bir kiflide 45 yafl nda +1.5, 50 yafl nda +2.5 ve 60 ve üzerindeki yafllarda +3.0 olarak verilir. Hipermetroplarda bu de erlere kiflinin uzak için olan gözlük derecesi eklenir, miyopide ise ç kar l r. Örne in, 50 yafl nda bir kiflide presbiopi gözlü ü +2.0 D dir, e er kifli +1.0 D hipermetrop ise yak n için +3.0 D lik gözlük, -1.0 D lik miyop ise yak n için +1.0 D lik gözlük kullanacakt r (8). Kaynaklar 1. Reeh MR, Beyer CK, Shannon G M. Malpositions of the eyelids (entropion and ectropion). In: Practical ophthalmic, plastic and recostructive surgery. Philadelphia: Lea febiger, 1976:114-9. 2. Cahill KV, Buerger GF, Sheppard JD. Ectropion of the lower eyelid. In: Hornblass A, Hanig CJ, editors. Oculoplastic, orbital and reconstructive surgery. Baltimore; Williams-Wilkins, 1988:370-5. 3. White WL,Woog JJ. Lower eyelid malpositions. In: Albert DM, Jacobiec FA, editors. Principles and practice of ophthalmology. NewYork; Saunders, 1994:1845-50. 4. Shorr N, Cohen MS. Cosmotic blepharoplasty in ophthalmology. In: Stamper RL, Nunery WR, editors. Ophthalmic plastic and reconstrictive surgery. NewYork; Saunders, 1991. 5. Kanski JJ. Dry Eye Sndromes. Disorders of the Lacrimal System. Boston; Butterworth, 1987. 6. Basic and clinical science course, orbits, eyelids and lacrimal system. AAO. 2000-2001. 7. Akbatur H, fiengün A.Yafla ba l makula dejenerasyonu. stanbul, 1998. 8. Közer L. Göz hastal klar ders kitab. stanbul; Filiz Bas mevi, 1986. 122