Ortak Beyin Sosyal ve Anlamsal Ağlar Suzan Üsküdarlı Bilgisayar Mühendisliği Boğ suzan.uskudarli@boun.edu.tr Küresel Toplu Bilgi Fikir Hafıza... Snow Crash Neal Stephenson 1992 Siber Dünya Sanal Dünya + Gerçek Dünya Akıllı Kütüphane İşlem Sosyal İletişim Arkadaşlar Diğerleri WWW 1.0 2.0 3.0 Web 1.0 Kullanıcı: Tüketici 1
Web 2.0 Kullanıcı : Üretici ve Tüketici Web 3.0 Etiketleme Kullanıcı: İnsan ve Makina Örnek: Corex Intelligence Akıllı Sosyal Daha anlamlı işlemler Semantik Web Sosyal Ağlar 2
Web Kaynakları Web sayfaları Ses Video Bilgi Veri Sosyal Bilgiler Özellikler Yaş, vatandaşlık, meslek, eğitim,... İlgi alanları, hobiler İlişkiler Profesyonel Aile Aşk Hobiler Web Kaynakarı arasında İlişkiler http://homepages.cwi.nl/~paulk/popular/index.html 3
Sosyal İlişkiler Sosyal İlişkiler İlişki Nedir? Genellikle okuyucunun yorumuna bağlı Sorun Bilgisayar işleyemiyor Dağıtık Çalışma Enformasyon Birikimi Düzenlenmesi İlişkilendirilmesi Büyük ölçekteki işeleri yapılabilir hale getiriyor Vikipedi Vikipedi 4
??? Bilgisayarın anlaması ne demek? Bilgiler nasıl işlenir? İşlenmesinin bize faydası nedir? Enformasyon ile ne yapmak istiyoruz? Enformasyon Bulma Değiştirme Birleştirme Bulma Arama motorları Çok fazla sonuç Pek çok alakasız sonuç Anlam nasıl eklenir? Program tarafından analiz dil işleme oyun Kullanıcılar tarafından dağıtık uzman ya da ilgili Linking Open Data Enformasyon Data Ortaya Çıkarma Paylaşma İlişkilendirme Anlamsal Ağ Semantik Web technolojileri Benzer ilgileri paylaşanlar birbirini bulur bir kısmı bu işi yapar Ortak Akıl Ortak içerik üretme Derleme (Wiki, Wikipedia, ) Kaynak organizasyonu (del.icio.us, stumbleupon ) Etiketleme (Amazon, YouTube ) Değer verme iyi, kötü (Amazon, YouTube, ) Değerlendirme kalite özelliği belirtme (reyvu, Amazon, ) İfade etme Blog Bireysel yayıncılık 5
Sosyal Ağlarımız Enformasyon bulma ve kullanmada sosyal ağlarımızın ne rolü olabilir? Ortak içerik ve bilgi paylaşımı arama filtreleme organize etme Folksonomy Sosyal ağlar ile üretilen bilgi sınıflandırma etiketleme önerme / önermeme Sosyal Ağlar ve Anlamsal Ağ Nasıl kullanılır? Bu tür sorular ilginç mi? Arkadaşlarımın belli bir şekilde etiketlediği birşeyin bulunması Arkadaşlarımın çılgın buldukları müzikler nedir daha zor bir soru: Arkadaşlarımın İstanbul'da makul fiyatlı buldukları restoranlar hangileridir Sosyal Ağ Analizi Sosyal ağdaki özelliklerin analizi Ağdaki yerleşim Ortada, kenarda olma Popüler Çok kişinin tanıması Çok kişiyi tanıma Kim kimi nasıl tanıyor? Kımın tanıdıkları başka kimleri tanıyor? Yerleşimin ve tanımanın ne ifade ettiği Ağ Etkisi Değer insanlar kullandıkça ortaya çıkar artar pekişir Secondlife İkinci Hayat Internet Eser Yaratma Ulaşım Kanalları İçerik hakkında meta bilgi ekleme İlişkilendirme İşlenebilirlik 6
Bu işe nasıl girişilir? Yapılandırılmış İçerik + Yapılanmamış İçerik Pragmatik bir yaklaşım Etki Karar verme Bilgiye ulaşım Öneri Özel etmenler Keşfetme Arama Göz gezdirme/sörf Öneri Ortak Hafıza İçerik yaratma ve paylaşma Etiketleme Kaydetme İşaretleme (bookmarking) Eğlence İletişim Etki 2 İyi? Bulma İyi enformasyon Doğru enformasyon Zihin genişletme kapasite yer yapabilirlik Kötü? Bağımlılık Şaşkınlık Odaklanma bozuklukları Kötüye kullanma Bakalım Nereye Varacağız... 7