T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ RADYO TELEVİZYON SİNEMA ANABİLİM DALI Kültür, Kimlik, Politika: Mardin'de Kültürlerarasılık Doktora Tezi Engin SARI Tez Danışmanı: Prof. Dr. Asker KARTARI Ankara-2007
ÖZET Sarı, Engin, Kültür, Kimlik, Politika: Mardin'de Kültürlerarasılık, Doktora Tezi, Danışman: Prof. Dr. Asker Kartarı, 392 s. Bu tez, antropolojik anlamıyla kültür, kolektif kimlik ve politika arasındaki ilişkiyi kültürlerarası iletişim bağlamında incelemektedir. Çalışmanın temel sorusu, kültürün nasıl politize olduğu ve kültürel kimliğin nasıl inşa edildiğidir. Bu soruya yanıt bulmak için, görgül bir kültürlerarası iletişim bağlamında, gündelik kültür söyleminde kimliğe dair simgesel sınırların nasıl çizildiği ve bu sınırlar ile kültürel anlamlar üzerindeki söylemsel mücadele araştırılmıştır. Bu çerçevede, farklı etnisitelerin bir arada yaşadığı çokkültürlü bir kent olan Mardin'de etnografik bir alan araştırması yapılmış, kültürel toplulukların iletişim etnografileri ve kültür söylemleri hakkında niteliksel veri oluşturulmuştur. Alan araştırmasında yaklaşık 100 kişiyle derinlemesine mülakat ve odak grup görüşmeleri, gözlem ve doküman analizi yapılmıştır. Mardin kent merkezinde Sünni Müslüman Arap, Kürt, Türk, Ortodoks ve Katolik Hıristiyan Süryani, Keldani, Ermeni etnik kimliğine sahip kişiler yaşamaktadır ve bu kültürel kimliklere atfedilen özelliklerin, güç/iktidar ilişkilerinin etkisi altında olması oranında politik bir mücadelenin konusu olduğu anlaşılmaktadır. Tezin bulgu ve sonuçlarına göre kültürel ayrımlar, hem kültürlerarasındaki sınırı çizmekte, bir yandan da kültürel kimliği, içerilen ve dışarıda bırakılan kültürel özellikler aracılığıyla kurmaktadır. Kültürlerarası ilişkiler, kimlik bilincinin oluşumunda önemli bir rol oynamaktadır. Kültürel kimlik sabit bir öze sahip değildir, kültürlerarası ilişkiye bağlı bir inşadır. Kimlik, hem kültürel farklılıkların yoğunlaştırılmasından hem de bu farklılıkların kurduğu ayrımların yumuşatılmasından ve kaldırılmasından geçmektedir. Kültür ve politika arasındaki ilişki ise karşılıklıdır. Kültür varoluşsal bir tehdit altında olduğunda, sınırların korunması politik bir mücadeleyi gerektirmektedir. Bu durumda kültürel sınırları kurmaya yönelik her türlü eylem politik olarak kavranabilir. Kültürün sınırları, kültürel farkı 388
kuran ayrımlarla açığa çıktığından, kültürel farkın simgesel dışavurumları da politiktir. Kültürdeki sınırlar çift değerlidir; hem ayırır hem de bir birleşme olanağını yaratır. 389
ABSTRACT Sarı, Engin, Culture. identity, Politics: Interculturality in Mardin City, Doctoral Thesis, Advisor: Prof. Dr. Asker Kartarı, 392 p. In this thesis, the relationship between the concepts, culture, in the anthropological sense, collective identity and politics have been researched in the context of intercultural communication. The main inquiries of the dissertation are how culture has became politicized and how cultural identity is constructed. In an empirical intercultural context the analysis is focused on the questions how the symbolic boundaries, which are related to cultural identity, are drawn in daily cultural discourse and what the discursive struggles över these boundaries and cultural meanings are. In this framework, an ethnographic field study has been conducted in Mardin, a multicultural city in which different ethnic groups have lived together for many centuries. During this research, qualitative data about cultural communities' ethnography of communication and cultural discourse have been collected. About 100 formal and informal interviews and focus group interviews have been made and participant observation and document analysis techniques have been used in the field study. Sünni Müslim Arabs, Kurds, Turks, Orthodox and Catholic Syrians, Caldeans, Armenians live together in Mardin City (Turkey). The characteristics that are attributed to the cultural identities become a matter of political struggle as being under the influence of power relations. According to the findings and results of the research, on the one hand cultural distinctions draw boundaries and on the other hand these distinctions construct cultural identity by including and/or excluding cultural peculiarities. intercultural relationships play an important role in the awareness about the collective identity. Cultural identity has no essence but is an construction that is formed by intercultural interactions. identity not only depends on condensing the cultural differences but also is related to reducing the rigidity of the distinction constructed by those differences. There is a mutual relationship 390
between culture and politics. Since culture is under an ontological threat, a political struggle is needed to protect the symbolic boundaries. In this case, ali the actions which tend to construct cultural boundaries could be conceived as political. When the boundaries if culture becomes visible through the distinctions that built up the differences, the sybolic reflections of cultural differences are also politic and not constant. The boundaries in culture are ambivalent. In other words, they both differentiate and provide the possibility to coalescence. 391