Dr.Gürsel Savcı Oral kontrast madde Pozitif (%1 BaSO 4, EZ-CAT (%4.5 BaSO 4 ), dilüe iyotlu kontrast (Omnipaque) Nötral (Volumen, Osmolac) Negatif (su) BT de kontrast madde 2 : sınıflama Rektal kontrast madde Pozitif (%1 BaSO 4, dilüe iyotlu kontrast) Nötral (Volumen) Negatif (hava, CO 2 ) BT de kontrast madde 3 : sınıflama İntravenöz: nonspesifik, ektraselllüler İyonik Noniyonik
Pozitif kontrast Avantaj: purgatif etki (!) Dezavantaj: mukozal boyanma algılanamaz Nötral kontrast Avantaj: barsakta yeterli dolgunluk, mukozal boyanmanın değerlendirilebilmesi Dezavantaj (!) Negatif kontrast Avantaj: hidrasyon, mukozal boyanmanın değerlendirilebilmesi Dezavantaj: luminal dolgunluk yetersiz Pozitif kontrast Avantaj: purgatif etki (!) Dezavantaj: mukozal boyanma algılanamaz Nötral kontrast Avantaj: barsakta yeterli dolgunluk, mukozal boyanmanın değerlendirilebilmesi Dezavantaj (!) Negatif kontrast (CO 2 ) Avantaj: iyi tolerasyon Dezavantaj: Ağrı (?), (!) BT de İV kontrast madde: Endikasyonlar Kontrast farkının artırılması gereken durumlar Kontrastsız karaciğer BT: tümörlerin %50 si saptanamaz Geç faz karaciğer BT: tümörlerin %62 si saptanamaz (!) Akciğer BT: kontrast gerekmez Ürolitiyazis: kontrast gerekmez Boyanma-perfüzyon-anjiografi: kontrastsız değerlendirilemez
Kontrast Madde Kontrast kullanımı~ aydınlatma fişeği Kontrast madde: ne zaman? Gerekli değilse verilmemeli 1 Kontrast madde: ne zaman? Gerekli değilse verilmemeli 2
BT de oral-rektal kontrast madde: kontrendikasyonlar Oral kontrast madde GİS perforasyonu Tam obstrüksiyon Rektal kontrast madde Kolonik perforasyon Toksik megakolon BT de intravenöz kontrast madde: kontrendikasyonlar Allerji Böbrek yetersizliği BT de İV kontrast madde: neden?, ne zaman?, nasıl? Bilinçli kullanılmalı Maliyet Morbidite İntravenöz kontrast madde: Dikkat (!) Metformin tedavisi Graves hastalığı Feokromasitoma İntravenöz kontrast madde: Hazırlık 1 Hasta aç olmalı Onam alınmalı Cr: oral hidrasyon N-asetil sistein (NAC) İntravenöz kontrast madde: Hazırlık 2 Metformin tedavisi e-gfr > 60 ml/dk/1.73 m 2 : sorun yok e-gfr < 60 ml/dk/1.73 m 2 : incelemeden 48 saat önce kesilmeli, 1-2 gün sonra e-gfr kontrolü ile tekrar başlanabilir Allerji: ilk 15 dk (IV kanül takılı kalmalı, genel izlem) İntravenöz kontrast madde Otomatik enjektör Dual şırınga o Kontrast: 150 ml o Serum fizyolojik: 50 ml : 1-8 ml/sn Enjeksiyon şekli o Unifazik o Bifazik
İnceleme aralığı: enjeksiyon hızı İncelenecek organa göre değişir BT-A: 5 ml/sn Parenkimal organlar: 2-3 ml/sn Doz 40 gr iyot 140 ml: 300 mgi/ml Bifazik enjeksiyon: hemodinami 250 150 100 50 0 Boyanma (HU) Aort Karaciğer Enjeksiyon Ekspojur 50 ml: 5 ml/sn 130 ml: 1 ml/sn Zaman (dk) 1 2 3 4 5 Enhancement (HU) Unifazik enjeksiyon: hemodinami 200 150 100 50 Aort Karaciğer Enjeksiyon Ekspojur 150 ml: 2.5 ml/sn Zaman (sn) İnceleme aralığı: gecikme zamanı İncelenecek organa göre değişir Baş-boyun anjio: 20 sn Aortografi: 25 sn Hepatik anjiografi: 30 sn Karaciğer o Arteriyel faz 40 sn o Portal venöz faz: 70 sn Böbrek o Kortikal faz: 45-60 sn o Nefrogram fazı: 100 sn o Pyelogram fazı: 15 dk. İncelema zamanı: gecikme zamanı Bolus tracking yöntemler ROI kullanımı Amaca uygun hazırlık Optimal zamanlama o Kalp yetersizliği o Portal hipertansiyon o SVC obstrüksiyonu 0 30 60 90 120 150 180
İnceleme teknikleri Bolus etki süresi 60-100 sn İnceleme süresi: hızlı MDBT: 2-3 sn Unifazik, bifazik, trifazik, perfüzyon Komplikasyonlar: ekstravazasyon Ekstravazasyon "kompartman sendromu" Cilt nekrozu ve ülserasyonlar Risk faktörleri Yaşlı hastalar, kemoterapi Periferal venöz sistem hastalığı Diyabet, Raynaud fenomeni, DVT Ekstravazasyon: Profilaksi El-ayak sırtından enjeksiyon yapılmamalı Aynı damardan sık enjeksiyon denenmemeli Metal yerine plastik kanüller tercih edilmeli Damar-sinir-tendona yakın damar kullanılmamalı Proksimaldeki turnikeler çözülmeli Enjeksiyon anında enjeksiyon yeri kontrol edilmeli Ekstravazasyon (+): enjeksiyon durdurulmalı BT de kontrast madde: nasıl? Tetkik kalitesi~boyanma Optimum doz Optimum hız Optimum gecikme zamanı Hızlı inceleme Minimum hasta riski Maksimum kalite Karotis SVC Pulmonerarter Aorta Pulmonerven Akciğer Kalp Karaciğer IVC Portalven Böbrek Mezenterika.
Sonuç Kalite ayrıntıda gizlidir Teşekkürler