Reiki Dokunma Terapisinin Ağrı ve Anksiyete Üzerine Etkisi

Derleme (Review Article) Spatula DD. 2013; 3(4):141-146 Reiki Dokunma Terapisinin Ağrı ve Anksiyete Üzerine Etkisi The Effect of Reiki Touch Therapy on Pain and Anxiety Tülay Sağkal 1, İsmet Eşer 2, Meltem Uyar 3 1 Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu, Hemşirelik Bölümü 2 Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi, Hemşirelik Esasları Anabilim Dalı 3 Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi, Algoloji Anabilim Dalı SUMMARY Pain is a complex multidimensional phenomenon that impacts on individual s bio-psycho-social and spiritual well-being. Therefore, its control requires a multidisciplinary approach. One of the most common reasons of seeking medical help is pain and related conditions. In case of that are ineffective and undesirable side effects of the pharmacological approaches to reduce pain, non-pharmacological approaches are used to in addition by doctors and nurses. Nowadays, complementary therapies of non-pharmacological interventions that are implemented in reducing pain and anxiety have become popular. One of complementary therapies is Reiki touch therapy. Also, Reiki touch therapy is an energy therapy. Reiki energy provides strength, harmony, and balance and encourages physical, emotional, mental, and spiritual healing. In the researches have been revealed that Reiki touch therapy is an effective approach in reducing the intensity pain and anxiety levels. The therapy in a lot of the countries is used by doctors and nurses for treatment of patients. These numbers are likely much higher today. But it commonly hasn t been practiced in the medical settings in our country. For this reason, it is important that Reiki touch therapy should be used in our country. The purpose of this paper is pointed that Reiki touch therapy is able to demonstrate the efficacy of using in management of pain and anxiety and it is a method unknown and unused in our country. Key words: Pain; Anxiety; Reiki Touch Therapy. ÖZET Ağrı, bireyin biyo-psiko-sosyal ve ruhsal sağlığını etkileyen, karmaşık çok boyutlu bir olgudur. Bu nedenle kontrolü multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Ağrı tıbbi yardım isteyen hastalar arasında en yaygın durumlardan biridir. Ağrının giderilmesinde farmakolojik girişimlerin etkilerinin yetersiz ve istenmeyen yan etkilerinin olması durumunda doktorlar, hemşireler tarafından ek olarak nonfarmakolojik girişimler kullanılmaktadır. Günümüzde ağrıyı ve anksiyeteyi azaltmada uygulanan nonfarmakolojik girişimlerden tamamlayıcı terapiler oldukça popüler hale gelmiştir. Tamamlayıcı terapilerden biri Reiki dokunma terapisidir. Aynı zamanda Reiki dokunma terapisi bir enerji terapisidir. Reiki enerjisi gücü, uyumu ve dengeyi sağlar ve fiziksel, emosyonel, mental ve spiritual sağlığı korur. Yapılan araştırmalarda, Reiki dokunma terapisinin hastaların ağrı şiddetini ve anksiyete düzeylerini azaltmada etkili bir girişim olduğunu ortaya koymaktadır. Birçok ülkede bu terapi, doktorlar ve hemşireler tarafından hastaların tedavisinde kullanılmaktadır. Ancak ülkemizde tıbbi alanlarda yaygın olarak uygulanmamaktadır. Bu nedenle ülkemizde Reiki dokunma terapisinin kullanılması önemlidir. Bu yazının amacı, Reiki dokunma terapisinin ağrı ve anksiyete yönetiminde kullanımının etkinliğini ortaya koymak ve bu uygulamanın ülkemizde kullanılmayan ve bilinmeyen bir yöntem olduğuna dikkat çekmektir. Anahtar kelimeler: Ağrı; Anksiyete; Reiki dokunma terapisi. Corresponding Author: Tülay Sağkal, Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Yüksekokulu, Hemşirelik BölümüE-mail: tulay.sagkal@cbu.edu.tr Received October 07, 2013; accepted October 27, 2013 DOI 10.5455/spatula.20131027113423 Published online in ScopeMed (www.scopemed.org). Spatula DD. 2013; 3(4):141-146. Spatula DD 141

Ağrı ve ansiyetede Reiki tedavisi GİRİŞ Ağrının fizyopatolojisi hakkındaki bilginin artması, yeni ilaçların üretilmesi ve ilaç uygulama yöntemlerindeki gelişmelere karşın, farmakolojik girişimlerin tek başına ağrının affektif ve duyusal boyutunu etkin olarak ortadan kaldırmadığı ve analjezik ilaçların bazı istenmeyen yan etkileri olduğu bildirilmektedir [1-3]. Bu nedenle farmakolojik yöntemlere ek olarak, nonfarmakolojik yöntemlere gereksinim duyulmaktadır [2-4]. Günümüzde ağrıyı ve anksiyeteyi azaltmak için uygulanan nonfarmakolojik girişimlerden tamamlayıcı terapiler oldukça popüler hale gelmiştir. Literatürde, ağrının giderilmesinde kullanılan tamamlayıcı tedaviler hakkında çok miktarda bilgi bulunmaktadır [5-11]. Dünyada giderek yaygınlaşan uygulamalar ve literatürdeki eksiklikler nedeniyle 1991 de Amerika Birleşik Devletleri (ABD) nde Ulusal Sağlık Enstitüsü ne bağlı Ulusal Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Merkezi (National Center Complementary Alternative Medicine- NCCAM) kurulmuştur. Bu merkezin amacı tamamlayıcı ve alternatif tıp uygulamalarının güvenilirliğini ve etkinliğini incelemek, etkinliği bilimsel olarak da kanıtlanmış uygulamaların genel tedavilere katılımını sağlamaktır [12, 13]. Tamamlayıcı ve alternatif tıp yöntemlerinde temel felsefe insanın büyük kozmik enerjinin bir enerji parçacığı olarak yorumlanmasıdır. Buna göre, vücuttaki hastalık ve bozukluklar bu enerji akışındaki problemlerden kaynaklanmaktadır [14]. NCCAM yüzlerce tamamlayıcı ve alternatif tıp yöntemleri olduğunu bildirmiştir. Bu yöntemlerden başlıcaları şunlardır: 1. Zihin-vücut uygulamaları: Meditasyon, dua, yoga, biyo-geribildirim, gevşeme, sanat, dans ve müzik terapileri. 2. Biyolojik temelli terapiler: Bitkisel tedaviler, diyet destekleri. 3. Manüpülatif ve vücut temelli uygulamalar: Kriyopratik, teröpatik masaj, osteopatik manipülasyon, refleksoloji. 4. Enerji terapileri: Reiki, teröpatik dokunma, biyoenerji, akupunktur, biyoelektromanyetik bazlı terapiler. 5. Tüm tıbbi sistemler: Geleneksel Çin tıbbı, ayurvedi tıp, homeopati, naturapati tıbbını içermektedir [13-16]. Belirtildiği üzere NCCAM nin tamamlayıcı ve alternatif terapilerin sınıflandırılmasında yer alan Reiki, vücudun dışındaki elektromanyetik alanlara ve vücuttaki enerji alanlarına odaklanan bir enerji terapisidir [12,13,16]. 2007 yılında yapılan bir araştırmaya göre; 2006 yılında ABD de 1.2 milyon yetişkin ve 161.000 çocuğun Reiki gibi bir ya da birkaç çeşit enerji terapisi aldığı belirtilmiştir [17]. Reikinin fiziksel ve psikolojik rahatlığı ve sağlığı yükselttiği ve son yapılan çalışmalarda stresi azaltmada ve akut ağrı yönetiminde oldukça pozitif etkileri olduğu ileri sürülmektedir [18-21]. Bu nedenle Reiki dokunma terapisinin ağrı ve anksiyeteyi gidermede tamamlayıcı tedavi olarak farmakolojik yöntemlere kombine edilmesi önemlidir. Bu derleme Reiki dokunma terapisinin ağrı ve anksiyete yönetiminde kullanımının etkinliğini ortaya koymak ve bu uygulamanın ülkemizde kullanılmayan ve bilinmeyen bir yöntem olduğuna dikkat çekmek amacı ile yazılmıştır. Reiki Dokunma Terapisi ve Sağlık Bakım Ortamlarında Kullanımı Birçok tanımı yapılan Reiki Japonca bir sözcüktür. Rei ve Ki kelimelerinden oluşmaktadır. Sözlükte Rei her yerde varolan, Ki ise ruhsal yaşam enerjisi dir. Reiki evrensel yaşam enerjisi anlamına gelmektedir. Reiki, Budist bir rahip olan Dr. Mikao Usui tarafından 19. yüzyılda Japonya da yeniden keşfedilmiş ve 20. yüzyılın başlarında da onun spiritual teknikleri kullanılmaya başlanmıştır [12,22-24]. Reiki enerji çakralarına ve biyo-psikospiritual iyileştirmeye odaklı çalışmaktadır. Reikinin etkilerinin tipik olarak masajın etkilerine (gevşeme, rahatlama, huzur ve enerjik hissetme gibi) benzediği ileri sürülmektedir [15]. Reikinin nasıl ve hangi mekanizmalar üzerinde etkisi olduğunu inceleyen araştırmalar tartışılır olmuştur. Reikinin etki mekanizması kesin olarak açık değildir [12,19]. Ancak Reikinin etkileri enerji teorileri ile açıklanabilir. Reiki de organların elektromanyetik alanlar yoluyla iletişimde olduğu ve tıkanmış kanallardaki enerjinin tekrar dolaşmasına yardımcı olduğu görüşü savunulmaktadır [12]. Reiki uygulamasının mekanizması hakkında belirtilen, çok popüler teorilerden biri olan geleneksel doğu tıbbında kullanılan meridyenlerdir (enerji merkezleri) [23,25]. İnsan vücudu üzerinde çakra adı verilen enerji merkezleri vardır. Çakralar, geniş ağızları olan vücuda yaklaştıkça daralan, uzun ince hunilere benzer. Yüksek katlardan gelen enerjileri vücuda aktarma görevi yapar. Bunlar, insan vücuduna gelen enerjilere açılan küçük birer kapıdır. Her çakra, farklı frekanstaki bir enerjinin giriş kapısıdır. Bu enerji kanalları, insan vücudunda yaşam enerjisini dolaştırır ve enerji akışını dengeler. Ne zaman bu enerji kapılarından birinde tıkanıklık olursa, vücudun enerji alımı güçleşir. Böylece rahatsızlıklar ve hastalıklar 142 Spatula DD

Sagkal, Eşer, Uyar ortaya çıkar. Çakralar düzgün çalışmadığı zaman vücut, sağlığını korumakta zorlanır. Yaşam enerjisi, çakralar yolu ile vücutta dolaşım sağlar. İnsan vücudu üzerinde ana merkezleri kontrol eden temel yedi çakra çok önemlidir. Bu çakralar vücutta, omurga boyunca yer alırlar. Çeşitli şekillerde, büyük salgı bezleri ve sinir ağı merkezleriyle kesişirler. Böylelikle Reiki, çakralar ve salgı bezlerinin ortak çalışması ile beden üzerinde bir hareket kabiliyeti kazanır [23,24,26,27]. Akupressür, refleksoloji, masaj uygulamalarında olduğu gibi tedavi amacıyla dokunarak yapılan Reiki, eğitimini almış kişiler tarafından insan vücudunun enerji merkezlerine (çakralara) dokunarak vücudun kan ve lenf dolaşımını sağlar, otonomik sinir sistemini uyarır. Böylece Reikinin vücutta enerji dolaşımını, fiziksel ve ruhsal rahatlığı ve sağlığı yükselttiği gibi bakım veren ile bakım alan arasında da pozitif etkileşimi arttırmaktadır [23,28,29]. Ağrının fizyolojik ve psikolojik komponentini açıklayan tek teori kapı kontrol teorisidir. Kapı kontrol teorisinde, deri sitümülasyonları büyük çaplı lifleri aktive edip, ağrı mesajını taşıyan küçük çaplı lifleri inhibe ederek, ağrı olarak hissedilen uyarıların geçişine kapıyı kapattığı düşünülmektedir [2,3,30]. Ayrıca stimülasyon yöntemleri (sıcak -soğuk uygulama, mentol uygulama, TENS, masaj, terapötik dokunma/reiki gibi) ile vücudun doğal morfini olan endorfin salınımının artarak ağrı ve anksiyeteyi giderdiği de bildirilmektedir [2,3,19,30]. Dünyada ve ülkemizde çok fazla yaygın olmamasına rağmen son 10 yıl içinde ABD de, hastanelerde [20], hospis bakım alanlarında [24], acil ve psikiyatri birimlerinde [31,32], huzur evlerinde, ameliyathanelerde [33], obstetrik ve jinekoloji birimlerinde [20], yenidoğan bakım ünitelerinde ve diğer birçok alanlarda doktorlar, hemşireler ve diğer sağlık personelleri tarafından Reikinin kullanımı artmıştır [15,18,34,35]. Reiki dokunma terapisinin ağrı ve analjezik kullanımını azalttığı, hastanede kalma süresini kısalttığı, hasta memnuniyetini arttırdığı, rahatlamayı sağladığı, uykuya geçişi kolaylaştırdığı, bulantıyı ve emosyonel distresi azalttığı, iletişimi kolaylaştırdığı, anksiyete düzeyini ve yüksek kan basıncını düşürdüğü belirtilmektedir [18-21]. Vitale incelediği birçok araştırmaya göre hemşirelik teorisyenlerine (Florance Nightingale, Marta Rogers ve Jean Watson) dayandırdığı makalesinde; şimdilerde hemşirelik uygulaması olarak geçen Reiki dokunma terapisinin, iyileşmeyi hızlandırmada, stresi azaltmada, gevşemeyi artırmada kullanıldığını ileri sürmüştür [18]. Reiki Dokunma Terapisinin Ağrıyı Azaltmada Kullanımı Literatürde gevşemeyi arttırabilen Reiki dokunma terapisinin, ağrı deneyimini değiştirebilme potansiyeline sahip olduğu belirtilmiştir [20]. Çeşitli klinik araştırma sonuçları, Reiki dokunma terapisinin ağrıyı gidermek için etkili bir girişim olduğunu belirtmektedir [20, 36]. En eski çalışmalardan biri Olson ve Hanson tarafından yapılan pilot çalışmada; kronik ağrısı olan 20 hastaya uygulanan Reikinin ağrıyı azalttığı ve Reiki sonrasında uygulanan VAS ve 6 lı likert tipi ağrı ölçeği arasında önemli bir korelasyon olduğu belirtilmiştir [37]. Olson ve arkadaşları (2003) tarafından yapılan çalışmada; bir gruba standart opioid uygulaması ve dinlenme (A grubu) diğer gruba standart opioid uygulaması ve Reiki (B grubu) uygulanan 24 kanser hastasında ağrı, yaşam kalitesi ve analjezik kullanımı karşılaştırılmıştır. Hastalar öğlen ilk analjezik dozundan sonra ya 1. ve 4. günlerinde 1,5 saat dinlenme ya da 1 saat 2 kez Reiki tedavisi almıştır. Her bir tedavi sürecinden önce ve sonrasında ağrı puanı (VAS), kan basıncı, nabız hızı ve solunum sayısı değerlendirilmiştir. Analjezik kullanımı ve ağrı şiddeti 7 gün, yaşam kalitesi ise 1 ve 7. günlerde değerlendirilmiştir. Tedavinin 1. ve 4. günlerinde A ve B grupları karşılaştırıldığında; B grubunun ağrı kontrolünün ve yaşam kalitesinin daha iyi olduğu ancak opioid kullanımında azalma olmadığı saptanmıştır [38]. Weze ve arkadaşları (2005) tarafından yapılan çalışmada; kas iskelet bozukluğu tanısı almış 300 hastaya 6 haftada 4 seans Reiki uygulanmış ve Reikinin ağrıyı azalttığı belirtilmiştir [39]. Pocotte ve arkadaşları (2008) tarafından yapılan ağrı yönetiminde rehabilitasyon hemşirelik girişimi olarak Reikinin uygulandığı vaka çalışmasında; 6 haftalık süreçte her biri 30 dakika süren her Reiki uygulamasından sonra hastanın ağrısının azaldığı, kendini iyi hissettiği ve nabız hızında azalma olduğu saptanmıştır [10]. Aghabati ve arkadaşlarının (2008) kemoterapi uygulanan kanser hastalarında Reikinin ağrı ve yorgunluk üzerine etkisini değerlendirmek için yaptıkları çalışmada, uygulama grubunda Reikinin ağrıyı önemli derecede azalttığı sapanmıştır [11]. Borman (2009) makalesinde belirtildiği üzere; değişik etiyolojilere bağlı gelişen nöropatik ağrılarda 1-12 seans arasında 5-90 dakika sürelerle ve farklı tekniklerle iyileştirici dokunma uygulanan 12 araştırmada (en etkilisinin Reiki olduğu) dokunma seanslarının nöropatik ağrıyı düşük bir oranda azalttığı belirtilmiştir [14]. Bu bilgiler doğrultusunda; Reiki uygulamasının ağrıyı giderdiği ancak yapılan araştırmalarda hasta sayısının az olduğu görülmüştür. Bundan dolayı Reikinin ağrı üzerine etkisinin Spatula DD 143

Ağrı ve ansiyetede Reiki tedavisi inceleneceği çalışmalarda; hasta sayısını belirlemede güç analizi ve randomize kontrollü (2 ve ya daha fazla grupları içeren) araştırma yöntemlerinin kullanılması önerilmektedir. Reiki Dokunma Terapisinin Anksiyeteyi Azaltmada Kullanımı Hemşireler ve diğer sağlık personelleri Reiki kullanımının ve uygulanmasının; gevşemede etkili olduğunu, stresi etkili yönettiğini, ağrıyı azalttığını, iç huzuru sağladığını klinik gözlemleriyle belirtmiştir [15, 27]. Bununla birlikte Reiki dokunma terapisinin depresyon ve anksiyete üzerine etkisi olduğuna dair bazı kanıtlar bulunmuştur. Aşağıda Reikinin anksiyete üzerine etkisini gösteren çalışmalara yer verilmiştir. Dressen ve Singg (1998) kronik hastalara uyguladıkları Reikinin anksiyeteyi ve depresyonu azaltmada etkili bir yöntem olduğunu ileri sürmüşlerdir [40]. Alandydy ve arkadaşları (1999) tarafından cerrahi hastalarında Reikinin kullanımı hakkında yazılan makalede Reikinin ameliyat öncesinde hastaların stres düzeylerini ve ameliyat sonrasında analjezi kullanım miktarını azaltmaya yardımcı olduğu belirtilmiştir [33]. Wardell ve arkadaşlarının (2001) Reiki dokunma terapisinin etki mekanizmasını incelediği araştırmada; 23 sağlıklı bireyin, Reiki uygulaması öncesinde, sırasında ve sonrasında stresi azaltmada etkili olduğunu gösteren anksiyete düzeyi, IgA ve kortizol salınımı, kan basıncı, cildin tepkisi, kas gerilimi ve cilt sıcaklığı gibi biyolojik testlerine bakılmıştır. Reiki öncesi ve sonrası ölçümler karşılaştırıldığında anksiyetenin önemli derecede azaldığı, IgA salınım düzeyinin önemli derecede arttığı, ancak kortizol salınımının istatistiksel olarak anlamsız, sistolik kan basıncında önemli bir düşme, cildin sıcaklığında artış ve tedavi sırasında EMG nin azaldığı saptanmıştır. Böylece Reikinin stresi azaltmada etkili bir yöntem olduğu belirtilmiştir [41]. Aminiyosentez uygulanan 30 gebe kadında Reiki uygulamasının anksiyete üzerine etkisinin incelendiği randomize kontrollü araştırmada, 3 grubun (Reiki, yalancı Reiki ve girişimsiz uygulama) karşılaştırılması sonucunda; 2 hafta sonra grupların anksiyete düzeyleri arasında önemli bir fark olmadığı saptanmıştır [42]. Cassidy ve arkadaşları (2010) tarafından ameliyat öncesi Reiki uygulamasının etkisini inceledikleri kontrollü araştırmada; 38 kadın hasta 2 grubun (müzikli Reiki uygulaması ve yalnızca müzik uygulaması) karşılaştırılması sonucunda müzikli Reiki uygulamasının diğerine göre nabız hızında, sistolik kan basıncında, anksiyete ölçeğinde önemli bir farklılık olduğu saptanmıştır [43]. Fazzino ve arkadaşları tarafından iyileştirici enerji ve ağrı üzerine yazılan makalede incelemiş oldukları araştırmada, kas iskelet bozukluğu olan 300 hastaya 6 haftada 4 kez Reiki uygulanmıştır, Reiki öncesi ve sonrasında fiziksel ve psikososyal fonksiyonlarında önemli gelişmelerin olduğu belirtilmiştir [44]. Bu araştırmaların sonucunda Reiki dokunma terapisinin anksiyeteyi azalttığı sonucuna varılmıştır. Reiki Dokunma Terapisinin Ağrı Ve Anksiyeteyi Azaltmada Kullanımı Literatürde Reiki dokunma terapisinin anksiyeteyi, stresi, bulantıyı ve ilaç ve radyasyon tedavisinin yan etkilerini azalttığı; gevşemeyi, bağışıklığı, fiziksel ve emosyonel iyileşmeyi ve hasta ve uygulayıcı arasındaki iletişimi arttırdığı belirtilmiştir [23, 27, 41]. Aşağıda Reiki dokunma terapisinin hem ağrı hem de psikososyal semptomlar üzerindeki etkilerinin incelendiği bazı klinik araştırmalara yer verilmiştir. Yüz yirmi kronik hastalığı olan Reikinin ağrı ve psikososyal semptomlar üzerindeki etkisini incelediği randomize kontrollü araştırmada, dört grubun (Reiki, progresif gevşeme, yalancı Reiki ve girişimsiz uygulama) karşılaştırılması sonucunda; Reikinin diğer gruplara göre ağrı (McGill ölçeği), depresyon (Beck depresyon ölçeği) ve anksiyete (Durumluk-Sürekli Kaygı Ölçeği) düzeylerinde önemli derecede azalma olduğu belirtilmiştir [42]. Vitale ve arkadaşları (2006) tarafından abdominal histerektomi ameliyatı geçiren kadın hastalarda Reikinin ağrı ve anksiyete üzerine etkisini incelediği randomize, yarı deneysel pilot çalışmada, 22 kadın hastaya rutin analjezik ilaçların uygulamasından sonra ameliyat öncesi, ameliyat sonrası 24. saat ve 48. saatlerde 30 dakika Reiki uygulanmıştır. Araştırmanın sonucunda Reiki uygulanan grubun kontrol grubuna göre anksiyete ve ağrı düzeylerinde azalma olduğu ve daha az analjezik ilaçlara gereksinim duyduğu saptanmıştır [20]. Tsang ve arkadaşları (2007) tarafından kanser hastalarında (n=16) yapılan çalışmada Reikinin ağrıyı, yorgunluğu ve anksiyeteyi azaltmada etkili olduğu saptanmıştır [45]. Jackson ve arkadaşları tarafından yazılan makalede, kanser hastalarında terapötik dokunmanın ağrıyı ve anksiyeteyi azaltıp azaltmadığını ve terapötik dokunmanın etkisini mevcut araştırmalarla incelemişlerdir. Bu incelemeler sonucunda; terapötik dokunmanın kanser hastalarında ağrı ve anksiyeteyi azalttığı saptanmıştır. Araştırmada hemşirelerin holistik rolünün hastaların fiziksel ve psikolojik bakımında önemli olduğunu belirterek terapötik dokunmanın/reikinin hasta bakımında 144 Spatula DD

Sagkal, Eşer, Uyar kullanılabilecek bir yöntem olabileceği ileri sürülmüştür [46]. Enerji terapilerinden (terapötik dokunma, iyileştirici dokunma ve Reiki) biri olan Reiki dokunma terapisinin bir hemşirelik uygulaması olduğunu ve hemşirelik bakımının bir parçası olduğunu ileri süren çalışmalar vardır [38, 12]. Bu çalışmalardan birinde, Bossi ve arkadaşlarının (2008) onkoloji hemşirelik uygulamasında kliniksel bir girişim olarak Reiki konulu makalesinde kanser enstitüsünde çalışan hemşirelerin Reiki uygulamasını klinik uygulamalarının bir parçası haline geldiğini ileri sürmüşlerdir [12]. Bu doğrultuda hemşirelikte holistik yaklaşım açısından, Reiki nin hemşirelik bakımına entegre edilmesi uygun görülmüştür [10]. SONUÇ Literatür incelemeleri sonucunda Reiki dokunma terapisinin ağrı ve anksiyeteyi azaltmada etkili olduğu bulunmuştur. Son 20 yılda başta ABD olmak üzere popüler olan Reiki dokunma terapisinin, ülkemizin sağlık kurumlarında hasta bakımında uygulandığına ilişkin bilimsel çalışmaların yapılmadığı fark edilmiştir. Reiki dokunma terapisinin, bilinen tedavilere dirençli birçok hastalıkta (kanser, kronik ağrı, psikiyatrik rahatsızlıklar, vb.) iyileşme sağlaması, ağrı ve anksiyeteyi azaltması nedeniyle modern tıpta önemli bir yere sahip olduğundan ülkemizde hasta bakımında ve tedavisinde uygulanması ve sağlık personelleri tarafından Reiki dokunma terapisinin ağrı ve anksiyete üzerine etkisini inceleyen kanıt temelli çalışmaların yapılması önerilmektedir. REFERENCES 1. Piotrowski M, Patterson C, Mitchinson A, Kim HM, Kirsch M, Hinshaw DB. Massage as adjuvant therapy in management of acute postoperative pain: A preliminary study in men. J Am Coll Sug. 2003; 197(6):1037-46. 2. Wentz J. Pain Management. In: Potter PA, Perry AG, eds. Fundamental of Nursing; 7 th ed. St. Louis: Mosby Elseiver; 2009. p.1051-85. 3. Yavuz M. Ağrıda Kullanılan Nonfarmakolojik Yöntemler. Eti Aslan F, editör. Ağrı doğası ve kontrolü. Avrupa Tıp Kitapçılık Ltd. Şti. Bilim Yayınları. 2006.p.135-47. 4. Roykulcharoen V, Good M. Systematic relaxation to relieve postoperative pain. J Adv Nurs. 2004; 48(2):140-8. 5. Gül A, Eti Aslan F. Ağrı kontrolüne kanıt temelli yaklaşım; masaj ve aromaterapi. Turkiye Klinikleri J Nurs. 2012; 4(1):30-6. 6. Set T. Ağrı ile baş etmede tamamlayıcı ve alternatif tedaviler. Turkiye Klinikleri J Fam Med-Special Topics 2011; 2(2):79-82. 7. Sürmeli Z, Karaca B. Müzik ve kanser tedavisi. Turkiye Klinikleri, J Med Oncol-Special Topics. 2012; 5(1):24-6. 8. Şahin F, Yılmaz AF. Akupunktur. Turkiye Klinikleri J Med Oncol-Special Topics. 2012; 5(1):33-8. 9. Yıldırım Y. Gevşeme ve hayal kurma. Turkiye Klinikleri J Med Oncol-Special Topics. 2012; 5(1):1-10. 10. Pocotte SL, Salvador D. Reiki as a rehabilitative nursing intervention for pain management: A Case Study. Rehabilitation Nursing. 2008; 33(6):231-2. 11. Aghabati N, Mohammadi E, Esmaiel ZP. The effect of therapeutic touch on pain and fatigue of cancer patients undergoing chemotherapy. ECAM. 2010; 7(3):375-81. 12. Bossi LM, Jane Ott M, DeCristofaro S. Reiki as a clinical intervention in oncology nursing practice. Clin J Oncol Nurs. 2008; 12(3):489-94. 13. Moquin B, Blackman MR, Mitty E, Flores S. Complementary and alternative medicine (CAM). Geriatric Nursing. 2009; 30(3):196-203. 14. Borman P. Nöropatik ağrı tedavisinde tamamlayıcı ve alternatif tıp yöntemleri. J PMR Sci. 2009; 12(3):151-6. 15. Miles P, True G. Reiki-review of a biofield therapy history, theory, practice and research. Altern Ther Health Med. 2003; 9(2):62-72. 16. National Center for Complementary and Alternative Medicine. (2007). Reiki clinical trials. Retrieved on January 24, 2007, from http://nccam.nih.gov/clinicaltrials/reiki.htm 17. Barnes PM., Bloom B., Nahin R. CDC National Health Statistics Report #12. Complementary and alternative medicine use among adults and children, United States, 2007. 18. Vitale A. An integrative review of Reiki touch therapy research. Holist Nurs Pract. 2007; 21(4):167-79. 19. VaanderVaart S, Gijsen VM, de Wildt SN, Koren G. A systemic review of the therapeutic effects of Reiki. J Altern Complement Med. 2009; 15(11):1157-69. 20. Vitale AT, O Connor PC. The effect of Reiki on pain and anxiety in women with abdominal hysterectomies. Holist Nurs Pract. 2006; 20(6):263-72. 21. Williams AM, Davies A, Griffiths G. Facilitating comfort for hospitalized patients using non-pharmacological measures: Preliminary Development of Clinical Practice Guidelines. Int J Nurs Pract. 2009; 15(3):145-55. 22. Müller B, Günther HH. Reiki uygulamalı şifacılık teknikleri. Ege Meta Yayınları, İzmir, 2006. pp.18-24. 23. Whelan K., Wishina GS. Reiki therapy: The benefits to a nurse/reiki practitioner. Holist Nurs Pract. 2003; 17(4):209-17. 24. Richeson NE., Spross JA., Lutz K., Peng C. Effects of Reiki on anxiety, depression, pain, and physiological factors in community-dwelling older adults. Research in Gerontological Nursing. 2010; 3(3):187-99. 25. Chang SO. Meaning of ki related to touch in caring. Holist Nurs Pract. 2001; 16(1):73-84. 26. Sağkal T, Eşer İ. Hemşirelikte yeni bir uygulama: Reiki dokunma terapisi. Maltepe Üniversitesi Hemşirelik Bilim ve Sanat Dergisi. 2011; 4(1):182-9. 27. Nield Anderson L., Ameling A. Reiki: A complementary therapy for nursing practice. Journal of Psychosocial Nursing & Mental Health Services 2001; 39(4):42-9. 28. Chang SO. The conceptual structure of physical touch in caring. J Adv Nurs. 2001; 33(6):820-27. 29. Chang SO. The nature of touch therapy related to ki: practitioners perspective. Nurs Health Sci. 2003; 5(2):103-14. 30. Aksoy C, Karan A. Ağrı tedavisinde fizik tedavi ajanlarının kullanımı. Ağrı. Nobel Tıp Kitabevleri, 2000. pp.522-98. 31. La Torre MA. The use of Reiki in psychotherapy. Perspectives in Psychiatric Care. 2005; 41(4):184-7. 32. Potter PJ. Breast biopsy and distress: Feasibility of testing a Reiki intervention. J Holist Nurs. 2007; 25(4):238-48. 33. Alandydy P, Alandydy K. Performance brief: Using Reiki to support surgical patients. J Nurs Care Qual. 1999; 13(4):89-91. Spatula DD 145

Ağrı ve ansiyetede Reiki tedavisi 34. Good M, Albert JM, Anderson GC, Wotman S, Cong X, Lane D, et al. Supplementing relaxation and music for pain after surgery. Nurs Res. 2010; 59(4):259-69. 35. Fowler S, Newton L. Complementary and alternetive therapies: The Nurse s Role. Journal of Neuroscience Nursing. 2006; 38(4):261-4. 36. Fazzino DL, Quinn Griffin MT, McNulty SR, Fitzpatrick JJ. Energy healing and pain. Holist Nurs Pract. 2010; 24(2):79-88. 37. Schlitz MJ, Braud WG. Reiki-plus natural healing: an ethnographic/experimental study. PSI Res. 1985; 4(3):100-123. 38. Olson K, Hanson J, Michaud M. A Phase II trial of Reiki for management of pain in advanced cancer patients. J Pain Symptom Manage. 2003; 26(5):990-7. 39. Weze C, Leathard HL, Grange J, Tiplady P, Stevens G. Evaluation of healing by gentle touch. Public Health. 2005; 119:3-10. 40. Dressen LJ, Singg S. Effects of Reiki on pain and selected affective and personality variables of chronically ill patients. Subtle Energies Energy Med J. 1998; 9:51-82.. 41. Wardel DW, Engebretsone J. Biological correlates of Reiki touch healing. J Adv Nurs. 2001; 33(4):439-45. 42. Lee MS, Pittler MH, Ernst E. Effects of Reiki in clinical practice: A system review of randomized clinical trials. Int L Clin Pract. 2008; 62(6):947-54. 43. Cassidy N, Collins K, Cyr D, Magni K. The effect of Reiki on women s preoperative anxiety in an ambulatory surgery center. J Perianesth Nurs. 2010; 25(3):196-8. 44. Fawcett J. Contemporaray nursing knowledge. F.A. Davis Company Philadelphia Second Edition. 2005. pp.92-120. 45. Tsang KL, Carlson LE, Olson K. Pilot crossover trial of Reiki versus rest for treating cancer-related fatigue. Integrat Cancer Ther. 2007; 6(1):25-35. 46. Jackson E, Kelley M, McNeil P, Meyer E, Schlegel L, Eaton M. Does therapeutic touch help reduce pain and anxiety in patients with cancer? Clin J Oncol Nurs. 2008; 12(1):113-20. 146 Spatula DD