AKUT VE KRONİK İNFLAMASYON DR. ESİN KAYMAZ BEÜTF PATOLOJİ AD
İNFLAMASYON( İLTİHAP) GENEL ÖZELLİKLERİ Canlı dokunun zedelenmeye karşı verdiği yanıt Fiziksel ajanlar Kimyasal maddeler Bağışıklık reaksiyonları Amaç; zedelenmeyi sınırlamak ortamdaki mikroorganizmaları yok etmek, dokuyu iyileşme ve onarım için hazırlamak Damar duvarı yanıtı ve iltihabi hücre yanıtı
Akut Kronik -Erken başlangıç -Kısa süreli -Damar içindeki sıvının dokuya sızması -Polimorfonükleer nüveli lökositlerin zedelenen dokuya gelmesi -Geç başlangıç -Uzun süreli -Lenfosit, makrofaj ve kan damarlarının çoğalması -Skar dokusu gelişmesi
İ ltihabın belirtileri; Sıcaklık Kızarıklık Şişkinlik Ağrı Fonksiyon kaybı
AKUT İNFLAMASYON Kan akımında artı şa yol açan damar çapı değişikliği, plazma proteinlerinin ve lökositlerin dolaşımdan ayrılarak ödem oluşturması, lökositlerin kan damarlarından göçü ve zedelenme alanında toplanması
DAMAR DUVARI YANITI Damar yataklarındaki normal sıvı değişimi; 1) Hidrostatik basınç Sıvının dolaşımdan çıkması 2) Plazma kolloid osmotik basınç Sıvının damar içine hareketi Zedelenme sonrası damar duvarında çap ve geçirgenlik değişimi akım etkilenmesi Hidrostatik basınç Osmotik basınç Dokunun damar dışına çıkması ÖDEM
Damardan sıvı kaybı- kanın yapışkanlığında artışakışkanlıkta azalma (staz) Lökositler damar endoteli boyunca birikmeye (marjinasyon) ve damar duvarından göç etmeye (migrasyon) başlar.
Damar geçirgenliğinin artmasının nedenleri; Endotellerin kasılması ve endotel arası aralıkların artması Yanık gibi direkt endoteli zedeleyen faktörler Lökositlerden salınan reaktif oksjen türevleri tarafından endotelin zedelenmesi Endotelde artan transsitoza bağlı Onarım sırasında yeni oluşan kan damarlarının kanı sızdırması
İLTİHABİ HÜCRE YANITI Kritik fonksiyon; lökositlerin zedelenme bölgesine taşınması Bu aşamadaki tüm olaylar dizgesi; ekstravazasyon Marjinasyon, yuvarlanma ve lökositlerin endotele yapışması Transmigrasyon yolu ile endotelin geçilmesi Doku içerisinde kemotaktik uyarana doğru hareket etme
Lökosit yapışması (adezyon) ve Transmigrasyon Lökositlerdeki adezyon molekülleri- endotel arasındaki etkileşim Endotele sıkıca yapışır ve endotel üzerinde yayılırlar Göç; CD31 ile endotel arasındaki etkileşim sonucu
6-24 saat: Nötrofil lökositler 24-48 saat: Monositler
Kemotaksis: Endotele yapışan lökositler endotel hücreleri arasında bulunan aralıklardan göç eder ve zedelenme alanına doğru haareket eder. Fagositoz: 1. Tanıma ve bağlanma : Mikroplar opsonin adı verilen fagositoz etkinliğini arttıran maddeler ile kaplanabilir İmmungolbulin Fc kısmı Kompleman C3b 2. Yutma ve yutulan parçanın fagozom ile çevrelenmesi lizozom ile birleşmesi 3. Fagosite edilen parçanın öldürülmesi ve parçalanması
Lökositlerin uyarılması ve fagositoz sırasında salınan ürünler de doku zedelenmesine neden olabilir. Lökosit işlev bozuklukları enfeksiyona yatkınlığı ve duyarlılığı arttıran genetik ve edinsel hastalıklara yol açarlar. Doku hasarına yol açma riski nedeniyle inflamasyon sıkı bir şekilde ve aktif olarak kontrol edilir. Durdurucu sinyaller!!
İnflamasyonda Rol Oynayan Kimyasal Aracılar Histamin ve Seratonin; İlk aracılar Mast hücreleri, bazofil lökositler ve trombositler Damar genişlemesi ve damar geçirgenliğinin artışı Plazma kökenli aracılar; Kompleman Kinin Pıhtılaşma sistemi
Kompleman proteinleri C1-9 En önemli; C3 uyarılması ile MAC oluşumu- hücre parçalanması, damar geçirgenliği artışı, kemotaksis ve mikropların opsonin ile kaplanması C5a: Kemotaksisi uyarır C3b: Opsonizasyonu arttırır
Kinin sistemi- bradikinin- damar geçirgenliği ve ağrı Pıhtılaşma sistemi- trombin Lökositlerin endotele yapışmasını arttırır Fibrin oluşumu- damar geçirgenliği artışı ve kemotaksis
Hücreler, iltihabi uyarana karşı hücre zarında araşidonik asit kaynaklı lipid yapısında moleküller oluşturarak yanıt verirler: Prostaglandin I2 ve E2: Vazodilatasyon Tromboksan A2 : Vazokonstrüksiyon (damar duvarının daralması) Lökotrien C4, D4 ved4: Damar geçirgenliğinin artışı
PAF (trombosit aktive edici faktör): Mast hücresi ve lökositler Trombositlerin toplanması, bronşlarda daralma, vazodilatasyon, damar geçirgenliğinde artış, lökosit adezyonunda artış ve kemotaksis Sitokinler: Lenfositler ve makrofajlar Diğer hücre tiplerinin fonksiyonunu düzenleme
TNF alfa ve IL-1: Aktive makrofajlar İnflamasyonun düzenlenmesi Nitrik Oksit: Vazodilatasyon Nöropeptitler: Damar geçirgenliğinin arttırılması Lizozom içerikleri: İltihabi yanıt ve doku zedelenmesi
Akut İltihabın Sonuçları Normal yapının yeniden sağlanması ile tam iyileşme Bağ dokusu gelişimi (fibrozis) ile iyileşme Kronik inflamasyona ilerleme
Akut İltihabın Yapısı Seröz inflamasyon; dokuda belirgin sıvı toplanması ile karakterize Fibrinöz inflamasyon; dokuda çok miktarda fibrinojen içeren eksüda Süpüratif veya pürülan inflamasyon; lökositleri ve nekrotik hücreleri içeren pürülan eksüda (püy) oluşumu Abse; bölgesel püy oluşmuş bir dokuya nekrozun eşlik etmesi Ülser; epitelyal bir hücrede iltihaplı nekrotik dokuların kaybı
KRONİK İNFLAMASYON Doku yıkımı ve iyileşme olaylarının kendiliğinden oluşması Uzun bir süreç Tüberküloz basili ya da virüsler gibi hücre içi mikroplar Uzun süreli maruz kalınan toksik etkili ajanlar Hatalı bağışıklık yanıt
Bağ dokusu gelişimi (fibrozis) ile oluşan iyileşme, yeni damar oluşumuna da ( anjiogenez) bağlıdır. Rol oynayan en önemli hücre; makrofajlar Eozinofil lökositler, mast hücreleri, plazma hücreleri ve lenfositler
Granülomatöz inflamasyon; Enfeksiyöz veya enfeksiyöz olmayan ajanlar Granülom oluşumu Bağışıklık sistemi tarafından yok edilemeyen yabancı cisimler veya bazı mikroplar Lenfosit, nötrofil, eozinofil lökosit, histiyosit, fibroblast ve kollojen içerebilen sınırlayıcı nodüler yapılar En sık enfeksiyöz ajan tüberküloz basili- tüberkül
İnflamasyonda lenfatik akım damar dışı boşluktaki ödem sıvısını, lökositleri ve hücresel artıkları boşaltmak için artar
İLTİHABIN SİSTEMİK ETKİLERİ Akut faz yanıtı Ateş Titreme Artmış basınç ve nabız İştahsızlık Uyku hali Zayıflama Akut faz proteinleri artışı Lökositoz
Lökositoz: Kanda nötrofil lökosit artışı 15000-20000 hücre/ ml Bakteriyel enfeksiyonlar- nötrofil Viral enfeksiyonlar- lenfosit Parazitik enfeksiyonlar ve allerjik hastalıklar- eozinofil
Şiddetli bakteri enfeksiyonları; yaygın damar içi pıhtılaşma, hipoglisemi ve kalp damar yetmezliği= septik şok İnflamasyon sürecindeki yanıt bozuklukları; enfeksiyonlara eğilim, doku hasarının iyileşmesinde gecikme Aşırı iltihabi yanıt; allerjik- otoimmün hastalıklar, ateroskleroz, iskemik kalp hastalıkları, bazı sinir sistemi hastalıkları ve kanser gelişimi
BAĞIŞIKLIK (İMMÜN SİSTEM) VE HASTALIKLARI Bağışıklık sistemi mikrobiyal saldırılardan korunmak amacıyla gelişmiştir. Kendine ait olanla olmayanı ayırt etme Tehdit eden ajanı ortadan kaldırma Otoimmünite: Bağışıklık sisteminin kendi bileşenlerine yanıt geliştirmesi Hipersensitivite: Aşırı duyarlılık durumunun oluşması
Hipersensitivite Reaksiyonları: 1) Ani gelişen (Tip 1) aşırı duyarlılık: Allerjene yanıt olarak sentezlenen IgE antikorları- mast hücre ve bazofillere bağlanır. Antijen ile tekrar karşılaşmadan allerjen mast hücre üzerindeki IgE antikoruna bağlanır Histamin, kemotaksis uyarıcıları, lökotrien, PG, PAF, TNFalfa salınımı Bronş daralması, mukus üretimi, larinks ödemi, damar genişlemesi ve iltihabi yanıt gelişimi
Sistemik anaflaksi: Tipik olarak herhangi bir allerjenin alımını takiben Bölgesel ani gelişen aşırı duyarlılık: Atopi Deride kızarıklık, gözlerde şişme, burun akıntısı, astım
2) Antikor aracılı (tip 2) aşırı duyarlılık: İçsel ve dışsal antijenlere karşı gelişen antikorlar Antikorların insülin bağlanmasını engellediği insüline dirençli diabet 3) İmmün kompleks aracılı (tip3) aşırı duyarlılık: Dolaşımda veya antijen birikiminin olduğu yerlerde oluşan antikor- antijen kompleksleri aracılığı ile sistemik veya bölgesel reaksiyon gelişmesi- doku hasarı
4) Hücre aracılı (tip4) aşırı duyarlılık: Özellikle duyarlılaşmışt lenfositleri aracılığı ile başlatılır Gecikmiş tip aşırı duyarlılık Tüberküloz basili, mantar ve parazitlere karşı gelişen granülomatöz iltihap
Otoimmün Hastalıkları Sistemik Lupus Eritematozus: Birçok otoantkor ile karakterize Genetik yatkınlık ya da edinsel faktörler Tip 2-3 aşırı duyarlılık sonucu doku hasarı Eklem, deri, böbrek tutulumu Sjögren Sendromu: İmmün aracılı hasara bağlı olarak tükrük bezi yıkımı sonucunda oluşan kuru göz ve kuru ağız
Kalıtsal/ Edinsel İmmün Yetmezlik Bruton un X e bağlı agammaglobulinemisi: En sık primer immün yetmezlik Erkeklerde Tekrarlayıcı bakteriyel hastalıklar Akkiz (Edinsel) İmmün Yetmezlik Sendromu (AİDS) HIV1 kaynaklı ikincil immün yetmezlik T hücre aracılı ba ğışıklıkta baskılanma, fırsatçı enfeksiyonlar, ikincil neoplazmlar ve sinir sistemi hastalığı