Wnt/β-katenin Yolağı
Wnt/β-katenin Yolağı Memeli canlılarda oldukça korunmuş ve gelişim için oldukça önemli olan bir yolak7r. Drosophila da yapılan gene>k çalışmalar sırasında keşfedilmiş>r. Özellikle sinir sistemi, kol ve bacakların gelişiminde, göz ve böbrek oluşumunda önemli rolleri vardır.
Wnt/β-katenin Yolağı Drosophila wingless (wg) geni memeli int1 geninin ortolog udur. Wnt ailesi olarak tanımlanmışlardır. wingless ta fonksiyon kaybı kanatların oluşumu ve göz gelişimini olumsuz etkiler. wingless mutant sineklerde embriyonik vücut planı bozulur, dolayısıyla embriyonik letaldir. İnsanlarda Wnt mutasyonları doğum anomalileri ile ne>celenir.
Wnt/β-katenin Yolağı Segment polaritesinin oluşmasında görev alırlar. Yumurta ---> Larva 24 saat! --->
Wnt/β-katenin Yolağı Segment polaritesi Wnt sinyaliyle komşu hücrelerin hangi hücrelere dönüşeceği belli olur.
Wnt/β-katenin Yolağı Wnt sinyaline paralel olarak sinyalin ara molekülü β-katenin seviyesi de farklılık gösterir.
Wnt/β-katenin Yolağı Sinyal Molekülleri - 19 adet Wnt sinyal molekülü vardır. - Yaklaşık 40 kda büyüklüğündedirler ve çok miktarda korunmuş sistein amino asit içerir. - Wnt molekülleri mono doymamış yağ olan palmitoleik asit ile modifiye edilirler. Bu modifikasyonun sinyal moleküllerinin etkin bir şekilde ile>lmesinden sorumludur.
Wnt/β-katenin Yolağı
Wnt/β-katenin Yolağı Sinyal Molekülleri - Wnt mrna sından Wnt proteini sentezlendikten sonra Endoplazmik Re>kulum da Porcupine (PORCN) aracılığıyla lipid eklenir. - Sonrasında transmembran proteini Wntless (Wls) e bağlanıp endozomlar arcılığıyla hücre dışına salınır.
Wnt/β-katenin Yolağı Reseptörler - Frizzled proteinleri Wnt sinyallerinin birincil hedef reseptörleridir. - Frizzled 7TM reseptörüdür. - Wnt ye bağlı lipid sinyal reseptör etkileşimi için önemlidir. - LRP proteinleri de Wnt sinyalinin hücre içerisine ile>lmesinde görev alırlar.
Wnt/β-katenin Yolağı Reseptörler - Frizzled haricinde alterna>f reseptörler aracılığıyla da Wnt sinyalleri ile>lir.
Reseptörler Wnt/β-katenin Yolağı - Wnt reseptöre bağlı değilken hücre içi ara molekülü olan β- katenin sürekli yıkıma uğrar.
Wnt/β-katenin Yolağı β-katenin - Hücrelerin birbirlerine tutunmasında ve transkripsiyon faktörü olarak görev alır. - Hücre bölünmesi, hücre göçü ve apoptoz gibi birçok süreçte görev alır.
Wnt/β-katenin Yolağı β-katenin Parçalama Kompleksi - Wnt Frizzled reseptörüne bağlı değilken β-katenin APC, Axin, GSK3 ve CK1 den oluşan β-katenin parçalama kompleksine bağlanır. - β-katenin GSK3 ve CK1 tarahndan fosforillenir. - Sonrasında ubiki>n bağlanarak proteozomlarda parçalanır.
Hücre içi ara moleküller - Dishevelled (Dvl/Dsh) Wnt/β-katenin Yolağı - Dvl ve Axin proteinleri DIX domaini içerir ve bu domain aracılığıyla birbirlerine bağlanırlar.
β-katenin / TCF ilişkisi Wnt/β-katenin Yolağı - TCF ve Groucho transkripsiyonel represörlerdir.
TCF hedef genleri Wnt/β-katenin Yolağı
Protein interaksiyonları Wnt/β-katenin Yolağı
Wnt/β-katenin Yolağı ve Kök Hücreler - Kök hücreler Sınırsız bölünebilen Kendilerini yenileyebilen Farklı hücrelere dönüşebilme potansiyeli olan hücrelerdir.
YeIşkin Kök Hücreler Nerede Bulunurlar? Doku ve organların hemen hemen hepsinde varlıkları gösterilmiş>r. Ye>şkin kök hücreler her doku ver organda özel bir mikroçevre içerisinde yer alırlar. Bu mikroçevre kök hücre nişi olarak tanımlanır.
Wnt/β-katenin Yolağı ve Kök Hücreler - Wnt sinyalleri nişte kök hücrelerin farklılaşmadan kalmalarında etkilidir. - LGR5, Axin2
Wnt/β-katenin Yolağı ve Kanser - Wnt, Axin, APC, β-katenin ve TCF mutasyonları kanserle ilişkilendirilmiş>r. - APC mutasyonlarına kolon kanserinde sıklıkla rastlanır. - Represör / Ak>vatör Hangisi onkogen, hangisi tümör süpresör?
Wnt/β-katenin Yolağı ve Kanser Ailesel Adenomatoz Polipozis - Kolon kanserlerinin %1 i APC mutasyonu ne>cesinde ortaya çıkar. APC mutasyonları kolon kanseri oluşumunda en ilk aşamalardandır.
Wnt/β-katenin Yolağı ve Kanser APC fonksiyon kaybı olan Drosophila embriyosunda β-katenin seviyesi Wild-type APC mutant
Wnt/β-katenin Yolağı ve Kanser - Wnt sinyal yolunun kök hücrelerde bozulması kök hücrelerin kanserleşmesi ile sonuçlanır.
Wnt/β-katenin Yolağı ve Hastalıklar
Wnt/β-katenin Yolağı ve Hastalıklar Wnt3 fonksiyon kaybı mutasyonu - Teoa-amelia - Kol ve bacakların olmaması LRP5 fonksiyon kaybı mutasyonları - Düşük kemik kitlesi ve göz problemleri Wnt1 fonsksiyon kazanımı - Şizofreni - Hücre tutunması problemleri, sinap>k etkileşimde problem
Wnt/β-katenin Yolağı ve Tedavi - Wnt/β-katenin yolağı tam olarak aydınla7lamadığı için kanser ve diğer hastalıklarda tedavi yaklaşımları kapsamlı olarak kullanıma sokulamamış7r. Wnt sinyal ve reseptör fazlalığı ve yolağın çok sayıda fonksiyonel işlevinin olması Wnt/β-katenin yolağının her hücrede ak>f olması ve kök hücrelerin potansiyellerinin korunmasında etkin rol alması Kanserde Wnt/β-katenin yolağı ile ilgili değişimler özellikle kanser oluşumunun ilk evrelerinde gerçekleşir. Sonraki aşamalarda kanser hücreleri Wnt/β-katenin yolağının hedeflenmesine hassasiye>ni kaybeder. Wnt/β-katenin yolağının yeteri kadar karakterize edilmemiş olması