ÇÖLLEġME VE EROZYONLA MÜCADALE GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YUKARI HAVZALARDA SEL KONTROLUNDE KULLANILAN TESĠSLER Mustafa COġKUN Daire BaĢkanı Ekim-2012 Ġstanbul
ÇÖLLEġME VE TÜRKĠYE NĠN DURUMU Yurdumuzun %62,5 inde eğim %15 in üzerindedir. Topraklarımızın %67 si sığ ve çok sığdır. Ülkenin %56 sı 1000 metrenin üzerindedir. Ülkemizin %65 inde(51 milyon hektar) kurak ve yarı kurak iklim şartları hüküm sürmektedir. Orman alanlarının %54 ü, tarım alanlarının %59 u, meraların %64 ü, orta ve şiddetli erozyona maruzdur. Türkiye de yetişme muhiti özellikleri kısa mesafelerde değişmektedir. Bu durum ise sel riskinin fazla olmasının nedenlerindendir.
SEL OLUġUMU VE ÖNLEME Sel oluşumunun asıl sebebi; Su havzasının üst kısımlarındaki su toplama bölgesinde toprak-su-bitki arasındaki tabii dengenin bozulmasıdır. Bir su havzasında sel ve taşkınları önlemede en tesirli ve kalıcı metot ise; su toplama bölgesindeki toprak-su-bitki arasındaki tabii dengeyi yeniden tesis edecek önlemlerin alınmasıdır.
SEL OLUġUMU VE ÖNLEME
SEL OLUġUMU VE ÖNLEME YÜZEYSEL AKIġIN AZALTILMASI Çıplak yamaçlar Ağaçlandırılan yamaçlar
SEL KONTROL TEDBĠRLERĠ Sel deresi havzasında alınacak sel kontrolu önlemleri; İdari Kültürel Mekanik tedbirler İdari tedbirler: İnsan müdahalelerinin önlenmesi Kültürel tedbirler: Ağaçlandırma, bitkilendirme v.b. Mekanik tedbirler: Teraslama, çevirme hendeği, kuru duvar eşik, örme çit v.b
SEL MÜCADELESĠNDE MEKANĠK TEDBĠRLER 1- YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ 2- OYUNTU ISLAHI TESĠSLERĠ
SEL MÜCADELE TESĠSLERĠ YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ
YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ TERASLAR 1- ĠĢ Gücü Ġle Yapılan Teraslar YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ 2- Makineli Teraslar Ekskavatör ile Yapılan Teraslar Lastik Tek. Ekskavatör( örümcek) ile Yapılan Teraslar Seki Teraslar ÖRME ÇĠT KAFES TEL ÇĠT TAġ KORDON ÇĠZGĠ OT EKĠMĠ V.S.
TERASLAMA YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ TERASLAR Toprak ve suyu satıh üzerinde tutmaya yarayan,tesviye eğrilerine paralel yada boşaltıcı kanallardır. Teras ebatı ve aralık tayininde temel unsurlar: 1-Meyil 2-Yağış miktarı 3-Toprağın erozyona duyarlılığı 4- Örtü durumu
YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ TERASLAR 1-ĠĢçi Gücü ile Yapılan Teraslar 2-Makina ile Yapılan Teraslar
YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ ĠĢçi Gücü ile Yapılan Teraslar
YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ Eğimli(Akıtıcı) Teraslar: Esas itibariyle eğimli yamaçlar üzerinde, ani sel tahribatının ve toprak erozyonunun önlenmesi amacı ile tesis edilen teraslardır. Yağış sularını kısa mesafede tutmak ve yamaç dışına akıtmak için %1-%0,5 meyillidir, Oyulmaların büyümesini önlerler,akış hızını düşürerek güvenli akışı sağlarlar.
AKITICI TERAS YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ
AKITICI TERAS YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ
YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ Eğimsiz Teraslar: Tesviye eğrilerine paralel sıfır meyilli teraslardır. Yüzeysel akışa geçen suların tamamen tutulması ve arazinin ön görülen kültürel önlemlere hazır hale getirilmesi için tesis edilirler. TESVİYE PERGELİ
Eğimsiz Teras YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ
Eğimsiz Teras YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ
Eğimsiz Teras YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ
YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ ÇALI DEMETLĠ TERAS Meyilli, rüzgar erozyonuna duyarlı, ince kumlu yapıda yamaçların stabilizasyonunda kullanılır. Kazı tabanına ters meyil verilerek bir çukur kazılır. Bu çukura temin edilen her türlü dallar demetler halinde yatırılır. Toprak çekilerek gradoni tipi teras formu verilerek toprak sıkıştırılır ve %35-40 meyil verilir. Fidan dikilecek yer çalı demetiyle kapanmaz.
Çalı Demetli Teras
Çalı Demetli Teras
Çalı Demetli Teras
Çalı Demetli Teras
YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ ÖRME ÇĠT : Toprağı gevşek çürük yamaçlarda, toprağın taşınmasını önlemek için yapılan tesislerdir. Bu çitler, yağmur sularının akışını yavaşlatarak toprağın aşınmasını ve taşınmasını önlerler. Çapları 4-6 cm. ve 90-100 cm. boyunda kazıklar 2/3 oranında 30-40 cm arayla çakılırlar O mıntıkada yetişen türler,tercihen meşe Tesis zamanı genellikle ilkbahardır. Yamaç meyli az ve toprağın çok gevşek olmadığı durumlarda aralıklı ve şaşırtmalı yapılabilir.
Örme Çit
ÖRME ÇĠT YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ KAZIKLARIN ÇAKILMASI
Örme Çit
Örme Çit
Örme Çit
Örme Çit
Örme Çit
Örme Çit
YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ Kafestel Çit
YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ TAġ KORDON DUVAR
YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ SIRIKLARLA ÇĠT
YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ Makina ile Yapılan Teraslar
YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ MAKĠNE ĠLE YAPILAN TERASLAR: Fidan dikilerek ağaçlandırma yapılacak sahalarda; 90-100 cm eninde 60-100cm derinliğinde içe doğru %25 eğim olacak şekilde, şeritler halinde toprak işlemesi yapılır. Orman kurma amacı dışında sadece sel kontrolü, mera ıslahı ve erozyon kontrolü amacı ile yapılacak çalışmalarda 150-200 cm genişliğinde, 60-100 cm derinliğinde, teras şeklinde toprak işlemesi yapılır.
MĠNĠ EKSKAVATÖR ĠLE TERAS YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ Palet aralığı maksimum 200 cm, Gücü 24-50Hp
Mini Ekskavatör ile teras
Mini Ekskavatör ile teras
YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ MĠNĠ EKSKAVATÖR ĠLE TERAS
YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ MĠNĠ EKSKAVATÖR ĠLE TERAS
YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ MĠNĠ EKSKAVATÖR ĠLE TERAS
YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ MĠNĠ EKSKAVATÖR ĠLE TERAS
YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ MĠNĠ EKSKAVATÖR ĠLE TERAS
YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ MĠNĠ EKSKAVATÖR ĠLE TERAS
YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ ÖRÜMCEK EKSKAVATÖR ĠLE TERAS (Gücü 34-50Hp)
YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ ÖRÜMCEK EKSKAVATÖR ĠLE TERAS
YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ ÖRÜMCEK EKSKAVATÖR ĠLE TERAS
YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ ÖRÜMCEK EKSKAVATÖR ĠLE TERAS
YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ ÖRÜMCEK EKSKAVATÖR ĠLE TERAS
YAMAÇ ISLAHI TESĠSLERĠ SEKĠ TERASLAR Makine ile toprak işlemeye uygun olan derin ve çok derin topraklı yamaçlarda genişliği 4 metreden fazla olmamak şartıyla tesviye eğrilerine paralel, yamaç tarafına doğru % 3-5 meyil verilerek seki teras platformu açılması ve riperle toprağın işlenmesidir. Seki teras ülke genelinde erozyon kontrolu, sel ve taģkın koruma çalıģmaları ile yarıkurak bölgelerdeki ağaçlandırma çalıģmalarında kısıtlı olarak kullanılmaktadır.
SEL KONTROLU TESĠSLERĠ TESĠSLERĠ OYUNTU ISLAHI
OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ 1-Çevirme hendekleri (saptırma kanalları) 2-Boşaltma kanalları (su yolları) 3-Sınai tesisler (enine yapılar) a) Kuru duvar eşikler b) Çuvallı toprak sedde c) Çalı demetli toprak sedde d) Kafes tel eşikler e) Miks veya haçlı duvar eşikler f) Biyolojik yapılar -Örme canlı eşikler -Çalı demetli canlı eşikler
OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ ÇEVİRME HENDEĞİ ( SAPTIRMA KANALI ) Oyuntu ıslahı yapılacak yerlerde suların oyuntu alanına gelmeden akıtıcı bir hendekte toplayarak bir boģaltma kanalına veya bir dereye akıtılmasında kullanılır.
OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ Kuru Duvar EĢikler: Harçsız olarak inģa edilen enine yapılardır.
OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ KURU DUVAR EġĠK Kuru Duvar EĢik Boyutları Eşik Yüksekliği (metre) Taban Genişliği (metre) Üst Genişlik (metre) Ön Eğim % 0.70 1.00 1.50 2.00 0.70 1.00 1.30 1.60 0.50 0.70 0.90 0.90 30 30 30 30
OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ KURU DUVAR EġĠK Seki adedinin belirlenmesi n=h1-h2/h n- Seki (kuru taş duvar) adeti h1-mevcut kot farkı h2-denge eğimine tekabül eden kot farkı h-seki yüksekliği
ENİNE YAPILAR ÖRNEK: Dere uzunluğu-700m. (%20 meyil) 140 m kot farkı Denge meyli-(%5) 700 metrede 35 m kot farkı Kuru taş duvar yüksekliği 2 m. n=140-35/2=52 adet seki OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ KURU DUVAR EġĠK
KURU DUVAR EġĠK OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ
KURU DUVAR EġĠK OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ
KURU DUVAR EġĠK OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ
KURU DUVAR EġĠK OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ
KURU DUVAR EġĠK OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ
KURU DUVAR EġĠK OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ
KURU DUVAR EġĠK OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ
OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ ÇUVALLI TOPRAK SEDDE
OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ ÇUVALLI TOPRAK SEDDE
OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ ÖRME ÇĠTLE DERECĠK ISLAHI
KAFES TEL EġĠK OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ Bu tip eşiklerin yüksekliği 0,70 metreyi geçmemelidir. Eşik yapılacak yerde toprak 20x40 boyutlarında kazma ile düzeltilir (temel açılır). 140 cm. boyunda L profil demirden (4 mm.kalınlık, 4 cm. kol uzunluğu, antipaslı-alttan 40 cm.si deliksiz,üst bölümü 10 cm aralıkla ve 0,6 cm.çapında delinmiş) uçları sivriltilmiş kazıklar 1 metre ara ile ½ sine kadar çakılır. 2,5x2,5 cm. aralıklı 105 cm. genişliğindeki galvanizli kafes tel, 3 mm.lik gergi teli kullanılarak kazıklara bağlanır. Kafes telin 70 cm.den fazla kısmı kıvrılarak menba yönüne yatırılır. Eşiğin iki başına 70 cm.lık sabitleme kazığı kullanılır.(çakıl ve küçük taş oranı çok az olan oyuntularda 1,5x1,5 cm.aralıklı kafes tel kullanılmalıdır.) Her üç kazığı taşımak için yaklaşık 1,5 metre menba yönüne çakılmak üzere 90 cm. boyunda gerdirme kazığı kullanılır. Demir kazıklar, gerdirme kazıklarına 2 mm.lik bağlama teli kullanılarak sabitlenir. Menba yönüne yatırılan kafes telin üzerine malzeme çekilir, ayrıca sahadan temin edilen çalı, çakıl v.s. kafes telin arkasına menba yönünde konulur.
OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ KAFES TEL EġĠK
KAFES TEL EġĠK OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ
KAFES TEL EġĠK OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ
KAFES TEL EġĠK OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ
OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ KAFES TEL EġĠK
KAFES TEL EġĠK OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ
OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ MĠKS DUVAR EġĠK
HARÇLI DUVAR EġĠK OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ
OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ Biyolojik Yapılar: Dere yataklarında kullanılacak enine yapıların tesisinde sürgün verme yeteneği yüksek canlı bitki malzemesi kullanılarak oluşturulan yapılardır. 1- Örme canlı eģikler 2- Çalı demetli canlı eģikler
ÖRME CANLI EġĠKLER OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ Oyuntu eksenine dik 30*30 hendek açılır. 1-1.5 m. Uzunluğunda 6-15 cm.çaplı kazıklar 0.3-0.5 m. ara ile çakılır. Araları meşe,söğüt ve kavak dalları ile örülür.
ÖRME CANLI EġĠK OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ
OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ ÇALI DEMETLĠ CANLI EġĠK Kazıklar arasında mesafe 50 cm. dir. Bölgeden sağlanan çeşitli boydaki çalı ve çırpılar demet haline getirilir. Çakılan kazıkların üst kısmına bir hendek açılarak demetler yerleştirilir.
OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ ÇALI DEMETLĠ CANLI EġĠK
OYUNTU ISLAH TESĠSLERĠ CANLI EġĠKLER
Ankara- Kurtboğazı 1985 BAZI PROJELERĠMĠZ Ankara- Kurtboğazı 2006 Dün Bugün
BAZI PROJELERĠMĠZ Ankara Atatürk Ormanı Eymirgölü 1960 Dün Bugün Ankara Atatürk Ormanı Eymirgölü 1998
BAZI PROJELERĠMĠZ Isparta-Uluborlu 1984 Isparta-Uluborlu 2002 Dün Bugün
BAZI PROJELERĠMĠZ Elmadağ-1985 Elmadağ-2003 Dün Bugün
BAZI PROJELERĠMĠZ Burdur-1964 Burdur-2007 Dün Bugün
BAZI PROJELERĠMĠZ AkĢehir 1962 AkĢehir- 2010 Dün Bugün
BAZI PROJELERĠMĠZ KahramanmaraĢ-1935 KahramanmaraĢ-2009 Dün Bugün
Ağrı-Doğubeyazıt BAZI PROJELERĠMĠZ
BAZI PROJELERĠMĠZ Ġzmir-KarĢıyaka
BAZI PROJELERĠMĠZ
BAZI PROJELERĠMĠZ
BAZI PROJELERĠMĠZ
Tesekkür Ederim