HALKLA İLİŞKİLERİN ÖRGÜTSEL YAPISI İÇİNDEKİLER Halkla İlişkilerin Örgüt Yapısı Kuruluş İçi Örgütlenme Halkla İlişkiler Firmalarında Örgülenme Halkla İlişkiler Biriminin Sorumlulukları Halkla İlişkiler Uzmanının Nitelikleri HALKLA İLİŞKİLER Prof. Dr. Mete ÇAMDERELİ HEDEFLER Bu üniteyi çalışbktan sonra; Halkla ilişkilerin örgüt yapısını açıklayabilecek Halkla ilişkiler firmalarının nasıl yapılandığını kavrayacak Kurum içerisinde halkla ilişkiler biriminin sorumluluklarını bilecek Halkla ilişkiler uzmanının niteliklerini öğrenecek Halkla ilişkilerin kurum içi ve kurum dışındaki örgütlenme farklılıklarını anlayacak Halkla ilişkilerin kurum içinde ve kurum dışında örgütlenmesinin avantaj ve dezavantajları hakkında bilgi sahibi olacaksınız. ÜNİTE 5
GİRİŞ Kurumlar, halkla ilişkilerden kurum içindeki örgütlenmelerle ya da kurum dışındaki halkla ilişkiler ajansları yoluyla faydalanmaktadır. Kurum ve kuruluşların organizasyon şemaları toplumsal değişime paralel olarak farklılıklar göstermektedir. Sadece üretimin denetlendiği ve kuruluşlar için üretim denetiminin yeterli olduğu dönemlerden bu yana, özellikle küreselleşmenin ve yeni iletişim teknolojilerinin önemini arttırmasıyla birlikte, bilgiye ulaşımın kolaylaşması ve ulaşılan bilgiden etkilenme oranının artması gibi unsurlardan dolayı kurum ve kuruluşlar da gelişmelere paralel olarak yapılarını değiştirmektedir. Kamu kuruluşlarından ziyade özellikle şirketlerin değişimindeki temel unsur, farklı uzmanlık alanlarının şirketlere dahil olması ve spesifik konularda profesyonelleşmiş çalışanların sayısındaki artıştır. Kurum içerisinde pek çok farklı görev üstlenen çalışanlar yerlerini tek bir konuda yeterliliğe sahip kişilere bırakmaktadırlar. Bu durum, iletişim çalışmaları için de geçerlidir. İletişim konusunda yetkin kişiler, kurumun dış ve iç iletişim faaliyetini sürdürmekte ve kuruluşun iletişim çağına uyum sağlamasına ön ayak olmaktadırlar. Halkla ilişkiler birimleri kurumun içinde, bütünün bir parçası olabileceği gibi, dışarıdan da halkla ilişkiler ajansları yoluyla iletişim desteği alınabilmektedir. Halkla ilişkiler birimleri kurum içinde ya da dışında olması itibariyle farklı yapılara sahip olabilmektedir. Bu bölümde halkla ilişkiler birimlerinin kurum içinde ya da dışında nasıl örgütlendiği ve bu örgütlenmelerin kuruluşu nasıl etkilediği üzerinde durularak halkla ilişkiler uzmanlarının nitelikleri ve sorumlulukları ele alınmaktadır. Gerek kamunun gerekse özel sektörün karmaşık iletişim sorunlarının çözümü için çaba harcayan halkla ilişkiler, kuruluş örgütlenmelerinde artık vazgeçilemez bir konuma ulaşmıştır. Halkla ilişkiler, günümüzde artık sanayi, ekonomi, toplum, kültür, siyaset, vb. alanları kapsayan bütün ortamlarda, genel iletişim stratejisi oluşturmak bakımından önemli rol oynamaktadır. Gerek kamunun gerekse özel sektörün karmaşık iletişim sorunlarının çözümü için çaba harcayan halkla ilişkiler, kuruluş örgütlenmelerinde artık vazgeçilemez bir konuma ulaşmıştır. Halkla ilişkiler etkinliklerini belirli bir yöntem ve düzen içinde yürütmeyi amaçlayan her kuruluş, örgütlü bir birim oluşturmak ya da böyle bir birimden destek almak zorundadır. Kuruluş İçi Örgütlenme Bir kurum ya da kuruluşta tepe yöneticisinden en alt birimdeki çalışana kadar herkes - bilinçli ya da bilinçsiz- halkla ilişkiler görevi yapar, ancak sorumluluğu bizzat üstlenen, halkla ilişkiler çalışmalarını sistemli biçimde yürüten bir birimin yapılanması gerekmektedir. Halkla ilişkiler uzmanlarından oluşan bu örgütlenme kuruluşun verdiği hizmete, büyüklüğüne, personel sayısına, amaç ve iletişim politikasına göre çeşitlilik gösterebilir. Orta ölçekli bir işletmede ayrı bir birim oluşturmak yerine, birkaç halkla ilişkiler uzmanının istihdam edilmesi yeğlenirken, 2
Gerek kamunun gerekse özel sektörün karmaşık iletişim sorunlarının çözümü için çaba harcayan halkla ilişkiler, kuruluş örgütlenmelerinde artık vazgeçilemez bir konuma ulaşmıştır. büyük firmalarda tepe yönetimine yakın duran ast üst hiyerarşisinden bağımsız bir halkla ilişkiler birimi yapılandırılabilir. Diğer birimlerle - reklam, pazarlama- sıkı ilişkiler içinde ve eşgüdümlü olarak çalışan halkla ilişkiler biriminin, kamu kurumlarında basın büroları, basın- enformasyon, basın müşavirliği, basın- yayın- halkla ilişkiler gibi çeşitli adlar altında yapılandırıldıkları gözlenmektedir. Halkla ilişkiler biriminin örgütlenme düzenindeki konumunu ve kendi içindeki örgütlenme Şekil 5.1., Şekil 5.2., Şekil 5.3. ve Şekil 5.4. de görülmektedir: Hukuk Danışmanı Genel Müdür Halkla İlişkiler Danışmanı Mali İşler Danışmanı Üre]m Müdürü Muhasebe Müdürü Pazarlama Müdürü Personel Müdürü Şekil 5.1. Kurum İçi Halkla İlişkiler Örgütlenmesi Genel Müdür Üre]m Pazarlama Halkla İlişkiler Personel İşleri AraşBrma Mali İşler İç Halkla İlişkiler Planlama - AraşBrma Bütçe Hazırlama Dış Halkla İlişkiler İşgörenlerle İlişkiler Basınla İlişkiler Sendikalarla İlişkiler Kamu Kuruluşlarıyla İlişkiler Ortaklarla İlişkiler Yayın ve TanıBm Gösteri, Fuar, Sergi vd. Şekil 5.2. Kurum İçi Halkla İlişkiler Örgütlenmesi Kaynak: Sabuncuoğlu, 1998:76, 77. 3
Genel Müdür İdari ve Mali İşler Müdürü SaBş Müdürü İle]şim Müdürü Teknik İşler Müdür Pazarlama Müdürü Yardımcılar Sekreterler Halkla İlişkiler Sorumlusu Basınla İlişkiler Sorumlusu Reklam Sorumlusu Sergi Sorumlusu Yayın Sorumlusu Görsel İşitsel Araçlar Sorumlusu Şekil 5.3. Kurum İçi Halkla İlişkiler Örgütlenmesi Kaynak: Moral, 1991:85. 4
Bireysel Etkinlik Kurum içi halkla ilişkiler örgütlenmesini, size sunulan örnek şekiller eşliğinde değerlendiriniz. Gerçek hayakan her bir modele örnek bir yapılanma bulmaya çalışınız. Bulduğunuz örnekler üzerinde farklılık ve benzerlikleri bulmaya çalışınız. Halkla İlişkiler Birimi kampanya planlarını hazırlama, eşgüdüm ve çözümleme Yardımcılar Sekreterler Kavşak Yapım Sevk - idare Etkinlikler Medyayla İlişkiler AraşBrma - Enformasyon Bilgi toplama - Doküman Sendikalarla İlişkiler Basılılar Muhasebe Eği]m Etkinlikleri Enformasyon toplanbları Görsel- İşitseller Filmler Gösteriler Filmler Fotoğraflar X Etkinliği Dialar Y Etkinliği Listeleme Şekil 5.4. Kurum İçi Halkla İlişkiler Biriminin Yapısı Kaynak: van Bol, 1989:114. 5
Halkla İlişkiler Firmalarında Örgütlenme Halkla ilişkiler danışmanlık şirketleri, profesyonel insan gücü sağlar ve kurum içi halkla ilişkiler birimi için ayrı bütçe oluşturma zorunluluğunu ortadan kaldırır. Halkla ilişkileri kurum içinde örgütlemek, gerekli teknik donanım ve nitelikli/yeterli insan kaynağı göz önünde tutulduğunda ciddi bir bütçeyi gerektirmektedir. Bu yüzden, kuruluşların, ayrıca, halkla ilişkiler politikalarını ve iletişim stratejilerini belirlerken serbest çalışan bir halkla ilişkiler danışmanlık şirketinden de belirli bir ücret karşılığında yararlandıkları görülür. Belli bir ücret karşılığında işletmenin hedef kitlelerle olan ilişkilerini - adeta kurumun bir doktoru ve avukatı gibi- düzenlemeye çalışan bu şirketlerin sayısı, 20 binden fazlası ABD de olmak üzere dünyada 30 bin dolayındadır (Asna, 1993:108). Ayrıca kuruluşun kendi halkla ilişkiler birimi olduğu durumlarda bile bazen bağımsız bir halkla ilişkiler firmasıyla iş birliği yaptıkları ya da danışmanlık hizmeti aldıkları gözlemlenmektedir. Bir bağımsız halkla ilişkiler danışmanlık firması müşterinin bünyesindeki halkla ilişkiler birimi gibi çalışır. Sadece genel müdür ya da kuruluşun halkla ilişkiler sorumlusu ile değil, pazarlama, insan kaynakları, reklam, müşteri servisleri, satış sonrası ilişkiler, endüstri ilişkileri, yurt dışı ilişkiler gibi birimlerle de iletişim içindedir (Asna, 1997:266). Müşterisinin iletişim faaliyetlerini üstlenen, sorunlarını yakından bilen ve kendisine gereksinim duyulduğu anda uzman ekipleriyle müşterisinin yanında olan bu güvenilir firmalar aynı zamanda kuruluşun sırdaşıdır. Halkla ilişkiler danışmanlık firmaları, birkaç kişinin çalıştığı ajanslardan, Burson- Marsteller gibi 1800 kişinin çalıştığı ajanslara değin geniş bir yelpaze sunarken; 23 ülkede 62 ofisi bulunan Hill and Knowlton ABD, Kanada, Avrupa, Asya, Avustralya, Latin Amerika da binden fazla müşteriye hizmet etmektedir (Peltekoğlu, 1998:112). Bir bağımsız halkla ilişkiler danışmanlık firması için şöyle bir örgütlenme düzeni önerilebilir (Bakınız Şekil 5.5.). Dış Servisler U U U U Koordinatör U U U U U U U U U U Destek Şekil 5.5. Halkla İlişkiler Firma Yapılanması Kaynak: Asna, 1997:267. U=Uzman (Müşteri- 1,.) 6
Ya da güncel bir örnek olarak, şöyle bir model sunulabilir (Bakınız Şekil 5.6.): Poli]ka Komitesi Başkan Yrd. Maliye ve Servisler Birleşik Mali İşler ve Servisler Direktör Baş İcra Görevlisi Yöne]m Komisyonu Mali İşler Koordinasyon Komitesi Başkan Yrd. İdare Çevresel Sağlık Birimi Kent İşleri Kuvve] Yerli Bölgesel Bürolar ve Üyeler Başkan İcracı Başkan Yrd. Tanıtma Bölümü Hesap Grubu I İcracı Başkan Yrd. YaraBcı Servisler Bölümü Hesap Grubu III Pazarlama Servisleri İcracı Başkan Yrd. AraşBrma Bölümü Şekil 5.6. Hill & Knowlton Organizasyon Şeması Kaynak: Nolte, 1979:85 den aktaran Peltekoğlu, 1998:116. Hesap Grubu II H&K Uluslararası Ltd. Eği]m Bölümü Grubu 7
Halkla ilişkiler birimindeki görev dağılımı, halkla ilişkiler biriminin kurum içinde konumlandığı yer kadar önemlidir. Bir kuruluş içinde ya da bağımsız olarak örgütlenen halkla ilişkiler biriminin ve/veya sorumlularının konumu, o kuruluşun boyutuna ve iletişim yapısına göre son derece değişiklik gösterebilir. Her kuruluş için geçerli olabilecek bir tek ideal örgütlenme şeması çizmek pek kolay görünmemektedir. Her kuruluş kendi gereksinimleri doğrultusunda bir halkla ilişkiler birimi oluşturur. Bu bağlamda, halkla ilişkiler biriminde kimlerin çalıştığına, bir başka deyişle görev dağılımlarına bakılacak olursa: Kaynak: Sabuncuoğlu, 1998:82. Halkla İlişkiler Birimi Çalışanları Halkla İlişkiler Müdürü; birimin yönetimi ve diğer birimlerle ilişkilerden sorumludur. Yönetmen; halkla ilişkiler alanında kullanılacak araçların seçim ve değerlendirmesinden, maket taslakları, mizanpaj, fotoğraf, dekorasyon seçim ve çalışmalarından sorumludur. Redaktör; kitle iletişim araçları için metinler hazırlar ve düzeltileri yapar. Yazar; broşür, plaket bülten gibi yazılı araçların hazırlanmasında kuruluşla ilgili bilgi ve belgeleri kaleme alır. Grafiker; etkinliklerde gereksinim duyulan çizimleri yapar. Konuşmacı; konferans ve toplantıların düzenlenmesinden ve sunuştan sorumludur. Basın Sorumlusu; medyayla olumlu düzeyde ilişkiler geliştirerek kuruluşun basına yönelik tanıtımını yapar. Kuruluşla ilgili basında çıkan haberleri derler. Basının gereksinim duyduğu bilgileri iletir. Gösteri Düzenleyici; etkinliklerin yaratıcısı olmamakla birlikte, uygulanacak programın senaryosuna, akışına göre gerekli çalışmaları yapar, bir aksaklığın oluşmamasından sorumludur. Danışmanlar; etkinlik tasarıları üretir, konuları, araçları belirler ve gerekli bütçe çalışmalarını yaparlar. Halkla İlişkiler Biriminin Sorumlulukları Halkla ilişkiler, hedef kitlede tutum oluşturma, var olan tutumu değiştirme ya da tutumu pekiştirme amaçlı iletiler oluşturmaktadır. Kuruluşların iletişim politikalarını ve stratejilerini değişik hedef kitlelere iletme ve gelen tepkileri değerlendirerek yeni tutumları yönlendirme işlevini yerine getiren halkla ilişkiler birimlerinin sorumluluk konuları genel başlıklarıyla şöyle belirlenebilir (Peltekoğlu, 1998:107-108): Basın bülteni/makale yazmak ve dağıtmak, basın listesi hazırlamak Basın konferansı, basın resepsiyonu ve basın gezisi düzenlemek Medya enformasyon servisi oluşturmak Yöneticiler için basın, radyo ve televizyonda mülakat olanakları yaratmak Fotoğraf konusunda sanatçılarla iş birliği içinde olmak ve fotoğraf bankası oluşturmak Personele yönelik gazete ya da dergi yayımlamak, video, slide gösterileri, duvar gazeteleri gibi yöntemlerle kuruluş içi iletişimi sürdürmek Dağıtımcılar, tüketiciler, kullanımcılar yani dış hedef kitleye yönelik gazete ve dergi yayımlamak 8
Yıllık raporları hazırlamak ve dağıtımını sağlamak, kuruluşta yeni işe başlayanlara yol göstermek amacıyla rehber kitapçıklar düzenlemek, potansiyel iş gücünü oluşturan eğitim kurumlarına poster, broşür hazırlayarak, basılı araçların gücünden yararlanmak Kuruluşun gelişim sürecini aktaran belgesel film gibi görsel işitsel araçlardan yararlanılmasına olanak hazırlamak, slide gösterileri düzenlemek, katalog hazırlamak ve arşivlemek Sergi ve gösteriler düzenlemek Kurumsal kimlik oluşturmak amacı ile logo, renk, basım sitili oluşturmak, özel giyim biçimi gibi konularda kuruluş tarzında bütünlük sağlamak Sponsorluk konusunda karar vermek Kuruluşu gezmek isteyenlere ve basın mensuplarına yönelik kuruluş gezileri düzenlemek Gerekli yönetim toplantılarına katılmak ve ürün, pazarlama, satış ve diğer yöneticiler ile toplantılar yaparak eşgüdümü sağlamak Satış ve ortaklar toplantısında kuruluşu temsil etmek Eğer anlaşmalı danışman firma söz konusu ise iletişimi sağlamak Ticari birlik toplantılarında kuruluşu temsil etmek Halkla ilişkiler personeline eğitim olanağı sağlamak Kamuoyu araştırmaları yapmak ya da hedef kitleye ilişkin bilgi toplamak Reklam ajansı ile iş birliği içinde olmak Yeni birimler için resmi açılışlar düzenlemek Siyasi liderlerle iletişim kurmak ve geliştirmek Yabancı konukları ağırlamak, bu bağlamda kuruluş gezileri düzenlemek Yıldönümlerini kutlamak, ödül törenleri düzenlemek Basın kupürlerinin, radyo televizyon programlarının geri beslemesini almak ve dışardan gelecek diğer raporları incelemek Belirlenen amaçlar açısından sonuçları değerlendirmek. Halkla İlişkiler Uzmanının Nitelikleri İletişim ve tanıtım etkinliklerini büyük sabır ve dikkatle sürdürmek durumunda olan bir halkla ilişkiler uzmanının başarılı olabilmesi için çok yönlü nitelik ve yeteneklere sahip olması gerekir. Bu nitelikler şöyle sıralanabilir (Sabuncuoğlu, 1998:83): Halkla ilişkiler uzmanı, kurumu temsil edecek yeterliliğe sahip olmalıdır. Halkla İlişkiler uzmanı, insan ve toplum psikolojisi, sosyoloji, ekonomi, işletmecilik, hukuk ve genel kültür konularında bilgi sahibi olmalı Etkili yazma, konuşma ve dinleme konularında bilgi sahibi olmalı Basın, yayın, halkla ilişkiler konusunda eğitim almış olmalı; iletişim alanında öğretim yapan bir yüksek okuldan mezun olmalı 9
Yayın ve raporlama konusunda bilgili olmalı Gazetecilik konusunda deneyimli olmalı Yaratıcı, araştırıcı ve yenilikçi bir kişiliğe sahip olmalı Zor olmasına karşın işini sevmeli, karşılaştığı sorunlara karşı soğukkanlı, hoşgörülü ve sabırlı olmalı Önce kendisine, sonra başkalarına güvenmeli Halkla ilişkiler uzmanı en az bir yabancı dil bilmeli Karşı tarafa inanç ve ilgi sağlayacak bir dış görünüşe sahip olmalı, temiz ve düzgün giyinmeli, görgü kurallarını, toplum içinde nasıl davranılması gerektiğini bilmeli Sevecen, sıcak bir davranış ve güler yüze sahip olmalıdır. Halkla ilişkilerde yönetim ve yöneticilik çok önemli bir yere sahiptir. İdeal halkla ilişkiler uzmanı, yönetici değil iyi bir lider olmalıdır. Bunun yanında halkla ilişkilerde yönetim ve yöneticilik çok önemli bir yere sahiptir. Halkla ilişkiler için çok önemli bir yeri olan yönetimin fonksiyonları farklı açılardan da incelenmiştir (İşçi, 1997:123-124): o Planlama: Planlama kaynakların en verimli şekilde kullanılması için yapılır. Diğer bir değişle, kurum amacına koşarken bütün kaynaklarını verimli olarak kullanmak zorundadır. İş gücünü de en yüksek verimi sağlayacak şekilde istihdam etmelidir. Bunun anlamı iş yeri içindeki gizli işsizlik oranını asgariye indirmektir. Planlama aynı zamanda bir seçim işidir. Olanaklar arasından kurumun çizgisine uygun olanları tercih etme işidir. Planlama bir seçim işi olduğu kadar bir karar işidir de. Planlama geleceğe dönük bir işlemdir. Geleceğe dönük olması ileriyi görme anlamına gelmektedir. Planlama kurum içi ve kurum dışı tüm etkenleri kapsamaktadır (Tümer, 1975:99). o Karar verme: Kurumla ilgili ihtimaller arasından bir tanesini seçme işidir. Kurum ya da kuruluşların yönetimleriyle karar verme birbiriyle bütün oluşturmak zorundadır. o Organizasyon: Kurumun gayesine ulaşabilmesi için gerekli olan bütün faaliyetlerin saptanması bunların sıralanması ve gruplanması ile her grubun bir yöneticinin sorumluluğuna bırakılması ve yüklenen sorumlulukla orantılı olarak yeterli yetki devrinin yapılması ve emir- kumanda ilişkilerinin yatay ve dikey olarak saptanması demektir. Örgütlenme sorunları, küçük kurumlardan büyük ve dev kurumlara doğru artan derecede önem kazanırken modern teknoloji ve sistemler sözü edilen öneme eşdeğerli olarak işletmelerin örgüt yapıları ile bütünleşmektedir. Kurum örgütlenmelerinde amaç, işletmenin ana amacından ayrı düşünülmeyecek kadar somutlaşmış bir kavram niteliği kazanmaktadır (Tümer, 1975:199-281). o Çalışanları yapacakları işle kaynaştırmak ve görevlerin yürütülmesini takip etmek 10
o İstihdam ve eğitim: Çalışanların seçimi, işe alınması, verimli hale getirilmesi ve emekliye ayrılmasına kadar geçen sürede yapılanlardır. o Denetleme: Faaliyetlerin takip edilmesi, eksiklerin tespiti ve tamamlanması ve yanlışların düzeltilmesidir. Denetleme sonunda planlara uyulup uyulmadığı gözden geçirilir. Denetimin başlıca üç temel ögesi vardır (Tümer, 1975:327): Standartları saptamak Faaliyetleri standartlara göre ölçmek Planlardan ve standartlardan sapmaları düzeltmek Bunun yanında liderlik ve yöneticilik arasındaki farklar Tablo 5.1. de özetlenmiştir. Tablo 5.1. Lider ve Yönetici Asındaki Farklılıklar Liderin Odaklandığı Konular Vizyon Ne satıyoruz ve niçin satıyoruz? Uzun menzil İnsanlar Demokrasi Olanak tanıma Geliştirme Meydan okuma/yaratıcılık Yenilikçilik Politika Esneklik Risk (fırsatları bulma) Tepe noktası Kaynak: Demirbaş ve Vayvay, 2005. Yöneticinin Odaklandığı Konular Hedefler Nasıl ve ne zaman olduğunu anlamak Kısa menzil Organizasyon ve yapısı Otokrasi Engellemek Sürdürmek (var olan düzeni) Uymak (itaat) Taklitçilik (örnek alma) İdarecilik Kurallar Kararlılık Risk (tehlikeden kaçınma) Dip nokta Halkla ilişkiler uzmanı, ister kurum içindeki örgütlenmede olsun ister kurum dışında herhangi bir ajans vasıtasıyla kuruluş için çalışıyor olsun lider özelliklerine sahip olması beklenmektedir. Vizyon sahibi, yenilikçi esnek ve yeni yaklaşımlara açık olması gereken halkla ilişkiler uzmanının bu yönleriyle, kurumu daha iyi bir geleceğe taşıma noktasında yönetici özelliklerine sahip halkla ilişkiler çalışanlarına nazaran daha başarılı olması beklenir. 11
Özet Halkla ilişkiler tüm kurumun benimsemesi ve çalışmalarına yansıtması gereken uygulamalar bütünüdür. Halkla ilişkiler uzmanının görevi, kuruluşun bu bilince sahip olmasını sağlamak ve ile]şim çalışmalarında sorumluluğu üstlenmek]r. Orta ölçekli kuruluşlar bünyelerinde bir ya da iki halkla ilişkiler uzmanı çalışbrmakla ye]nirken, büyük şirketler organizasyon yapılarının içerisinde halkla ilişkiler birimleri oluşturmaktadır. Bu durum halkla ilişkiler uzmanlarının kuruluş içerisinde farklı konumlanmasına neden olmaktadır. Halkla ilişkileri bir yöne]m fonksiyonu olarak benimseyen kuruluşlar halkla ilişkiler uzmanlarına tepe yöne]mi içerisinde yer verirken ve halkla ilişkiler uzmanı kuruluş içerisinde etkin bir role sahip olurken, halkla ilişkileri sadece dar bir uygulama alanı içerisinde tutmaya çalışan bazı kuruluşlarda halkla ilişkiler uzmanları kuruluşun daha alt basamaklarında faaliyetlerini sürdürmek zorunda kalabilmektedirler. Kurum dışından bir ajans yardımıyla ile]şim desteği alan kuruluşlar için de durum çok farklı değildir. Ajans, kuruluş bünyesinde bir halkla ilişkiler birimi gibi hizmet görmektedir. Halkla ilişkiler uzmanları kuruluş için, sergiler düzenlemekten basın bildirileri hazırlamaya, genel anlamıyla medyayla ilişkilerden, sponsorluk faaliyetlerini organize etmeye kadar pek çok uygulamayı üstlenmektedir. Bu uygulamaları bir yandan kuruluşun i]barını ve olumlu algısını arwrırken, diğer yandan kuruluşun sosyal sorumluluklarını yerine ge]rmesine yardımcı olmaktadır. Son olarak halkla ilişkiler uzmanından beklenen, konusunda uzman bir lider olması ve kurum için çizdiği vizyon etraxnda tüm kurumu birleş]rebilmesidir. 12
Ödev Günümüz sektörel yapılanmaları ve küreselleşme pra]kleri çerçevesinde bir halkla ilişkiler uzmanının ne tür niteliklere sahip olması gerek]ği konusunu ele alan bir denemeyi, 200 kelimeyi aşmayacak şekilde yazınız. Hazırladığınız ödevi sistemde ilgili ünite başlığı albnda yer alan ödev bölümüne yükleyebilirsiniz. 13
DEĞERLENDİRME SORULARI Değerlendirme sorularını sistemde ilgili ünite başlığı altında yer alan bölüm sonu testi bölümünde etkileşimli olarak cevaplayabilirsiniz. 1. Aşağıdakilerden hangisi halkla ilişkiler biriminin sorumlulukları arasında yer almaz? a) Medya enformasyon servisi oluşturmak b) Sponsorluk konusunda karar vermek c) Basın konferansı hazırlamak d) Reklam ajansı ile işbirliği içinde olmak e) Kuruluşun yeni ürünü hakkında mali araştırma yapmak 2. Aşağıdakilerden hangisi halkla ilişkiler uzmanının nitelikleri arasında sıralanamaz? a) Bir kuruluşu idare etmeye yetecek işletme bilgisine sahip olmalı b) Yayın ve raporlama konusunda bilgili olmalı c) Önce kendisine, sonra başkalarına güvenmeli d) Karşı tarafa inanç ve ilgi sağlayacak bir dış görünüşe sahip olmalı e) Etkili yazma, konuşma ve dinleme konularında bilgi sahibi 3. Aşağıda lider ve yönetici için verilen eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? Lider Yönetici a) Vizyon Hedef b) Esneklik Kurallar c) Demokrasi Otokrasi d) Sürdürme Geliştirme e) Uzun menzil Kısa menzil 4. Aşağıdakilerden hangisi liderin odaklanması gereken konular arasında gösterilemez? a) Vizyon b) Demokrasi c) Kurallar d) Geliştirme e) Esneklik 5. Aşağıdaki görev tanımlarından hangisi redaktöre karşılık gelmektedir? a) Kitle iletişim araçları için metinler hazırlar ve düzeltileri yapar. b) Kuruluşla ilgili bilgi ve belgeleri kaleme alır. c) Etkinliklerde gereksinim duyulan çizimleri yapar. d) Medyayla olumlu düzeyde ilişkiler geliştirerek kuruluşun basına yönelik tanıtımını yapar. e) Etkinlik tasarıları üretir. 6. Aşağıdakilerden hangisi halkla ilişkiler açısından bir yönetim fonksiyonu olarak kabul edilemez? a) İstihdam ve eğitim b) Muhasebe c) Çalışanları yapacakları işe kaynaştırmak d) Denetleme e) Organizasyon 14
7. Aşağıdakilerden hangisi denetimin başlıca öğelerinden biri değildir? a) Standartları saptama b) Faaliyet ölçümünü belirli kıstaslara göre gerçekleştirmek c) Planlardaki saptamaları düzenlemek d) Mali bütçeyi saptamak e) Standartlardan sapmaları saptamak 8. Çalışanların seçimi, işe alınması, verimli hale getirilmesi ve emekliye ayrılmasına kadar geçen sürede yapılanlardır. ifadesi aşağıdakilerden hangisini açıklar? a) İstihdam ve eğitim b) Planlama ve organizasyon c) Düzenleme ve denetleme d) Karar verme ve planlama e) Ölçme ve değerlendirme 9..., konferans ve toplantıların düzenlenmesinden ve sunuştan sorumludur. cümlesinde boş bırakılan yere uygun kavram aşağıdakilerden hangisidir? a) Halkla ilişkiler müdürü b) Yönetmen c) Konuşmacı d) Basın sorumlusu e) Danışman 10. Planlamayla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? a) Kaynakların en verimli şekilde kullanılması için yapılır. b) İşgücünün en yüksek verimi sağlayacak biçimde istihdamını amaçlar. c) İşyerindeki gizli işsizlik oranını asgariye indirmeyi hedefler. d) Kurum içi ve dışı tüm etkenleri kapsar. e) Geçmişe dönük bir işlemdir. Cevap Anahtarı: 1.E, 2.A, 3.D, 4.C, 5.A, 6.B, 7.D, 8.A, 9.C, 10. E 15
YARARLANILAN KAYNAKLAR Asna, A. (1997). Halkla İlişkiler Public Relations P.R. Dünden Bugüne Bir Sanat- Meslek Öyküsü. İstanbul: Sabah. Asna, A. (1993). Public Relations Temel Bilgiler. İstanbul: Der. Balta Peltekoğlu, F. (1998). Halkla İlişkiler Nedir? İstanbul: Beta. Demirbaş, A. ve Vayvay, Ö. (2005). Proje Yönetiminde Takım Liderliği. V. Ulusal Üretim Araştırmaları Sempozyumu. İstanbul Ticaret Üniversitesi. İşçi, M. (1997). Halkla İlişkiler. İstanbul: Der. Morel, P. (1991). Relations publiques relations presse Une communication élargie. Montreuil: Edition Bréal. Sabuncuoğlu, Z. (1998). İşletmelerde Halkla İlişkiler. Bursa: Ezgi. Tümer, M. (1975). Yönetim ve Yönetici. İstanbul: Üçler Matbaası. van Bol, J. M. (1989). La Communication des entreprises. Bruxelles: Editions Labor. BAŞVURULABİLECEK DİĞER KAYNAKLAR Biber, A. (2006). Sivil Toplum Örgütlerinde Halkla İlişkiler. Ankara: Nobel. Kalender, A. ve Fidan, M. (2008). Halkla İlişkiler. Konya: Tablet. Taşdemir, E. ve Arklan, Ü. (2010). Kurumiçi Halkla İlişkiler. Konya: Litera Türk. 16