ERNST & YOUNG MAYIS/MAY 2007

ERNST & YOUNG www.ey.com www.vergidegundem.com MAYIS/MAY 2007 2007 Ernst & Young All Rights Reserved. Ernst & Young is a registered trademark. stanbul Merkez Ofis Büyükdere Caddesi Beytem Plaza fiiflli 34381 stanbul Tel : 0212 315 30 00 0212 315 30 50 (pbx) Fax : 0212 230 82 91 istanbul.office@tr.ey.com Ankara Ofis Reflit Galip Cad. No:53 D:3-4 Gaziosmanpafla 06700 Ankara Tel : 0312 447 21 11 Fax : 0312 447 27 73 ankara.office@tr.ey.com zmir Ofis Akdeniz Mah. Halit Ziya Bulvar No:74 K:2 Yap Kredi Sigorta fl Merkezi Alsancak 35210 zmir Tel : 0232 483 59 59 Fax : 0232 445 72 16 izmir.office@tr.ey.com Bursa Ofis Kükürtlü Cad. Tan fl Merk. No:67 B Blok D:1-2 16080 Bursa Tel : 0224 232 00 03 Fax : 0224 232 23 96 bursa.office@tr.ey.com YATIRIMLARIN VE ST HDAMIN TEfiV K NE L fik N 5084 SAYILI KANUN DA 5615 SAYILI KANUNLA YAPILAN DE fi KL K VE DÜZENLEMELER Mehmet KORKUSUZ KOB LER N BANKALARA VE D ER MAL KURUMLARA OLAN BORÇLARININ YEN DEN YAPILANDIRILMASINDA SON AfiAMAYA GEL ND Emre EMEK Dünya dan Vergi Haberleri Aras UYGUR English Translation Resmi Gazete den... Emre EMEK Sirküler ndeks Vergi Takvimi Vergi Hakk nda Concerning Tax

VERG DE GÜNDEM YATIRIMLARIN VE ST HDAMIN TEfiV K NE L fik N 5084 SAYILI KANUN DA 5615 SAYILI KANUNLA YAPILAN DE fi KL K VE DÜZENLEMELER I. G R fi Mehmet KORKUSUZ Di er tüm kamusal politikalarda oldu u gibi maliye politikalar nda da nihai hedef insan n refah d r. Çal flabilir durumda olan bir insan için de refah n olmazsa olmaz koflulu, kendisinin ve ailesinin geçimini sa lamaya yetecek düzeyde gelir elde etti i bir ifle sahip olmas d r. Ancak, gerek tek tek insanlar için ve gerekse toplumsal hayat m z bak m ndan bu kadar önemli olmas na ra men, çeflitli sebeplerle pek çok insan durumuna uygun bir ifl bulamamakta, bu da günlük hayat m zda yo un biçimde yaflad m z di er pek çok soruna kaynakl k etmektedir. fiüphesiz baflka sebepleri de olmakla birlikte günümüzde iflsizli in sebeplerinden baflta geleni, istihdam üzerindeki vergi, sigorta primi gibi yüklerin a rl d r. Ücret pazarl klar n n genellikle net tutarlar üzerinden yap l yor olmas yükün tamam n n yat r mc taraf ndan üstlenilmesi sonucunu do urmakta, bu da, faizlerin yüksekli i, ekonomik istikrars zl k gibi di er baz gerekçelerle birlikte, yat r mc lar yat r m yapmaktan cayd rmakta ya da onlar n emek yo un yat r mlar yerine daha çok teknoloji yo un yat r mlar tercih etmelerine sebep olmaktad r. Bir taraftan bu tür yat r m tercihleri di er taraftan da h zl nüfus art fl, sonuçta, ülke nüfusunun çal flabilir kesiminin önemli bir k sm n n, istedikleri halde ifl bulamamalar na yol açmaktad r. Sorunun çözümü için bu güne kadar pek çok düzenleme yap lm fl olmas na ra men, bugün geldi imiz noktada, bunlar n, sorunu çözdü ünü ve hatta hafifletti ini söyleyebilmek pek mümkün de ildir. Bu konuda yap lan son düzenleme de TBMM de 2004 y l bafl nda kabul edilen 5084 say l Yat r mlar n ve stihdam n Teflviki ile Baz Kanunlarda De ifliklik Yap lmas Hakk nda Kanun olmufltur. Bu Kanunla, Devlet statistik Enstitüsü Baflkanl nca 2001 y l için belirlenen fert bafl na gayrisafi yurt içi hâs la tutar 1500 ABD Dolar veya daha az olan otuz alt ilde 01.10.2003 tarihinden itibaren yap lacak yat r mlarda, çal flt r lanlar n ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisi stopaj n n tamam n n ya da yüzde 80 inin tahsilinden 2008 y l sonuna kadar vazgeçilirken, yine ayn ücretler üzerinden hesaplanan sigorta primi iflveren hissesinin tamam n n ya da yüzde 80 inin yine 2008 y l sonuna kadar Hazinece karfl lanmas benimsenmifltir. Bunlar n d fl nda ayn Kanunla, belirli sektörlerde faaliyet gösteren iflletmelerin enerji giderlerinin bir k sm n n Hazinece karfl lanmas ve yeni yat r mlara bedelsiz yat r m yeri tahsisi de öngörülmüfltür. Yat r m indirimi uygulamas na da 2006 y l bafl ndan itibaren son verilmifl olmas sebebiyle, 5084 say l Kanunla yat r mlara sa lanan destek ve teflviklerin önemi daha bir artm flt r. Ancak, uygulamas na bafllanal henüz üç y l gibi bir süre olmas na ra men, 5084 say l Kanunda bu güne kadar befl ayr kanunla çeflitli de ifliklikler yap lm flt r. 2004 y l nda 5228 say l Kanunla yap lan ilk de ifliklikle yat r mlara tahsis edilecek arsa ve arazilerin kapsam geniflletilirken ve belirli tarihe kadar tamamlanacak yat r mlar n destek ve teflviklerden yararlanma süresi uzat l rken; 2005 y l nda 5350 say l Kanunla yap lan de iflikliklerle de, destek ve teflviklerden yararlanmada belirlenen say da iflçi çal flt rma veya istihdam öngörme koflulu getirilmifl, destek ve teflviklerin uygu-lanaca iller aras na, 01.04.2005 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, Devlet Planlama Teflkilat Müsteflar-l nca 2003 y l için belirlenen sosyo-ekonomik geliflmifllik s ralamas na göre endeks de eri eksi olan on üç il de al nm flt r. Bu arada Temmuz 2006 ay nda kabul edilen 5338 say l Kanunla da, süresi içinde yat r ma bafllanmamas halinde bedelsiz yat r m tahsisinin kald r lmas hükme ba lanm flt r. 2006 y l sonunda 5568 say l Kanunla yap lan de iflikliklerle de, destek ve teflviklerden yararlanacak yat r mlar n tamamlanma tarihi 2009 y l sonuna kadar uzat lm fl ve 2007, 2008 ve 2009 y l nda tamamlanan yat r mlar n, destek ve avantajlardan, tamamlanma tarihinden itibaren, s ras yla befl, dört ve üç y l süreyle yararlan labilmesi mümkün k l nm flt r. Uygulama ile ilgili son düzenleme de 04 Nisan 2007 tarihli Resmi Gazete de yay mlanan 5615 say l Kanunla gerçeklefltirilmifltir. Bu Kanunla 5084 say l Kanuna eklenen Geçici 2 nci madde hükmü ile 04 Nisan 2012 tarihine kadar befl y l süreyle, belirlenen koflullar tafl malar kayd yla Gökçeada ve Bozcaada daki iflletmelerin de gelir vergisi stopaj teflviki, sigorta primi iflveren hissesi teflviki ve enerji deste inden yararlanmalar hükme ba lan rken; yat r mlara bedelsiz yat r m yeri tahsisinde devir yerine k rk dokuz y ll k süreyle irtifak hakk tesisi uygulamas na geçilmifltir. Gelir vergisi stopaj ve sigorta primi iflveren hissesi teflviklerinden yararlanacaklarda aranan asgari otuz iflçi çal flt rma koflulu da yine ayn Kanunla asgari on iflçi çal flt rma olarak de ifltirilmifltir. Bu yazm zda, yat r mlara 5084 say l Kanunla sa lanan destek ve teflviklerden yararlanma koflullar nda bu güne kadar yap lan de ifliklikler özetlenmekte ve uygulamada bugün gelinen nokta aç klanmaktad r. 2

II. 5084 SAYILI KANUNLA SA LANAN DESTEK VE TEfiV KLERDEN YARARLANMA KOfiULLARINDA BU GÜNE KADAR YAPILAN DE fi KL K VE DÜZENLEMELER. II.1 Gelir vergisi stopaj teflviki 5084 say l Kanunun 3 üncü maddesinde, Gelir vergisi stopaj teflviki bafll alt nda, kapsama giren illerde (Devlet statistik Enstitüsü Baflkanl nca 2001 y l için belirlenen fert bafl na gayrisafi yurt içi hâs la tutar 1500 ABD Dolar veya daha az olan otuz alt ilde) yap lan ve yap lacak yat r mlara sa lanacak gelir vergisi stopaj konu edilmifltir. Kanunkoyucu, bu teflviki, madde metninde, 01.10.2003 tarihinden itibaren yeni ifle bafllayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu ifl yerlerinde çal flt rd klar iflçiler ile 1.10.2003 tarihinden önce ifle bafllam fl olan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin bu tarihten önce ilgili idareye vermifl olduklar en son dört ayl k sigorta prim bordrolar nda bildirdikleri iflçi say s na ilâve olarak yeni ifle ald klar ve bu ifl yerlerinde fiilen çal flt rd klar iflçilerin ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu ifl yerleri için tamam, di er yerlerdeki ifl yerleri için % 80 i, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilir ifadeleriyle aç klam flt r. Görüldü ü gibi, uygulaman n bafllang c nda, 01.10.2003 tarihinden itibaren faaliyete bafllam fl yat r mlar için Gelir vergisi stopaj teflviki nden yararlanabilmede, iflyerinde çal flt r lmas zorunlu bir asgari iflçi say s söz konusu de ildir. Kanunkoyucu, sadece, 01.10.2003 tarihinden önce faaliyete bafllam fl olan yat r mlar için, son dört ayl k sigorta prim bordrolar nda bildirdikleri iflçi say s na ilâve olarak yeni iflçi ifle almalar n koflul olarak getirmifltir. Daha aç k bir ifade ile, Kanunkoyucu, belirtilen tarihten sonra ifle bafllayan mükellefler için yaratt klar istihdam ölçüsünde, belirtilen tarihten önce ifle bafllayan mükellefler için ise yaratt klar ek istihdam ölçüsünde gelir vergisi stopaj teflvikinden yararlanabilmelerini mümkün k lm flt r. Öte yandan, yine ayn maddede, sa lanacak gelir vergisi stopaj teflvikinin üst s n r da, yeni ifle al nan iflçi say s ile asgari ücret üzerinden ödenmesi gereken verginin çarp m sonucu bulunacak tutar n organize sanayi ve endüstri bölgelerindeki ifl yerlerinde tamam, di er yerlerdeki ifl yerlerinde ise yüzde 80 i olarak tan mlanm flt r. Maliye Bakanl da, son üç y ll k dönemde konuyla ilgili olarak yay mlad üç ayr Tebli ile (17.04.2004, 04.06.2005 ve 20.04.2006 tarihli Resmi Gazete lerde yay mlanan), uygulaman n usul ve esaslar n mükelleflere duyurmufltur. Bu Tebli lerde, özetle, a) Gelir vergisi stopaj teflviki sadece kapsama dahil illerde bulunan iflyerlerinde fiilen çal flt r lan iflçilerin ücretleri üzerinden hesaplanacak gelir vergisi aç s ndan geçerli oldu u, bu iflyerlerine iliflkin bordrolarda gösterilmifl olsa dahi fiilen bu iflyerlerinde çal flmayan iflçiler aç s ndan teflvikten yararlanman n mümkün bulunmad, c) Uygulaman n 01.03.2004 tarihi itibariyle yürürlü e girdi i, bu nedenle söz konusu teflvik uygulamas n n ilk olarak 01.09.2003 tarihinden sonra ifle al nm fl olanlar n 2004 y l n n Mart ay ücretleri üzerinden hesaplanacak gelir vergisi için geçerli olaca, d) Gelir vergisi stopaj teflvikinden yararlanacak olan mükelleflerin, ilgili döneme iliflkin verecekleri muhtasar beyannamelerinde, çal flt rd klar tüm iflçilere ait ücret matrahlar n beyan ederek bunlara iliflkin vergilerin tahakkuk ettirilmesini sa layacaklar, e) Gelir vergisi stopaj teflvikinden yararlan labilmesi için muhtasar beyanname ile birlikte Tebli ekinde yer alan bildirimin de verilmesinin gerekti i, bu bildirimde teflvikin uygulanmas ile ilgili iflyerleri ve istihdam edilen iflçilere iliflkin bilgiler ve terkin konusu olacak vergi tutar n n da yer almas gerekti i, f) 5084 say l Kanunun amac n n, ülke genelinde istihdam n art r lmas ve bu istihdam n ekonomik geliflmifllik düzeyi düflük olan yörelerde gerçeklefltirilmesi suretiyle ülkemizdeki bölgeleraras geliflmifllik farkl l klar n azaltmak oldu u, bu ba lamda, Kanun kapsam nda olmayan bölgelerde var olan istihdam n Kanun kapsam ndaki bölgelere veya kapsama dahil bölgelerde var olan istihdam n bölge içinde kayd r lmas na yönelik teflviklerden yararlanma amaçl uygulamalar n yeni ifle bafllama olarak kabul edilmeyece i; bu kapsamda, mevcut ve faaliyette bulunan iflletmelerin devredilmesi, birleflmesi, bölünmesi veya nevi de ifltirmesi, mevcut bir iflletmenin kapat larak de iflik bir ad veya unvan veya bir ifl birimi olarak aç lmas, yönetim ve kontrolü elinde bulunduracak flekilde do rudan veya dolayl ortakl k iliflkisi bulunan flirketler aras nda istihdam n kayd r lmas, flah s iflletmelerinde iflletme sahipli inin de ifltirilmesi gibi ek bir kapasite ve istihdam art fl na neden olmayan ifllemler sonucunda gelir vergisi stopaj teflvikinden yararlan lmas mümkün bulunmad, vurgulanm flt r. Yukar da özetlenen koflullarla 2004 y l Mart ay nda bafllayan gelir vergisi stopaj uygulamas nda ilk de ifliklik 2004 y l Temmuz ay nda TBMM de kabul edilen 5228 say l Kanunla yap lm flt r. Bu Kanunla, 5084 say l Kanunun ilk fleklinde 31.12.2008 olarak belirlenen gelir vergisi stopaj teflvikinden yararlanma süresi, 31.07.2006 tarihine kadar tamamlanan yat r mlar için, 31.12.2008 tarihinin afl l p afl lmad na bak lmaks z n, tamamlanma tarihinden itibaren befl y l olarak yeniden belirlenmifltir. 5084 say l Kanunun uygulamas nda ikinci de ifliklik 2005 y l May s ay nda 5350 say l Kanunla yap lm flt r. 5350 say l Kanunla yap lan de iflikliklerden ilki, gelir vergisi stopaj teflvikinden yararlanacak yat r mlar için 01.10.2003 olarak belirlenen ifle bafllama tarihinin 01.04.2005 olarak yeniden belirlenmesi olmufltur. Bu de ifliklik ile, 01.04.2005 tarihinden itibaren yeni ifle bafllayan gelir 3

VERG DE GÜNDEM ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, en az otuz iflçi çal flt rmalar kofluluyla, bu ifl yerlerinde çal flt rd klar iflçilerin; 01.04.2005 tarihinden önce ifle bafllam fl olan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin de, 01.01.2005 tarihinden önce ilgili idareye vermifl olduklar en son ayl k prim ve hizmet belgelerindeki iflçi say s n en az yüzde yirmi oran nda art rmalar ve çal flt r lan toplam iflçi say s n n asgari otuz kifliye ulaflmas halinde, bu ifl yerlerinde çal flt r lan toplam iflçi say s n geçmemek üzere, art rd klar iflçi say s ile mevcut iflçilerden art rd klar iflçi say s n n iki kat kadar iflçinin ücretleri üzerinden hesaplanan gelir vergisinin; organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu ifl yerleri için tamam, di er yerlerdeki ifl yerleri için yüzde sekseni, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilmesi hüküm alt na al nm flt r. Yine bu de ifliklikler kapsam nda, gelir vergisi stopaj teflvikinden yararlanacak iller aras na Devlet Planlama Teflkilat Müsteflarl nca 2003 y l için belirlenen sosyo-ekonomik geliflmifllik s ralamas na göre endeks de eri eksi olan on üç il de dahil edilmifltir. Gelir vergisi stopaj teflviki ile ilgili olarak 5350 say l Kanunla yap lan bir di er de ifliklik te, yukar daki paragraftan da anlafl ld gibi, teflvikten yararlanabilmek için en az otuz iflçi çal flt rma koflulunun getirilmifl olmas d r. Bu kapsamda yap lan son de ifliklik te, belirlenen tarihten (01.04.2005) önce ifle bafllayanlar için, iflçi say s n n en az yüzde 20 oran nda art r lmas ve bu flekilde art r larak ulafl lan iflçi say s n n en az otuz olmas koflulunun aranacak olmas d r. Uygulamada 5350 say l Kanunla yap lan bu üç de ifliklik te 01.04.2005 tarihinde yürürlü e girmifltir. 5084 say l Kanunla yat r mlara sa lanan gelir vergisi stopaj teflviki ile ilgili üçüncü de ifliklik te, 2006 y l Aral k ay nda 5568 say l Kanunla yap lm fl ve destek ve teflviklerden yararlanma süresi, yine 31.12.2008 tarihinin afl l p afl lmad na bak lmaks z n, 31.12.2007 tarihine kadar tamamlanacak yat r mlar için befl y l, 31.12.2008 tarihine kadar tamamlananlar için dört y l ve 31.12.2009 tarihine kadar tamamlananlar için üç y l olarak yeniden belirlenmifltir. Gelir vergisi stopaj teflviki uygulamas ile ilgili son de ifliklik de 04.04.2007 tarihli Resmi Gazete de yay mlanan 5615 say l Kanunla yap lm flt r. An lan Kanunla yap lan de iflikliklerle, uygulama basitlefltirilmifl ve 5084 say l Kanuna eklenen Geçici 2 nci madde hükümleri ile gelir vergisi stopaj teflvikinden yararlanacak yerler aras na Çanakkale nin Bozcaada ve Gökçeada ilçeleri de dahil edilmifltir. An lan Kanunun 24 üncü maddesiyle, ayr ca, gelir vergisi stopaj teflvikinden yararlanabilmesinde aranan asgari otuz iflçi çal flt rma koflulu asgari on iflçi çal flt rma olarak de ifltirilirken, 01.04.2005 tarihinden önce ifle bafllam fl olan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri için aranan 01.01.2005 tarihinden önce ilgili idareye vermifl olduklar en son ayl k prim ve hizmet belgelerindeki iflçi say s n en az yüzde 20 oran nda art rmalar ve çal flt r lan toplam iflçi say s n n asgari otuz kifliye ulaflmas koflulundan, 01.05.2007 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere vazgeçilmifltir. Kanunkoyucu, yine 01.05.2007 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, son düzenleme ile, 01.04.2005 tarihinden önce ifle bafllam fl olan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin de asgarî on iflçi çal flt r yor olmalar halinde gelir vergisi stopaj teflvikinden yararlanabilmelerini mümkün k lm flt r. 5615 say l Kanunla yap lan de iflikli in yürürlü e girmesinin ard ndan, art k, belirlenen k rk dokuz ilde yap lm fl ve bundan sonra yap lacak, en az on iflçi çal flt ran yat r mlar için gelir vergisi stopaj teflvikinden yararlan labilecektir. Bu teflvikten yararlanma süresi de, yukar da belirtti imiz gibi, 2007 y l sonuna kadar tamamlanacak yat r mlar için befl y l, 31.12.2008 tarihine kadar tamamlananlar için dört y l ve 31.12.2009 tarihine kadar tamamlananlar için üç y l olacakt r. Örne in, belirlenen illerden birinde yap lan ve 30.06.2009 tarihinde tamamlanacak bir yat r m için 30.06.2012 tarihine kadar gelir vergisi stopaj teflvikinden yararlan labilecektir. Bozcada ve Gökçeada da bulunan iflletmeler de gelir vergisi stopaj teflvikinden, yukar da belirtilen koflullarla ve 04.04.2012 tarihine kadar yararlanabileceklerdir. II.2 Sigorta primi iflveren hissesi ile ilgili teflvik 5084 say l Kanunla yat r mlara sa lanan destek ve teflviklerden biri de çal flt r lan iflçilerin ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi iflveren hissesinin organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu ifl yerleri için tamam n n, di er yerlerdeki ifl yerleri için de yüzde 80 inin Hazinece karfl lanmas ile ilgilidir. Kanunkoyucu, konuyla ilgili olarak, Kanunun 4 üncü maddesinde, 31.12.2008 tarihine kadar uygulanmak üzere, 2 nci maddenin (a) bendi kapsam ndaki illerde, 1.10.2003 tarihinden itibaren yeni ifle bafllayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu ifl yerlerinde çal flt rd klar iflçiler ile 1.10.2003 tarihinden önce ifle bafllam fl olan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin bu tarihten önce ilgili idareye vermifl olduklar en son dört ayl k sigorta prim bordrolar nda bildirdikleri iflçi say s na ilâve olarak yeni ifle ald klar ve bu ifl yerlerinde fiilen çal flt rd klar iflçiler için, 17.7.1964 tarihli ve 506 say l Sosyal Sigortalar Kanununun 72 ve 73 üncü maddeleri uyar nca prime esas kazançlar üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin iflveren hissesinin organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu ifl yerleri için tamam, di er yerlerdeki ifl yerleri için yüzde 80 i Hazinece karfl lan r... hükümlerine yer vermifltir. Yukar daki ifadelerden de anlafl ld gibi, Kanunkoyucu, bu uygulamada da 01.10.2003 tarihini esas alm fl ve 01.10.2003 tarihinden itibaren yeni ifle bafllayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu ifl yerlerinde çal flt rd klar iflçilerin prime esas kazançlar üzerinden hesaplanan sigorta primlerinin 4

iflveren hissesinin organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu ifl yerlerinde tamam n n, di er yerlerdeki ifl yerlerinde de yüzde 80 inin Hazinece karfl lanmas n hükme ba larken; 01.10.2003 tarihinden önce ifle bafllam fl olan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin bu tarihten önce ilgili idareye vermifl olduklar en son dört ayl k sigorta prim bordrolar nda bildirdikleri iflçi say s na ilâve olarak yeni ifle ald klar ve bu ifl yerlerinde fiilen çal flt rd klar iflçiler için de uygulamadan yararlan labilmelerine imkan sa lam flt r. Yine yukar daki ifadelerden anlafl laca gibi, uygulaman n bafllang c nda, 01.10.2003 tarihinden itibaren faaliyete bafllam fl yat r mlar için Sigorta primi iflveren hissesi teflviki nden yararlanabilmede, iflyerinde çal flt r lmas zorunlu bir asgari iflçi say s söz konusu de ildir. Kanunkoyucu, sadece, 01.10.2003 tarihinden önce faaliyete bafllam fl olan yat r mlar için, yine bir asgari say belirlemeksizin, son dört ayl k sigorta prim bordrolar nda bildirdikleri iflçi say s na ilâve olarak yeni iflçi ifle almalar n koflul olarak getirmifltir. Öte yandan, Gelir Vergisi stopaj teflvikinde oldu u gibi, sigorta primi iflveren hissesi teflvikinde de bir üst s n r söz konusudur. Maddede bu s n r, 506 say l Kanunun 78 inci maddesi uyar nca belirlenen kazanç alt s n r na göre hesaplanan iflveren hissesi prim tutar olarak tan mlanm flt r. Sosyal Sigortalar Kanunu nun an lan maddesinde, sigorta primine esas kazanç alt s n r, günlük asgari ücret olarak belirlenmifltir. flte bu tutar üzerinden hesaplanacak sigorta primi iflveren hissesi, teflvik uygulamas nda her bir iflçi için dikkate al nacak günlük üst s n r olacakt r. Yani, sigorta primi teflvikinden yararland r lan bir iflçinin ücreti ne olursa olsun yat r mc n n onun için yararlan labilece i sigorta primi teflvikinin tutar, organize sanayi ve endüstri bölgelerindeki ifl yerleri için Sosyal Sigortalar Kanunu nun 78 inci maddesi uyar nca belirlenen kazanç alt s n r na göre hesaplanan iflveren hissesi prim tutar n, di er yerlerdeki ifl yerleri için 506 say l Kanunun 78 inci maddesi uyar nca belirlenen kazanç alt s n r na göre hesaplanan iflveren hissesi prim tutar n n yüzde 80 ini aflamayacakt r. Kanunun uygulamaya iliflkin çeflitli hükümlerin yer ald 7 nci maddesine göre, Hazinece karfl lanan prim tutarlar n n mükelleflerin gelir ve kurumlar vergisi uygulamalar nda gider veya maliyet unsuru olarak dikkate al nmas mümkün bulunmamaktad r. Maliye Bakanl, Çal flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl ile Hazine Müsteflarl n n ba l oldu u Bakanl k ta, son üç y ll k dönemde müfltereken yay mlad klar üç ayr Genelge ile (13.04.2004/- 16-314, 27.05.2005/16-344, 26.06.- 2006/16-375) uygulaman n usul ve esaslar n mükelleflere duyurmufltur. Bu Genelgelerde, özetle, a) kapsama giren ve 2004/Mart ay nda çal flan sigortal lardan dolay 2004/Nisan ay nda verilmesi gereken ayl k sigorta primleri bildirgesinin, ilk prim belgesi olaca, b) kapsama giren illerde, 01.10.2003 tarihinden itibaren yeni ifle bafllayan gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin, bu iflyerlerinde çal flt rd klar iflçiler ile 01.10.2003 tarihinden önce ifle bafllam fl olan gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin bu tarihten önce ilgili idareye verdikleri en son dört ayl k sigorta primleri bordrolar ndaki son ayda bildirdikleri toplam iflçi say s na ilave olarak yeni ifle ald klar ve bu iflyerlerinde fiilen çal flt rd klar iflçilerin ücretleri üzerinden hesaplanacak sigorta primi iflveren hisselerinin kapsama uygulama kapsam na girdi i, c) 01.10.2003 tarihinden önce Kurumumuza en son verilmifl olan 2003/II inci dönem bordosunun son ay olan A ustos ay nda hiç sigortal bildiriminin olmamas halinde, ayn bordroda sigortal bildiriminde bulunulan en son ayda kay tl sigortal say s n n uygulamada baz al naca, d) kapsama giren illerdeki iflverenlerce, sigortal çal flt r lmam fl olmas nedeniyle, 2003/II. Dönem bordrosu verilmemifl ise, daha önceki dönemler için bordro verilmifl olsa bile, bu tür iflyerlerinde, 01.09.2003 tarihinden itibaren ifle al nan sigortal lar n 2004/Mart ay nda da çal fl yor olmalar halinde tamam n n kapsama dahil edilece i, e) 2004/Mart ila 2008/Aral k aylar na iliflkin olmak üzere düzenlenen ve çeflitli nedenlerle yasal süresi d fl nda verilen prim belgelerinde kay tl sigorta primlerinin iflveren hissesinin de (yüzde 100 ü veya yüzde 80 i) uygulama kapsam nda de erlendirilece i, f) yap lacak uygulamada; ayn iflverenin kapsama giren ve girmeyen illerde birden fazla iflyerinin bulunmas halinde, bu iflyerlerinin tümünde çal flt rd sigortal lar için verdi i 2003/II. Dönem bordrolar ndaki (sigortal lar n bildirildi i son aydaki) toplam sigortal say s na ilave olarak kapsama giren illerdeki iflyerlerine 01.09.2003 tarihinden itibaren yeni ifle ald sigortal lar n da bu kapsamda de erlendirilece i, g) flverenlerce, kapsama giren ve girmeyen sigortal lar için ayr ayr prim belgesi düzenlenmifl olmas kayd yla, bu iflverenlerin ayr ca yaz l baflvuruda bulunmufl olup olmad klar na bak lmayaca, vurgulanm flt r. Yukar da özetlenen koflullarla 2004 y l Mart ay nda bafllayan sigorta primi iflveren hissesi teflviki uygulamas nda ilk de ifliklik 2004 y l Temmuz ay nda 5228 say l Kanunla yap lm flt r. Bu Kanunla, Kanunun ilk fleklinde 31.12.2008 olarak belirlenen sigorta primi iflveren hissesi teflvikinden yararlanma süresi sonu, 31.07.2006 tarihine kadar tamamlanan yat r mlar için, 31.12.2008 tarihinin afl l p afl lmad na bak lmaks z n, tamamlanma tarihinden itibaren befl y l olarak yeniden belirlenmifltir. 5084 say l Kanunun sigorta primi iflveren hissesi teflviki ile ilgili hükümlerinde ikinci de ifliklik 2005 y l May s ay nda 5

5350 say l Kanunla yap lm flt r. Daha aç k ifade ile, an lan Kanunla, 5084 say l Kanunun konuyla ilgili 4 üncü maddesi, bafll ile birlikte de ifltirilmifl ve sigorta primi iflveren hissesi teflvikinden yararlanacak yat r mlar için maddenin ilk fleklinde 01.10.2003 olarak hükme ba lanan ifle bafllama tarihi, 01.04.2005 olarak yeniden belirlenmifltir. Bu de ifliklik ile, 01.04.2005 tarihinden itibaren yeni ifle bafllayan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, en az otuz iflçi çal flt rmalar kofluluyla, bu ifl yerlerinde çal flt rd klar iflçilerin; 01.04.2005 tarihinden önce ifle bafllam fl olan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin de, 01.01.2005 tarihinden önce ilgili idareye vermifl olduklar en son ayl k prim ve hizmet belgelerindeki iflçi say s n en az yüzde 20 oran nda art rmalar ve çal flt r lan toplam iflçi say s n n asgari otuz kifliye ulaflmas halinde, bu ifl yerlerinde çal flt r lan toplam iflçi say s n geçmemek üzere, art rd klar iflçi say s ile mevcut iflçilerden art rd klar iflçi say s n n iki kat kadar iflçinin ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi iflveren hissesinin; organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu ifl yerleri için tamam, di er yerlerdeki ifl yerleri için yüzde sekseni, verilecek muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergiden terkin edilmesi (silinmesi) hüküm alt na al nm flt r. Yine bu de ifliklikler kapsam nda, sigorta primi iflveren hissesi teflvikinden yararlanacak iller aras na Devlet Planlama Teflkilat Müsteflarl nca 2003 y l için belirlenen sosyo-ekonomik geliflmifllik s ralamas na göre endeks de eri eksi olan on üç il de dahil edilmifltir. Sigorta primi iflveren hissesi teflviki ile ilgili olarak 5350 say l Kanunla yap lan bir de ifliklik te, yukar daki ifadelerden de anlafl ld gibi, teflvikten yararlanabilmek için en az otuz iflçi çal flt rma koflulunun getirilmifl olmas d r. 5350 say l Kanunla yap lan bir di er de ifliklik, belirlenen tarihten (01.04.2005) önce ifle bafllayanlar için, iflçi say s n en az yüzde 20 oran nda art r lmas ve bu flekilde art r larak ulafl lan iflçi say s n n en az otuz olmas koflulunun aranacak olmas d r. An lan Kanunla uygulamada yap lan son ve önemli de ifliklik te, iflveren hissesine ait primlerin Hazinece karfl lanabilmesi için iflverenlerin çal flt rd klar sigortal - larla ilgili olarak Sosyal Sigortalar Kanunu uyar nca ayl k prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içerisinde Kuruma vermeleri ve sigortal lar n tamam na ait sigorta primlerini iflçi hissesine isabet eden tutar ile Hazinece karfl lanmayan iflveren hissesine ait tutar ödemifl olmalar koflulunun getirilmesidir. Sigorta primi iflveren hissesi teflviki uygulamas nda yap lan tüm bu de ifliklikler 01.04.2005 tarihinde yürürlü e girmifltir. 5084 say l Kanunla yat r mlara sa lanan sigorta primi iflveren hissesi teflviki ile ilgili üçüncü de ifliklik te, 2006 y l Aral k ay nda 5568 say l Kanunla yap lm fl ve sigorta primi iflveren hissesi teflvikinden yararlanma süresi, yine 31.12.2008 tarihinin afl l p afl lmad na bak lmaks z n, 31.12.2007 tarihine kadar tamamlanacak yat r mlar için befl y l, 31.12.2008 tarihine kadar tamamlananlar için dört y l ve 31.12.2009 tarihine kadar tamamlananlar için üç y l olarak yeniden belirlenmifltir. Uygulama ile ilgili son de ifliklik, 04.04.2007 tarihli Resmi Gazete de yay mlanan 5615 say l Kanunla yap lm flt r. An lan Kanun un 24 üncü maddesiyle, 01.05.2007 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, sigorta primi iflveren hissesi teflvikinden yararlanabilmesinde aranan asgari otuz iflçi çal flt rma koflulu asgari on iflçi çal flt rma olarak de ifltirilirken, 01.04.2005 tarihinden önce ifle bafllam fl olan gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri için aranan 01.01.2005 tarihinden önce ilgili idareye vermifl olduklar en son ayl k prim ve hizmet belgelerindeki iflçi say s n en az yüzde yirmi oran nda art rmalar ve çal flt r lan toplam iflçi say s n n asgari otuz kifliye ulaflmas koflulundan vazgeçilmifltir. Kanunkoyucu, yine 01.05.2007 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, 01.04.2005 tarihinden önce ifle bafllam fl olan gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin de asgarî on iflçi çal flt r yor olmalar halinde sigorta primi iflveren hissesi teflvikinden yararlanabilmelerini hükme ba lam flt r. Yine ayn Kanunla 5084 say l Kanuna eklenen Geçici 2 nci madde hükümleri ile, Çanakkale nin Bozcaada ve Gökçeada ilçelerinde faaliyet gösteren iflletmelerin 04.04.2012 tarihine kadar sigorta primi iflveren hissesi teflvikinden yararlanmalar uygun görülmüfltür. 5615 say l Kanunla yap lan de iflikli in yürürlü e girmesinin ard ndan, art k, belirlenen k rk dokuz ilde yap lm fl ve bundan sonra yap lacak en az on iflçi çal flt ran yat r mlar için sigorta primi iflveren hissesi teflvikinden yararlan - labilecektir. Bu teflvikten yararlanma süresi de, yukar da belirtti imiz gibi, 2007 y l sonuna kadar tamamlanacak yat r mlar için befl y l, 31.12.2008 tarihine kadar tamamlananlar için dört y l ve 31.12.2009 tarihine kadar tamamlananlar için üç y l olacakt r. Örne in, belirlenen illerden birinde yap lan ve 31.07.2008 tarihinde tamamlanan bir yat r m için 31.07.2012 tarihine kadar sigorta primi iflveren hissesi teflvikinden yararlan labilecektir. Bozcada ve Gökçeada da bulunan iflletmeler de sigorta primi iflveren hissesi teflvikinden, yukar da belirtilen koflullarla ve 04.04.2012 tarihine kadar yararlanabileceklerdir. II.3 Enerji deste i 5084 say l Kanunla belirlenen illerde yap lan yat r mlara istihdam n art r lmas amac yla sa lanan destek ve teflviklerden bir di eri de enerji deste idir. Kanunun 6 nc maddesinde, uygulama kapsam na giren illerde, 01.10.2003 tarihinden itibaren imalât sanayi, madencilik, hayvanc l k (su ürünleri yetifltiricili i ve tavukçuluk dahil), serac l k, so uk hava deposu, turizm konaklama tesisi, e itim veya sa l k alan nda faaliyete geçen, fiilen ve sürekli olarak asgari on iflçi çal flt ran 6

iflletmelerin elektrik enerjisi giderlerinin yüzde 20 sinin Hazinece karfl lanmas hükme ba lanm flt r. Maddede ayr ca, belirtilen bu orana ondan sonraki her bir iflçi için 0,5 puan eklenece i, Hazinece karfl lanacak oran n, organize sanayi veya endüstri bölgelerinde kurulu bulunan iflletmeler için yüzde 50 yi, di er alanlarda kurulu bulunan iflletmeler için yüzde 40 geçemeyece i belirtilmifltir. Kanunkoyucu, Kanun kapsam na giren illerde ve yukar da belirtilen sektörlerde faaliyet gösteren ve fakat 01.10.2003 tarihinden önce faaliyete geçmifl olan iflletmelerin de, 01.10.2003 tarihinden önce ilgili idareye vermifl olduklar en son dört ayl k sigorta prim bordrolar nda bildirdikleri iflçi say lar n fiilen ve sürekli olarak en az yüzde 20 oran nda art rmalar ve asgari on iflçi çal flt rmalar kofluluyla yüzde 20 oran nda enerji deste inden yararlanabilmelerini hüküm alt na alm flt r. Enerji deste inden yararlanacak iflletmelerin fiilen ve sürekli olarak çal flt rd klar iflçi say s n n tespitinde, bir takvim y l n n en az 3/4 ünde çal flt r lm fl iflçi say s n n esas al naca da ayr ca madde metninde vurgulanm flt r. 5084 say l Kanun un 6 nc maddesinde, ayr ca, enerji deste inin uygulanmas na yönelik asgari kapasiteleri belirlemeye Sanayi ve Ticaret Bakanl ile Hazine Müsteflarl, enerji giderlerinin iadesine iliflkin süreleri tespit etmeye, iadeyi nakden veya mahsuben yapt rmaya ve uygulaman n usul ve esaslar n belirlemeye Maliye Bakanl, Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanl ile Hazine Müsteflarl n n ba l bulundu u Bakanl k müfltereken yetkili k l nm flt r. Ayn Kanunun uygulamaya iliflkin çeflitli hükümlerin yer ald 7 nci maddesinde de Hazinece karfl lan lan enerji giderlerinin, iadenin yap ld dönemde gelir veya kurumlar vergisi matrah n n tespitinde gelir olarak dikkate al naca hükme ba lanm flt r. Enerji deste i uygulamas n n usul ve esaslar Hazine Müsteflarl nca 09.06.2004 tarihli Resmi Gazete de yay mlanan 2004/1 say l Tebli ile yat r mc lara duyurulmufltur. Bu Tebli de, özetle, a) enerji deste i uygulamas ndan yararlanabilmek için iflletmelerin imalat sanayi, madencilik, hayvanc l k (su ürünleri yetifltiricili i ve tavukçuluk dahil), serac l k, so uk hava deposu, turizmkonaklama tesisi, e itim ve sa l k alanlar nda faaliyet göstermeleri ve Tebli de belirtilen asgari kapasitelerde olmalar gerekti i, b) Kanun kapsam nda enerji deste i uygulamalar n n yürütülebilmesini temin etmek amac yla Vali veya yard mc - lar ndan birisinin baflkanl nda il düzeyinde bir Enerji Deste i Komisyonu kurulaca, bu komisyona, Sanayi ve Ticaret l Müdürlü ü, Maliye Bakanl (Vergi Dairesi), Çal flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl (SSK l Müdürlü ü), Türkiye Elektrik Da t m A.fi veya Elektrik Da t m fiirketlerinden ve varsa OSB nden birer temsilci kat laca, Komisyonun sa l kl olarak çal flabilmesini temin etmek için, Komisyonda görev verilen kurum ve kurulufllar n hangi düzeyde temsil edilece i Valilik taraf ndan belirlenecektir. Komisyonun sekreterya ise hizmetleri Sanayi ve Ticaret l Müdürlü ünce yürütülece i, c) Komisyonun ayda asgari bir kez toplanarak, ilde bulunan iflletmelere ait ilk kez uygulanacak enerji deste i talepleri ile destekten yararlan lmaya bafllan ld ktan sonraki müracaatlara iliflkin talepleri de erlendirilece i, d) Enerji deste i uygulamas n n bafllamas ndan sonra iflletmeler, her ay destek kapsam nda olan tesisteki elektrik kullan m n ve bedelini gösteren fatura asl ile Sosyal Sigortalar Kurumu onayl iflçi bordrosunu Komisyona iletecekleri; komisyonun, iflletmelerin taleplerini de erlendirmenin yan s ra, enerji indiriminden yararlanan iflletmelerin her ay bordro de iflimlerini de kontrol edece i, e) Enerji deste inden yararlanan iflletmelerin Kanunun yürürlük süresi içinde istihdam say s n art rmalar halinde, ulafl lan toplam ilave istihdam say s n n, Komisyona bildirilen döneme ait elektrik bedeline yans t laca, f) Enerji deste inden yararlan labilmesi için, destekten yararlan lmas istenilen her bir tesis için ayr ayr olmak üzere belirlenen bilgi ve belgeler ile Sanayi ve Ticaret l Müdürlü üne müracaat edilece i, belirtilmifltir. Yukar da özetlenen koflullarla 2004 y l Mart ay nda bafllayan enerji deste i uygulamas nda ilk de ifliklik 2004 y l Temmuz ay nda 5228 say l Kanunla yap lm flt r. Bu Kanunla, Kanunun ilk fleklinde 31.12.2008 olarak belirlenen enerji deste inden yararlanma süresi sonu, 31.07.2006 tarihine kadar tamamlanan yat r mlar için, 31.12.2008 tarihinin afl l p afl lmad na bak lmaks z n, tamamlanma tarihinden itibaren befl y l olarak yeniden belirlenmifltir. 5084 say l Kanunun uygulamas nda ikinci de ifliklik 2005 y l May s ay nda 5350 say l Kanunla yap lm flt r. Bu Kanunla, enerji deste inden yararlanacak yat r mlar için daha önce 01.10.2003 olarak belirlenen ifle bafllama tarihi 01.04.2005 olarak yeniden belirlenirken; 01.04.2005 tarihinden itibaren faaliyete geçen, fiilen ve sürekli olarak; hayvanc l k (su ürünleri yetifltiricili i ve tavukçuluk dahil), serac l k, sertifikal tohumculuk ve so uk hava deposu yat r mlar nda asgari on; imalât sanayi, madencilik, turizm konaklama tesisi, e itim veya sa l k alanlar nda ise asgari otuz iflçi çal flt ran iflletmelerin, elektrik enerjisi giderlerinin yüzde 20 sinin Hazinece karfl lanmas hükme ba lanm flt r. Yine bu de ifliklikler kapsam nda, enerji deste inden yararlanacak iller aras na Devlet Planlama Teflkilat Müsteflarl nca 2003 y l için belirlenen sosyo-ekonomik geliflmifllik s ralamas na göre endeks de eri eksi olan on üç il de dahil edilmifltir. Kanun kapsam na giren illerde 01.04.2005 7

tarihinden önce yukar daki f krada belirtilen alanlarda faaliyete geçmifl olan iflletmelere ise, 01.01.2005 tarihinden önce ilgili idareye vermifl olduklar en son ayl k prim ve hizmet belgesinde bildirdikleri iflçi say lar n, 01.04.2005 tarihinden itibaren fiilen ve sürekli olarak; hayvanc l k (su ürünleri yetifltiricili i ve tavukçuluk dahil), serac l k, sertifikal tohumculuk ve so uk hava deposu yat r mlar nda en az yüzde 20 oran nda art rmalar ve çal flt r lan toplam iflçi say s n asgari on kifliye ulaflt rmalar ; imalât sanayi, madencilik, turizm konaklama tesisi, e itim veya sa l k alanlar nda ise en az yüzde 20 oran nda art rmalar ve çal flt r lan toplam iflçi say s n da asgari otuz kifliye ulaflt rmalar koflulu getirilmifltir. 5084 say l Kanunla yat r mlara sa lanan enerji deste i ile ilgili üçüncü de ifliklik te, 2006 y l Aral k ay nda 5568 say l Kanunla yap lm fl ve destek ve teflviklerden yararlanma süresi, yine 31.12.2008 tarihinin afl l p afl lmad na bak lmaks z n, 31.12.2007 tarihine kadar tamamlanacak yat r mlar için befl y l, 31.12.2008 tarihine kadar tamamlananlar için dört y l ve 31.12.2009 tarihine kadar tamamlananlar için üç y l olarak yeniden belirlenmifltir. Uygulama ile ilgili son de ifliklik de 04.04.2007 tarihli Resmi Gazete de yay mlanan 5615 say l Kanunla yap lm flt r. Bu Kanunun 24 üncü maddesi hükümleri ile, 5084 say l Kanunun enerji deste i uygulamas ile ilgili 6 nc maddesinin bir ve iki numaral f kralar birlefltirilmifl ve metin afla daki flekli alm flt r. 31.12.2008 tarihine kadar uygulanmak üzere 2 nci maddenin (a) bendi kapsam ndaki illerde, 1.4.2005 tarihinden itibaren faaliyete geçen ve asgarî on iflçi çal flt ran iflletmeler ile 1.4.2005 tarihinden önce faaliyete geçmifl ve asgarî on iflçi çal flt ran iflletmelerden; fiilen ve sürekli olarak hayvanc l k (su ürünleri yetifltiricili i ve tavukçuluk dahil), organik ve biyoteknolojik tar m, kültür mantar yetifltiricili i ve kompostu, serac l k, sertifikal tohumculuk ve so uk hava deposu ile imalât sanayi, madencilik, turizm konaklama tesisi, e itim veya sa l k alanlar nda faaliyette bulunanlar n elektrik enerjisi giderlerinin yüzde yirmisi Hazinece karfl lan r. Bu orana; 1.4.2005 tarihinden sonra faaliyete geçen iflletmelerde asgarî say dan sonraki her bir iflçi için, 1.4.2005 tarihinden önce faaliyete geçmifl iflletmelerde ise bu tarihten sonra ifle bafllayan ve asgarî iflçi say s ndan sonraki her bir iflçi için 0,5 puan eklenir. Hazinece karfl lanacak oran, organize sanayi veya endüstri bölgelerinde faaliyette bulunan iflletmeler için yüzde elliyi, di er alanlarda faaliyette bulunan iflletmeler için yüzde k rk geçemez. Yine ayn Kanunla 5084 say l Kanuna eklenen Geçici 2 nci madde hükümleri ile, Bozcaada ve Gökçeada da bulunan iflletmeler de yukar da belirtilen koflullarla, 04.04.2012 tarihine kadar enerji deste i uygulamas ndan yararlanabileceklerdir. Yeni f kra metninden de görüldü ü gibi, daha önce uygulama kapsam nda bulunan sektörlere göre on ve otuz olarak uygulanan çal flt r lmas gereken asgari iflçi say s, 01.05.2007 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, sektör ayr m yap lmaks z n on olarak yeniden belirlenmifltir. Ayr ca, ayn de ifliklikler kapsam nda, 01.04.2005 tarihinden önce ifle bafllayanlar için getirilen iflçi say s n en az yüzde yirmi oran nda art rma koflulu da, yine 01.05.2007 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere kald r lm flt r. 5615 say l Kanunla yap lan de iflikli in yürürlü e girmesinin ard ndan, art k, belirlenen k rk dokuz ilde, belirlenen sektörlerde yap lan ve yap lacak yat - r mlara, on ve daha fazla say da iflçi çal flt rmalar kofluluyla, 5084 say l Kanunun 6 nc maddesinde belirtilen usul ve esaslara göre enerji deste i verilecektir. Bu teflvikten yararlanma süresi de (k rk dokuz ilde yap lacak yat r mlar için), 2007 y l sonuna kadar tamamlanacak yat r mlar için befl y l, 31.12.2008 tarihine kadar tamamlananlar için dört y l ve 31.12.2009 tarihine kadar tamamlananlar için üç y l olacakt r. Örne in, belirlenen illerden birinde yap lan ve 31.10.2007 tarihinde tamamlanan bir yat r m için 31.10.2012 tarihine kadar enerji deste inden yararlan labilecektir. Bozcaada ve Gökçeada da faaliyet gösteren iflletmeler de enerji deste inden, belirlenen koflullarla 04.04.2012 tarihine kadar yararlanabileceklerdir. II.4 Bedelsiz yat r m yeri tahsisi 5084 say l Kanunla istihdam n art r lmas amac yla yat r mlara sa lanan son avantaj da, bedelsiz yat r m yeri tahsisidir. Kanunun 5 inci maddesinde, Devlet statistik Enstitüsü Baflkanl nca 2001 y l için belirlenen fert bafl na gayri safi yurt içi hâs la tutar, 1500 ABD Dolar veya daha az olan iller ile bu iller d fl nda kalan ve Devlet Planlama Teflkilat Müsteflarl nca 2003 y l için belirlenen sosyo-ekonomik geliflmifllik s ralamas na göre endeks de eri eksi olan illerde ve kalk nmada öncelikli yöreler kapsam ndaki di er yerlerde yap lacak en az on kiflilik istihdam öngören yat r mlara giriflen gerçek veya tüzel kiflilere; Hazineye, katma bütçeli kurulufllara, belediyelere veya il özel idarelerine ait arazi veya arsalar n mülkiyetinin bedelsiz olarak devredilebilmesine olanak sa lanm flt r. stihdam edilecek asgari iflçi say s n n, yat r m n faaliyete geçmesi tarihinden itibaren befl y l süre ile aranaca madde metninde belirtilmifltir. Ayr ca, an lan maddede, devredilen arazi veya arsalar n tapu kayd na; Hazinece, katma bütçeli kurulufllarca, belediyelerce veya il özel idarelerince bedelsiz olarak devir olundu u, devir amaç ve koflullar - na, devir alan gerçek veya tüzel kiflilerin uymak zorunda oldu una dair flerh konulaca, belirlenen koflullara uyulmufl olmas kayd yla, talep üzerine, tapu kayd ndaki flerhin terkin edilece i, devredilen arazi veya arsa üzerindeki toplam yat r m n yar s ndan fazlas n n tamamlanm fl olmas ve yat r mc n n talep etmesi halinde, devredilen arazi veya arsan n rayiç bedelinin tahsil edilerek tapu 8

kay tlar ndaki flerh terkin edilece i, yat r mc n n, bu madde kapsam nda belirlenen flartlara uymad n n veya öngörülen sürede yat r m n tamamlanmad n n tespiti halinde, herhangi bir yarg karar aranmaks z n tafl nmaz, üzerindeki muhdesat ile birlikte Hazine, katma bütçeli kurulufllar, belediyeler veya il özel idareleri ad na kaydolunaca ifade edilmifltir. Bedelsiz yat r m yeri tahsisi uygulamas n n usul ve esaslar, 5084 say l Kanunun 5 inci maddesinde yer alan yetki kullan larak, Bakanlar Kurulunca 02.07.2004 tarihli Resmi Gazete de yay mlanan Organize Sanayi Bölgelerinde Yer Alan Parsellerin Gerçek veya Tüzel Kiflilere Bedelsiz Tahsisine liflkin Yönetmelik ile yat r mc lara duyurulmufltur. Bu Yönetmelikte, özetle, a) Organize Sanayi Bölgeleri Kanununda ve Organize Sanayi Bölgeleri Uygulama Yönetmeli inde belirtilen yat r mlar kapsamak kayd yla, bedelsiz parsel tahsisi isteyen gerçek veya tüzel kiflilerin form dilekçe ve yat r m bilgi formunu doldurup tahsisi talep edilen parselin bulundu u organize sanayi bölgesine baflvurmalar gerekti i, b) lgili organize sanayi bölgesinin yetkili organ n n parsel tahsislerine iliflkin karar n müracaat tarihinden itibaren en geç otuz takvim günü içerisinde verece i, 5084 say l Kanunun yay m tarihinden önce parsel tahsis edilen gerçek veya tüzel kiflilerden, Kanunun yay m tarihinden sonra tahsisleri iptal edilenlere, bu Kanun gere ince yeni tahsis yap lamayaca, c) Ayn parsele birden fazla talep olmas halinde, organize sanayi bölgesi yetkili organlar taraf ndan, gerçek veya tüzel kifliler aras nda öncelik s ras n n tespitinde, yat r m tutar, istihdam, ihracat ve ileri teknoloji gibi faktörlerin dikkate al naca, d) 5084 say l Kanunun 2 nci maddesinin (b) bendi kapsam ndaki illerde bulunan ve Sanayi ve Ticaret Bakanl kredisi kullanan organize sanayi bölgesinin mülkiyetinde bulunan ve tahsis edilmemifl parsellerin, organize sanayi bölgesi yetkili organlar n n karar almalar halinde, gerçek veya tüzel kiflilere; bedeli Sanayi ve Ticaret Bakanl taraf ndan organize sanayi bölgesine verilen kredilerden mahsup edilmek üzere, bedelsiz olarak tahsis edilece i, 5084 say l Kanunun yay m tarihinden önce bedelli olarak tahsis edilmifl parseller için ödemeler durdurulaca, e) altyap inflaat n n durumuna göre ilgili organize sanayi bölgesi yetkili organlar taraf ndan yap lacak duyuru tarihinden itibaren yap ruhsat al narak yat r m n iki y l içinde üretime geçirilmesi ve üç y l süre ile istihdam n on kiflinin alt na düflürülmemesinin zorunlu oldu u, istihdam n fiili, sürekli ve üretime katk sa lay c olmas gerekti i, vurgulanm flt r. Yukar da özetlenen koflullarla 2004 y l Mart ay nda bafllayan bedelsiz yat r m yeri tahsisi uygulamas nda ilk de ifliklik 2004 y l Temmuz ay nda 5228 say l Kanunla yap lm flt r. Bu Kanunla, üzerinde henüz faaliyete geçmemifl yat r m bulunan arazi veya arsalar n da bedelsiz olarak tahsisine imkan sa lan rken, tahsis edilen arsa veya arazi üzerindeki kamuya ait bina ve müfltemilat n devir tarihindeki bedelinin de (arsa pay hariç), devir tarihini izleyen ikinci y l n sonundan bafllayarak iki y l içinde alt flar ayl k dönemler itibar yla eflit taksitler halinde ödenebilmesi mümkün k l nm flt r. Belirlenen illerde yap lacak yat r mlara bedelsiz arsa veya arazi tahsisine iliflkin uygulamada yap lan ikinci de ifliklik May s 2005 ay nda kabul edilen 5350 say l Kanunla gerçeklefltirilmifltir. Bu Kanunla da, 01.04.2005 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, tahsis için aranan asgari on kiflilik istihdam öngörme koflulu, asgari otuz kiflilik istihdam öngörme olarak yeniden belirlenirken; Orman Kanunu na tabi alanlar hariç olmak üzere, Devletin hüküm ve tasarrufu alt nda bulunmas nedeniyle mülkiyeti devredilemeyen tafl nmazlar üzerinde de bedelsiz kullanma izni verilebilmesi mümkün hale getirilmifltir. Bu de iflikli in yap lmas ndan önce tahsisi yap lan arsa ve arazilerle ilgili ifllemlerin de ifliklikten önceki hükümlere göre yürütülmesi de yine ayn Kanunla hüküm alt na al nm flt r. Yine bu de ifliklikler kapsam nda, bedelsiz yat r m yeri tahsisinden yararlanacak iller aras na Devlet Planlama Teflkilat Müsteflarl nca 2003 y l için belirlenen sosyo-ekonomik geliflmifllik s ralamas na göre endeks de eri eksi olan on üç il de dahil edilmifltir. Yat r mlara bedelsiz arsa veya arazi tahsisine iliflkin uygulamas nda bir di er de ifliklik te Temmuz 2006 ay nda kabul edilen 5538 say l Kanunla yap lm fl ve Kanunun 5 inci maddesinin ikinci f kras ndan sonra gelmek üzere eklenen f kra hükümleri ile bedelsiz tahsis edilen arsa ve araziler üzerinde, tahsisin yap lmas ndan itibaren bir y l içinde yat r ma bafllan lmamas halinde, bu arsa ve araziler üzerindeki tahsisin, Maliye Bakanl nca re sen kald r lmas hükme ba lanm flt r. Yat r mc lara 5084 say l Kanun hükümlerine göre bedelsiz yat r m yeri tahsisi uygulamas ile ilgili son de ifliklik te, 04.04.2007 tarihli Resmi Gazete de yay mlanan 5615 say l Kanunla yap lm flt r. An lan Kanunun 24 üncü maddesi ile 01.05.2007 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yap lan bu de ifliklikler ile birlikte yat r mlara bedelsiz arsa ve arazi devrinden vazgeçilmekte, yine belirlenen yerlerde (Bozcaada ve Gökçeada, Yüksek Planlama Kurulu nun 01 May s 1995 tarih ve 95/15 say l karar ile Kalk nmada Öncelikli Yöreler kapsam na al nm fl oldu undan, bedelsiz yat r m yeri tahsisi uygulamas ndan 2004 y l ndan bu yanan yararlanmaktad r) yap lacak yat r mlara ancak bu kez on kiflilik istihdam yaratma koflulu ile Hazineye, özel bütçeli kurulufllara, il özel idarelerine veya belediyelere ait arazi veya arsalar üzerinde k rk dokuz y l süreli ba ms z ve sürekli nite- 9

likli bedelsiz irtifak hakk tesis edilmesi benimsenmektedir. rtifak hakk tesis edilecek arsa ve araziler üzerindeki kamuya ait ve ihtiyaç d fl bina ve müfltemilat ile üzerinde henüz faaliyete geçmemifl yat r m bulunan arazi veya arsalar da yine bu uygulama kapsam nda de erlendirilebilecektir. Orman Kanununa tâbi alanlar hariç olmak üzere, Devletin hüküm ve tasarrufu alt nda bulunmas nedeniyle irtifak hakk tesis edilemeyen tafl nmazlar üzerinde ise k rk dokuz y l süreli bedelsiz kullanma izni verilebilecektir. Bu de ifliklikler kapsam nda, bedelsiz irtifak hakk veya kullanma iznine konu tafl nmazlar n üzerinde gerçeklefltirilecek yat r m n toplam tutar n n, bu tafl nmazlar n maliki idarelerce takdir edilecek rayiç de erinin üç kat ndan az olamayaca da hükme ba lanmaktad r. Yine 5615 say l Kanunla yap lan de iflikliklerle, kalk nmada öncelikli yörelerdeki di er illerde yap lacak yat r mlara bedelsiz yat r m yeri tahsisine iliflkin olarak 5084 say l Kanunun 5 inci maddesinin 31.12.2006 tarihinde yürürlükte olan hükümlerinin uygulanmas kararlaflt r lm flt r. Yat r mc taraf ndan, mücbir sebepler hariç öngörülen sürede yat r m n en az yüzde ellisinin gerçeklefltirilmesine ra men yat r m n tamamlanmamas veya öngörülen istihdam say s na yüzde onu aflan oranda uyulmamas halinde ise bedelsiz olarak tesis edilmifl irtifak hakk veya verilen kullanma izni, bedelliye dönüfltürülecek, bu durumda y ll k irtifak hakk veya kullanma izni bedeli, yat r m n carî y l proje maliyet bedelinin binde befli olarak hesaplanacakt r. 5615 say l Kanunla yap lan de iflikliklerin May s 2007 ay bafl nda yürürlü e girmesinin ard ndan, art k, belirlenen k rk dokuz il ile birlikte kalk nmada öncelikli yörelerde bulunan illerde asgari on kiflilik istihdam öngören yat r mlara, Hazineye, özel bütçeli kurulufllara, il özel idarelerine veya belediyelere ait arazi veya arsalar üzerinde k rk dokuz y l süreli ba ms z ve sürekli nitelikli bedelsiz irtifak hakk tesis edilebilecek, Orman Kanununa tâbi alanlar hariç olmak üzere, Devletin hüküm ve tasarrufu alt nda bulunmas nedeniyle irtifak hakk tesis edilemeyen tafl nmazlar üzerinde ise k rk dokuz y l süreli bedelsiz kullanma izni verilebilecektir. 5615 say l Kanunla yap lan önemli bir di er de ifliklik te, yat r m n öngörülen sürede tamamlanamamas n n sonuçlar ile ilgilidir. Daha aç k ifade ile, yat r mc taraf ndan, mücbir sebepler hariç öngörülen sürede yat r m n en az yüzde ellisinin tamamlanmad n n veya tafl nmaz n üzerine yat r ma bafllama tarihinden itibaren bir y l içinde herhangi bir yat r m yap lmad n n ya da iflletmeye geçtikten sonra faaliyetin sona erdirildi inin tespiti, irtifak hakk ve kullanma izni sözleflmesinin a r flekilde ihlali say lacak ve bu durumda herhangi bir yarg karar aranmaks z n irtifak hakk veya kullanma izni iptal edilerek tafl nmaz üzerindeki muhdesat, zemin maliki idareye intikal ettirilecektir. Bu durumda ilgili idarenin talebi üzerine irtifak hakk tapu idarelerince re sen terkin edilecek ve yat r mc dan tafl nmaz n carî y l proje maliyet bedelinin yüzde biri oran nda tazminat tahsil edilecektir. 10

KOB LER N BANKALARA VE D ER MAL KURUMLARA OLAN BORÇLARININ YEN DEN YAPILANDIRILMASINDA SON AfiAMAYA GEL ND I. G R fi Emre EMEK Hat rlanaca üzere, bundan 4-5 y l önce, stanbul Yaklafl m olarak da bilinen 4743 Say l Mali Sektöre Olan Borçlar n Yeniden Yap land r lmas ve Baz Kanunlarda De ifliklik Yap lmas Hakk nda Kanun ile gerçeklefltirilen finansal yeniden yap land rma program çerçevesinde, 2000 ve 2001 y llar nda yaflanan ekonomik krizler nedeniyle finansman s k nt s içine girmifl olan ve borçlar n ödemekte güçlük çeken firmalara destek olmak amac yla çeflitli düzenlemeler yap lm flt. stanbul Yaklafl m ile Türkiye de faaliyette bulunan bankalar ve di er mali kurumlar ile kredi iliflkisi içinde bulunup finansal darbo az yaflayan kurumlar n, borçlar n n vadelerinin uzat lmas, kredilerinin yenilenmesi, ilave yeni kredi verilmesi, anapara ve/veya faiz indirilmesi ve faizden vazgeçilmesi gibi önlemlerle söz konusu kurumlar n mali kesime olan geri ödeme yükümlülüklerini yerine getirebilmelerine ve katma de er yaratmaya devam etmelerine imkan verilmesinin sa lanmas amaçlanm flt. Bu kapsamda, 221 i büyük ölçekli olmak üzere toplam 322 firman n 6 Milyar Dolar aflan tutarda borcu yeniden yap land r lm flt. Ancak uygulamadan genel itibar yla büyük ölçekli firmalar yararlanm fl, küçük ve orta büyüklükteki iflletmelerin (KOB ) finansal yeniden yap land rma program ndan istenilen ölçüde faydalanamad görülmüfltü. stanbul Yaklafl m ndan yararlanamayan küçük ve orta boy iflletmelerin mali sektöre olan borçlar n n da yeniden yap land r lmas na iliflkin talepler, nihayet 2006 y l nda Hükümetten bir karfl l k gördü ve konuyla ilgili olarak haz rlanan tasar tasla uzunca bir süre konunun taraflar n n görüfllerine sunuldu ve tart fl ld. Son flekli verilerek tasar olarak TBMM ye sunulan metin, 27.12.2006 tarihinde TBMM Genel Kurulu nda 5569 Say l Küçük ve Orta Büyüklükteki flletmelerin Mali Sektöre Olan Borçlar n n Yeniden Yap land r lmas Hakk nda Kanun olarak kabul edildi. 30.12.2006 tarihli Resmi Gazete de yay mlanarak yürürlü e giren Kanun, uygulaman n üç aflamal olarak gerçeklefltirilmesini hükme ba l yor. Kanunla, Türkiye de faaliyette bulunan bankalar ve di er malî kurumlardan (finansal kiralama flirketleri, faktoring flirketleri, tüketici finansman flirketleri ve varl k yönetim flirketleri ile Kredi Garanti Fonu flletme ve Araflt rma A.fi.) ald klar kredileri geri ödemekte s k nt çeken küçük ve orta büyüklükteki iflletmelerin al nacak tedbirlerle, malî kesime olan geri ödeme yükümlülüklerini yerine getirebilmelerinin ve istihdama katk - da bulunmaya devam etmelerinin sa lanmas amaçlan yor. Söz konusu uygulaman n kapsam ve iflleyifli bu yaz m z n konusunu oluflturuyor. II. UYGULAMAYA L fik N ESASLAR II.1 Uygulaman n kapsam Uygulama küçük ve orta büyüklükteki iflletmeleri kapsamaktad r. Kanunda KOB ler, Bakanlar Kurulu nca 18 Kas m 2005 tarihinde Resmi Gazete de yay mlanan Küçük ve Orta Büyüklükteki flletmelerin Tan m, Nitelikleri ve S n fland r lmas Hakk nda Yönetmelik te yer alan tan mdan hareketle iki yüz elli kifliden az y ll k çal flan istihdam eden veya y ll k net sat fl has lat ya da bilanço aktif toplam yirmi befl milyon Yeni Türk Liras n aflmayan iflletmeler olarak tan mlanm flt r. Bu koflullardan herhangi birine uyan iflletme KOB tan m na girmektedir. Belirtilen bu koflullar, donuk veya flüpheli alacaklar hesab na intikal etmifl kredi borçlar n n ilk aç l fl tarihi ile 31/10/2006 tarihi aras ndaki dönem için aranacakt r. 5569 say l Kanun ile Küçük ve Orta Büyüklükteki flletmelerin banka ve di er mali kurulufllara olan borçlar n n yeniden yap land r lmas ve yeni ödeme planlar na ba lanmas, ayr ca elektrik, do algaz, telefon veya su kullan m ndan kaynaklanan borçlar ile vergi daireleri ile sosyal güvenlik kurumlar na olan ve 6183 say l Amme Alacaklar n n Tahsil Usulü Hakk nda Kanun hükümlerine göre takip edilen borçlar n n da yeniden yap - land r lmas hedeflenmektedir. Bu aç dan bak ld zaman söz konusu Kanun un kapsam, stanbul Yaklafl m olarak bilinen 4743 say l Kanun dan daha genifl olmaktad r. Hayata geçirilen uygulama banka ve di er mali kurulufllara ve kamu kesimine olan borçlar n aff niteli inde olmay p, yeniden yap land r larak daha uygun vadelerle ödenmesini içermektedir. Kapsam ile ilgili olarak yap lan bir di er belirleme de yeniden yap land rmaya konu edilecek borçlar n 31.10.2006 tarihi itibar yla Türkiye de faaliyette bulunan bankalar ve di er mali kurumlar nezdinde donuk veya flüpheli alacaklar hesab na intikal ettirilmifl olmas fleklindedir. Uygulama kapsam hakk nda söyleyebilece imiz di er bir husus ise daha önce stanbul Yaklafl m olarak bilinen ve 4743 Say l Mali Sektöre Olan Borçlar n Yeniden Yap land r lmas ve Baz Kanunlarda De ifliklik Yap lmas Hakk nda Kanun hükümlerinden yararlanm fl olan kurumlar n düzenleme kapsam d fl nda b rak lm fl olmas d r. Yeniden yap land r lacak veya yeni bir itfa plan na ba lanacak alacaklar n kapsam, borçlular n nitelikleri, asgari tutar ve flartlar ve alacakl lar ile borçlular aras nda ayr ayr imzalanacak finansal yeniden yap land rma sözleflmelerinin asgari unsurlar, Finansal Yeniden Yap land rma Çerçeve Anlaflmalar ile belirlenecektir. Finansal yeniden yap land rma kapsam na al nacak borçlu KOB lerin borçlar n n yeniden yap land r lmas sonucunda geri ödeme yapabilece i ve ekonomiye bir katma de er yaratabilece ine kanaat getirilmesi gerekmektedir. Zira Kanun un genel gerekçesine bakt m z zaman finansal darbo azda olup, borçlar n n yeniden yap land r lmas halinde yaflamas mümkün olan ve katma de er yaratma kabiliyetine sahip iflletmelerden 11

VERG DE GÜNDEM bahsedildi i görülmektedir. Bu tespitin yap lmas na iliflkin esas ve usuller de Çerçeve Anlaflmalar nda gösterilmifltir. II.2 Kamuya olan borçlar n yeniden yap land r lmas Anadolu Yaklafl m nda, stanbul Yaklafl m uygulamas ndan farkl olarak, uygulama kapsam na giren iflletmelerin kamuya olan borçlar n n yeniden yap land r lmas na da f rsat tan nm flt r. Buna göre, Finansal Yeniden Yap - land rma Çerçeve Anlaflmalar hükümleri kapsam nda düzenlenecek finansal yeniden yap land rma sözleflmelerini imzalam fl KOB lerin, 31.10.2006 tarihine kadar vadesi geldi i halde ödenmemifl bulunan elektrik, do algaz, telefon veya su kullan m ndan kaynaklanan borçlar ile Maliye Bakanl na ba l vergi daireleri ile sosyal güvenlik kurumlar na olan ve 21.07.1953 tarihli ve 6183 say l Amme Alacaklar n n Tahsil Usulü Hakk nda Kanun veya tabi olduklar mevzuat hükümlerine göre takip edilen borçlar, ilgililerin sözleflme tarihinden itibaren iki ay içinde baflvurmalar halinde, teminat aranmaks z n kanuni faiz oran (halen y ll k % 9) uygulanmak suretiyle yirmi dört aya kadar tecil edilebilecektir. KOB ler, bankalar ve di er mali kurumlarla imzalad klar yeniden yap land rma sözleflmesinin bir örne ini sözleflme tarihinden itibaren iki ay içinde, ilgili kamu kurumuna ibraz etmek suretiyle borçlar n n kanuni faiz oran ile tecilini talep edebileceklerdir. Mevcut tecil faizi oran n n ayl k % 2 oldu u göz önüne al nacak olursa, uygulaman n KOB lere sa layaca avantaj daha iyi anlafl labilecektir. Bu kapsamdaki borçlar nedeniyle daha önce uygulanm fl hacizler, yap lan ödemelere paralel olarak kald r lacakt r. Görüldü ü üzere Anadolu Yaklafl m nda, KOB lerin borçlar n n yeniden yap land r lmas kapsam nda, sadece özel kesimde faaliyet gösteren finans kurumlara olan borçlar n yeniden düzenlenmesi ile s n rl kal nmam fl, ayn zamanda kamuya olan borçlar n da yeniden yap land r lmas na gidilmifltir. Ancak, kredi borcu bulunmayan veya bu borçlar n yeniden yap land rmayan KOB lerin kamuya olan borçlar n taksitlendirebilmeleri mümkün bulunmamaktad r. Di er bir ifadeyle bu iflletmelerin elektrik, su, do algaz, telefon, vergi ve sigorta primi borçlar n n taksitlendirilebilmesi, onlar n bankalara olan kredi borçlar n n yeniden yap land r lm fl olmas na ba l d r. II.3 Yeniden yap land rma araçlar Kanunun, yaz m z n Girifl bölümünde belirtti imiz amaçlar n n gerçeklefltirilmesi afla da belirtilen araçlar n kullan lmas suretiyle gerçeklefltirilecektir. a) kredi borçlar n n vadelerinin uzat lmas, b) iflletmelerin kredilerini yenilenmesi, c) flletmelere ilave yeni kredi verilmesi, ç) Anapara ve/veya asli faiz ve/veya temerrüt faizi veya kâr paylar n indirmek veya bunlardan vazgeçilmesi, d) Anapara, faiz veya kâr pay alacaklar n n; k smen veya tamamen ifltirake çevrilmesi (Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankas, Türkiye Halk Bankas Anonim fiirketi ve Türkiye Emlak Bankas Anonim fiirketi Hakk nda Kanuna tâbi bankalar ile yönetimi ve denetimi Tasarruf Mevduat Sigorta Fonuna devredilen bankalara olan borçlar hariç), aynî, nakdî ya da tahsil flart na ba l bir bedel karfl l devir veya temlik edilmesi, borçlu ya da üçüncü kiflilere ait aynî de erler karfl l - nda k smen veya tamamen tasfiye edilmesi, e) Di er bankalarla birlikte hareket ederek protokoller yap lmas, II.4 Uygulamaya sa lanan vergi avantajlar Kanunla, Finansal Yeniden Yap land rma Çerçeve Anlaflmalar hükümleri kapsam nda düzenlenecek finansal yeniden yap land rma sözleflmeleri ve bu sözleflmeler kapsam nda yap lacak ifllemlerle ilgili olarak çeflitli vergi avantajlar n n sa lanmas hükme ba lanm flt r. Buna göre; Finansal Yeniden Yap land rma Çerçeve Anlaflmalar hükümleri kapsam nda düzenlenecek finansal yeniden yap - land rma sözleflmeleri ve bu sözleflmeler kapsam nda yap lacak ifllemlerle ilgili olarak düzenlenen ka tlar damga vergisi ve harçlardan istisna tutulmufltur. Finans kurulufllar taraf ndan bu kapsamda yap lacak tahsilatlar banka ve sigorta muameleleri vergisinden ve çerçeve anlaflmas ve düzenlenen sözleflmeler kapsam nda kulland r lan krediler kaynak kullan m destekleme fonundan istisna edilmifltir. Söz konusu istisnalar, alacakl olan bankalar ve di er mali kurumlar n çerçeve anlaflmas ve düzenlenen sözleflmeler uyar nca sahip olduklar varl klar elden ç kard klar hallerde de uygulanacakt r. Ayr ca istisna uygulamas, sözleflme hükümlerinin borçlu KOB ler taraf ndan yerine getirilememesi veya getirilmemesi hallerinde alaca n hukuki yollardan tahsili aflamalar nda ödenmesi gereken vergi, resim ve harçlar aç s ndan da geçerli olacakt r. Finans kurulufllar taraf ndan daha önce karfl l k ayr lm fl olan k s mlar hariç olmak üzere, sözleflme hükümleri uyar nca tahsilinden vazgeçilen alacak tutarlar Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre alacakl için de ersiz alacak, borçlu için ise vazgeçilen alacak olarak dikkate al nacakt r. KOB ler taraf ndan al nm fl olan teflvik belgeleri ile ilgili yap lan düzenlemeye göre ise, finansal yeniden yap land rma sözleflmelerine göre borçlar yeniden yap land r lan ve yeni bir itfa plan na ba lanan borçlu KOB ler taraf ndan al nm fl olan teflvik belgelerinin süreleri ile ihracat taahhüt süreleri, sözleflmeler ile belirlenen süreler kadar uzat lm fl say lacakt r. III. UYGULAMANIN filey fi Kanun un uygulanmas ile ilgili düzenlemeleri yapmaya Bankac l k Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) yetkili k l nm flt r. Yap lacak düzenlemelerin ve finansal yeniden yap land rman n hayata geçirilebilmesi için üç aflaman n tamamlanmas gerekmektedir. Bunlardan birincisi BDDK taraf ndan 5569 say l Kanun un uygulamas na iliflkin genel flartlar içeren yönetmeli in haz rlanmas d r. kinci aflamada Türkiye Bankalar Birli i (TBB) ve Türkiye Kat l m Bankalar Birli i (TKBB) taraf ndan, Finansal Yeniden Yap - land rma Çerçeve Anlaflmalar n n haz rlanmas ve banka ve di er mali 12

kurumlar taraf ndan imzalanarak BDDK n n onay na sunulmas yer almaktad r. Üçüncü ve son aflamada ise, BDDK n n onay n takip eden iki y l içerisinde, Çerçeve Anlaflmalar do rultusunda, bankalar ve di er mali sektör flirketleri ile borçlu KOB ler aras nda borçlar n yeniden yap land r lmas n içeren, Finansal Yeniden Yap land rma Sözleflmeleri nin imzalanmas söz konusudur. Finansal Yeniden Yap land rma Çerçeve Anlaflmalar n n onaylanmas, kabulü ve uygulanmas na iliflkin genel flartlar belirleyecek yönetmeli in, BDDK taraf ndan 5569 say l Kanun un yürürlü e girmesinden itibaren bir ay içerisinde haz rlanmas öngörülmüfl, BDDK taraf ndan bu süre içinde haz rlanan yönetmelik de 31.01.2007 tarihinde Resmi Gazete de yay mlanarak yürürlü e konulmufltur. Söz konusu yönetmelikte, kredilerin yeniden yap land r lmas n n usul ve esaslar n n, yönetmeli e uygun olarak, Türkiye Bankalar Birli i ve/veya Türkiye Kat l m Bankalar Birli i taraf ndan haz rlanacak ve alacakl kurulufllar n yetkili temsilcilerince imzalanacak Finansal Yeniden Yap land rma Çerçeve Anlaflmalar nca belirlenece i düzenlenmifltir. Yönetmelikte belirtilen hükümlere göre, TBB ve TKBB taraf ndan ilgili derneklerin de görüflleri al narak haz rlanan ve 20 Mart-02 Nisan 2007 tarihleri aras nda bankalar ile di er mali kurumlar n yetkili temsilcilerince imzalanan Çerçeve Anlaflmas, 04.04. 2007 tarihinde BDDK taraf ndan da onaylanm flt r. Çerçeve Anlaflmas na alacakl bankalar ve di er mali kurumlar taraf ndan imza konulmas, 03.06. 2007 tarihine kadar da mümkün olabilecektir. TBB ve TKBB taraf ndan haz rlanan Çerçeve Anlaflmas na, 02.04.2007 tarihine kadar, 12 banka, 3 kat l m bankas ve 7 banka d fl mali kurulufl imza koymufltur. Yukar da belirtildi i gibi, uygulamaya kat lmak isteyen di er banka ve mali kurumlar için bu 03.06.2007 tarihine kadar mümkün olabilecektir. Finansal yeniden yap land rma program ndan yararlanmak isteyen iflletmelere uygulanacak süreç ve düzenlenebilecek yap land rma sözleflmesi türü; Bakanlar Kurulu nca kararlaflt r lan 19.10.2005 tarih ve 9617 say l Küçük ve Orta Büyüklükteki flletmelerin Tan m Nitelikleri ve S n fland r lmas Hakk ndaki Yönetmelik hükümleri de dikkate al narak ölçek büyüklü ü ve mali borç büyüklüklerine göre Mikro ve Küçük iflletmeler ve Orta Büyüklükteki flletmeler olmak üzere ikiye ayr lacakt r. Baflvuru tarihi itibariyle Mikro ve Küçük flletmeler ile mali kesime olan toplam borçlar n n güncel tutar 750.000 YTL nin alt nda olup Orta Büyüklükteki flletme olarak s n fland r lan iflletmelere, konsorsiyum taraf ndan uygun görülmek kayd yla sadece Standart Sözleflme düzenlenecektir. Standart Sözleflme sürecine al nabilecek iflletmeler; en büyük alacakl olan bankaya, alacakl lar aras nda banka olmamas halinde en büyük alacakl olan di er mali kuruma, Çerçeve Anlaflmas ekinde belirtilen formata uygun bir Baflvuru ve Taahhüt Mektubu nu sürecin gerektirdi i di er belge ve bilgileri ekleyerek baflvuruda bulunacaklard r. Kendisine baflvuru yap lan lider bankan n, bu baflvuruyu, di er alacakl banka ve kurulufllara bildirdi i tarih itibariyle süreç bafllayacakt r. Lider banka, gerek duyulmas halinde bankac l k tekni i ve teamüllerinin gerektirdi i di er tüm belge ve bilgileri sa lad ktan sonra bunlar de erlendirerek ilgili iflletmenin Çerçeve Anlaflmas n n amaç ve konusu ile önerilen yeniden yap land rma pro ram na uygun oldu u kan s na varmas halinde, Çerçeve Anlaflmas nda belirtilen asgari koflul ve içeri i tafl yan Çerçeve Anlaflmas ekindeki Standart Sözleflme tasla n haz rlayacak ve ilgili konsorsiyum üyelerine gönderecektir. Standart sözleflme sürecinde, lider bankan n di er alacakl larla mevcut ve al nacak teminatlar, alacak tutar, oluflturulacak ödeme plan, borç tespitinde uygulanan faiz oran ve yap land rma süresince uygulanacak faiz oran vb. konularda görüfl farkl l yoksa konsorsiyumun fiilen toplanmas na gerek kalmadan konsorsiyum üyeleri aras ndaki iletiflim, elektronik posta ya da faks yolu ile sa lanacak; Taslak Standart Sözleflme üzerinde yap lan görüflmelerde karar süreçlerinin gerektirdi i yeterlilik ve koflullar ile konsorsiyum üyelerinin olumlu görüflleri sa land ktan sonra sözleflme metni, taraflar n imzas na aç lacak ve bu süreç azami (30) günde tamamlanacakt r. Baflvuru tarihi itibar yla mikro va küçük iflletme olarak s n fland r lan ve toplam borçlar n n güncel tutar 750.000 YTL ve üzerinde olan iflletmelere ise, talepleri üzerine Standart D fl Sözleflme düzenlenebilecektir. IV. SONUÇ Bankac l k Düzenleme ve Denetleme Kurulu nun yapm fl oldu u aç klamada, söz konusu Kanun kapsam nda, gönüllülük esas na dayal uygulamalar n hukuki altyap s oluflturulurken, Bankac l k Düzenleme ve Denetleme Kurumu taraf ndan gerek bankalar n ve di er mali kurulufllar n gerekse de KOB lerin haklar n n korunmas na özen gösterildi i, hukuki sürecin en k sa zamanda tamamlanarak uygulamaya geçilmesini teminen titiz ve özverili çal flmalarda bulunuldu u belirtilmifltir. Yap lan düzenleme ile 70 bine yak n KOB nin 1,8 Milyar YTL ye yak n borcu için uygulamadan faydalanaca öngörülmektedir. KOB lerin ülke ekonomisinin gelifliminde çok önemli bir yere sahip olduklar gerçe inden yola ç karak, yarat lacak katma de er göz önüne al nd takdirde, firmalara, faaliyetlerini verimli bir flekilde sürdürebilecekleri bir ortam n sa lanmas, di er iflletmelere de ifl ortam yarat lmas, bunlar n sonucu olarak da istihdam n ve üretimde kapasite kullan m n n art r lmas neticesinde uygulaman n ülke ekonomisine katk s n n büyük olaca aç kt r. 13

VERG DE GÜNDEM Dünya dan Vergi Haberleri Aras UYGUR Kamerun: Parlamento Yeni Uluslararas Vergi Mevzuat n Görüflüyor Kamerun Maliye Bakan Peter Kwame, Kamerun parlamentosuna yak nda uluslararas sonuçlar ile birlikte birkaç vergi yasa tasar s sunulaca n aç klad. Bu yasalardan dördünün içeri i vergi, yurtd fl tax transparent flirketlere yap - lan yat r mlar, birleflmelerin vergilendirilmesi ve çifte vergilendirmeyi önleme anlaflmalar. Haziranda sunulacak beflinci yasa tasar s ise Hisse, Devir ve Sermaye Kazançlar ile ilgili. Kamerunlu yat r mc lar piyasa fiyatlar üzerinden vergilendirmeye tabiler ve yabanc yat r m araçlar n n genelde Kamerun vergileri aç s ndan fleffaf olmas gerekti inden, yap lan yat r m mevcut varl klara do rudan yat r m olarak kabul edilmektedir. Do ru bir vergi beyannamesi haz rlamak için Kamerunlu yat r mc lar n her varl k için, yat r m araçlar ndan elde edilmesi her zaman kolayca mümkün olmayan, bilgilere ihtiyac vard r. Bu s n rlama hükümet taraf ndan da kabul edilmifltir; ortaya ç kan yasa tasar s vergi muafiyeti tan nan flirketlere yat r m yapan yat r mc lar n mevcut varl klara baflvurmalar ndansa vergiden muaf araçlar üzerindeki piyasa fiyatlar ilkesini uygulamalar na izin verecektir. Bu öneri çerçevesinde, piyasa fiyatlar ilkesine tabi oldu u söylenen vergilendirilebilir gelir, yat r m arac n n de erindeki farkl l kla söz konusu y l boyunca da t lan yat r m kazanc n n toplam na eflit olacakt r. Vergi Anlaflmalar yasa tasar s ise Hong Kong ve H rvatistan ile yap lacak olan vergi anlaflmalar n içeriyor. Hisseler, Devir ve Sermaye Kazançlar kas m ay nda sunulmas beklenen vergi yasa tasar s n n ayr nt lar ise henüz kamuya aç klanmad. Ancak düzenlemelerin gerçek kiflilerin vergilendirilmesi ile ilgili olaca bekleniyor. fiili: Vergi Paneli, Geçici Vergi ndirimine Son Verilmelisinde Israr Ediyor fiili Hükümeti Vergi Komisyonu, ekonomileri güç kazand ve daha fazla gereksinimleri olmad gerekçesiyle 31 Mart 2007 tarihinden itibaren, kurumlar vergisinde geçici olarak uygulanan indirimlerin kald r lmas yönünde karar ald. Vergi Komisyonunun karar na göre; fiili ekonomisinin sürdürülebilir iyileflmesinden dolay daha fazla vergi indirimine gerek kalmam flt r. Ayr ca halen haz rlanmakta olan 2007 y l na iliflkin vergi reform paketi yak nda aç klanacakt r. Komisyon Baflkan, bilgi teknolojisinin tavsiyesi ve Ar-Ge deki vergi indirimini kapsayacak flekilde; paketin belirgin k staslar içermesinin beklendi ini belirtti. Komisyon Baflkan na göre, fiili ekonomisindeki mevcut iyileflme de hesaba kat ld nda, devletin firmalara vergi indirimi yoluyla daha fazla destek vermesine gerek bulunmamaktad r. Vergi indirimleri; flirketlere bilgisayar, yaz l m ve di er ekipmanlar n n al fl fiyatlar n n yüzde 10 unu ve Ar-Ge harcamalar n n yüzde 2 sini vergiden mahsup etmelerine izin vermekteydi. Vergi ndirimi nin kald r lmas Maliye Bakanl nca da desteklenmekle beraber; Ekonomi, Sanayi ve Ticaret Bakanl ve fiili Ticaret Birli i, vergi indiriminin devam etmesi gere ini savunuyor. fiili iktidar partisi taraf ndan düzenlenen vergi panelinde, Kurumlar Vergisi ndirimlerinin geriye çekilmesi ve yeniden gözden geçirilmesi; ancak tamamen sona ermesine de izin verilmemesi gerekti i aç kland. Bununla birlikte vergi paneli, yak n bir tarihte, 2008 mali y l için Gelir Vergisi ndirimini, tamamen yürürlükten kald rmay önerecek. Portekiz: Hükümet Kurumlar ve Gelir Vergisi Kanunlar n Tan tt 7 Mart ta yay mlanan iki kanun hükmünde kararname, Portekiz kurumlar ve gelir vergisi kanunlar ile vergi indirimi kanununa belirgin de ifliklikler getiriyor. 2008 bütçesi haz rl klar nda sinyalleri verilen yeni kanunlar 1 Haziran 2007 da yürürlü e girecek. 32/2007 Say l Kanun Hükmünde Kararname uzun dönem vergiden kaç nma tekni i olan temettü sömürüsünü ele alacak. Ortaklar n n, tam veya dar mükellef olmas na bak lmaks z n yap lacak temettü ödemeleri üzerinden hesaplanacak stopaj oran % 20 olacak. Hâlihaz rda, tam mükellef ortaklar için uygulanan temettü stopaj oran % 15 iken; dar mükelleflerde stopaj oran % 25 e ç kmaktad r. Ayr ca hisse senetleri, temettüler elde edildi inde en az bir y l süreyle elde tutulmad ysa ve minimum elde tutma dönemi da t mdan sonra yerine getirilmediyse, elde edilen temettülerden tam veya k smi kurumlar vergisi istisnas ndan faydalanan tam mükellefler temettülerin brüt tutar üzerinden yüzde 20 vergiye tabi olacaklar. Portekiz yasalar dâhilinde oluflturulan yabanc kaynakl temettü elde eden yat r m fonlar önceki oran olan yüzde 25 ten afla çekilen yüzde 20 den vergilendirilecekler. 32/2007 Say l Kanun Hükmünde Kararname, dar mükellef kurumlar n devlet borçlanma senetlerinden elde ettikleri faiz gelirlerine uygulanan istisnay, çevrilgen bonolar da dâhil olmak üzere, tüm borçlanma senetlerinin mülkiyetinden ve tasarrufundan sa lad klar faiz gelirleri ve sermaye kazançlar n kapsayacak flekilde geniflletiyor. Bununla birlikte bir y ldan k sa bir vade için ihraç edilen özel sektör menkul k ymetleri (ticari senetler) yasa kapsam nda yer alm yor. Yeni rejim gelirden faydalanan kiflinin dar mükellef statüsünü tasdik 14

edecek prosedürler ile birlikte, örne in dar mükellef statüsü do ru flekilde tespit edilmezse haks z stopaj için ödeme talep edecek prosedürler de içeriyor. Bahreyn: Vergi Aff Önerisi Bahreyn Maliye Bakan, vergi aff uygulamak üzere yeni bir önerge sundu. Bahreyn Maliye Bakan Ali el - bin- Tar k yapt aç klamada, yolsuzlukla mücadele ve gölge ekonomi kapsam nda yeni bir kararnameyi imzalayaca n söyledi. Buna göre, vergi muafiyeti olan mükellefler, flirket baflkanlar, beyana iliflkin cezai sorumlulu u olanlar ve vergiden kaç nanlara dair flimdiden vergi aff önerisi ne iliflkin birkaç tane taslak parlamentoya ulaflt. Bu öneriye, parasal varl klar yurtd fl nda bulunan ve mal beyan na bu varl klar dâhil etmeyen mukim mükellefler de dâhil edilmesi söz konusu olabilecek. Daha önce vergiye tabi beyan edilmemifl geliri olanlar, zorunlu yükümlülüklerini yerine getirmemifl mükellefler, vergi aff ndan sonra yükümlülük korkusu olmadan beyanda bulunabileceklerdir. Vergi aff için gerekli koflullar gelirin ve mal varl n n bir seferlik beyan n ve kat l mc vergi mükellefleri üzerindeki vergi kontrollerinin yasaklanmas n içeriyor. ABD: ABD, Transfer Fiyatland rmas n n Belgelendirmesine liflkin Olarak Kanun Tasla Öneriyor Amerika Birleflik Devletleri Mali fller Bakanl taraf ndan 15 Mart ta önerilen kanun tasla, Amerikan firmalar n n yurtd fl operasyonlar ndaki raporlama yükünü kolaylaflt rma amac tafl yan transfer fiyatland rmas ile ilgili. Yap lan aç klamalara göre; ilgili firmalar n karfl laflt ivazl ve tutars z belgelendirme yükümlülü ü, ABD nin üye ülkelerin ilgili kanun tasla n uygulayabilmesi ile vergisel zorluklar önemli ölçüde azalacak. Teklifin özü, grup içi ifllemleri olan firmalar n iki farkl flekilde yapt klar transfer fiyatland rma dokümantasyonunu bölümlemektir. Birinci uygulama flirket ana sözleflmesi olarak adland r l r. Ana sözleflmeler, firman n genel bilgilerini, aktivitelerini, yurt d fl ifllemlerini ve transfer fiyatland rma politikas n içeren belgelerdir ve firmalar aras ifllemler tüm üye ülkelerce elde edilebilir. kinci grup belgeler ise; üye ülkelerde vuku bulan ifllemlerin beyanlar n, sözleflme dönemlerini ve firmalar n transfer fiyatland rma metodlar n kapsamaktad r. Bu grup belgeleri sadece ilgili oldu u ülkede bulundurulacak ve di er ülkelerle paylafl lmayacakt r. Komisyon, yasa tasar s yaklafl m n n; ABD nin pratikte yüzleflti i transfer fiyatland rmas ile ilgili problemlere pragmatik ve yasal olmayan çözümleri belirlemek için ABD Transfer Fiyatland rmas Forumu misyonuna uygun oldu unu söyledi. H rvatistan: Maliye Bakan Vergi Reformunu Destekliyor H rvatistan Maliye Bakan Michael Kovacs, H rvatistan n Bat Avrupa ekonomilerine ayak uydurabilmesi için hem kurumlardan hem de bireylerden tek oranl vergi al nmas n n uygun olaca n söyledi ve hükümetin bu konudaki çal flmalar n destekledi ini belirtti. Kovacs kamuoyu deste i içinde bir kampanya bafllat lmas halinde seve seve kampanyaya kat laca n hatta halka durumun daha iyi anlat labilmesi için ülkeyi dolaflabilece ini söyledi. Hükümetin 2007 y l içerisinde meclis onay na sunmas beklenen yasa tasar s na göre bireylerden ve kurumlardan tek bir vergi oran olan %15 verginin al nmas bekleniyor. Tek vergi oran n n vergi sistemini daha basit hale getirece i ve vergi toplanmas n kolaylaflt raca gibi gelirlerini de artt raca kabul ediliyor. Yeni düzenleme ile Avrupa Birli i standartlar na uyulmas n n hedeflendi i ve Avro ya geçiflin daha rahat ve sanc s z olmas için yeni vergi reformu paketlerinin de kap da oldu u uzmanlarca belirtiliyor. Kamboçya: Kamboçya Hükümeti Kurumlar Vergisi Oran n n Azalt lmas na Karar Verdi Kamboçya hükümeti 2 fiubat tarihli Bakanlar Kurulu toplant s nda 2008 Ocak ay itibariyle kurumlar vergisi oran n n düflürülerek, Kamboçya firmalar n n daha düflük vergi oranlar na tabi olan ülkelerin firmalar ile rekabet edilebilirliklerini art rmay hedefliyor. Maliye Bakan Kimbu Solwu yapt aç klamada planlar n n halen %45 olan kurumlar vergisi oran n n %35 e düflürülmesi oldu unu belirtti. Oranlar n düflmesi ile azalmas beklenen vergi gelirlerinin ise vergi mükellef taban artt r larak önüne geçilmesi hedefleniyor. Özellikle Pol-Pot rejimi ve onun yaratt kötü hat ralar ile yaflamaya al flan Kamboçya için Güneydo u Asya n n bir çok ülkesinden ekonomik ve teknolojik olarak geri planda kalmak hükümeti harekete geçmeye zorlad. Uzmanlardan al nan bilgilere göre bu gibi vergi indirimlerinin devam edece i ve vergisel teflviklerinde Kamboçyal firmalar için ekonomik zorluklar n afl lmas nda bir nebze olsun rahatl k sa layaca kaydedildi. Cezayir: Kurumlar Vergisi Oran Düflürüldü Cezayir hükümeti 1 Nisan 2007 den geçerli olmak üzere kurumlar vergisi oran n %35 ten %28 e indirdi. Yeni kanun ile ayr ca vergi dilimleri de 7 den 5 e düflürüldü. Yine hali haz rda %0,5 kurumlar vergisi ödeyen devlet ve kamu kurum ve kurulufllar da %28 kurumlar vergisi oran na tabi olacak. Burada ki amac n özel sektörün geliflmesini teflvik oldu u ekonomi uzmanlar nca belirtilirken önümüzdeki günlerde bu sürecin devam etmesini beklediklerini belirttiler. Yine yeni kanun ile Cezayir Mali K ymetler Borsas kurularak 2007 y l nda etkin hale getirilmesi düflünülmektedir. Cezayir Mali K ymetler Borsas na tabi olan ve halka aç kl k oranlar %50 yi aflan 15

VERG DE GÜNDEM özel firmalar %14 oran nda kurumlar vergisine tabi olup vergilendirebilir gelirin %4 ile %10 aras nda ki yerel vergilerden muaf olacaklard r. Özellikle son dönemde terör olaylar ile yeniden kar flan ülke gündemini halk n huzurunu ve ekonomik yap s n daha güçlü bir hale getirmek için Cezayir bir yap lanma içine girdi. Arap dünyas n n ve Afrika k tas n n bu önemli ve büyük ülkesinin gösterece i ekonomik performans herkes taraf ndan merakla takip ediliyor. OECD: OECD nin Yat r m Yap lacak Yerler çin Vergilendirmenin Rolü Hakk ndaki Çal flmas OECD 31 Mart tarihinde, vergi politikalar n n ülkelerde ki do rudan yabanc politikalar nas l etkiledi ini araflt ran bir çal flma yay mlad. Çal flman n sonuçlar na göre, kurumlar vergisinin oran n n yüksekli i do rudan yabanc sermayeyi etkilemekle birlikte, do rudan yabanc sermayeyi etkileyen birçok etkenden sadece birisi olarak belirlendi. 489 no.lu OECD Ekonomi Bölümü Çal flmas na göre, do rudan yabanc yat r mlar s n r politikalar ve ifl dünyas n etkileyen emek, sermaye ve ürün piyasalar da önemli ölçüde belirliyor. Çal flma, özellikle 1990 l y llarda, 28 ülkede çift tarafl do rudan yabanc yat r m kararlar üzerinde vergilendirmenin rolünü inceliyor. OECD nin geçen y llarda gerçeklefltirmifl oldu u ve verginin do rudan ya da dolayl olmas ile geliflmifllik aras nda kurulan korelâsyonda ses getirmiflti. Bu araflt rmaya göre daha geliflmifl ülkeler de do rudan vergi dolayl vergiden daha yüksek bir getiri sa larken daha az geliflmifl ülkelerde dolayl verginin daha çok getiri sa lad saptanm flt. Yine ayn araflt rmada yabanc yat r mc lar n vergiler daha kesin olsa da do rudan vergileri daha iyi iflleyen ekonomilerin daha güvenilir ve istikrarl bulundu. 16

English Translation AMENDMENTS AND ARRANGEMENTS MADE IN THE LAW NO. 5084 ON THE ENCOURAGEMENT OF INVESTMENTS AND EMPLOYMENT WITH THE LAW NO. 5615 Welfare of the people is the ultimate aim of the financial policies as well as all other public policies. For a person capable of work, the sine qua non of the welfare is to have a job providing with an amount of income sufficient to supply himself and his family. Although it is so important both for individuals and our social life, many people cannot find an appropriate job for various reasons, which triggers other problems we experience intensively in daily life. Today, in addition to many other reasons, the primary reason of the unemployment is the gravity of burdens such as tax and insurance premium over the employment. The fact that the wage bargaining is performed over net amounts in general causes the investors to incur the entire burden; which naturally deters the investors from making investments for certain reasons such as high interest rates and economic instability or channel them towards technology-intense investments rather than labor-intense investments. Due to such investment choices on the one hand and rapid population growth on the other, the majority of the country population capable of work cannot find jobs although they want. Although there have been made many arrangements for the solution of the issue, today we cannot say that these have solved the problem and even mitigated the issue. The latest arrangement made on this issue is The Law on the Encouragement of the Investments and Employment and Amendment of Certain Laws No.5084 which is passed in the Turkish Parliament at the beginning of the year 2004. With this Law, it is adopted that in the investments to be made as from 01.10.2003 in thirty six provinces whose gross domestic product per capita specified by the State Institute of Statistics for the year 2001 is equal to or below USD 1500, the collection of the entire or 80% of the income tax withholding calculated over the wages of the employees is relinquished until the end of 2008; the entire or 80% of the employer s contribution calculated over the same wages shall be met by the Treasury until the end of 2008. Furthermore, with the same Law it is foreseen that a portion of the energy expenses of the enterprises operating in certain sectors shall be met by the Treasury and free of charge investment place shall be allocated to the new investments. Since investment incentive allowance application has been terminated as from 2006, the supports and incentives provided to the investments with the Law No. 5084 have become much more important. However, although it has been only three years since the application commenced, various amendments have been made in the Law No.5084 with four different laws until today. Through the first amendment made with the Law No. 5228 in 2004, the scope of lands and plots to be allocated for the investments was expanded and the utilization period from the supports and incentives for the investments to be completed until a certain date was extended. With the amendments made with the Law No. 5350 in 2005, the condition of employing or foreseeing the employment of persons at the specified number was introduced in order to benefit from supports and incentives; among the provinces where the encouragement would be valid were also included 13 provinces with negative index value according to the list of socio-economic development determined by the State Planning Organization for the year 2003, to take effect as from 01.04.2005. With the amendments made through the Law No.5568 at the end of 2006, the completion date of the investments to benefit from supports and incentives has been extended until the end of the year 2009 and the investments to be completed in 2007, 2008 and 2009 have been allowed to benefit from the encouragements and advantages beginning from the completion date for five, four and three years respectively. The latest arrangement concerning the application has been made with the Law No. 5615 promulgated in the Official Gazette dated April 04, 2007. Through Temporary Article 2 inserted in the Law No.5084 with this Law, it is stipulated that the enterprises on Imbros and Tenedos shall benefit from income tax withholding encouragement, employer s contribution and energy support for five years until April 4, 20012 on condition that the specified conditions are met; right of easement application is introduced instead of the allocation of free investment place for investments for forty nine years. The condition hiring minimum thirty employees to be entitled to benefit from income tax withholding and employer s contribution encouragements has been changed to hiring minimum ten employees with the same Law. In this Article, the amendments made in the conditions for benefiting from the supports and incentives provided with the Law No.5084 are summarized and current situation in application is explained. II.1 Income Tax Withholding Incentive In Article 3 of the Law No.5084 under the title of Income tax withholding incentive, the income tax withholding to be provided to the investments made before or after 01.10.2003 in the provinces (in thirty six provinces whose gross domestic product per capita specified by the State Institute of Statistics for the year 2001 is equal to or below USD 1500) under the scope has been explained. As it is clear, in the beginning of the application, an obligatory number of hiring employees at a minimum number is not mentioned for the investments commenced as from 01.10.2003 to benefit from income tax withholding incentive. Lawmaker has imposed the condition of hiring new employees solely for the investors having commenced operation before 01.10.2004 in addition to the number of employees the investments declare on their four months insurance premium payables. To render it more clearly, Lawmaker has allowed the taxpayers commencing work after the specified date to benefit from the income tax withholding incentive pro rata the employment they create while for the taxpayers having commenced the work before the specified date, in proportion to the additional employment. First amendment in the application of income tax withholding beginning in March 2004 under the above-mentioned conditions was made with the Law No. 5228 passed in the Turkish Parliament in July 2004. With this Law, the period for benefiting from the income tax withholding incentive determined as 31.12.2008 in the original version was 17

VERG DE GÜNDEM resettled as five years beginning from the date of completion for the investments completed until 31.07.2006 without regarding whether or not the date of 31.12.2008 is exceeded. Second amendment in the application of the Law No.5084 was made in May 2005 with the Law No.5350. One of the first amendments introduced with the Law No.5350 was rearrangement of the commencement date which was 01.10.2003, as 01.04.2005 for the investments to benefit from the income tax withholding incentive. With this amendment, it has been stipulated that for the work places established in organized industrial zones and industry zones, the entire income tax and for other work places in other places, eighty percent of the income tax calculated over the fees of a) the employees whom income and corporate taxpayers starting to work as of 01.04.2005 employ in their work places on condition that they employ at least thirty employees, b) the employees in two fold of the number of employees that the income and corporate taxpayers starting to work before 01.04.2005 increase or increase over the current employees provided these numbers don t exceed total number of employees in these work places in the event that they increase by at least twenty percent the number of employees in the recent monthly premium and service documents they file to the relevant administration before 01.01.2005 and total number of the employees employed reaches minimum thirty persons. be written off from the tax accruing over withholding return to be filed. Under the scope of these amendments, thirteen provinces with negative index value according to the list of socio-economic development determined by the State Planning Organization for the year 2003 have been included among the provinces to benefit from the income tax withholding incentive. The latest amendment made under this scope is the introduction of the condition of increasing the number of employees at least at the rate of 20% and achieving at least thirty employees through this increase for those commencing before the specified date (01.04.2004). In application, these three amendments made with this Law No.5350 took effect on 01.04.2005. Three amendments relating to the income tax withholding incentive provided for the investments through the Law No.5084, were made with the Law No.5568 in December 2006 and the period for benefiting from the supports and initiatives was resettled as five years for the investments to be completed until 31.12.2007, four years for those completed until 31.12.2008 and three years for those completed until 31.12.2009, without regarding whether or not the date of 31.12.2008 is exceeded. The latest amendment concerning income tax withholding incentive application was made with the Law No.5615 promulgated in the Official Gazette dated 04.04.2007. Through the amendments made with the Law, the application has been simplified and the Imbros and Tenedos provinces have been included among those to benefit from the income tax withholding incentive pursuant to Temporary Article 2 inserted in the Law No.5084. with Article 24 of the Law at issue, the condition of hiring minimum thirty employees in order to benefit from the income tax withholding incentive is changed as hiring minimum ten employees while the condition of increasing the number of employees declared on the latest monthly premium and service documents filed to the relevant administration before 01.01.2005, at least at the rate of 20% and achieving the total number of at least thirty employees through this increase for the income and corporate taxpayers having commenced work before 01.04.2005 was relinquished as from 01.05.2007. Lawmaker, with the latest amendment to take effect as from 01.05.2007, allowed income and corporate taxpayers having commenced work before 01.04.2005 to benefit from the income tax withholding incentive providing hiring minimum ten employees. II.2 Incentive relating to employee s contribution As one of the supports and initiatives granted with the Law No. 5084, for the work places established in organized industrial zones or industry zones, entire amount and for other work places established in other places, 80% of the insurance premium employers contribution calculated over the wages of the hired employees are met by the Treasury. In this application, the Lawmaker took basis the date of 01.01.2003 and it has been stipulated that for the work places established in organized industrial zones or industry zones, entire amount and for other work places established in other places, 80% of the insurance premium employers shares calculated over the earnings basis for premium for the employees whom income and corporate taxpayers going into operation as of 01.10.2003 employ in these work places and whom income and corporate taxpayers having gone into operation before this date employ in these work places in addition to the number of the employees they declare in their insurance premium payrolls for last four months that they have filed to the relevant administration before this date be met by the Treasury. As it is clear from the explanations above, in the beginning of the application, there was not any condition of a minimum number of employees to be hired in order to benefit from the employer s contribution incentive for the investors commencing to operate as from 01.03.2003. Lawmaker introduced the condition of hiring new employees for the investors commencing to operate as from 01.03.2003 in addition to the number of the employees shown on the insurance premium payrolls for the last four months, without determining a minimum number. On the other hand, there is an upper limit in the employer s contribution incentive, as in the income tax withholding incentive. This limit has been defined as the employer s contribution calculated according to the lower limit of the income determined in line with Article 78 of the Law No.506. In other words, that the premium amount to be met by the Treasury in this manner shall not exceed the employer s contribution amount calculated according to the lower limit of the earnings determined pursuant to Article 78 of the Social Security Code and 80% of this amount calculated according to the lower limit of the earnings determined pursuant to Article 78 of the Code No.506 for the work places in the other places, without regarding the wage of the employee benefiting from the insurance premium incentive. First amendment in the application of employer s contribution incentive commencing in March 2004 under the abovementioned conditions has been made with the Law No.5228 in July 2004. Through this Law, the period end to benefit from the employer s contribution incentive determined as 31.12.2008 in first version of the Law has been restated as 5 years as from the date of completion for the investments until 31.07.2006 without taking into consideration whether or not these exceed the date of 31.12.2008. Second amendment was made in the provisions of the Law No.5084 concerning employer s contribution incentive was made 18

with the Law No.5350 in May 2005. To put it more explicitly, Article 4 of the Law No.5084 regarding the issue was changed with its title with the Law at issue and the commencement date specified as 01.10.2003 previously for the investments to benefit from the employer s contribution incentive was restated as 01.04.2005. Through this amendment, it has been stipulated that for the work places established in organized industrial zones and industry zones, the entire income tax and for other work places in other places, eighty percent of the income tax calculated over the fees of a) the employees whom income and corporate taxpayers starting to work as of 01.04.2005 employ in their work places on condition that they employ at least thirty employees, b) the employees in two fold of the number of employees that the income and corporate taxpayers starting to work before 01.04.2005 increase or increase over the current employees provided these numbers don t exceed total number of employees in these work places in the event that they increase by at least twenty percent the number of employees in the recent monthly premium and service documents they file to the relevant administration before 01.01.2005 and total number of the employees employed reaches minimum thirty persons. be written off from the tax accruing over withholding return to be filed. All amendments made in the application of employer s contribution incentive took effect on 01.04.2005. The third amendment regarding employer s contribution incentive granted for the investments with the Law No.5084 was made with the Law No.5568 in December 2006 and the period for benefiting from the employer s contribution incentive was resettled as five years for the investments to be completed until 31.12.2007, four years for those completed until 31.12.2008 and three years for those completed until 31.12.2009, without regarding whether or not the date of 31.12.2008 is exceeded. The last amendment concerning the issue was made with the Law No. 5615 promulgated in the Official Gazette dated 04.04.2007. In line with Article 24 of the Law, the condition hiring minimum thirty employees to be entitled to benefit from employer s contribution incentive was changed to hiring minimum ten employees with to take effect as from 01.05.2007 while the condition of increasing the number of employees declared on the latest monthly premium and service documents filed to the relevant administration before 01.01.2005, at least at the rate of 20% and achieving the total number of at least thirty employees through this increase for the income and corporate taxpayers having commenced work before 01.04.2005 was relinquished as from 01.05.2007. Lawmaker, with the latest amendment to take effect as from 01.05.2007, allowed income and corporate taxpayers having commenced work before 01.04.2005 to benefit from the employer s contribution incentive providing hiring minimum ten employees. Through Temporary Article 2 inserted in the Law No.5084 with this Law, it is stipulated that the enterprises in the districts Imbros and Tenedos of Canakkale shall benefit from employer s contribution incentive until 04.04.2012. II.3 Energy Support Another important supports and incentives provided for the investments to be conducted in certain provinces with the Law No. 5084 is energy support. With Article 6 of the Law No. 5084, it has been stipulated that 20% of electrical energy expenses of the enterprises operating in manufacturing industry, mining, animal husbandry (including aquaculture and poultry), greenhouse production, cooling warehouse, tourism, education and health sectors and employing minimum ten employees actually and continually as from 01.10.2003 in the provinces under scope be incurred by the Treasury. Pursuant to the same article, for each additional employment above ten, support rate shall increase 0.5 point; the rate to be incurred by the Treasury shall not exceed 50% for the enterprises organized industrial zones or industry zones and 40% for the enterprises established in other places. In Article 7 of the same Law including various provisions concerning the application it is stated that the energy expenses met by the Treasury shall be taken into consideration as income in the determination of the income or corporate tax base in the period when the refund is made. First amendment in the application of energy support commencing in March 2004 under the above-mentioned conditions has been made with the Law No.5228 in July 2004. Through this Law, the period end to benefit from the energy support determined as 31.12.2008 in first version of the Law has been restated as 5 years as from the date of completion for the investments until 31.07.2006 without taking into consideration whether or not these exceed the date of 31.12.2008. Second amendment was made in the provisions of the Law No.5084 concerning employer s contribution incentive was made with the Law No.5350 in May 2005. With the Law at issue, the commencement date specified as 01.10.2003 previously for the investments to benefit from the energy support was restated as 01.04.2005. It has been stipulated that 20% of electrical energy expenses of the enterprises which operate as from 01.04.2005 actually and permanently in animal husbandry (including aquaculture and poultry), greenhouse production, licensed seeding, cooling warehouse and employ minimum ten employees and the enterprises which operate manufacturing industry, mining, tourism, education and health sectors and employ minimum thirty employees be incurred by the Treasury. Under the scope of these amendments, thirteen provinces with negative index value according to the list of socio-economic development determined by the State Planning Organization for the year 2003 have been included among the provinces to benefit from the energy support. The third amendment regarding energy support granted for the investments with the Law No.5084 was made with the Law No.5568 in December 2006 and the period for benefiting from the energy support was resettled as five years for the investments to be completed until 31.12.2007, four years for those completed until 31.12.2008 and three years for those completed until 31.12.2009, without regarding whether or not the date of 31.12.2008 is exceeded. The last amendment concerning the application was made with the Law No. 5615 promulgated in the Official Gazette dated 04.04.2007. According to the provisions of Article 24 of the Law, first and second paragraphs of Article 6 of the Law No.5084 concerning the energy support were united. Through Temporary Article 2 inserted in the Law No.5084 with this Law, it is stipulated that the enterprises in the districts Imbros and Tenedos of Canakkale shall benefit from employer s contribution incentive until 04.04.2012. As it is clear from the paragraph, the minimum number of employees applied as ten and thirty depending on the sectors under the scope of the previous application has been redefined as ten without regarding sectors to be in effect as from 01.05.2007. Furthermore, within the context of the same changes, the condition of increasing the number of employees at least at the rate of 20% introduced for those commencing to work before 01.04.2005 have been terminated as from 01.05.2007. 19

VERG DE GÜNDEM II.4 Allocation of the free of charge investment place The last aid presented to the investors with the Law No. 5084 is the allocation of free investment place. In Article 5 of the Law it has been stipulated that ownership of lands and plots of Treasury, institutions with annexed budget, municipalities or special provincial administrations shall be transferred to the real and legal persons engaged in the investments provisioning employment of at least ten persons in the provinces whose national domestic product amount determined per capita for 2001 by the State Institute of Statistics is USD 1500 or less and the provinces under the scope of priority development regions and which has negative index value according to the list of socioeconomic development determined by the State Planning Organization for the year 2003. First amendment in the application of free investment place allocation commencing in March 2004 under the above-mentioned conditions has been made with the Law No.5228 in July 2004. With this Law, free allocation of the lands or plots over which there are investment which are not yet gone under operation has been granted; and the value of the premises (excluding the share of land) belonging to the public and located over the allocated lands or plots and may be paid by equal installments as of periods of six months beginning from the end of the second year following the date of transfer. Second amendment was made in the provisions of the Law No.5084 concerning free investment place allocation to the investments in specified provinces was made with the Law No.5350 in May 2005. With the Law at issue, and the condition of employing at least ten persons has been restated as thirty persons to benefit from the support at issue to be enforced as from 01.04.2005; furthermore it has been adopted that free of charge utilization from the immovable which cannot be transferred since these are bound by and at the disposal of the Government excluding those subject to Forest Law will be authorized. With the amendment made in Article 2 of the Law No. 5084, thirteen provinces index value of which is negative according to the classification of socio-economic development determined for 2003 by the Undersecretariat of State Planning Organization have been included in the provinces to benefit from the allocation of free of charge investment place. The last amendment concerning the application was made with the Law No. 5615 promulgated in the Official Gazette dated 04.04.2007. According to the provisions of Article 24 of the Law, free allocation of the lands and plots have been terminated to take effect as from 01.05.2007 and providing that ten persons are employed, the investments to be made in the specified places shall be provided with the right of easement which is independent and permanent for forty nine years over the lands and plots possessed by the Treasury, institutions with annexed budget, municipalities or special provincial administrations TERMINAL STAGE IN RESTRUCTURING THE DEBTS OF SMES TO BANKS AND OTHER F NANCIAL INSTITUTIONS As known, four or five years ago, various arrangements were introduced within the framework of the financial restructuring program realized through Law on Restructuring of the Debts to Financial Sector and Amending Certain Laws No.4347, known as Istanbul Approach, with a view to support the firms which are suffering heavy financial hardships due to the economic crisis in 2000 and 2001 and experiencing difficulties in paying loans. It is aimed with the Istanbul Approach it has been maintained that the enterprises which are engaged in a loan transaction with banks and other financial institutions operating in Turkey; however have been experiencing heavy financial difficulties can meet their obligations of repayment to the financial sector through restructuring of debts. However, large-scale firms have benefited from the application in general and it has been observed that the small and medium scale enterprises (SME) could not benefit from the financial restructuring program sufficiently, contrary to the expectations. Upon the requests concerning the restructuring of the debts of small and medium scale enterprises to the financial sector, Law on Restructuring of the Debts of Small and Medium Scale Enterprises to the Financial Sector No.5569 was passed in the General Assembly of Turkish Parliament on 27.12.2006 and promulgated in the Official Gazette dated 30.12.2007. With the Law, it is aimed to ensure that small and medium scale enterprises which experience difficulty in paying the loans they have obtained from banks and other financial institutions operating in Turkey, meet their obligations of repayment to the financial sector and continue in producing added value, under the scope of certain measures to be taken. This article covers the scope and procedure of the application. The application involves small and medium scale enterprises. SMEs are defined as enterprises which hire less than two hundred and fifty employees annually or whose annual net sales revenue or balance sheet assets total do not exceed twenty million New Turkish Lira. The enterprises meeting any of these conditions are included under the definition of SME. These conditions will be sought for the period between the opening date of the loans transferred to the frozen or doubtful receivables accounts and 31.10.2006. With the Law No.5569, it is aimed to restructure the debts of SMEs to banks and other financial institutions and form new payment plans; to restructure the loans emerging from the use of electricity, natural gas, telephone or water and the loans to tax offices and social security institutions and followed in accordance with the provisions of the Law on the Collection Procedure of the Public Receivables Legislation No.6183. The loans to be subjected to restructuring are required to be transferred to frozen or doubtful receivables account by banks and other financial institutions operating in Turkey as of 31.10.2006. furthermore, the corporations which has benefited from the provisions of Law on Restructuring of the Debts to Financial Sector and Amending Certain Laws No.4347, known as Istanbul Approach are excluded from the scope of arrangement. The scope of the receivables to be restructured and bound by a new redemption plan, qualifications of the indebted, minimum amount and conditions of the loans and minimum elements of the financial restructuring agreements to be signed severally between the creditors and the indebted will be specified through the Financial Restructuring Framework Agreements. In Anatolian Approach, it is also allowed that the debts of the enterprises under the scope of application be restructured, unlike Istanbul Approach. Accordingly, the loans emerging from the use of electricity, natural gas, telephone or water although they are due until 31.10.2006 and the loans to tax offices of the Ministry of Finance and social security 20