TÜRKİYE AB İLİŞKİLERİ Doç. Dr. Arif KÖKTAŞ Polis Akademisi 1 Aralık 2008 Denizli 1
AVRUPA TOPLULUKLARINI KURAN ve DEĞİŞİKLİKLER YAPAN ANTLAŞMALAR 18 Nisan 1951 (imza) 23 Temmuz 1952 (yürürlük) 25 Mart 1957 (imza) 1 Ocak 1958 (yürürlük) 28/2/1986 1/7/1987 7/2/1992 1/11/1993 2/10/1997 1/5/1999 26/2/2001 1/2/2003 Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu'nu kuran Paris Antlaşması/ AKÇT (ECSC) Avrupa Ekonomik Topluluğu'nu kuran Roma Antlaşması / AET (EEC) Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu'nu kuran Roma Antlaşması / AAET (EURATOM) Avrupa Tek Senedi Avrupa Birliği (Maastricht) Antlaşması Amsterdam Antlaşması Nice Antlaşması 2
AVRUPA TOPLULUKLARINI KURAN DEVLETLER VE GENİŞLEME SÜRECİ KURUCU DEVLETLER (6 lar) FRANSA BELÇİKA F. ALMANYA HOLLANDA İTALYA LUKSEMBURG 1. Genişleme 1973 İNGİLTERE DANİMARKA İRLANDA 2. Genişleme 1981 YUNANİSTAN 3. Genişleme 1986 İSPANYA PORTEKİZ 4. Genişleme 1995 AVUSTURYA İSVEÇ FİNLANDİYA MACARİSTAN POLONYA ÇEK CUMHURİYETİ 5. Genişleme 1 Mayıs 2004 SLOVAKYA SLOVENYA LETONYA ESTONYA KIBRIS CUMHURİYETİ LİTVANYA MALTA 1 Ocak 2007 BULGARİSTAN ROMANYA 3
ADAY ÜLKELER HIRVATİSTAN TÜRKİYE MAKEDONYA CUMHURİYETİ POTANSİYEL ADAY ÜLKELER ARNAVUTLUK BOSNA-HERSEK KARADAĞ KOSOVA SIRBİSTAN 4
27 üye devlet 495,6 milyon nüfus 188 bölge 23 resmi dil Doğu sınırında, Beyaz Rusya, Rusya, Moldovya ve Ukrayna ile komşu 5
EKONOMİK BÜTÜNLEŞME YÖNTEMLERİ Serbest Ticaret Bölgesi Gümrük k Birliği Ortak Pazar/Tek Pazar Ekonomik Topluluk 6
TOPLULUK ORGANLARI ASLİ ORGANLAR AVRUPA PARLAMENTOSU AVRUPA BAKANLAR KONSEYİ AVRUPA KOMİSYONU AVRUPA TOPLULUKLARI ADALET DİVANI SAYIŞTAY TALİ ORGANLAR EKONOMİK VE SOSYAL KOMİTE BÖLGELER KOMİTESİ AVRUPA MERKEZ BANKASI AVRUPA YATIRIM BANKASI AVRUPA DENETÇİLİĞİ (OMBUDSMAN) AB AJANSLARI 7
TOPLULUK ORGANLARI AB KONSEYİ (Avrupa Zirvesi) Ekonomik ve Sosyal Komite AB Bakanlar Konseyi Sayıştay Bölgeler Komitesi AB Komisyonu Avrupa Parlamentosu Avrupa Toplulukları Adalet Divanı İlk Derece Mahkemesi 8
KOPENHAG KRİTERLERİ 22 Haziran 1993 tarihinde yapılan Kopenhag Zirvesi'nde, Avrupa Konseyi, Avrupa Birliği'nin genişlemesinin Merkezi ve Doğu Avrupa ülkelerini kapsayacağını kabul etmiş ve aynı zamanda adaylık için başvuruda bulunan ülkelerin tam üyeliğe kabul edilmeden önce karşılaması gereken kriterleri de belirtmiştir. Bu kriterler siyasi, ekonomik ve topluluk mevzuatının benimsenmesi olmak üzere üç grupta toplanmıştır. 1. SİYASİ KRİTER: Demokrasi, hukukun üstünlüğü, insan hakları ve azınlıklara saygı gösterilmesini ve korunmasını garanti eden kurumların varlığı, 2. EKONOMİK KRİTER: İşleyen bir pazar ekonomisinin varlığının yanısıra Birlik içindeki piyasa güçleri ve rekabet baskısına karşı koyma kapasitesine sahip olunması 3. TOPLULUK MEVZUATININ BENİMSENMESİ: Siyasi, ekonomik ve parasal birliğin amaçlarına uyma dahil olmak üzere üyelik yükümlülüklerini üstlenme kabiliyetine sahip olunması 9
KOPENHAG KRİTERLERİ SİYASİ KRİTERLER AB ye girmeye aday ülkeler; - istikrarlı ve kurumsallaşmış bir demokrasinin var olması, - hukuk devleti ve hukukun üstünlüğü, - insan haklarına saygı, - azınlıkların korunması gibi dört ana kriter açısından değerlendirmeye alınacaktır. Genel olarak; ülkenin çok partili bir demokratik sistemle yönetiliyor olması, hukukun üstünlüğüne saygı, idam cezasının olmaması, azınlıklara ilişkin herhangi bir ayrımcılığın bulunmaması, ırk ayrımcılığının olmaması, kadınlara karşı her türlü ayrımcılığın yasaklanmış olması, Avrupa Konseyi İnsan Hakları Sözleşmesinin tüm maddeleri ile çekincesiz kabul edilmiş olması, Avrupa Konseyi Çocuk Hakları Sözleşmesinin kabul edilmiş olması gibi özellikler dikkate alınmaktadır. Ancak, bu ilkelerin varlığı tek başına yeterli olmamakta, aynı zamanda kesintisiz uygulanıyor olması gerekmektedir. 10
KOPENHAG KRİTERLERİ EKONOMİK KRİTERLER Ekonomi alanında işlevsel bir piyasa ekonomisinin varlığı kadar, AB içindeki piyasa güçleri ve rekabet baskısı ile başedebilme kapasitesi de aranmaktadır. a. Etkin bir piyasa ekonomisi için; - arz-talep dengesinin piyasa güçlerinin bağımsız bir şekilde karşılıklı etkileşimi ile kurulmuş olması, - ticaret kadar fiyatların da liberal olması, piyasaya giriş (yeni firma açılması) ve çıkış (iflaslar) için engellerin bulunmaması, - mülkiyet haklarını (fikri ve sınai mülkiyet) içeren düzenlemeleri kapsayan yasal bir sistemin olması ve bu yasalar ile düzenlemelerin icra edilebilmesi, - fiyat istikrarını içeren bir ekonomik istikrara ulaşılmış olması ve sürdürülebilir dış dengenin varlığı, - ekonomik politikaların gerekleri hakkında geniş bir fikir birliğinin olması, - mali sektörün, tasarrufları üretim yatırımlarına yönlendirebilecek kadar 11 iyi gelişmiş olması gerekmektedir.
KOPENHAG KRİTERLERİ EKONOMİK KRİTERLER b. AB içinde rekabet edebilme kapasitesinin sağlanması için; - öngörülebilir ve istikrarlı bir ortamda karar alabilen ekonomik kurumların makro ekonomik istikrarının olması ve bununla beraber işlevsel bir piyasa ekonomisinin varlığı, - alt yapı, eğitim ve araştırmayı içeren yeterli miktarda fiziki ve beşeri sermayenin olması, - firmaların teknolojiye uyum sağlama kapasitesinin bulunması gerekmektedir. Bu çerçevede rekabet edebilme derecesinin göstergeleri olarak, birliğe girişten önce birlik ile o ülke arasında belirli bir ticaret ortaklığının olması ve ülke ekonomisinde küçük firmaların oranı sayılmaktadır. 12
KOPENHAG KRİTERLERİ TOPLULUK MÜKTESEBATINA UYUM KRİTERİ a. AB nin siyasi birlik ile ekonomik ve parasal birlik hedeflerini kabul etmek: Birliğin ortak dış politika ve güvenlik politikasına etkin bir katılım için aday ülkelerin buna hazır olması gerekmektedir. Ekonomik ve Parasal Birlik konusunda ise, merkez bankasının bağımsızlığı, ekonomik politikaların koordinasyonu, İstikrar ve Büyüme Paktına katılım, merkez bankasının kamu sektörü açıklarını finanse etmesinin yasaklanması gibi konularda üye ülkelerin aldıkları kararlara katılmak gerekmektedir. b. AB nin aldığı karalara ve uyguladığı yasalara uyum sağlamak: - Gümrük Birliği, malların serbest dolaşımı, sermayenin serbest dolaşımı gibi ortaklık anlaşmaların da belirtilen şartlara uyum sağlaması, - tek pazara geçişi gerektiren Topluluk müktesebatına uyum sağlanması, - Topluluğun tarım, iletişim ve bilgi teknolojileri, çevre, ulaşım, enerji, taşımacılık, tüketici hakları, adalet ve içişleri, işgücü ve sosyal haklar, eğitim ve gençlik, vergilendirme, istatistik, bölgesel politikalar, genel dış ve güvenlik politikası gibi alanlardaki her türlü düzenlemesine uyum 13 sağlanması.
EKONOMİK VE PARASAL BİRLİĞE KATILIM KOŞULLARI MAASTRICHT KRİTERLERİ Kopenhag kriterleri AB ye tam üyelik koşullarının esaslarını belirlemektedir. Maastricht kriterleri ise AB ye üye ülkelerin Ekonomik ve Parasal Birliğe katılabilmesi için gerekli şartları belirlemektedir. 14
MAASTRICHT KRİTERLERİ 1 Kasım 1993'de yürürlüğe giren Avrupa Birliği (Maastricht) Antlaşmasında Ekonomik ve Parasal Birliğin (EPB) aşamaları, bu aşamalarda izlenecek ekonomik ve parasal politikalar ve bu politikaların uygulanması için gerekli kurumsal değişiklikler ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Bu düzenleme çerçevesinde EPB nin son aşamasına geçiş öncesinde, üye ülke ekonomileri arasındaki farklılıkların giderilebilmesini teminen bazı makro büyüklükler açısından yakınlaşma kriterleri tespit edilmiş ve bunlara uyulmaması durumunda uygulanacak yaptırımlar belirlenmiştir. Maastricht kriterleri AB'ye üye ülkelerin ekonomileri arasındaki farklılıkların giderilmesi, parasal birliğin gerçekleştirilmesi doğrultusunda "olmazsa olmaz" 15 kriterlerdir.
MAASTRICHT KRİTERLERİ 1. Toplulukta fiyat istikrarı bakımından en iyi performansa sahip üç ülkenin yıllık enflasyon oranları ortalaması ile bir üye ülkenin enflasyon oranı arasındaki fark 1,5 puanı geçmemeli 2. Üye ülkelerin kamu açıklarının GSYİH lerine oranı %3 ü geçmemeli 3. Üye devletlerin kamu borçlarının GSYİH lerine oranı %60 ı geçmemeli 4. Üye ülkelerde uygulanan uzun vadeli faiz oranları, 12 aylık dönem itibarıyla, fiyat istikrarı bakımından en iyi performansa sahip 3 ülkenin faiz oranını 2 puandan fazla aşmamalı 16
DPT (Türkiye'nin 2007 yılı performans Raporu) Türkiye, 4 ekonomik göstergenin ikisinde hedefi yakalayabildi 1- Enflasyonda % 8,8'i artış oranı ile % 2,8 olan AB standartlarının 3 misli üstüne çıktı. AB'ye üye 27 ülkenin ortalama enflasyon oranı ise % 2,4 düzeyinde gerçekleşti. 2- % 18,3'lük uzun vadeli faiz oranıyla da Türkiye, % 5,3'lük AB kriterinden büyük sapma gösterdi. 3- Türkiye, Maastricht kriterleri bakımından en iyi performansı bütçe açığının gayri safi yurtiçi hasılaya oranıyla yakaladı. Raporda mali disiplinle bütçe açıklarının hızla aşağı çekilmesi sonucunda 2007 sonunda borçlanma ihtiyacının gayri safi yurtiçi hasılaya oranı yüzde -1,2'ye düşürüldüğüne dikkat çekildi. 4- Türkiye'nin toplam borç stokunun GSYH oranı açısından da olumlu bir performans sergilediği belirtildi. 17
AVRUPA BİRLİĞİ NEDİR? Diğerlerinin yerini alacak yeni bir devlet değildir Diğer uluslararası teşkilatlarla karşılaştırılamaz Üye ülkeler bazı yetkilerini Birliğin ortaklaşa çıkarlarını korumak için kurdukları kurumlara devrederler Tüm karar ve eylem tarifleri üye ülkelerin onayladığı temel antlaşma ve kriterlere uygun olarak türetilir 18
Türkiye nin İlk Avrupalılık belgesi : 1856 Paris Anlaşması Avusturya İmparatoru, Fransız İmparatoru, Büyük Britanya ve İrlanda Birleşik Kraliçesi, Prusya Kralı, Sardunya Kralı ve Rusya İmparatoru, Osmanlı Hükümeti nin Avrupa Devleti sayılmasını, Avrupa Devletlerinin bütün haklarından ve Avrupa Devletleri Konseyi nden faydalanmasını kabul ettiklerini duyururlar. Bu hükümdarlardan her biri, Osmanlı Devleti nin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı göstermeyi kabul ederlerken bu saygının devamı konusunda birbirlerine kefil olurlar. Bu kurala aykırı olan her hareket, kendileri tarafından genel çıkarlarla ilgili bir mesele şeklinde görülecektir. (Paris Anlaşması- Madde 7) Böylece, Türkiye Sultan Abdülmecid döneminde Avrupa Devletleri Konseyi ne girmiş olur. (Anlaşma savaşlardan dolayı uygulanamaz.) 19
TÜRKİYE AB İLİŞKİLERİ KRONOLOJİSİ 31 Temmuz 1959 Türkiye, AET'ye ortaklık için başvurdu 11 Eylül 28-30 Eylül 12 Eylül 1 Aralık 9 Aralık AET Bakanlar Konseyi, Ankara ve Atina'nın Ortaklık başvurularını kabul etti Avrupa Toplulukları Komisyonu ile Türkiye arasındaki ilk hazırlık görüşmesi yapıldı Türkiye ile AET'yi Gümrük Birliğine götürecek ve tam üyeliği sağlayacak olan Ortaklık Anlaşması (Ankara Anlaşması) imzalandı I. Mali Protokol imzalandı. 1963 1964 Türkiye-AET Ankara Anlaşması yürürlüğe girdi. Birinci Ortaklık Konseyi toplantısı yapıldı 1968 Katma Protokol görüşmeleri başladı 20
TÜRKİYE AB İLİŞKİLERİ KRONOLOJİSİ 1970 19 Kasım 23 Kasım Ortaklık Konseyi'nde Katma Protokol metni kabul edildi. Katma Protokol Brüksel'de imzalandı. 1973 1 Ocak Katma Protokol yürürlüğe girdi. Birinci gümrük indirimi ve konsolide liberasyon listesi uyumu yapıldı 1976 1 Ocak Türkiye, Katma Protokol'den kaynaklanan yükümlülüğünü yerine getirerek ikinci gümrük indirimi ve konsolide liberasyon listesi uyumunu gerçekleştirdi. 1978 4-11 Ekim Türkiye, Dördüncü Beş Yıllık Plan süresince yükümlülüklerinin dondurulması ve aynı dönem için yaklaşık 8 milyar dolarlık yardım yapılması talebinde bulundu. 21
TÜRKİYE AB İLİŞKİLERİ KRONOLOJİSİ 1981 25 Mart Milli Güvenlik Konseyi, Avrupa Ekonomik Topluluğu'na tam üyelik başvurusu yapmak üzere hazırlıkların başlatılması kararını almıştır. 1982 22 Ocak Avrupa Parlamentosu, Türkiye-AET Anlaşması nın genel seçimler ve demokrasiye dönüşe kadar askıya alınmasını Konsey ve Komisyon dan istemiş, ilişkiler fiilen dondurulmuştur 1986 16 Eylül Türkiye - AET Ortaklık Konseyi toplandı. Böylece 12 Eylül 1980 tarihinden itibaren dondurulmuş bulunan Türkiye-AET ilişkilerinin canlandırılması süreci başladı. 1987 14 Nisan Türkiye, AT'ye, Roma Antlaşması'nın 237 nci, AKÇT Antlaşması'nın 98 nci ve EURATOM Antlaşması'nın 205 nci maddelerine istinaden tam üye olmak üzere müracaat etti. 22
TÜRKİYE AB İLİŞKİLERİ KRONOLOJİSİ 1989 18 Aralık AT Komisyonu, Türkiye'nin tam üyelik başvurusu konusundaki Görüş ünde (Avis), Topluluğun, kendi iç pazarını tamamlayabilme sürecinden önce (1992) yeni bir üyeyi kabul edemeyeceği ve Türkiye'nin katılmadan önce, ekonomik, sosyal ve siyasal alanda gelişmesine ihtiyaç duyulduğu hususlarına yer verdi. 1995 6 Mart Türkiye ile AB arasında Gümrük Birliği'nin gerçekleştirilmesi ile ilgili ve Gümrük Birliği döneminde uygulanacak usul, esas ve süreleri belirleyen 1/95 ve 2/95 sayılı kararlar Ortaklık Konseyi'nin 36 nci dönem toplantısında kabul edildi 1996 1 Ocak Türkiye, AB ile entegrasyonunda 22 yıl süren Geçis Dönemi ni 31 Aralık 1995 tarihinde tamamlayarak, 1.1.1996 tarihi itibariyle, tam üyelik sürecinde Son Dönem e, sanayi ürünlerinde ve işlenmiş tarım ürünlerinde sağlanan Gümrük Birliği ile girmiştir 23
12-13 Aralık TÜRKİYE AB İLİŞKİLERİ KRONOLOJİSİ 1997 Avrupa Birliği'nin Lüksemburg'ta gerçekleştirdiği devlet ve hükümet başkanları zirvesi sonucunda Çek Cumhuriyeti, Slovak Cumhuriyeti, Macaristan, Polonya, Slovenya, Romanya, Bulgaristan, Litvanya, Letonya, Estonya ve Kıbrıs Rum Yönetimi tam üyelik için aday ülkeler olarak belirlenmiştir. 12 Mart 11-12 Aralık Türkiye ise aday ülkeler arasında zikredilmemiş, tam üyeliğe ehil olduğu teyid edilmiştir. 1998 AB üyesi devletler ile tam üyeliğe aday 11 devlet Londra'da Avrupa Konferansı çerçevesinde toplanmıştır. Türkiye'nin kendi seçimi nedeni ile katılmadığı toplantıda, Fransa, Belçika ve İngiltere devlet ve hükümet başkanları; Türkiye'nin, Avrupa'nın geleceğinin bir parçası olduğunu ve bu tür toplantılarda Türkiye'yi de görmek istediklerini vurgulamıştır 1999 Helsinki'de gerçekleştirilen Avrupa Konseyi Zirve Toplantısında Türkiye'ye adaylık statüsü 24
TÜRKİYE AB İLİŞKİLERİ KRONOLOJİSİ 2002 12-13 Aralık Kopenhag Avrupa Konseyi Zirvesi nde Türkiye nin Kopenhag siyasi kriterlerini karşıladığı kararını alması halinde müzakerelerin gecikmeden başlatılacağı belirtildi. Türkiye ye görüşme tarihi verilmesi için süre verildi. Diğer 13 ülke tarih aldı 2004 24 Nisan 17 Aralık Kıbrıs ta referandum yapılmıştır. Kıbrıs Türk halkının yüzde 64.9 u Annan Planını onaylarken Kıbrıs Rum kesiminde ise halkın yüzde 75.83 ü planı reddetti. AB devlet ve hükümet başkanları Zirve toplantısında Türkiye nin siyasi kriterleri yeterli ölçüde yerine getirdiği belirtilmiş ve katılım müzakerelerine 3 Ekim 2005 tarihinde başlanması kararlaştırılmıştır. 25
TÜRKİYE AB İLİŞKİLERİ KRONOLOJİSİ 2005 30 Temmuz Türkiye, AB ile ilişkilerinin hukuki temelini oluşsturan 1963 tarihli Ankara Anlaşması nı, 1 Mayıs 2004 tarihinde AB üyesi olan 10 ülkeyi kapsayacak şekilde genişleten Ek Protokol ü imzaladı. 3 Ekim Lüksemburg da alınan kararla AB, Türkiye ile tam üyelik müzakerelerini başlattı. 20 Ekim Üyelik müzakerelerinin ilk aşamasını oluşturan tarama süreci, bilim ve araştırma alanında düzenlenen tanıtıcı tarama toplantısı ile başladı ve tüm fasıllardaki tarama toplantıları 13 Ekim 2006 tarihinde tamamlandı. 26
12 Haziran 11 Aralık 29 Mart TÜRKİYE AB İLİŞKİLERİ KRONOLOJİSİ 2006 Taraması tamamlanan Bilim ve araştırma faslında fiili müzakereler Lüksemburg da düzenlenen Hükümetlerarası Konferans ta gerçekleşti. Türkiye nin gerekli kriterleri yerine getirdiği belirtildi ve bu fasıl aynı toplantıda kapatıldı AB Genel İşler Konseyi nde bir araya gelen AB üye ülkelerinin Dışişleri Bakanları 8 başlıkta müzakerelerin askıya alınmasını öngören 29 Kasım tarihli Komisyon Tavsiyesini kabul etti. Bu çerçevede, Komisyon Türkiye nin Ek Protokol e ilişkin taahhütlerini yerine getirdiğini doğrulayana kadar, 8 baslığın açılmayacağı ve geçici olarak kapatılamayacağını kararlaştırdı. KKTC ye yönelik izolasyonların kaldırılmasının ise Ocak 2007 de görüşülmesi kararlaştırıldı. 2007 İşletmeler ve Sanayi Politikaları faslında fiili müzakereler açıldı. 26 Haziran İstatistik ve Mali Kontrol fasıllarında fiili müzakereler açıldı 19 Aralık Tüketicinin ve Sağlığın Korunması ve Trans-Avrupa fasıllarının fiili müzakereleri açıldı. 27
Müktesebat Başlıkları 1. Malların Serbest Dolaşımı 2. Kişilerin Serbest Dolaşımı 3. Yerleşme Hakkı ve Hizmet Sunma Serbestisi 4. Sermayenin Serbest Dolaşımı 5. Kamu İhaleleri 6.Şirketler Hukuku 7. Fikri Mülkiyet Hukuku 8. Rekabet Politikası 9. Mali Hizmetler 10. Bilgi Toplumu ve Medya 11. Tarım ve Kırsal Kalkınma 12. Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı Politikası 13. Balıkçılık 14. Ulaştırma Politikası 15. Enerji 16. Vergilendirme 17. Ekonomik ve Parasal Politika 18.İstatistik 19. Sosyal Politika ve İstihdam 20.İşletme ve Sanayi Politikası 21. Trans-Avrupa Ağları 22. Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu 23. Yargı ve Temel Haklar 24. Adalet, Özgürlük ve Güvenlik 25. Bilim ve Araştırma 26. Eğitim ve Kültür 27. Çevre 28. Tüketicinin ve Sağlığının Korunması 29. Gümrük Birliği 30. Dışİlişkiler 31. Dışişleri, Güvenlik ve Savunma Politikası 32. Mali Kontrol 33. Mali ve Bütçesel Hükümler 34. Kurumlar 35. Diğer Konular 28
Müzakere Sürecinde Son Gelişmeler Açılan ve Geçici Olarak Kapatılan Fasıllar Müzakeresi Halihazırda Sürdürülen Fasıllar Açılış Kriteri Belirlenmeyen Fasıllar Açılış Kriteri Belirlenen Fasıllar 25. Bilim ve Araştırma 12 Haziran 2006 Taraması tamamlanan bu fasılda fiili müzakereler Lüksemburg da düzenlenen Hükümetlerarası Konferans ta gerçekleşti. Türkiye nin gerekli kriterleri yerine getirdiği belirtildi ve bu fasıl aynı toplantıda kapatıldı. 20. İşletmeler ve Sanayi Politikası (29 Mart 2007) 18. İstatistik (26 Haziran 2007) 32. Mali Kontrol (26 Haziran 2007) 21.Trans-Avrupa Şebekeleri (19 Aralık 2007) 28. Tüketicinin ve Sağlığın Korunması (19 Aralık 2007) 26. Eğitim ve Kültür 17. Ekonomik ve Parasal Politika 4. Sermayenin Serbest Dolaşımı 5. Kamu Alımları 6. Şirketler Hukuku 7. Fikri Mülkiyet Hukuku 8. Rekabet Politikası 9. Mali Hizmetler 11. Tarım ve Kırsal Kalkınma 16. Vergilendirme 19. Sosyal Politika ve İstihdam 29 29. Gümrük Birliği
AT/AB ye devredilecek yetkiler İç Pazarın işleyebilmesi için gerekli olan rekabet kuralları Para Politikası Ortak Ticaret Politikası Gümrük Birliği Ortak balıkçılık politikası altında yer alan canlı deniz kaynakları AT/AB ile paylaşılacak yetkiler İç Pazar Özgürlük, güvenlik ve adalet alanları (AB nin bu konularda yasama yetkisi yoktur) Tarım ve Balıkçılık (sudaki biyolojik kaynakların korunması dışında) Ulaşım ve Trans-Avrupa ağları Enerji Sosyal politika (ekonomik, sosyal, bölgesel uyumlaşma) Çevre, tüketici korunması ve kamu sağlığına ilişkin 30 ortak güvenlik
Genişlemenin Ekonomik Hedefleri İstikrarlı Birlik Fiyat istikrarı çapası Daimi Bütçe Disiplini Tek Pazarın oluşturulması (döviz kuru riski elimine edilerek) Tek para birimi Euro ile şeffaflık ve rekabet ortamının yaratılarak, istihdam ve büyümenin güçlendirilmesi 31
Türkiye bugün AB ye üye olsa AB nin 1) Nüfusu % 15.6 2) Yüzölçümü % 19.4 3) Milli Geliri % 4.3 artacak 4) Ortalama Geliri ise % 9.8 düşecektir 32
Türkiye nin Üyeliğinden AB nin beklentisi 1. Avrupalı firmaların rekabet gücünü geliştirecek bir süreç 1. Pazar yakınlığı 2. Düşük emek maliyeti 3. Doğal Kaynaklara erişim 2. Dünyanın en büyük tek pazarı olma yolunda bir adım daha atılması 1. Ekonomik büyüme 2. İstihdam 3. Avrupa da yaşam kalitesinde iyileşme sağlanması 1. Çevrenin korunması 2. Suç ve kanun dışı göçe karşı AB politikalarının benimsenmesi 4. AB GSYİH yıllık artışında sürekliliğin sağlanması 5. AB üyelerine yeni iş olanakları yaratılması 33
Türkiye nin AB ye Katkıları (AB nin Kazanımları) Siyasi Boyutu Bölgesinde güçlü Türkiye, istikrar unsuru Avrupa nın siyasi birlik olmasına katkı Güvenlik Boyutu Avrupa güvenliğine destek; AB ortak savunma ve güvenlik boyutunu güçlendirme Orta Doğu ve İslam Konferansı Örgütü ülkeleri ile ilişkide olan Türkiye, AB nin dış politikasına katkı sağlar Türkiye üyelikle, AB standartlarında sınır kontrolü gerçekleştirir, böylece kaçak göç, uyuşturucu, silah kaçakçılığı ile mücadelede destek 34
Türkiye nin AB ye Katkıları (AB nin Kazanımları) Ekonomik Boyutu Türkiye AB için büyük pazar Genç nüfusu ve yetişmiş kalifiye vatandaşları ile insan kaynağı Ekonomik anlamda güçlenecek Türkiye den AB ye göç azalacak Türkiye, Avrasya enerji koridoru üzerindedir Kültürel Boyutu Renkli kültürel değerleri ile Türkiye, kültürel kaynaşmaya önem veren AB ye zenginlik katacak Dünya vatandaşı yaratma fikrini güçlendirecek 35
Türkiye nin Kazanımları Türkiye, Avrupa Birliği ni yöneten ülkeler arasına katılacak; AB karar mekanizmalarında yer alacaktır AB nin ekonomik kriterlerine ulaşacak, mevcut fonlardan yararlanacak, yabancı sermayenin doğrudan akışı bir ölçüde hızlanacaktır Avrupa Birliği ne üyelik, Türkiye deki istikrarı sağlamlaştıracaktır Gelir dağılımı daha adil olacak Bölgesel gelişmişlik farklılıkları azalacak Çevre, eğitim, sağlık ve sosyal güvenlik ile çalışma ilişkileri başta olmak üzere, toplum yaşamının birçok alanında belirgin iyileşmeler yaşanacaktır Bürokratik hantallıkla ve yolsuzlukla mücadelede önemli ölçüde yol alınabilecektir Küresel boyutta ise; AB gibi siyasal, ekonomik ve sosyal anlamda güçlü bir bloka üye olacak olan Türkiye nin dünya ölçeğindeki 36 konumu ve rolü güçlenecektir
2008 YILI İLERLEME RAPORU 24. Fasıl: Adalet, Özgürlük ve Güvenlik Göç alanında bir miktar gelişme kaydedilmiştir. İltica alanında sınırlı ölçüde ilerleme kaydedilmiştir. Dış sınırlar ve Schengen e ilişkin mevzuata uyum konusunda sınırlı ölçüde ilerleme kaydedilmiştir. Özel hukuk konularında adli işbirliği alanında, Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında yeni bir yasa kabul edilmiştir. 1980 tarihli Çocuk Kaçırma Hakkındaki Lahey Sözleşmesi ni uygulama kanunu da keza kabul edilmiştir. Cezai konularda adli işbirliği alanında bir ilerleme kaydedilmemiştir. 37
Polis işbirliği konusunda sınırlı bir ilerleme sağlanmıştır: İcra makamları için uluslararası standartlarla uyumlu bir etik kodu kabul edilmiştir. Türkiye, polis işbirliği alanında birçok ikili anlaşma imzalamıştır. Kişisel bilgilerin korunması alanında bir mevzuatın olmaması ve bağımsız bir denetleme makamının bulunmaması, Europol ile operasyonel bir işbirliği anlaşması yapılmasını engellemektedir (Stratejik bir işbirliği anlaşması 2004 yılından beri yürürlüktedir). Bu durum, uluslararası alanda işbirliğinde de zorluklar yaratmaktadır. Kanun uygulayıcı makamlar ve yargı organları arasında daha yakın işbirliği ve iletişim olması önem taşımaktadır. 38
Örgütlü suçlarla mücadele alanında bazı ilerlemeler gözlemlenmiştir. İnsan ticaretiyle mücadele alanında ilerlemeler sürmüştür. İnsan Ticaretiyle Mücadele Görev Gücü sistematik olarak düzenlenmiş ve yerel idareleri kapsayacak şekilde genişletilmiştir. Terörizmle mücadele alanında, Terörle Mücadele Yüksek Kurulu temel makam olmaya devam etmektedir. Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun un kabul edilmesini takiben, terörizmin finansmanı ile bağlantılışüpheli işlemlerin Mali Suçları Araştırma Kurulu na (MASAK) bildirilmesini zorunlu kılan uygulama yasaları çıkarılmıştır. Uyuşturucuyla mücadele konusunda bir miktar ilerleme kaydedilmiştir. AB Uyuşturucu Stratejisi ve AB Uyuşturucu Eylem Planı 2005-2012 ile uyumlu bir Ulusal Strateji nin kabul edilmesini takiben, bir Eylem Planı (2007-2009) yürürlüğe konmuştur. Gümrük işbirliği alanında bir miktar ilerleme sağlanmıştır. Tarama sistemlerinin güçlendirilmesiyle, Gümrük Müsteşarlığı nın idari ve operasyonel kapasitesi geliştirilmiştir. 39
Sonuç Bütüne bakıldığında, özellikle uyuşturucu kaçakçılığı ve insan ticaretinin önlenmesi alanlarında olmak üzere, bir miktar ilerleme kaydedildiğini belirtmek mümkündür. Bu fasıla ilişkin olarak mevzuatla uyum başlamıştır, ancak vize politikası ve cezai konularda adli işbirliği gibi alanlarda uzun vadeli çalışmaların yapılması gerekmektedir. Aynı durum, ciddi bir mesele olmaya devam eden örgütlü suçlarla mücadele alanında da geçerlidir. İltica ve göç konularının yönetimine ilişkin kapasitenin iyileştirilmesine ihtiyaç vardır. Entegre Sınır Yönetimi Hakkındaki Ulusal Eylem Planı nın uygulanmasına ilişkin çalışmaların hızlandırılması gereklidir. Avrupa Topluluğu ile Türkiye arasındaki Geri Kabul Anlaşması müzakerelerinin yeniden başlatılmasına ihtiyaç vardır. 40
G 20 ÜLKELERİ 2008 IMF tahmini verileri Ülkeler Nüfus(Milyon) GSYH (Milyar $) Kişi Başına GSYH(Dolar) ABD 304,8 14.334,0 47.025 G7 Japonya 127,7 4.844,4 37.940 G7 Çin 1.327,7 4.222,4 3.180 Almanya 82,1 3.818,5 46.499 G7 Fransa 62,7 2.978,1 48.012 G7 İngiltere 61,0 2.787,4 45.681 G7 İtalya 59,3 2.399,3 40.450 G7 Kanada 33,2 1.564,1 47.073 G7 Hindistan 1.186,2 1.237,4 1.043 Rusya 141,4 1.778,7 12.579 Brezilya 191,9 1.664,7 8.676 Meksika 106,3 1.142,6 10.747 Avustralya 21,3 1.069,3 50.150 G. Kore 48,6 953,5 19.638 Türkiye 69,7 798,9 11.463 Suudi Arabistan 24,9 528,3 21.221 Endonezya 227,8 496,8 2.181 Arjantin 39,7 338,7 8.522 Güney Afrika 48,7 300,4 6.170 AB İspanya 45,5 1.683,2 36.970 41
Global gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) yüzde 79'u ve ticaretin yüzde 80'i 6,7 milyarlık dünya nüfusunun yüzde 70'i IMF nin 2008 tahminlerine göre, dünyadaki tüm ülkelerin toplam GSYH'si, yani o yıl içinde ürettikleri mal ve hizmetlerin bütünü 62 trilyon 54 milyar dolar ABD 14 trilyon 334 milyar dolar GSMH ile global rakamın dörtte birine sahip Kişi başına düşen milli gelir açısından da Türkiye 11 bin 463 dolarla listede 12. sırada 42
43 G-20 ÜLKELERİNİN GSYİH'LARI (Milyar $) 300,4 131 112 Güney Afrika 338,7 282 141 Arjantin 496,8 141 114 Endonezya 528,3 129 105 Suudi Arabistan 798,9 188 151 Türkiye 953,5 407 253 Güney Kore 1.069,3 390 297 Avustralya 1.142,6 475 263 Meksika 1.664,7 760 465 Brezilya 1.778,7 375 579 Rusya 1.237,4 460 323 Hindistan 1.564,1 612 573 Kanada 2.399,3 1.150 1.094 İtalya 2.787,4 1.374 976 İngiltere 2.978,1 1.410 1.195 Fransa 3.818,5 2.081 1.720 Almanya 4.222,4 991 355 Çin 4.844,4 4.395 2.970 Japonya 14.334,0 8.709 5.554 ABD 2008 (tahmini) 1999 1990
44 G-20 ÜLKELERİNİN İHRACATI Milyar $ 63,9 64,0 63,8 63,1 63,4 63,7 62,0 G-20'nin Payı (%) 5.588 5.418 5.505 5.320 5.104 3.379 1.921 Dünya Toplam İhracatı 3.569 3.467 3.514 3.357 3.235 2.153 1.190 G-20 Toplam İhracatı 27 27 26 23 22 13 3 Türkiye 51 39 61 61 50 44 109 Suudi Arabistan 75 75 88 89 81 - - Rusya 136 117 110 96 80 27 16 Meksika 238 214 214 202 192 128 68 Kanada 419 388 421 411 443 288 130 Japonya 230 246 240 252 234 170 78 İtalya 268 272 281 262 242 185 110 İngiltere 36 33 35 33 31 18 9 Hindistan 145 132 136 130 125 65 18 Güney Kore 27 26 31 29 28 24 26 Güney Afrika 301 306 290 288 285 217 116 Fransa 49 49 53 50 45 26 22 Endonezya 195 184 183 151 149 62 18 Çin 48 51 53 48 47 31 20 Brezilya 56 56 63 60 53 40 22 Avustralya 23 26 26 24 21 12 8 Arjantin 543 543 512 524 524 410 193 Almanya 702 682 689 625 585 394 226 ABD 1999 1998 1997 1996 1995 1990 1980
45 G-20 ÜLKELERİNİN İTHALATI Milyar $ 64,0 63,0 62,6 62,1 61,9 63,3 60,2 G-20'nin Payı (%) 5.740 5.522 5.598 5.414 5.162 3.466 1.999 Dünya Toplam İthalatı 3.675 3.480 3.503 3.363 3.198 2.193 1.204 G-20 Toplam İthalatı 41 46 49 44 36 22 8 Türkiye 28 30 29 28 28 24 30 Suudi Arabistan 40 60 74 69 61 - - Rusya 149 131 115 94 76 30 19 Meksika 220 206 201 175 168 123 63 Kanada 311 280 339 349 336 235 142 Japonya 217 218 210 208 206 182 101 İtalya 318 314 307 287 265 223 116 İngiltere 45 43 41 38 35 24 15 Hindistan 120 93 145 150 135 70 22 Güney Kore 27 29 33 30 31 18 20 Güney Afrika 291 288 272 282 281 234 135 Fransa 24 27 42 43 41 22 11 Endonezya 166 140 142 139 129 53 20 Çin 52 61 65 57 54 23 25 Brezilya 69 65 66 65 61 42 22 Avustralya 26 31 30 24 20 4 11 Arjantin 474 471 446 459 464 346 188 Almanya 1.059 944 899 822 771 517 257 ABD 1999 1998 1997 1996 1995 1990 1980