Etkin so uk yldzlarda manyetik ak ta³nm

Etkin so uk yldzlarda manyetik ak ta³nm Yldz lekelerinin ömürleri Emre I³k Manfred Schüssler, Sami K. Solanki Max-Planck-Institut für Sonnensystemforschung Max-Planck-Str. 2, 37191, Katlenburg-Lindau, Almanya 01.09.2006 / XV. UAK, stanbul Emre I³k (MPS, Lindau) Manyetik ak ta³nm XV. UAK, stanbul 1 / 11

Amaçlar Sorun: Hzl dönen so uk yldzlarda görünen lekelerin hzl evrimi nasl açklanabilir? Etkin so uk yldzlarda geni³ ölçekli yüzey ak³larnn ve yldz yarçapnn leke ömrüne etkisi Yldz lekelerinin genel (biçimsel) yaplar için deneme benzetimleri Emre I³k (MPS, Lindau) Manyetik ak ta³nm XV. UAK, stanbul 2 / 11

Çerçeve 1 Giri³ Yldz lekelerinin ZDG gözlemleri 2 Yüzeysel ak ta³nm modeli 3 ÇMB'ler olarak yldz lekeleri Anakol yldz Altdev yldz 4 TMB'ler olarak yldz lekeleri Emre I³k (MPS, Lindau) Manyetik ak ta³nm XV. UAK, stanbul 3 / 11

Giri³ Yldz lekelerinin gözlemleri Yldz lekelerinin ZDG gözlemleri Diferansiyel dönme (AB Dor) Parlaklk ve manyetik alan da lm (HR 1099) (A. Collier Cameron) (P. Petit) Emre I³k (MPS, Lindau) Manyetik ak ta³nm XV. UAK, stanbul 4 / 11

Yüzeysel ak ta³nm modeli Yüzeysel ak ta³nm modeli (Baumann vd. 2004, 2005) B t = ω(λ) B φ + 1 + η h R 2 [ 1 cosλ R cosλ ( λ ( ) v(λ)b cosλ λ cosλ B ) + 1 λ cos 2 λ ] 2 B λ 2 D r (η r ) + S(λ,φ), Emre I³k (MPS, Lindau) Manyetik ak ta³nm XV. UAK, stanbul 5 / 11

ÇMB'ler olarak yldz lekeleri Anakol yldz Yüzey ak³larnn ÇMB evrimine etkisi I Diferansiyel dönme (yüzey makaslamas), ömrü ksaltyor. Boylamsal ak³, yüksek enlemlerde ömrü uzatyor. E iklik açs, yüksek enlemlerde ömrü uzatyor. Emre I³k (MPS, Lindau) Manyetik ak ta³nm XV. UAK, stanbul 6 / 11

ÇMB'ler olarak yldz lekeleri Anakol yldz Yüzey ak³larnn ÇMB evrimine etkisi II [Ya³am süresi] [enlem; dif. dönme kesiti; e iklik açs] Emre I³k (MPS, Lindau) Manyetik ak ta³nm XV. UAK, stanbul 7 / 11

ÇMB'ler olarak yldz lekeleri Anakol yldz Daha büyük ÇMB'ler: Ya³am süreleri ve kutup lekeleri E iklik açs: α = 0.5λ 0 ya da α = 0. E ik olarak ortaya çkan ÇMB'ler daha uzun ya³ayabilir. Gözlemlerle uyum (Hall & Henry 1994)... Emre I³k (MPS, Lindau) Manyetik ak ta³nm XV. UAK, stanbul 8 / 11

ÇMB'ler olarak yldz lekeleri Altdev yldz HR 1099: Etkin altdev bile³ende kutup lekeleri... Girdi seçenekleri: R = 3.3 R τ l = R2 η h l(l+1) HR 1099'un gözlenen zayf diferansiyel dönmesi λ 0 = 75 'de ortaya çk³ Emre I³k (MPS, Lindau) Manyetik ak ta³nm XV. UAK, stanbul 9 / 11

TMB'ler olarak yldz lekeleri Tek parçal leke çok parçal leke Tek parçal leke (ak³sz; η h = 50 km 2 s 1 ) Büyük lekeler toplulu u (ak³sz ve ak³l; η h = 50 km 2 s 1 ) Küçük lekeler toplulu u (ak³l; η h = 50 km 2 s 1 ) Emre I³k (MPS, Lindau) Manyetik ak ta³nm XV. UAK, stanbul 10 / 11

Varglar Varglar Manyetik bölgelerin yüzey ak³lar etkisi altndaki difüzyonu, yldz lekelerinin gözlenen ömürleri ile uyumlu sonuçlar vermektedir (Hall & Henry 1994, Donahue vd. 1997, Hussain 2002). Büyük ölçekli yüzey ak³lar, leke ömründe bir aya varan de i³iklikler olu³turmaktadr. Kutup lekeleri, 60-70 enlemde pozitif e iklik açsyla ortaya çkan birçok ÇMB'nin izleyen kutbunun dönme kutbuna sürüklenmesiyle beslenen yaplar olabilir (gözlem Vogt vd. 1999). Gözlenen "yldz lekeleri"nin çok parçal m, tek parçal m oldu u konusunda yapt mz benzetimler, belirgin bir ayrm ortaya koyamam³tr. Emre I³k (MPS, Lindau) Manyetik ak ta³nm XV. UAK, stanbul 11 / 11