MEME KANSERİ TARAMASI
Meme Kanseri Taramanızı Yaptırdınız Mı? MEME KANSERİ TARAMASI NE DEMEKTİR? Kadınlarda görülen kanserlerin %33 ü ve kansere bağlı ölümlerin de %20 si meme kanserine bağlıdır. Meme kanserinin erken evrede tanınması kansere bağlı ölüm oranında ciddi azalmalar sağlar. Bu da topluma yönelik tarama programları ile mümkün olabilir. Meme kanseri taraması, meme kanserinin erken dönemde tanısının konabilmesi amacıyla, belirli programlar dahilinde yapılan incelemelerdir. Burada amaç, kanserli dokuyu henüz şikayet oluşturmayan ve muayene ile saptanamayacak kadar küçük olduğu evrede ortaya koyabilmektir. MEME KANSERİ TARAMASINDA HANGİ YÖNTEMLER KULLANILIR? Kanser taramasında kullanılacak yöntemlerin kolay uygulanabilen, gerektiği zaman tekrarlanabilen, tanı değeri yüksek ve maliyeti düşük yöntemler olması istenir. Meme kanseri taramasında bu özelliklere uyabilen ve tarama yöntemi olarak kullanılabilecek en ideal görüntüleme yöntemi mamografidir. Meme kanseri açısından yüksek risk taşıyan ve mamografinin yeterli olmadığı düşünülen nadir durumlarda, ultrasonografi, manyetik rezonans görüntüleme gibi diğer görüntüleme yöntemlerine de başvurulur.
MAMOGRAFİK TARAMA HANGİ YAŞLARDA VE HANGİ SIKLIKTA YAPILMALIDIR? Mamografik taramaya 40 yaşında başlanmalı ve 70 yaşına kadar devam edilmelidir. Bu dönemde her yıl düzenli aralıklarla mamografik tarama yapılmalıdır. Yüksek riskli kadınlarda daha erken yaşlarda taramaya başlanabilir ve tarama sıklığı da daha farklı değerlendirilebilir. Sağ memede ilk mamografide meme kanseri yönünden şüpheli bir bulgu saptanmazken, 14 ay sonra alınan kontrol mamografisinde kanser kuşkusu uyandıran ufak kireçlenme odaklarının (mikrokalsifikasyon) ve anormal dansitelerin varlığı dikkati çekmektedir. Patoloji sonucu erken evre kanser olarak gelen hasta zamanında yapılan kontroller sayesinde bu evrede yakalanabilmiştir.
MAMOGRAFİ NEDİR? HANGİ TÜR MAMOGRAFİ CİHAZLARI VARDIR? Mamografi, X ışınları kullanılarak meme dokusunun görünür hale getirilmesidir. Günümüzde sıklıkla kullanılan iki tip cihaz vardır: Klasik cihazlar ve dijital cihazlar. Klasik mamografi cihazlarında görüntü direkt olarak röntgen filmi üzerinde oluşturulur. Günümüzde gelişmiş ve tercih edilen mamografi cihazları dijital mamografi cihazlarıdır. Bu sistemlerde görüntü röntgen filmi yerine, elektronik bir algılayıcı kullanılarak bilgisayar ortamında oluşturulur. Daha sonra bu görüntüler özel ekranlarda değerlendirilir. DİJİTAL MAMOGRAFİNİN TETKİK YÖNÜNDEN AVANTAJLARI NELERDİR? Dijital mamografide farklı dansitelerdeki dokuları ayırt edebilme kapasitesi klasik mamografiye oranla daha yüksektir. Bu nedenle, özellikle yoğun meme dokusuna sahip olan kadınlarda, menapoz öncesi dönemde veya fibrokistik yapı gibi meme dansitesinin arttığı durumlarda dijital mamografi klasik mamografiye göre daha avantajlıdır. Dijital mamografide incelemeden hemen sonra görüntüleri değerlendirmek mümkündür.
Böylece toplam işlem süresi ve hasta bekleme süresi kısalır. Alınan görüntüler görüntü kalitesi çok yüksek olan ekranlarda incelenir. Teknik nedenlere bağlı film tekrarları daha azdır ve bu da hastaları gereksiz radyasyondan korumaktadır. Dijital mamografinin bir diğer avantajı da arşivleme yönündendir. Görüntülerin dijital ortamda saklanması bir sonraki kontrolde eski görüntüler ile kıyaslama yapma olanağı sağlar. DİJİTAL MAMOGRAFİNİN HASTA KONFORU AÇISINDAN AVANTAJLARI VAR MIDIR? Hasta konforu açısından en önemli avantajlar, dijital görüntüleme sayesinde gereksiz tekrarlardan kaçınma, inceleme süresinin az olması ve radyasyon dozunun daha az olmasıdır. Bir diğer önemli konu da tetkik sırasında memenin sıkıştırılmasından dolayı hastanın duyduğu ağrıdır. Mamografi çekimi sırasında, memenin daha net bir görüntüsünün alınabilmesi için meme sıkıştırılarak kalınlığı azaltılır. Bu sıkıştırma radyasyon dozu açısından da avantaj sağlar. Ancak bir miktar ağrıya neden olabilir. Birçok dijital mamografi cihazında sıkıştırma işlemi meme dokusunun direncine göre otomatik olarak ayarlanır. Bu avantajlı durum hastanın hissedeceği ağrıyı kısmen azaltabilir.
Bayındır İstanbul-İçerenköy ve Ankara-Söğütözü hastanelerinde bulunan dijital mamografi cihazı.
HAMİLELERDE MAMOGRAFİ İLE KANSER TARAMASI YAPILABİLİR Mİ? Mamografi radyasyon içeren bir yöntemdir. Buradaki radyasyon miktarının anne karnındaki bebeğe etkisi minimaldir. Ancak yine de şikayeti olmayan hamilelerde, tarama amacı ile mamografi çekilmesi uygun değildir. Şikayeti olan hamile kadınlarda meme incelemesi için önce ultrasonografi, manyetik rezonans görüntüleme gibi radyasyon içermeyen yöntemlere başvurulur. Mutlaka mamografi çekilmesi gereken acil bir durum varsa, bebeği koruyacak gerekli önlemler alınarak mamografi çekilebilir. YÜKSEK RİSKLİ HASTALARDA MEME KANSERİ TARAMASI NE ZAMAN BAŞLAMALIDIR? Meme kanseri açısından kuvvetli aile öyküsü olanlar yüksek riskli gruba sokulabilir. Bunlar, 2 adet birinci derece akrabasında veya 1 adet birinci ve 2 adet ikinci derece akrabasında meme kanseri veya over kanseri öyküsü olanlar, birinci derece akrabada menapoz öncesi dönemde veya iki taraflı meme kanseri öyküsü olanlar, erkek akrabasında meme kanseri öyküsü olan kadınlardır. Genç yaşta toraks bölgesine radyoterapi öyküsü olanlar ve lobüler karsinoma insitu, atipik duktal hiperplazi gibi tanılar almış olanlar da yüksek riskli kabul edilir. Ayrıca genetik çalışma yapılmış olup BRCA1 ve / veya BRCA2 gibi meme kanseri ile ilgili gen mutasyonları müspet olanlar da yüksek riskli kabul edilir.
Yüksek riskli hastalarda, riskin durumuna göre, ilgili doktorun tavsiyeleri ile daha erken yaşlarda taramalara başlanabilir ve bu hasta grubundaki taramalarda mamografiye ilave olarak manyetik rezonans görüntüleme veya ultrasonografi de eklenebilir. ULTRASONOGRAFİNİN MEME KANSERİ TARAMASINDA YERİ VAR MIDIR? Ultrasonografi, tarama için mamografiye ek inceleme olarak önerilmekle birlikte, meme kanseri taramasında primer yöntem olarak tek başına önerilmez. Diğer taraftan ultrasonografi fizik muayenede veya mamografide saptanan bir lezyonun ileri araştırmasında büyük yararlar sağlar. Hamile kadınlarda ve süt verme döneminde ise ultrasonografi memenin değerlendirilmesinde primer yöntemdir. MANYETİK REZONANS GÖRÜNTÜLEMENİN MEME KANSERİ TARAMASINDA YERİ VAR MIDIR? Tarama yöntemlerinin yaygın kullanım alanı olan ve nispeten ucuz yöntemler olması istenir. Manyetik rezonans görüntülemenin maliyeti ve yaygınlığı göz önüne alındığında tarama yöntemi olarak uygun olmayacağı aşikardır. Sadece yüksek riskli hasta grubunun taramasında kullanılabilir. Ayrıca mamografide saptanan bir lezyonun karakterize edilmesinde ve bazı özel durumlarda manyetik rezonans görüntülemeye başvurulabilir.
A B C Sol memede 2,5 cm çaplı kitlenin mamografi ve manyetik rezonans görüntüleri.