MEME KANSERİ. İnt. Dr. Cihan KARATAY Aralık 2013

Transkript

1 MEME KANSERİ İnt. Dr. Cihan KARATAY Aralık 2013

2 MEME KANSERİ Kadınlarda en sık görülen kanser meme kanseridir. Aynı zamanda bir çok ülkede kanserden ölümlerin başlıca nedenidir. Ülkemizde de kadınlar arasında en sık görülen 10 kanser tipi arasında meme kanseri birinci sırada yer almaktadır.

3

4 Kadınlarda en sık görülen beş kanserin YÖH**, Türkiye, 2008

5 MEME KANSERİNİN GÖRÜLME SIKLIĞI Kadınlarda en sık görülen kanser türüdür. Meme kanserinin kadınlarda yaşam boyu görülme sıklığı %10-12 dir. Bir başka deyişle her 8-9 kadından birisi hayatının bir döneminde meme kanserine yakalanmaktadır.

6 Günümüzde meme kanserinin görülme sıklığı eski yıllara göre daha da artmaktadır li yıllarda her 18 kadının birinde, li yıllarda her 13 kadının birinde, lı yıllarda her 9 kadının birinde li yıllardan sonra her 8 kadından birinde meme kanseri görülmektedir.

7 ETYLJİ VE RİSK FAKTÖRLERİ Meme kanserinin oluş nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak bazı faktörlerle ilişkili olduğu saptanmıştır. Bu risk faktörlerinin bazıları hasta tarafından kontrol edilebilirken bazıları kontrol edilememektedir.

8 Kontrol Edilemeyen Risk Faktörleri: 1-Yaş : Yaş ilerledikçe meme kanseri riski artmaktadır. Meme kanseri 20 yaşın altında pek görülmez. Hastaların çoğunluğu 50 yaşın üzerindedir. 2-Cinsiyet. Tüm meme kanserlerinin %99 u kadınlarda %1 kadarı da erkeklerde görülür. Sadece kadınlara özgü bir kanser değildir.

9 3-Genetik Faktörler Kalıtsal meme kanseri Meme kanseri aile anamnezi ve kolonik endometrial gibi diğer kanserler (lynch sendromu tip II) tomozal dominant, yüksek penetrasyonlu etkilenebilirlik faktörü (genellikle daha genç yaşta, multipl primer veya bilateral meme ca ve) Ailesel meme kanseri Bir veya daha fazla birinci derece veya ikinci derece akrabada meme kanseri anamnezi

10 BRCA1 ve BRCA2 meme ve over kanseri gelişiminde ailesel yatkınlığı işaret eden en sık gen çifti olarak değerlendirilmektedir. BRCA1 ve BRCA2 genlerinde mutasyon varlığında meme kanseri daha erken dönemde görülmektedir. Bu mutasyonun taşıyıcılarında tüm hayatı boyunca meme kanseri görülme riski %60 85 iken, over kanseri görülme riski %10 40 arasındadır. BRCA1 in kadınlarda riski artırma oranı daha fazla iken, erkeklerde BRCA2 mutasyonu meme kanseri görülme riskini artırmaktadır.

11 4-Diğer memede kanser varsa: Bir memesinde kanser gelişen kişinin diğer memesinde kanser çıkma riski diğer kadınlardan çok daha fazladır. Şöyle ki meme kanseri gelişen bir kadında yaşamı boyunca ikinci bir meme kanseri gelişme riski %25-30 civarındadır. 5-Erken adet görme ve geç menapoz: İlk adet yaşı 12 den küçük ve menapoz yaşı 50 den büyük olan kadınlarda meme kanseri riski artmaktadır.

12 6-Doğum öyküsü: Hiç doğum yapmamış kadınlar meme kanseri açısından riskli gruba girerler. İlk doğum yaşı 30 ve üzerinde olan kadınlarda meme kanseri riski ilk doğum yaşı 20 olan kadınlara göre 4-5 kat daha fazladır 7-Irk: Beyaz ırka ait kadınlarda meme kanseri siyah ırka mensup olanlardan daha fazladır.

13 Kontrol Edilebilir Risk Faktörleri: 1-Alkol: Günde iki bardak ve daha fazla alkol alınması durumunda risk artmaktadır. 2-Yağlı diyet ve şişmanlık Özellikle hayvansal yağlardan zengin bir diyetle beslenmenin meme kanseri riskini artırdığı saptanmıştır.

14 3-Radyasyon: 30 yaşın altında radyasyona maruz kalma riski artırır. 4-Doğum kontrol haplarının kullanılması: ral kontraseptiflerin özellikle 35 yaşın altında ve uzun süre kullanılması durumunda meme kanseri riskinin hafifçe arttığı saptanmıştır. Birinci derece akrabasında meme kanseri olan kadınların kesin gerekli olmadıkça kullanmamaları önerilmektedir.

15 5-Menapoz sonrası hormon tedavisi: 10 ve daha uzun süreli aralıksız hormon kullanılması durumunda risk artmaktadır. Ancak 5 yıla kadar kullanımının önemsenecek bir risk artışına sebep olmadığı tespit edilmiştir. 6-Egzersiz: Düzenli olarak fiziksel egzersiz yapan kadınlarda meme kanseri yapmayanlara göre daha az görülmektedir. Özellikle atletizm yapan kadınlarda meme kanseri riskinin azaldığını gösteren önemli sayıda bilimsel çalışma mevcuttur.

16 TANI A)Fizik Muayene 1-Memede Kitle: Meme kanserli hastaların %70 kadarında ilk ve önemli bulgu bir kitlenin varlığıdır. En fazla memenin üst dış kadranında ele gelir, kitlenin sınırları genelde iyi tespit edilemez üzeri kaba yada pürtüklü olabilir. Kansere ait kitlelerin %90 ı ağrısızdır. Kanserde ağrı geç dönemde ortaya çıkar. Memede tespit edilen her 10 kitlenin 8 tanesi iyi huylu kitlelerdir. Ancak memedeki her kitle aksi ispat edilinceye kadar kanser belirtisi kabul edilmeli ve gerekli araştırmalar mutlaka yapılmalıdır.

17

18 2-Meme Başı Akıntısı: Kendiliğinden gelen tek taraflı ve kanlı olan meme başı akıntılarının %8-10 kadarı kansere bağlıdır. %90 kadarı da iyi huylu meme hastalıklarına bağlıdır. Meme ucundan gelen kahverenkli yada kanlı akıntılar mutlaka ciddiye alınmalıdır. 3-Ağrı: Meme kanserli hastaların büyük çoğunluğunda başlangıçta ağrı olmaz. Ağrı daha çok geç dönemde ortaya çıkar. Memede başka herhangi bir klinik belirti olmadan tek başına ağrı olması nadiren kansere bağlıdır. Genelde fibrokistik hastalık gibi iyi huylu hastalıklarda görülür.

19

20 4-Meme Ucunun İçe Çekilmesi: Genelde meme başına yakın yerleşen kanserlerde görülen bir bulgudur. Ancak bazı kadınlarda yapısal olarak meme ucu içe çekiktir. Bunlar çift taraflı ve doğuştan itibaren mevcut olup patolojik değildir. Sonradan ortaya çıkan ve tek taraflı olan meme başı çekilmesi kansere bağlı olabilir mutlaka araştırılmalıdır.

21

22 5-Meme Derisinde Ödem: Kanser hücrelerinin memedeki lenf damarlarını tıkaması sonucunda oluşur. Meme derisi kalınlaşır ve portakal kabuğu görünümünü alır. 6-Meme Başı ve Etrafındaki Deride Egzema Benzeri Pullanma: Meme başları tahrişe açık olduğundan buna benzer lezyonlar sık görülür. Tahrişe bağlı lezyonlar genelde 1-2 haftalık uygun pomadlarla düzelirken kansere ait lezyonlar düzelmez, bu durumda mutlaka doktora başvurulmalıdır.

23

24 7-Koltuk Altı Lenf Bezlerinde Büyüme: Tümörün lenf kanallarından ilerleyip koltuk altındaki lenf bezlerine yayılması sonucu oluşur. Bahsedilen bu 7 belirtiden bir veya birden fazlası saptandığında gecikilmeden genel cerrahi uzmanına başvurulması gerekir.

25 B)Görüntüleme Mammografi USG CT MRI PET

26

27 BIRADS Mamografi ile saptanan lezyonların yorumunda standart bir yöntemin kullanılması hastanın yönlendirilmesini kolaylaştırmaktadır. Ayrıca radyologların kendi aralarında ve klinisyenlerle radyologlar arasında ortak bir dilin olması iletişimi kolaylaştırmaktadır. Bu amaca yönelik olarak American College of Radiology tarafından Breast Imaging Radiology Reporting and Data System (BIRADS) olarak adlandırılan ve mamografi yorumlamasında standart bir terminoloji geliştirilmiştir. Bu sistemde mamografide saptanan lezyonlar yorumlanırken 7 grupta sınıflandırılır:

28

29 c) Biyopsi Aspirasyon sitolojisi (İİAB) Tru-cut (core biyopsi) Açık biyopsi Eksizyonel İnsizyonel Mammografi-USG rehberliğinde iğne biyopsisi (işaretlemeler)

30 ERKEN TANI-TARAMA Meme kanseri sıklığının giderek artması önemli bir sağlık sorunu oluşturmasına rağmen, erkenden tanı konulduğunda bu hastalıktan %80 e yakın tamamen kurtulma şansı vardır.

31 Erken tanı için Amerikan kanser derneğinin önerisine göre: (KKMM:Kendi Kendine Meme Muayenesi) Yaş grubu Yöntem Uygulama Sıklığı KKMM -Her ay -Doktor muayenesi -3 yılda bir KKMM -Her ay -Doktor muayenesi -Her yıl -Mammografi -2 Yılda bir 50 yaş ve -KKMM -Her ay üzeri -Doktor muayenesi -Her yıl -Mammografi -Her yıl

32 Bu kurallar hiçbir özel riski ve şikayeti olmayan kadınlar için geçerlidir. Ailesinde meme kanseri olan veya diğer risk faktörlerine sahip olan kadınlar mutlaka doktor muayenesinden geçmeli ve doktorunun önereceği aralıklarla kontrollerini yaptırmalıdırlar. Meme kanserinin erkenden tespiti için kadınların kendi kendilerine meme muayenesi yapmaları çok önemlidir. Çünkü memedeki kanser kitlelerinin, %70 i hastaların kendileri tarafından %20 i doktor tarafından %5-10 u mammografi ile saptanır.

33 MEME KANSERİNDE TNM SINIFLANDIRMASI (2002) Primer tümör (T) Tx: Primer tümör değerlendirilemiyor To: Primer tümör yok Tis: İnsitu kanser T1: Tümörün en geniş çapı 2.0 cm ye kadar -T1a: Tümör çapı 0.5 cm veya altında -T1b: Tümör çapı cm arasında -T1c: Tümör çapı cm arasında

34 T2: Tümörün en geniş çapı cm arasında T3: Tümörün en geniş çapı 5.0 cm den büyük T4: Boyutları ne olursa olsun deri veya göğüs duvarına yayılmış tümör -T4a: Göğüs duvarına yayılmış tümör -T4b: Meme derisinde ödem ülser ya da satellit deri nodülleri -T4c: T4a ve T4b nin birlikte olması -T4d: İnflamatuar karsinom

35 Tümörün olduğu tarafta bölgesel lenf nodları (N) Nx: Lenf nodları değerlendirilemiyor No: Lenf nod metastazı yok N1: Aynı taraf aksillada bir veya daha fazla hareketli lenf nodunda metastaz N2: Aynı taraf aksillada bir veya daha fazla,birbirlerine ya da çevreye yapışık lenf nodunda metastaz -N2a: Birbirine veya çevreye fikse lenf nod metastazı -N2b: Klinik olarak aksillada lenf nod metastazı yokluğunda, aynı taraf mam. internada saptanan metastaz varlığı N3: -Aynı taraf aksiller ve infraklaviküler lenf lenf nod metastazı -Aksiller lenf nodu metastazı ile birlikte aynı taraf mam. internada metastaz varlığı -Mam. interna ve aksiller lenf nod metastazının varlığında veya yokluğunda aynı taraf supraklaviküler lenf nodu met. -N3a: Aynı taraf aksiller ve infraklaviküler lenf lenf nod metastazı -N3b: Aynı taraf aksiller ve mammaria interna grubu lenf nod metastazı -N3c: Aynı taraf supraklaviküler lenf nodu metastazı

36 Uzak metastaz (M) MX:Uzak yayılım değerlendirilemiyor M1:Uzak metastaz yok M2:Uzak metastaz (ipsilateral supraklavikuler (servikal) yada kontralateral internal mammary lenf nodlarına yayılım dahil)

37 A)Cerrahi TEDAVİ Meme koruyucu cerrahi tedavi Lumpektomi: Tümörün etrafındaki sağlam dokuyla birlikte çıkarılması Kadranektomi: Tümörlü dokunun bulunduğu kadranın çıkarılması Mastektomiler Basit mastektomi Modifiye radikal mastektomi: P. major ve minör kaslarının korunarak meme dokusunun aksiller lenf nodları ile birlikte çıkarılmasıdır. Radikal mastektomi: Meme dokusuyla beraber P. major ve minör kasları ve aksiller lenf nodları temizlenir.

38 B)Kemoterapi Sistemik tedavinin bir parçasını oluşturur. Uzak metastaz olmadan axiller tutulum varlığında sağ kalımı artırır. Kemoterapötik ajanların kombinasyon halinde verilmesi tek tek kullanımından daha etkindir. Bu amaçla en sık; Siklofosfamid + Metotreksat + 5-florourasil (CMF) Siklofosfamid + Doksorubisin + 5-florourasil (CAF) kombinasyonları kullanılır.

39 C) Radyoterapi Özellikle meme koruyucu cerrahi sonrası kullanılmaktadır. Ayrıca; Mastektomi sonrası 4 ten fazla metastatik lenf nodu bulunanlara, Pektoral kasa yakın veya infiltre tümörlerde adjuvan tedavi olarak Lokal ileri evre kanserlerde ise neoadjuvan olarak kullanılmaktadır.

40 D)Hormonoterapi Seçici Estrojen Reseptör Modülatör ilaçlar (SERMs) Tamoxifen Aromataz İnhibitörü ilaçlar Anostrozole (Arimidex) Letrozole (Femara) Exemestane (Aromasin) Fulvestrant (Faslodex) LHRH Agonisti ( Zoladex)

41 Teşekkür ederim