Kültür ve Sanat Dünyas ndan Tekin Özertem Y l 1919 May s n 19 u... K zaran ufuklardan kald r yor bafl n, Yeryüzüne can veren, Cana heyecan veren, Al yüzlü O an günefl. Takan n burnu nas l Karadeniz i y rtar; Siz de öyle bir anda y rt n z uykunuzu. Uyan n Samsunlular! Kurutacak gözlerde umutsuzluk yafl n Bugün Çalt burnundan gülerek do an günefl 29
BD MAYIS 2014 B öyle müjdelemifl O Geliyor adl fliirinde Celal Sahir Erozan, Mustafa Kemal in 19 May s 1919 da Samsun a ç k fl n. Y l 1919 / Uyan n Samsunlular; / Uyumak ölüme efl, /Diriltin ruhunuzu,/ Ufukta bir gemi var;.. diye sürdürmüfl o coflkulu mufltusunu. Mustafa Kemal de Cumhuriyet Halk Partisi nin 15-20 Ekim 1927 tarihleri aras ndaki ikinci kurultay' nda 1919 senesi May s n n 19 uncu günü Samsun a ç kt m. diye bafllam fl Nutku okumaya. Üç ay sürmüfl bu büyük eserini kaleme almas. Kurultay boyunca okumas da alt gün... Alt gün boyunca Samsun a ç kt m gün genel durum ve görünüfl: diyerek sürdürdü ü söylevinde bir bir belgeleriyle anlatm fl 19 May s 1919 gününden 1927 y l na kadar geçen zaman içinde neyi neden ve nas l yapt n. O y llarda ülkemizde radyo yay nc l yayg nlaflm fl olsayd da Cumhuriyet Halk Partisi nin II. Kurultay ve Mustafa Kemal in bu eflsiz eseri radyolardan naklen yay nlansayd diye düflünürüm kimi zaman. Necip milletimiz Nutuk u okumam fl olsa da dinlemifl olur; okuma yazma bilmeyenler Mustafa Kemal ile arkadafllar n n içte ve d flta hangi koflullarda nelerle ve kimlerle nas l bafl ettiklerini belki biraz olsun anlard diye de vahlan r m. da bafl n efkâr alm fl / gümüfl dere durmaz a lar/ gözyafl ndan kana kesmifl gözlerim / ben a lar m çay r a lar çimen a lar / a lar a lar cihan a lar / m z kalar iniler rlam rlam dövülür / altm fl üç ilimiz altm fl üç 30 yetim / y llar gelir geçer kufllar gelir geçer / her geçen seni bizden parça parça götürür / mustafa'm mustafa kemal'im diyen Attila lhan n hüznü çöker yüre ime, koca bir tafl gibi oturur. Bu fliiri ilk okudu um delikanl l k günlerimdeki gibi. Çünkü de iflen pek bir fley yok ortada. Eski tas eski hamam! Sadece tek bir soru yöneltsem, sedece tek bir soru Atatürkçüyüm diyen vatandafllar - m za: Atatürk ün Nutuk unu okudunuz mu? diye sorsam. Derim ki kendi kendime: E er, derim; e er yediden yetmifle okumufl olsayd k ilk günden bugüne Mustafa Kemal in Nutuk unu, yazmazd o zaman Atilla lhan usta Mustafa Kemal adl fliirini: nas l böyle var p geldin hofl geldin / ç ng kaym fl yalazlanm fl gözlerin / flol yüzünde günefl südü s cakl k / ellerinden öperim mustafa kemal / senin dal n yapra n biz senin fidanlar n / biz bunlar yapmad k / sen elbette bilirsin bilirsin mustafa kemal / elsiz ayaks z bir yeflil y lan / yapt klar n y k yorlar mustafa kemal / hani bir vakitler kubilay' kestiler / çün buyurdun kesenleri ast lar / sen uyudun as lanlar dirildi / mustafa'm mustafa kemal'im deyip boyunu
bükmezdi Ata n n an s n n huzurunda. Bir yolunu bulsam da bir araflt rma yapsam. Sadece tek bir soru yöneltsem, sedece tek bir soru Atatürkçüyüm diyen vatandafllar m - za: Atatürk ün Nutuk unu okudunuz mu? diye sorsam. Sorunun yan t belli asl nda belli olmas na ama merak iflte! Dürüst davran p da Okumad m, Okuyamad m diyenlere bir de Neden? diye sorsam. Atatürk ü gelmifl geçmifl devlet adamlar ndan ay ran en önemli fley: Ça n n en önemli olaylar ndan birine, mazlum milletlerin önünü açan ilk kurtulufl savafl na birinci elden tan kl k eden çok önemli bir eser yazm fl olmas. BD MAYIS 2014 Çünkü üzerinde durup düflünülmesi gereken olgu Atatürkçü olup ya da Atatürkçüyüm. deyip Nutuk u okumam fl olmak. Bunun nas l bir tutum, nas l bir yaflam biçimi oldu u. H er fley bir yana Atatürk ü gelmifl geçmifl devlet adamlar ndan ay ran en önemli fley: Ça n n en önemli olaylar ndan birine, mazlum milletlerin önünü açan ilk kurtulufl savafl na birinci elden tan kl k eden çok önemli bir eser yazm fl olmas. Atatürkçü olsun olmas n kendisini ayd n olarak tan mlayan bir Türkiye Cumhuriyeti vatandafl n n nutku okumam fl olmas bana göre büyük bir eksiklik. Çünkü Nutuk, ne sadece bir an lar demeti ne de sadece bir tarih kitab. Halk na hesap vermeyi borç bilen, - görev addeden -ender bir bir devlet adam n n kaleme ald ; belgelere dayanan, tan kl k etti i ça a ve gelece e fl k tutan bir toplum bilim klasi i. Ayn zamanda da kökü Göktürk devletine uzanan gerçek Türk devlet adaml gelene inin ça dafl bir örne i... Orhun Yaz tlar (1) ile ilgili ilk bilgim lise birinci s n f tarih bilgisine dayanmakta. Göktürk Devleti ni anlat rken söz etmiflti Orhon Yaz tlar ndan tarih ö retmenimiz Ziya fiölen. Atatürk ün Nutku ile Orhon Yaz tlar aras ndaki benzerli e dikkatimizi ilk çeken de o olmufltu.. Sadece tarih ö retmeni de ildi Ziya fiölen, ayn zamanda kitaplar da olan bir tarihçi ve son derece yetkin bir 31
BD MAYIS 2014 e itimciydi O zaman Nutuk u henüz okumam flt m.. Lise son s n fta Nutuk u ilk okudu umda Ziya Bey in sözünü etti i benzerlik gelmiflti akl ma. Orhon Yaz tlar n okuma ve kendi çap mda de erlendirme gere i duymufltum. Gerçekten de öyle idi. Kül Tigin ve Bilge Ka an Yaz tlar n okurken sanki yüz y llarca önce yaz lm fl Nutuklar okur gibiydim. O zaman daha iyi anlam flt m Atatürk ün ulusu ve vatan ndan baflka bir fley düflünmemifl bir devlet adam oldu unu. Bir söyleflisinde benim do um günüm 19 May s demifl Atatürk. Samsun a ayak bast ve Kurtulufl Savafl m z n bafllad günü de Türk gençli ine, Gençlik ve Spor Bayram olarak arma an etmifl; Nutuk unun sonunda, Türkiye Cumhuriyeti ni emanet etti i Türk gençli ine 32 Muhterem Efendiler, sizi günlerce iflgal eden, uzun ve teferruatl beyanat m, en nihayet mazi olmufl bir devrin hikâyesidir. Bunda milletim için ve müstakbel evlâtlar m z için dikkat ve teyakkuzu davet edebilecek, baz noktalar, tebarüz ettirebilmifl isem, kendimi bahtiyar addedece im. Efendiler, bu beyanat mla, milli hayat hitam bulmufl farzedilen büyük bir milletin; istiklâlini nas l kazand - n ve ilim ve fennin en son esaslar na müstenid, milli ve asri bir devleti nas l kurdu unu ifade etmeye çal flt m. Bugün vâs l oldu umuz netice, as rlardanberi çekilen milli musibetlerin intibah ve bu aziz vatan n, her köflesini sulayan kanlar n bedelidir. Bu neticeyi, Türk gençli ine emanet ediyorum. Ey Türk Gençli i! Birinci vazifen, Türk istiklalini, Türk Cumhuriyeti ni, ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir.
Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin en k ymetli hazinendir. stikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek isteyecek dahili ve harici bedhahlar n olacakt r. Bir gün, stiklal ve Cumhuriyet i müdafaa mecburiyetine düflersen, vazifeye at lmak için içinde bulunaca n vaziyetin imkân ve fleraitini düflünmeyeceksin! Bu imkân ve flerait, çok namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. stiklal ve Cumhuriyet ine kastedecek düflmanlar, bütün dünyada emsali görülmemifl bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatan n bütün kaleleri zaptedilmifl, bütün tersanelerine girilmifl, bütün ordular da t lm fl ve memleketin her köflesi bilfiil iflgal edilmifl olabilir. Bütün bu fleraitten daha elim ve daha vahim olmak üzere, memleketin dahilinde, iktidara sahip olanlar gaflet BD MAYIS 2014 ve dalalet ve hatta h yanet içinde bulunabilirler. Hatta bu iktidar sahipleri flahsi menfaatlerini, müstevlilerin siyasi emelleriyle tevhit edebilirler; millet fakrü zaruret içinde harap ve bitap düflmüfl olabilir. Ey Türk istikbalinin evlad! flte bu ahval ve flerait içinde dahi vazifen Türk stiklal ve Cumhuriyeti ni kurtarmakt r! Muhtaç oldu un kudret, damarlar ndaki asil kanda mevcuttur. (2) Gazi Mustafa Kemal 19 May s Atatürk ü Anma Gençlik ve Spor Bayram m z kutlu olsun tekinozertem@butundunya.com.tr 1- Göktürkler taraf ndan, Türklerin ilk alfabesi olarak bilinen Orhun alfabesi ile MS. 8.yüzy lda yaz lm fl yap tlard r. 2- Nutuk, s.645-646, Devlet Bas mevi, stanbul, 1938 15-20 Ekim 1927 Cumhuriyet Halk Partisi II. Kurultay Gerçek dost Bizi yüzümüze karfl elefltiren, ama herkesin içinde savunan... Baflar lar m za sevinen, baflar s zl klar m za üzülen... Bizi üzgün görünce öteki dostlara haber verip bizimle ilgilenmelerini isteyen... Birileriyle tan flmam z gerekiyorsa o buluflmay sessizce düzenleyen... Bizi dikkatle izleyen ama sahiplenmeyen... Nerede olursa olsun günde ondört saat çal flsa da, kendisine gereksinim duydu umuz anda yard m m za koflan... Gerçek dost iflte budur... Ve yaflamda en büyük zenginlik böyle dostlara sahip olmakt r. 33