TULAREMİ DE KORUNMA VE KONTROL Ferruh N. Ayoğlu
ICD-9 9 021, ICD-10 A21 Rabbit fever, Deer-fly fever, Ohara disease,, Francis disease Kaynak: Control of Communicable Disease Manual Maxy-Rosenau Rosenau-Last Public Health & Preventive Medicine Bulaşı şıcı Hastalıklarla Savaş İlkeleri Bulaşı şıcı Hastalıklar kların İhbarı ve Bildirim Sistemi Standart Tanı, Sürveyans ve Laboratuvar Rehberi
Bazı özellikler: Yaygın n olmamakla birlikte, ağıa ğır r seyretme veya ölümle sonuçlanma olasılığı ığı bulunan zoonotik bakteriyel bir hastalıkt ktır Dağı ğılım: 30 o N-71 o N Kuzey Amerika, Avrupa, Sovyetler Birliği, i, Çin, Japonya Kırsal bir hastalık Tüm m yaş grupları ve her iki cins Bimodal özellik: 0-90 9 yaş,, 50+yaş Fatalite hızı h %1-3
Endemik olarak vahşi memeliler,, evcil hayvanlar (kedi, köpek, sığıs ığır), kuşlar, balıklar ve artropodlarda da bulunabilir Tavşan, an, kunduz, misk sıçans anı,, su faresi, tarla faresi, keneler, bazı sinekler, sivrisinek Soğuk ve nemli toprakta uzun süre s bulunabilir Besiyerlerinde geç üremesi nedeniyle hızlh zlı büyüyen yen organizmaların n gölgesinde g kalabilir Mevsimsellik Doğal alanlardaki insan ve artropod hareketliliği ABD: Mayıs/A s/ağustos, bahar ve yaz (kene, sinek ısırığı), sonbahar sonu ve kışk (avcılık k ve tavşan an kürkk rkçülüğü) Skandinavya ve Rusya: yaz (sivrisinek)
Etken, tedavi edilmemiş hastaların n kanlarında nda hastalığı ığın ilk 2 haftasında, lezyonda 1 ay veya daha fazla bulunabilir Sinekler 14 gün g n boyunca infektif olabilir Keneler yaklaşı şık k 2 yıl y l süren s yaşamlar amları boyunca infektif olabilir -15 o C de dondurulmuş tavşan an eti 3 yıldan y uzun süre s infektif kalabilir ABD: infekte kedilerin ısırık k veya tırmalamast rmalamasına bağlı vaka artış ışları
Bulaş yolu: Artropod ısırığıığı İnfektenfekte hayvan dokusu/sekresyonu sekresyonu/eksudası ile mukokutanöz temas İnfektenfekte hayvanların n leşleri leri ile temas İnfektenfekte hayvanların n kürkleri k ile temas Kontamine toprak, arpa vb hububat, kuru ot tozlarının inhalasyonu Kontamine su tüketimit Kontamine su ve toprak ile temas İnfektenfekte hayvan etlerin yeterince pişmeden tüketilmesit İnfektenfekte aerosol inhalasyonu
Bulaş yolu: Kuzey Amerika Kene, sinek, hayvan/leş Skandinavya ve Baltık k BölgesiB Sivrisinek Avrupa ve Asya Tavşan, an, fare, sıçan, s kontamine su ve toprak Japonya Tavşan an avı ve kürkk rkçülüğü,, yenmesi İsveç Tarla faresi (tarım m işçileri) i ileri)
Çevreye yöneliky Korunma ve Kontrol Hasta hayvanların tesbiti, ıslahı ve imhası İnfekte hayvan ve leşlerin lerin taşı şınmasının n engellenmesi Sağlıkl klı içme ve kullanma suyu sağlanmas lanması Bireye yöneliky Sağlık k eğitimie itimi Hastaların n belirlenmesi ve uygun sağalt altımı Canlı atenüe aşışı uygulanması: laboratuvar çalışanları Karantina: uygulanmaz Temaslı immünizasyonu nizasyonu: endike değildir ildir Sağlık k yetkililerine bildirim
Sağlık k EğitimiE itimi Hedef gruplar Kırsal alanda yaşayanlar ayanlar Özel gruplar Avcılar Kürk hayvanı avcılar ları Doğal yaşam am araştırmac rmacıları Operasyonel askeri birlikler Sağlık çalışanları Doktorlar Laboratuvar çalışanları
Kene ve sinek ısırığından korunma Özellikle zellikle riskli bölgelerde b bulunacaklar Koruyucu nitelikte giysi kullanımı Sıkı dokunmuş pantolon, çorap Üretim aşamasa amasında permetrin içerikli akarisit uygulanımı Böcek cek kovucuların n kullanılmas lması Giysi ve derinin sık s k kontrolü ve uzaklaştırma Hayvan ve leşlerin lerin doku, sekresyon ve eksudaları ile temastan korunma Özellikle zellikle avcılar ve kürk k hayvanı avcılar ları Sızdırmaz eldiven kullanımı
Evcil kedi ve köpeklerin k akarasitlerle kenelerden uzak tutulması Etkenle çalışılan laboratuvarlarda maske, sızds zdırmaz eldiven, koruyucu giysi ve negatif basınçlı kabin kullanımı Tavşan an ve kemirici etlerinin yeterli pişirme irme sonrası tüketimi Özellikle zellikle sebzelerle birlikte pişirmekten irmekten kaçınma Tularemiye bağlı ölümlerde yapılacak otopsilerde bulaştan korunma Tularemili hastaların n vücut v sıvılars ları ile kontamine giysi, çarşaf af vb materyale standart hastane dezenfeksiyonu uygulanması
Hastalık k riski olduğu u düşünülen d bölgelerde b çalışan sağlık personelinde, özellikle doktorlarda farkındal ndalık yaratılmas lması
Düşmanı yenmek istiyorsan onu izle ve öğren...