ORMAN TRANSPORT TEKNİĞİ DERSİ

ORMAN TRANSPORT TEKNİĞİ DERSİ Hazırlayan: Dr. Mehmet EKER 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 1

Topoğrafik açıdan şartlarımıza benzeyen Avusturya'da makineli üretim %86 dolayındadır. Ülkemizde ise bu oran %6-7 dir. Bölmeden Çıkarmanın Amacı Bölme içerisinde dağınık durumda bulunan odun hammaddesinin kullanıma sunulmak üzere yol kenarlarında düzenlenen rampa, istif yeri veya depo gibi toplama yerlerine, olanaklar ölçüsünde ormana zarar vermeden taşınmasıdır. Bölmeden Çıkarmanın Önemi Süreklilik- Sürdürülebilirlik- Üretim Süreci Ağaç Orman Orman İşletmesi 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 2

Bölmeden Çıkarmanın ilkeleri Orman ürünlerinin bölmeden çıkarılması sırasında meşcerede ortaya çıkabilecek zararlar: a) Sürütülen odun hammaddesinin kırılması, parçalanması ve bunun sonucu olarak ortaya çıkan kalite ve kantite zararları. (Bu zararlar minimuma indirilmelidir.) b) Odun hammaddesinin sürütülmesi sırasında meşceredeki ağaçlara çarpması, onları yaralaması ve kırması böylece ağaçlarda teknik kusurların oluşması, aynı zamanda böcek ve mantar zararlarına zemin hazırlaması. (Bu olay meşcere içerisinde yapılan bakım çalışmaları sonucunda alınması gereken ağaçların bölmeden çıkarılması sonucu gerçekleşebilmektedir.) c) Sürütülen odun hammaddesinin toprağı yaralaması, toprak örtüsünü bozması, erozyona yol açması veya erozyonu hızlandırması. d) Sürütülen odun hammaddesinin gençliği kırması, yatırması, sürgünleri tahrip etmesi veya gençliği tamamen sökerek yerinden uzaklaştırması. e) Kazalar sonucunda makine ve işçilerde oluşabilecek zararlar 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 3

Bölmeden çıkarmanın ilke ya da esasları; a)satıldığı zaman hiç değilse üretim masraflarını karşılayacak olan ürünler bölmeden çıkarılmalıdır. b)bölmeden çıkarma işlemi orman toprağına, gençliğe ve dikili ağaçlara zarar vermeyecek şekilde yapılmalıdır ve özellikle gençliğin bulunduğu alanlarda çok dikkatli olunmalıdır. c) Orman içerisinde dağınık ve karmaşık halde bulunan orman ürünleri belli bir sıra ve düzen içerisinde bölmeden çıkarılmalıdır. d) Bölmeden çıkarmada uygulanacak olan metot, çalışma tekniği ve orman içi istif yerleri bölmeden çıkarma çalışması öncesinde belirlenmelidir. e) Yol kenarına veya rampaya getirilen ürünler burada ürün sınıfları ayrı ayrı olarak istiflenmeli ve istif yerlerinde araziden en fazla yarar sağlanılmalıdır. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 4

Bölmeden Çıkarma Yöntemini Belirleyen Faktörler Arazinin Topoğrafik Özellikleri a) Eğim: IUFRO tarafından kabul edilen sisteme göre eğim sınıfları ve bu sınıflarda uygulanabilecek bölmeden çıkarma yöntemleri belirtilmiştir. Belirlenen ormancılıkta bölmeden çıkarma için eğim sınıfları şu şekildedir: Düz arazi (% 0-10 ) Hafif eğimli arazi (% 11-20 ) Orta eğimli arazi (% 21-33 ) Dik arazi (% 34-50 ) Çok dik arazi (% 51 <...) 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 5

Düz arazi ( % 0-10 ) Yol yapılması ekonomik ve teknik açıdan kolay, Orman yolu + sürütme yolu + traktör kombinasyonları bu sahada uygulanabilecek en iyi yöntemi oluşturur. Kablo çekimleri yapılır. İnsan ve hayvan gücüyle yapılan bölmeden çıkarma işlemleri, verimin düşük, çalışma organizasyonunun zor olması ve yol maliyetinin düşük olması nedeniyle tercih edilmez. Hafif eğimli arazi ( % 11-20 ) Orman yolu eğimi en çok % 12 olabileceği için her yere yol yapılması kolay değildir. Bu sınıfta insan gücü, hayvan gücü, tarım traktörleri ve orman traktörleri ile bölmeden çıkarma yapılabilir. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 6

Orta eğimli arazi ( % 21-33 ) Eğim arttığı için orman yolu yapımı zorlaşır, maliyeti artar ve ormana zarar verir. İnsan gücü ve hayvan gücü yamaç yukarı harekette yetersiz kalırlar ve kullanılamazlar. Bunların yerine güçlü tarım traktörleri ve orman traktörleri kullanılırlar. Traktörler zeminde sürütme veya kablolu çekim yapabilir. Tarım traktörleri %33 eğim sınırını geçemezler. Bu değerden sonra orman traktörleri kullanılır. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 7

Dik arazi ( % 34-50 ) Eğim arttığı için yol yapımı zorlaşmış ve maliyeti de yükselmiştir. Traktörler orman alanına girmezler, traktör yolunda hareket ederek kablo çekimi ile ürünleri bölmeden çıkarırlar. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 8

Dik arazi ( % 34-50 ) Orman yollarından ayrılan traktör yollarıyla arazi kavranmaya çalışılır. Orman traktörleri ile bölmeden çıkarmanın dışında, tomruğu kendi ağırlığı ve yer çekimi etkisi altında, plastik oluklar içerisinde kaydırılması yöntemi ve vinçli orman hava hatları ile bölmeden çıkarma yöntemleri kullanılabilecek diğer tekniklerdir. Orman hava hatları genellikle % 50 eğimin üstündeki alanlarda kullanılmaktadırlar ancak bu sınıfta da çok rahat ve yüksek verimlilikte kullanılırlar. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 9

Çok dik arazi ( > % 51 ) Eğimin çok yüksek olması nedeniyle orman yolu yapımı çok zor olmaktadır. Bu nedenle, %50 yi aşan arazi eğim sınıfında yol yerine hava hatları tercih edilmektedir. Uzun mesafeli kızaklı tip hava hatları bir kuruluşta maksimum 10 ha'lık bir orman alanını işletmeye açabilir. Bu alan için 25 m'lik yandan çekme mesafesine göre hesaplanmıştır. Yandan çekme alanına ek olarak 25 m'de ön sürütme yapılırsa bir defada işletmeye açılan alan 20 ha'a ulaşır. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 10

Arazi eğimi yanında bölmeden çıkarma üzerinde etkili olan bir diğer faktör ise zeminin taşıma kapasitesidir. ORMANCILIKTA BÖLMEDEN ÇIKARMA Orman Traktörü Taşıma kapasitesi düşük, bataklık gibi yerlerde ise orman traktörleri ile meşcere içine girip kablo çekimi yapılması ya da hayvan gücü ile sürütme oldukça güç olmaktadır. Bu gibi arazilerde orman hava hatları kullanılmalıdır. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 11

b) Yamaç Uzunluğu: 1) Yamaç uzunluğu 50 m.den kısa araziler: Kısa mesafeli vinç arazisi, 2) Yamaç uzunluğu 50-100 m olan araziler: Uzun mesafeli vinç arazisi, 3) Yamaç uzunluğu 400 m.den kısa araziler: Kısa mesafeli vinçli hava hattı arazisi, 4) Yamaç uzunluğu 400-800 m olan araziler: Orta mesafeli vinçli hava hattı arazisi 5) Yamaç uzunluğu 800 m.den uzun araziler: Uzun mesafeli vinçli hava hattı arazisi olarak sınıflandırılmaktadır. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 12

11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 13

c) Güzergahtaki Arazi Engeli 1) Çıkıntı ve çukurlukların hiç olmadığı arazi, 2) Çıkıntı ve çukurlukların yükseklikleri 0,60-1,50 m olan arazi, 3) Yükseklikleri 1,50-3,00 m olan arazi, 4) 3,00 m den yukarı engellerin bulunduğu arazi, 5) Sarp alanlar, uçurumlar, çok büyük kaya kütlesinin bulunduğu alanlar. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 14

d) Diğer Faktörler: Bölmeden çıkarma yönü; aşağıdan yukarı, yana doğru, yukarıdan aşağı, karşı yamaçtan önce aşağı, sonra yukarı gibi, Taşıma güzergahındaki diri örtü ve oranı, Güzergahtaki ölü örtü, kayalık ve taşlılık durumu; ağaç gövdesi, tepe dal artıkları ile seyrek olarak dağılmış kaya parçaları, Taşınan parça sayısı, ebatları, hacim ve ağırlığı, Taşınan ürünün vasfı; yaş, kuru ya da karışık olması, Meşceredeki dikili gövde ve dip kütük sıklığı, Zemin durumu; zeminin kuru, nemli ve yarı kaygan olması, ıslak ve kaygan olması, Hava hali, ağaç türü ve cinsi, çalışan sayısı, kullanılan araç gereçler, iş organizasyonu gibi faktörler sayılabilmektedir. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 15

Bölmeden Çıkarma Yöntemleri Odun hammaddesinin bölmeden çıkarılmasında kullanılan güç kaynağına göre bölmeden çıkarma teknikleri gruplandırıldığında genel olarak üç farklı metot söz konusudur. Bölmeden çıkarma sırasında kullanılan güç kaynağına göre; İnsan Gücü ile Bölmeden Çıkarma, Hayvan Gücü ile Bölmeden Çıkarma, Makine Gücünden Yararlanarak Bölmeden Çıkarma Yöntemleri bulunmaktadır. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 16

İnsan Gücü ile Bölmeden Çıkarma İnsan gücü ile bölmeden çıkarma, aşağıdaki koşulların bir ya da bir kaçının bulunması durumunda yapılmaktadır: Düz arazide birinci ve ikinci aralama kesimlerinden elde edilen endüstri odunlarının elle taşınması. Bu meşcereye zarar vermeyen bir yöntemdir. İnce uzun gövdeli odunlar (endüstri odunu, sırık) meyilli arazide aşağı doğru orman yolu kenarına veya makine yoluna kadar elle sürütülür. Bu yöntem yorucu bir çalışma olup her seferinde yokuş yukarı yürümeyi gerektirmektedir. İşçilik ücretlerinin düşük olduğu ve işgücü fazlalığı olan yerlerde uygulanılabilir. Fakat işi zorlaştıran arazi yapısı, bitki örtüsü, kar vb. faktörlerin ücretlendirmede dikkate alınması gerekir. Odunun tomruklanması, bölmeden çıkarma aralıklarında prosesör ile yapıldığında ince ağaçlar el ile kalın uçları yol kenarına gelecek şekilde sürütülür. Kontrolsüz kaydırma yöntemi zorunlu hallerde ancak çıplak ve gençlik bulunmayan orman alanlarında uygulanabilir. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 17

İnsan Gücü ile Bölmeden Çıkarma Doğrudan Zemin Üzerinde Kaydırarak Bölmeden Çıkarma Sürütmeden önce tomruğun kendisine ve çevresine zararını azaltmak için tomruk başlarının mutlaka yuvarlatılması gerekir. Özellikle dağlık arazilerde ve işgücünün yoğun olduğu yerlerde sıkça kullanılan bir bölmeden çıkarma metodudur. Zemin üzerinde kaydırma yöntemiyle üretim tekniklerinden ancak tomruk metoduyla üretim yapılabilir. Uygulama sırasında yeni kesilmiş olan gövdelerin kuru olanlara göre daha hızlı bir şekilde kayacağı, kar üzerinde kaydırmada kayma hızının yüksek olacağı ve kaydırma ile bölmeden çıkarma sırasında kaydırma yönünde hiç bir işçi postasının çalışmaması hususuna da oldukça dikkat edilmesi gerekir. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 18

Yerçekimi Etkisi ile Tomrukların Yamaç Aşağı Kaydırılması 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 19

İnsan Gücü ile Bölmeden Çıkarma Doğrudan İnsan Gücüyle Taşıma Suretiyle Bölmeden Çıkarma 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 20

İnsan Gücü ile Bölmeden Çıkarma Basit El Gereçleri Kullanmak Suretiyle Bölmeden Çıkarma Sapin ve Demir Manivelalar Sürütme Zinciri Dörtlü Sürütme Kancası 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 21

İnsan gücü kullanılarak çekilen tomruk arabası 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 22

Kemerli ve Ayakları Çelik Borulardan Yapılmış Sürütme Kızağı 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 23

Tomrukların Sürütülmesi Sırasında Kullanılan Sürütme Konisi 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 24

11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 25

İnsan Gücü ile Bölmeden Çıkarma Oluklar İçinde Kaydırarak Bölmeden Çıkarma Ahşap oluklar Plastik Oluklar (Log-line) 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 26

İnsan Gücü ile Bölmeden Çıkarma Ahşap Raylar Üzerinde Bölmeden Çıkarma Arazi eğiminin % 20 ile 50 arasında olması gereklidir. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 27

Hayvan Gücü ile Bölmeden Çıkarma Ülkemizde başlı başına ve en fazla miktarda kullanılan bir yöntemdir. Hayvan gücü ile bölmeden çıkarma sürütme şeritleri üzerinde yapılır. Bu şekildeki bir sürütme yolu üzerinde sürütmenin yapılması orman içindeki tahribatı minimuma indirilir. Hayvan gücü ile bölmeden çıkarmada verimli çalışma için, sürütme yolları mümkün olduğu kadar düz doğrultuda olup kütük ve köklerden temizlenmiş olmalıdır. Hayvan gücü ile bölmeden çıkarma 5 değişik şekilde yapılmaktadır. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 28

1) Tomrukların hayvan gücü ile doğrudan zemin üzerinde sürütülerek bölmeden çıkarılması; 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 29

2) Hayvanların sırtına yüklemek sureti ile bölmeden çıkarma; daha çok sanayi odunu, yakacak odun gibi ince çaplı ve kısa boylu orman ürünlerinin hayvanların sırtına yüklenmek sureti ile bölmeden çıkartılması şeklidir. 3) Hayvan gücünden yararlanarak kablo çekimi ile bölmeden çıkarma; bu şekilde bölmeden çıkarmada çıkarılacak olan orman ürünü özellikle düşük hacimli, yol altında veya orman ürünlerinin önce sürütme yoluna çekilmesi zorunlu olduğu hallerde kullanılır. 4)Tomrukların hayvan gücü ile kızak ve benzeri araçlarla bölmeden çıkarılması 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 30

5) Tomrukların hayvan gücü ile çekilen arabalarla bölmeden çıkarılması Lastik Tekerlekli Tomruk Arabası ve Ahlborn un Tomruk Arabası Koşum Hayvanı Tarafından Çekilen Tek Dingilli Tomruk Arabası 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 31

5) Tomrukların hayvan gücü ile çekilen arabalarla bölmeden çıkarılması Koşum Hayvanı Tarafından Çekilen Dingilli Tomruk Arabası 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 32

Makine Gücü ile Bölmeden Çıkarma Traktörler ile Bölmeden Çıkarma Traktörlerle bölmeden çıkarma özellikle aşağıda gösterilen amaç ve durumlarda kullanılan bir metot olarak gösterilir. 1. Yol yapımının orman varlığına zararlı olduğu yerlerde, yol yapılamadığı durumlarda bölmeden çıkarma işinin gerçekleştirilmesinde, 2. Odun hammaddesinin ataklardan atılması halinde kalite ve hacim kaybına uğradığı yerlerde, bu kalite ve hacim kaybının en aza indirilmesinde, 3. Yol altında kalan ve özellikle dere içlerine kaçan orman emvalinin çekilmesi ve çıkarılmasında, 4. Yerel iş gücünün yeterli olmadığı yerlerde bölmeden çıkarma işlemini gerçekleştirir, 5. Gençleştirme alanlarında boşaltma kesimlerinde bölmeden çıkarma işlemini ekonomik olarak gerçekleştirir, 6. Tomruk üretimi dışında, uzun boy ve bütün gövde üretimine de imkan vermesi ve kısa zamanda büyük miktarlarda orman ürününü bölmeden çıkarılmasında, 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 33

Tarım Traktörleri ile Bölmeden Çıkarma Tarım traktörleri ile bölmeden çıkarma 4 değişik şekilde yapılmaktadır. 1. Kablo Çekimi ile Bölmeden Çıkarma 2. Traktöre takılan ek bir sistem yardımıyla orman ürünlerinin sürütülmesi; Bu işlem için T demiri adı verilen bir araç kullanılır. 3. Traktörün arkasına takılan bir sele yardımıyla bölmeden çıkarma 4. Traktör ve traktör treyler yada römork yardımıyla bölmeden çıkarma 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 34

Düz Alanlarda Tarım Traktörü ile Bölmeden Çıkarma 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 35

Dağlık Arazide Kablo Çekimi ile Bölmeden Çıkarma 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 36

Traktörle Bölmeden Çıkarma ve T Demiri Bağlantısının Yapılması 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 37

Traktörün Arkasına Monte Edilen Sele ile Taşıma 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 38

Bölmeden Çıkarmada Kullanılan Traktör Treyler 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 39

Traktörle bölmeden çıkarma sırasında, traktörün verimliliğinin bir takım faktörlere göre değiştiği görülmektedir. Bunlar genel olarak; Traktörün gücü, Sürütme mesafesinin uzunluğu, Bir defada taşınabilen ürün sayısı, Kesim düzeni ve işçi organizasyonu, Kablo çekimlerinde ortalama gövde hacmidir. Verimliliğin Parça Sayısı ve Sürütme Mesafesine Göre Durumu 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 40

Orman Traktörleri ile Bölmeden Çıkarma Ön ve arka tekerleri aynı büyüklükte ve tarım traktörlerine oranla daha yüksek olması ve ağırlıklarının akslara dağılışının da uygun ve elverişli bulunması nedenleri ile diğer normal traktörlerle sürütmede her zaman meydana gelen traktörün ön tarafının havaya kalkması problemi bunlarda söz konusu olmamaktadır. Ayrıca ön taraflarına monte edilmiş bulunan hidrolik kontrollü küçük bir bıçak ile kendi çalışacağı yolların yapımını ve bakımın sağlamakta, bundan başka taşıdığı bütün ağaç gövdesi ve tomrukların istiflerini de yapabilmektedir. Bu traktörlerle tomrukların bir ucu kaldırılarak sürütüldüğü için tomruğun doğrudan zemin üzerinde sürütülmesine oranla daha az bir sürtünme direnciyle karşılaşılmaktadır. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 41

Orman traktörlerine monte edilen tamburlar ile 150 m ye kadar mesafelerden kablo çekimi yapılarak bölmeden çıkarma gerçekleştirilebilmektedir. Böylece orman traktörünün ormanlık alana girmeden, orman yolunda durarak çalışması da sağlanmaktadır. Bu sayede hem traktörün orman toprağına yaptığı sıkıştırma basıncı engellenmiş olmakta hem de çalışma kolaylığı sağlanılmaktadır. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 42

Traktörlerle bölmeden çıkarma yönteminin olumlu yönleri; 1. Bütün gövde üretimini gerçekleştirebilmesi, 2. Düz ve dağlık arazilerde oldukça verimli çalışabilmesi, 3. Dere içlerinde kalan ürünleri yukarı çekebilmesi, 4. Sürütme yolu veya makine yolları içinde kaldığı sürece meşcereye herhangi bir zarar vermemesidir. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 43

Traktörlerle bölmeden çıkarma yönteminin olumsuz yönleri; 1. Satın alma bedellerinin yüksek olması, 2. Ormanlarımızın fazla verimli olmaması nedeniyle yıllık çalışma sürelerinin düşük olması, orman işletmelerinde yılın büyük kısmında çalıştırılamaması, 3. Sürekli olarak iyi yetiştirilmiş ve eğitilmiş orman işçilerine ihtiyaç duyması, 4. Orman işlerinde iyi bir organizasyon ve üretim planını gerektirmesidir. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 44

Orman Hava Hatları ile Bölmeden Çıkarma Orman hava hatları diğer bölmeden çıkarma tekniklerinden çok farklıdır. İnsan gücü ile bölmeden çıkarmada hacim sınırlıdır. Kaydırma tek yönlü olup eğimin yüksek olması durumunda yapılabilmektedir. Hayvan gücü ile bölmeden çıkarmada yüksek eğimli arazilerde yukarıdan aşağıya doğru bölmeden çıkarma yapılamaz. Traktörle bölmeden çıkarmada ise yukarıdan aşağıya doğru nakliyatın yapılamaması, kablo boyunun kısa olması gibi olumsuz durumlar söz konusudur. Bütün bu olumsuz koşulların ortadan kaldırılması için hava hatları geliştirilmiştir. Orman hava hatları silvikültürel isteklere son derece uygun olmakta birlikte, orman koruma ve diğer ormancılık ilkelerine de ters düşmemektedir. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 45

Ülkemizde özellikle Karadeniz bölgesinde Artvin, Trabzon, Gümüşhane, Zonguldak ve Kastamonu'da, Akdeniz bölgesinde ise Antalya ve bir miktar da İzmir'de çalışmalar başlamıştır. Orman hava hatları bölmeden çıkarma aşamasında yolların önemini azaltmıştır. Ancak silvikültürel ve koruma müdahaleleri gibi diğer ormancılık çalışmaları için orman yollarının yapımı vazgeçilmez bir durumdur. Orman hava hatları hizmet götürmekten çok bölmeden çıkarmaya yönelik olarak geliştirilmiştir. Bu nedenle belirli bir yol yoğunluğunun yanında hava hatları ile kombinasyon sağlanarak ormancılık faaliyetleri ve özellikle tali nakliyat en yüksek noktaya doğru çekilebilir. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 46

Tel Kaydıraklar ile Bölmeden Çıkarma Orman hava hatları orman ürünlerinin tamamen askıda yada bir ucu yerde olmak üzere taşıyıcı kablo üzerinden havadan nakliyatına imkan veren tesislerdir. İşte bu orman hava hatlarının en ilkel şeklini tel kaydıraklar oluşturmaktadır. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 47

Tel kaydıraklar ile taşıma yapılması için eğim en az % 20-25, en fazla % 60 olmalıdır. Eğimin düşük olması durumunda sürtünme yenilemediği için kayma gerçekleşemez, fazla olduğu hallerde ise ürünün fazla hızlanmasından dolayı kontrol gerçekleşemez. Genellikle 200-400 m uzunluklarda kullanılır. Bu durumda kablo çapı 8-12 mm arasında değişir. İlk kuruluştan sonra bir kaç yıl kullanılabilir. Sistemin basit olması, herhangi bir organizasyon gerektirmemesi, masraflarının az olması, kuruluşunun kolay olması olumlu yönleridir. Sürütme mesafesinin az oluşu, sadece yakacak odunlarının bölmeden çıkarılması, belirli eğimlerde çalışabilmesi, aşağı istasyonda bir orman yoluna ihtiyaç duyması ve ilkel olması ise olumsuz yönleridir. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 48

Türkiye de Rize çevresinde son derece fazla kullanım alanı vardır. Bu tesisin günlük kapasitesi 10-12 ton veya 8-10 m³'tür. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 49

Teleferik Sistemi ile Bölmeden Çıkarma Teleferik sistemi kısmen mekanize olmuş bir sistemdir. Çelik tel sistemindeki basit yapı burada motor gücü ile taşımaya kendini bırakmıştır. Bu sayede daha ağır odun hammaddesi, daha uzun mesafede ve daha fazla eğimde (%50-80) kontrollü olarak taşınabilmektedir. Çelik tel sistemine göre daha pahalıdır. Ancak güçlü ve mobil olması ile güvenli yapısı önemli avantajlarındandır. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 50

11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 51

Çift Tamburlu Traktör Vinçlerinin Hava Hattı Biçiminde Çalıştırılması ile Bölmeden Çıkarma 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 52

Dağlık yada arazi eğimin yüksek olduğu aşağıdan yukarıya taşıma şeklinde ise, düz yada düze yakın arazideki sistemden farklı olarak, ana kablo tesis edilmeyip tamburlardan birinden çözülen kablo yol üzerindeki bir ağaca tespit edilmiş makaradan geçirilerek, yine aşağı meşcere içinde yer alan diğer bir ağaca bağlanır. Sonra bir makara sistemi olan vagon bu kablo üzerine yerleştirilir. Diğer tamburdaki kablo ise bu vagona tespit edilir. Boş vagonun aşağı istasyona ulaşması yer çekimi etkisinde olacağı için burada geri hareket kablosuna gerek yoktur. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 53

Kısa Mesafeli Mobil Vinçli Hava Hatları ile Bölmeden Çıkarma Koller K300 Kısa Mesafeli Hava Hattı ile Bölmeden Çıkarma 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 54

Koller K 300 ile Aşağıdan Yukarı Yönde Bölmeden Çıkarma 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 55

Koller K 300 ile Yukarıdan Aşağı Yönde Bölmeden Çıkarma 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 56

Koller K300 ile Düz Alanda Yapılan Bölmeden Çıkarma Koller K 300 ün verimi saatte 6 m3 tür. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 57

URUS MI Kısa Mesafeli Hava Hattı İle Bölmeden Çıkarma 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 58

Genel olarak incelendiğinde kısa mesafeli mobil vinçli hava hatlarının olumlu yönleri: 1.Montaj ve Demontaj işlemlerinin çok kolay olması ve çok az zaman alması. Montajı üç işçi ile üç saatte olarak gerçekleştirilmektedir. Demontaj süresi de prensip olarak montaj süresinin yarısıdır. 2.Ana kablonun hava hattı tamburunun sayesinde gerilmesi ve çok kolay olmasıdır. 3.Aşağı ve yukarı yönde taşımayı rahatlıkla yapabilmesidir. 4.Günlük verimlerinin oldukça yüksek olması (48 m³/gün). 5.Fazla sayıda işçi gerektirmemesi. 6.Ormana, ağaçlara, gençliğe taşıma sırasında zarar vermemesi. 7.Orman ürününe hiç bir zarar vermemesi. 8.Aralama ve boşaltma kesimlerine son derece uyum sağlaması. 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 59

Genel olarak incelendiğinde kısa mesafeli mobil vinçli hava hatlarının olumsuz yönleri: 1.Dağlık arazide etki sahasının yer yer yetersiz kalması. 2.Sık sık kurulma ve sökülme gereğinin ortaya çıkması. 3.Taşıma yaptıkları alanlarda yeterli bir orman yol yoğunluğuna ihtiyaç duyması. 4.Çalıştırılması sırasında iyi bir iş organizasyonu gerektirmesi. 5.Ana kablo ve diğer emniyet kablolarının gerilmelerinin bilgi ve deneyim gerektirmesi. 6.Motoru kumanda eden operatörün açık hava şartlarına karşı korunmamış olması. 7.Kablo kopmaları gibi kaza durumlarında operatörün korunmasız olması. 8.Verimlerinin taşıma ve yandan çekme mesafelerine oldukça bağımlı olması. 9.Çalışırken gürültülü çalışmaları ve bunun operatör ile diğer çalışanlarda etkili olması, 10.Eksoz gazlarının operatörü rahatsız etmesi 11.İş gücünün yoğun olduğu bölgelerde, işsizliğe neden olması 11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 60

11.09.2008 Ormancılıkta Transport-M.Eker 61