ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ. Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi

Transkript

1 ORMANCILIK İŞ BİLGİSİ Hazırlayan Doç. Dr. Habip EROĞLU Karadeniz Teknik Üniversitesi, Orman Fakültesi 1

2 Devirme oyuğunun iki uç kısmında, diri odunda açılan oyuklara kopma kesişi adı verilir. Özellikle uzun lifli ağaçların kesiminde oluşan diri odun kopmaları ve yarılmaları önlenmiş olur. Gövdenin dip kısmı çürük ise; kopma kesişi yapılmaz. 2

3 Kesilen ağaçlar etraflarındaki ağaçlara takılıyorsa; kesime devam etmeden önce takılan ağaçlar kurtarılmalıdır. Eğimli arazilerde; işçi postaları ağaca göre yamaç tarafında durmalıdır. Motorlu testere çalışırken bir başka yere taşınmamalıdır. 3

4 Kopma Şeridi; Devirme kesişinin devirme oyuğuna 3-5 cm. uzaklıkta bırakılması ile oluşan banttır. Kopma şeridi testerenin sıkışmasını önler ve ağacın istenilen yöne devrilmesini sağlar. 4

5 Devirme kesişi sırasında, devirme yönünde kopma şeridinin bir tarafının kalın bırakılması etkilidir. Devirme yönünün sol tarafına eğik ağaçların kesiminde, kopma şeridinin sağ tarafı; Sağ tarafına eğik ağaçların kesiminde, sol tarafı daha geniş bırakılmalıdır. 5

6 6

7 7

8 8

9 Motorlu Testere ile Kesiş Şekilleri 1. İçe doğru kesiş: Levhanın alt tarafı ile yapılır, testerenin kendi ağırlığından ve zincirin çekme gücünden yararlanılır. Motorlu testerenin alt tırnağı kesilecek olan gövdeye batırılır ve testere gövde içerisine doğru kesim yaparken motor kısmı biraz geriye doğru çekilerek kesim tamamlanır. 9

10 2. Dışa doğru kesiş: Testere levhasının üst tarafı ile kesişte; motorlu testere işçi tarafından desteklenir. Motorlu testerenin tırnakları kullanılmaz. Özellikle yatık gövdelerin kesişinde kullanılan bir tekniktir. Motorlu testere sol el ile yukarı doğru çekilirken, sağ el ile aşağı doğru itilerek kesim tamamlanır. 10

11 3. Yelpaze kesişi: Testere tırnak ile desteklenerek yapılır. 4. İleri kesiş: Kesime, kesim yapılacak yerin hemen üstünden testere levhasının uç alt tarafı ile başlanır. İstenilen kesiş yerine gelindiğinde motorlu testere ileri doğru itilerek testere levhasının uç kısmı ile kesim gerçekleştirilir. Testereyi kullanan kişi, testerenin geri itme kuvvetine karşı koymak zorundadır. Testere levha ucu çabuk aşınabilir. 11

12 Ağacın Değerlendirilmesi 1. Ağaç boyu; Doğrudan tehlike sınırının bilinmesini ve tacın çarpacağı yerin tahmin edilmesini sağlar. 2. Taç durumu; Ağacın kendi ağırlığı ile nereye doğru devrileceğini gösterir. Daha sonra yapılacak bir devirme yönü düzeltilmesi ile gövde parçalanmasının önüne geçilir. 3. Gövdenin tabi büyüme şekli; kesiciler için öne, arkaya veya yana doğru eğimli olup olmadığına karar vermek önemlidir. Devirme yönü bu tespitlere göre yapılır. 12

13 4. Kök boğazı kalitesi; Emniyet risklerinin azaltılması yönünden önemlidir. Şayet ağacın alt kısımlarındaki gövde içi çürüklüğü bilinmiyor ise motorlu testere ile örnekler alınarak incelenir. Gövde çürüklüğünün fazla olması halinde kesim yukarıdan yapılır. 5. Gövdenin dip çapı; Göğüs çapının bilinmesi seçilecek devirme tekniği hakkında bilgi verir. 6.Dal gelişmesi; operatöre, ağacın düşeceği yer ve düşmesi olası kırık dallardan oluşacak tehlikelere karşı emniyet tedbirlerinin alınması hakkında bilgi verir. 13

14 Ormancılıkta Kesim Teknikleri Kesim Çapı Levha Uzunluğundan Küçük Gövdelerde; Düzgün gövdeli ağaçlarda; Devirme oyuğu İki taraflı kopma kesişi Yelpaze kesişi Devirme kesişi Testerenin tırnağı devirme oyuğunun sol dış ucuna batırılarak testere ile çalışma kolaylaştırılır. 14

15 Sol tarafa eğik ağaçlarda; Devirme oyuğu Basınç tarafından kopma kesişi Yelpaze kesişi Devirme kesişi Basınç tarafından 2 kama sevk edilir Yapraklı ağaçlarda kopma şeridi çekme tarafında iğne yapraklılara göre daha geniş bırakılır. 15

16 Sağ tarafa eğik ağaçlarda; Devirme oyuğu Basınç tarafından kopma kesişi Karşı duruşlu yelpaze Devirme kesişi Testere levhasının ucu kopma şeridinin sağ ucuna gelecek şekilde ayarlanır ve testerenin gövdesi saat yelkovanı yönünde döndürülür. 16

17 Devirme yönüne doğru eğik ağaçlarda; devirme oyuğunun iki tarafında da kopma kesişi yapılır. Önce saplama kesişi yapılır, Kopma şeridine kadar kesilir, Testere çıkarılmadan dışa doğru kesişe devam edilir, En dışta belirli genişlikte tutma şeridi bırakılır, Testere çıkarılarak kopma şeridi dıştan içe doğru ve yukarıdan aşağıya meyilli olarak kesilir. 17

18 Devirme yönünün tersi yöne eğik ağaçlarda; Kopma şeridine kadar saplama kesişi Tutma kesilince dengede sağlanır şeridi ağacın kalması Testere dışarı çıkarılır iki taraflı kama sevk Tutma şeridi kesilir ve kamalar daha derine sevk edilir Devirme oyuğu aç Kamalar daha derine çakılır ve ağaç devrilir 18

19 II. Metot "ikiye bölerek kesiş Fazla eğik olmayan ağaçlara uygulanır. Fazla derin olmayan bir devirme oyuğu açılır (çapın 1/10'u kadar), gövdenin yarısına kadar devirme kesişi yapılır ve kopma şeridine kadar uzatılır. Kama sevk edilir ve gövdenin diğer yarısı kesilerek ikinci kama sevk edilir. Fazla eğik olan ağaçlar çekme halatı ile bağlanarak emniyet altına alınmalıdır. 19

20 Çok İnce Gövdelere Devirme Kesişi Teknikleri Devirme yönüne eğik ince gövdeler; yan kesiş metodu uygulanır. Yan kesiş metodu; gövde yarılmalarını önler. Devirme oyuğunu takiben iki yan tarafta öze doğru derin kesiş yapılır, Kopma şeridine kadar asıl devirme kesişi yapılır. 20

21 Eğik Kesiş: Düz arazideki ince ağaçlarda uygulanır. Taşıma istikametinde %20'ye kadar varan bir eğim ile kesiş yapılır. Devirme oyuğu taban kesişi: Önce devirme oyuğu açılacakmış gibi çapın 1/2-1/3'ü derinlikte devirme oyuğu tabanı kesilir. Arkadan en fazla 2 cm yükseklikte kopma şeridi kalacak şekilde devirme kesişi yapılır. 21

22 Devirme yönünün aksi yöne eğik ince gövdeler; Çapın 1/5 i derinlikte Devirme oyuğu Devirme kesişi Testere levhasının sırtı ile arkadan Testere çıkarılır manivela demirinin ayak kısmı testere oyuğuna yerleştirilir Devirme kesişinden arta kalan gövde kısmı eğik olarak kesilir Manivela demirinin sap kısmı bastırılarak ağaç devrilir 22

23 Motorlu Testere Levhasının Uzunluğundan Daha Büyük Çaplı Ağaçların Kesilmesi Tekniği Gövde çapı ve devirme yönüne göre kesim tekniğine karar verilir. Büyük ve derin bir devirme oyuğu açılır. Oyuğun orta kısmı testerenin uç kısmı ile mümkün olduğu kadar derin ve gövde içine doğru kesilir. Devirme kesişi, yelpaze kesişi şeklinde kamalarla ve kontrollü bir şekilde yapılır. 23

24 Testerenin çaptan kısa olduğu durumlarda; 1.Devirme oyuğu açılması, 2. Yelpaze kesişi, 3.Zincirin üst kısmı ile kopma şeridinin arkasına kadar, devirme oyuğuna paralel şekilde kesiş, 4. Kesite kama konması, 5. Yelpaze kesişi, 6. Kesite kama konması, 7. Zincirin alt kısmı ile kopma şeridine doğru kesiş, 8. Kesite kama konması, 9. Son kesiş, 10. Ağaç devrilmeye başlamadıysa kamalar çakılır, 24

25 Devrime yönüne doğru eğik kalın gövdelerde; arkada tutma şeridi bırakılır. Tutma şeridi en son ve arkadan öne doğru kesilir. Devirme yönünün aksi tarafına fazla eğik kalın ağaçlar: halat ile emniyet altına alınmalıdır. Devirme oyuğu daima küçük açılmalı, yarılmayı önleyici kesişler dar yapılmalıdır. Arkadan kesiş kamalarla desteklenerek ve kontrollü yapılmalıdır. 25

26 İçi Çürük Gövdelerin Kesim Tekniği Eğik oldukları yöne devrilirler, Bu mümkün değilse halat ile çekme yapılarak istenilen yöne devrilmesi sağlanır. Kök şişkinlikleri asla kesilmez, Devirme oyuğu küçük açılır, Yarılmayı önleyici yan kesişler yapılmaz, 26

27 İçi çürük gövdelerin fark edilmesi; Göz ile görülen çürüklükler, Reçine akıntısı, Kökteki yağlanmalar, Gövdenin toprağa çan şeklinde geniş oturması, Gövdeye balta sırtı ile vurulduğunda duyulan ses, Testere ile gövdenin dip kısmına dikine saplama yapılır ve çıkan talaştan çürüklük anlaşılır. 27

28 İkiz Gövdelerin Kesim Tekniği I. Dipten ikiz olarak yetişmiş ağaçlar; gövdeler tek tek kesilir. Genellikle bir yöne eğik ağaçlara uygulanır. II.Erişilemeyecek kadar yüksek ikiz gövdeler; bir halat yardımı ile sıkıca bağlanmalıdır. Devirme yönü 2 gövde birden devrilecek şekilde ayarlanır. Aksi halde kırılma, yarılma ve çatlama oluşur. 28

29 Don'lu Havalarda Kesim Tekniği devirme kamasının sevk edilmesi zorlaşır, ağacın tepe kısmındaki donmuş dallar devrilmeyi güçleştirir, özellikle yapraklı ağaçlar daha fazla yarılır ve çatlar. Kamalar ısıtılır veya ahşap kama kullanılır. Takılan ağaçların kurtarılması için gerekli yardımcı araçlar hazır bulundurulmalıdır. 29

30 Takılan Ağaçların Kurtarılması Takılan ağacın durumu gözden geçirilmelidir. Ağacın takılma şekli nasıldır? Diğer ağaca yaslanmış mıdır? Diğer ağaca asılı mı? Diğer ağacın dalına asılı mı? Arazi şekli nasıldır? Takılan ağacın çap, boy vb. özellikleri nasıldır? 30

31 Çevirme çengeli ile kurtarma: Ağır gövdelerin toprağa saplanmaması için kütük ile bağı kesilmez. Çevirme çengeli gövdenin alt kısmına yerleştirilir. Sırığın ucundan aşağı doğru çekilir. Çevirme çengelinin kurtulması ile sırt üstü düşmemek için bir ayak vücudun gerisinde destek görevi yapmalıdır. Ağaç takıldığı yerden kurtulup düşerken çevirme çengeli gövdeden alınmalı ve gövdenin dip kısmından ters yönde uzaklaşılmalıdır. 31

32 32

33 Sapin ile geri kaydırma: Meyilli arazide iyidir. Önce takılan gövdenin kütük ile bağlantısı kesilir. Sapin ağacın dip alt kısmına, mümkün olduğu kadar sert bir yere, kaymayacak şekilde yerleştirilir. Ayaklardan biri geride destek vazifesi görmelidir. Ağacın dönerek aşağı doğru kayması sağlanır ve bu sırada ağacın kurtulması dikkatle izlenir. Çevirme çengeli ve sapin ile takılan gövdelerin kurtarılmasında en az 2 işçi birlikte çalışmalıdır. 33

34 Halat ile geri çekme: Zaman alıcı ama emniyetlidir. Halat ile geriye doğru çekilecek gövdenin kök kısmı ile bağlantısı kesilir. Bazı hallerde halatın ucu yükseğe bağlanarak gövdenin dip kısmının topraktan kurtulması sağlanır. Makaradan yararlanarak bir taraftan sarf edilen güç azaltılırken diğer taraftan çekme yönü değiştirilerek kazalar önlenir. 34

35 Halat ile çevirerek çekme: Çevirme çengelinin yeterli olmadığı hallerde kullanılır. Gövdenin kök ile bağlantısı kesilmez. Halat gövdenin dip kısmından başlayarak yukarı doğru 3-4 defa sarılır. Sarma işleminde halatın üst üste gelmemesine dikkat edilir. Halatın diğer ucundan çekildiğinde gövde dönerek kurtulur. 35

36 Halat ile yana doğru çekme: döndürüldüğünde veya geriye çekildiğinde, kurtulması zorlaşan ağaçlarda kullanılır. Ağacın yana doğru çekilebilmesi için halat gövdenin mümkün olduğu kadar yukarı tarafına tespit edilir. 36

37 Çekici alet (Tirfor vb.) en az 1/2-1 ağaç boyu uzaklıkta yan tarafa yerleştirilir. Halat veya zincirin yeteri kadar uzun olmalarına dikkat edilmelidir. 37

38 bir ağacı, takılan ağaç üzerine devirmek 38

39 Takılmaya sebep olan dalın kesilmesi 39

40 Takılan ağacı küçük parçalar halinde kesmek 40

41 Takılmaya sebep olan ağacı devirmek 41