kinci konuflmac m z, Marmaray Projesi genel sunumunu yapacak olan DLH Marmaray Bölge Müdürü Say n Dr. Haluk brahim Özmen. Buyurun Say n Özmen. Dr. HALUK BRAH M ÖZMEN DLH Marmaray Bölge Müdürü - Say n Baflkan, Say n Dekan, k ymetli konuklar; hepiniz hofl geldiniz. Öncelikle kuruluflum ad na hepinize sayg lar sunuyorum. Yaklafl k 25 y ld r yap lan çal flmalar belli bir aflamaya geldi i için, geçen y l haziran ay nda ilkini yapt m z panelden sonra böyle bir organizasyonu gerçeklefltiren, bu organizasyonun önderli ini yapan nflaat Mühendisleri Odas stanbul fiubesi ne, ayr ca bize Oditoryumu açan Üniversitemize ve Say n Dekan m za teflekkür ediyorum. Marmaray Projesi iki ana amac olan bir projedir. 1980 li y llarda tek amaçl, Asya-Avrupa demiryolunu kesintisiz ba lamak üzere düflünülen bu proje, daha sonraki y llarda yap lan çal flmalarda stanbul ulafl m na da hizmet vermesi durumunda fiz bl bir proje haline gelece i sonucuyla iki ana amaç üzerine oturtulmufl durumdad r. Projenin harita üzerinden güzergâh na bak ld nda, stanbul u kuflaklayan bir proje olarak görülmektedir. Asl nda Belediyenin projeleriyle birlikte tamamland nda, sadece stanbul u kuflaklayan de il, kucaklayan bir proje haline gelecek ve stanbul un ana ulafl m omurgalar ndan biri olacakt r. Projede en çok merak edilen konulardan birisi, deniz içindeki güzergâh n konumudur. Bu slaytta çok rahatl kla görüldü ü üzere; Üsküdar fiemsi Pafla Cami ile K zkulesi aras ndaki hemen hemen orta noktadan Sarayburnu na kadar olan düz bir güzergâh üzerinde tüp tünel infla edilecektir. Proje, Gebze den bafllay p Halkal ya kadar uzanacak, toplam 76.3 kilometrelik bir güzergâh kapsamakt r. Bu güzergâh üzerinde 13.3 kilometrelik Bo az demiryolu tüp geçifli k sm, yaklafl k 63.3 kilometrelik de yüzeysel metro k sm bulunmaktad r. Bo az demiryolu geçifli k sm nda 1.387 metrelik tüp tünel, 9.6 kilometre delme tünel, 1.5 kilometre aç-kapa fleklinde infla edece imiz istasyonlar ve yaklafl k 1.07 kilometrelik de 24
yüzey geçifli k sm ndan oluflmaktad r. Güzergâh n yaklafl k 43.4 kilometrelik k sm Asya Yakas nda, 19.3 kilometrelik k sm da Avrupa Yakas nda yer almaktad r. Marmaray Projesi, 3 farkl ana bölümden oluflmaktad r. Birinci bölümü, Bo az Demiryolu Tüp Geçifli, Projenin ikinci aya, Banliyö Hatlar n n yilefltirilmesi, üçüncü ve son aya da bu sistemde yolcular tafl yacak Çeken Ve Çekilen Araçlar n Teminidir. Birinci bölüm olan Bo az Demiryolu Tüp geçifli kapsam nda, stanbul Bo az nda bat rma tüp tünel, Avrupa ve Asya Yakas nda delme tüneller, 3 yeralt istasyonu ve bir yüzey istasyonu infla edilecektir. Ayr ca elektro ve mekanik k s mlar da bu bölümde yer almaktad r. Bu bölümün finansman, Japonya finans kuruluflu JBIC taraf ndan karfl lanm flt r. Bu slaytta, stanbul Bo az nda önümüzdeki günlerde rastlayabilece imiz görüntülerden bir örnek verilmifltir. fiu anda Bo az da zemin iyilefltirmesi çal flmalar devam etmekte olup, önümüzdeki günlerde tarama çal flmalar da bafllat lacakt r. Bu slaytta tarama çal flmas n yapacak bir gemi görülmektedir. Tüp tünel elemanlar imal edildikten sonra, Tuzla dan Bo az a kadar olan bölümde yüzdürme çal flmalar s ras nda bu tip görüntülerle karfl laflaca z. Yine bir baflka slaytta, san yorum bu Yenikap için bir örnek, istasyon için bir simülasyon verilmifltir. Projenin ikinci bölümü, Banliyö Hatlar n n yilefltirilmesi iflidir. Bu bölümde amaç, Kazl çeflme den Halkal ya, Sö ütçeflme den Gebze ye kadar olan bölümdeki mevcut iki hatt n tamamen kald r lmas, 3 hat olarak yeniden infla edilmesidir. Bu kapsamda elektrifikasyon, sinyalizasyon alt ve üstyap lar yla birlikte 36 istasyon da yeniden infla edilecek ya da iyilefltirme fleklinde yeniden oluflturulacakt r. Projenin ikinci bölümü için 2004 y l nda Avrupa Yat r m Bankas ndan 650 milyon Euro luk kredi sa lanm fl olup, kredi anlaflmas da ayn y l ekim ay nda imzalanm flt r. Projenin üçüncü ve son bölümü, bu sistemde çal flacak çeken ve çekilen araçlar kapsamaktad r. Program m za göre, 2009 y l nda sistem iflletmeye al nd ilk y lda 280 araç, 2010 y l nda 40, 2011 y l nda 120 adet olmak üzere, toplam 440 adet araç temini gerçeklefltirilecektir. Projenin bu bölümüyle ilgili ihale haz rl k çal flmalar m z son aflamaya gelmifltir. Geçen y l ve bu y l n bafl nda finansman modeli üzerinde çal flmalar yap lm fl olup, bu çal flmalar sonuçland r lm flt r. Yine, Bo az Tüp Tüneli nin güzergâh na ait iki ayr slayt verilmifl ve buradan çok rahatl kla tüp tunelin hangi aks üzerine oturdu u görülebilmektedir. 25
Tabii bu proje gerçeklefltirildikten sonra ne tür yararlar ortaya ç kacak, bunlar hakk nda k saca bilgi vermek istiyorum. Tahmini olarak 3 milyar dolara mal olacak projenin hizmete girmesiyle 2-10 dakikada bir sefer yap lacak ve her iki yakada saatte 75 bin yolcu tafl nm fl olacakt r. Her gün 1 milyondan fazla insan için yolculuk süresi k salacak, mevcut Bo az köprülerinin trafi i hafifleyecek, trafik kazalar minimum seviyeye indirgenecek, trafikteki otomobil ve otobüs say s azalacak, araç trafi inin rahatlamas n n yan s ra, özel otomobil kullan c lar na da h zl bir ulafl m seçene i sunulmufl olacakt r. Trafikte daha az motorlu tafl t kullan lmas nedeniyle daha az hava kirlili i, gürültü kirlili i gerçekleflecek ve daha yüksek oranda enerji tasarrufu sa lanacakt r. Tabii bu sonuçla stanbul daha yaflan l r bir kent haline dönüflecektir. fl ve kültür merkezlerine kolay, rahat ulafl m sa lanacakt r. Kentin de iflik noktalar n n birbirine daha k sa sürede ba lanmas sa lanacak, ekonomik yaflam da canl l k kazanacak. Projenin yararlar ndan bahsederken, -gerçi Say n Hocam Rafet Bey çok detayl bir flekilde anlatacak ama- Avrupa Yakas nda ve Asya Yakas nda Belediyenin projeleriyle entegrasyon konusunda k saca bilgi vermek istiyorum. Entegrasyon konusuna bu projede çok büyük önem verildi. hale öncesinde ve ihale sonras nda, gerçeklefltirilen bu görüflmeler, çal flmalar belli bir koordinasyon çerçevesinde halen devam etmektedir. Avrupa Yakas nda stanbul Metrosu yla Yenikap entegrasyon sa lanacak olup bu hatt n yan s ra, Havaalan -Esenler-Aksaray Hatt yla yine Yenikap da entegrasyon söz konusu olacakt r. Asya Yakas nda da iki önemli entegrasyon merkezimiz bulunmaktad r. Bunlardan birisi Üsküdür-Dudullu-Ümraniye hatt ile Üsküdar Meydan nda, Kad köy-kartal hatt ile brahima a bölgesinde entegrasyon çal flmalar son aflamaya getirilmifl durumdad r. Bugün stanbul da motorlu tafl tlarla yap lan günlük 8.9 milyon yolculu un sadece yüzde 6.4 ü rayl sistemlerle yap lmaktad r. Bu proje gerçeklefltirildikten ve stanbul Büyükflehir Belediyesi nin yat r mlar da tamamland ktan sonra, demiryolu ulafl m n n stanbul ulafl m ndaki pay yüzde 27 ye ulaflacakt r. Bu oran, Say n Hocam z Haluk Gerçek taraf ndan hesaplanm flt r. Avrupa ile Asya demiryolu birbirine ba lanacak, Asya ve Avrupa yakalar aras nda yüksek kapasiteli toplu tafl m ve yük tafl ma imkân sa lanacakt r. Projenin tamamlanmas n takiben tarihi yar madaya özellikle ve Üsküdar Meydan na araç girifli ve tarihi dokuya verilen tahribat azalacakt r; gürültü kirlili ini azaltarak hava kalitesini artt racak, çevresel boyutta katk lar sa layacakt r. Tabii çok önemli bir sonuç, yolculuk süreleri oldukça hissedilir derecede azalacakt r. Örne in Bostanc -Bak rköy aras 37 dakika, Sö ütlüçeflme-yenikap aras 12 dakika, Üsküdar-Sirkeci 4 dakika, Gebze-Halkal aras da 105 dakikaya inecektir. Projenin en az 100 y l stanbul halk na hizmet vermesi planlanm flt r. 26
Bugüne kadar bu proje kapsam nda neler yap ld, bundan k saca söz etmek istiyorum. 1984-87 y llar aras nda Marmara Bölgesi ve stanbul ulafl m etüdü çal flmas, stanbul Metrosu yla demiryolu Bo az tüp geçifli fizibilite çal flmalar, bu çal flmalarla ilgili avan projeler gerçeklefltirilmifltir. 1997-99 y llar aras nda ise Ulafl m Ana Plan stanbul Teknik Üniversitesi taraf ndan yap lm flt r. Gebze- Haydarpafla, Sirkeci-Halkal banliyö hatt iyilefltirilmesi ve Demiryolu Bo az Tüp Geçifli Projesi fizibilite etütleri ve projeleri revizyon çal flmalar yap lm flt r. Buna ilaveten çevresel konularla ilgili bir dizi çal flma gerçeklefltirilmifltir. 1999 y l nda -yine projenin tarihinden söz etmeye devam ediyorum- projenin gerçeklefltirilmesine yönelik en önemli somut ad m at lm flt r; Türkiye Cumhuriyeti ile Japonya aras nda kredi anlaflmas imzalanm flt r. 2002 y l nda müflavirlik ve mühendislik hizmetlerinin sözleflmesi imzalanarak yürürlü e sokulmufl ve çal flmalar bafllat lm flt r. Bu süreçten sonra, 2004 y l May s ay nda Bo az Demiryolu Tüp Geçifli nin ihalesi sonuçland r lm fl ve sözleflme imzalanm flt r. 27 A ustos 2004 tarihinde yap m çal flmalar bafllat lm flt r. 2004 y l nda banliyö hatlar için Avrupa Yat r m Bankas ndan 650 milyon Euro kredi sa lanmas na dair anlaflma imzalanm flt r. 2005 y l nda banliyö hatlar n n iyilefltirilmesi için ihale süreci bafllat lm fl ve ön yeterlilik sürecine girilmifltir. Banliyö hatlar n n iyilefltirilmesinde 2005 Haziran sonunda ön yeterlilik sürecinin sonuçlanmas beklenmektedir. Bu süreçten sonra yeterlilik kazanan firmalardan teklifler al n p de erlendirilmeye bafllanacakt r. 27
fiu anda projede hangi aflamaday z? Bu asl nda önemli bir konu; çünkü geçen y l 2004 Haziran nda Taflk flla da Odam z n katk lar yla düzenlenen panelde, daha iflin bafl nda oldu umuz için, sadece belli çal flmalarda hangi aflamalara geldi imiz konusunda bilgi vermifltik. Asl nda bir y ll k süre içinde çok belirgin sonuçlara vard k. fiu an çok yo un bir çal flma görülmese de stanbul un de iflik yerlerinde, y l sonunda bu yo un çal flmalar çok rahatl kla izlenebilecektir. Bu bir y ll k dönemde Yedikule bölgesinde arkeolojik kaz çal flmalar n tamamlanm flt r. Yenikap, Sirkeci, Üsküdar da arkeolojik kaz çal flmalar k smen tamamlanm fl, halen devam etmektedir. Tuzla tersane bölgesinde tüp elemanlar n n üretilece i kuru havuzlar n inflas bafllam fl durumdad r. Bu havuzlardan bir tanesi bitmek üzeredir. A ustos sonu itibariyle di er ikinci havuz da infla edilip tamamlanacakt r. Proje güzergâh n n deniz içinde yer alan 1 400 metrelik tüp tünel kesiminde lokal zemin iyilefltirme çal flmalar bafllat lm flt r. Önümüzdeki günlerde tarama çal flmalar bafllayacakt r. Tabii ifl ilerledikçe, sorunlar da artmaktad r. Örne in güzergâhta bir bat k gemi tespit edilmifltir. Yaklafl k 25-30 metre boyunda, 5 metre eninde bir kömür mavnas güzergâh n tam aks nda olmasa da çal flmalar etkileyecek bir bölümünde bulunmaktad r. Bunun ç kart lmas için son aflamaya gelinmifl durumdad r. Asl nda bu projenin sa l kl bir flekilde, sorunsuz yürütülmesi için en önemli çal flmalardan birisini, kamulaflt rma çal flmalar oluflturmaktad r. Halk m z da direkt ilgilendiren bir husus olmas nedeniyle, Genel Müdürlü ümüz ve Bölge Müdürlü ümüzün birlikte çal flmas yla 1.5 y ll k süre içinde yaklafl k 80 trilyonluk kamulaflt rma gerçeklefltirilmifl durumdad r. Yenikap bölgesinde tüm kamulaflt rma ifllemlerimiz tamamlanm fl olup, inflaata mani bir kamulaflt rma problemi bulunmamaktad r. Sirkeci bölgesindeki maliklerin 15 ile anlafl lm fl olup, yüzde 85 inde mahkeme yoluyla kamulaflt rma ifllemleri bafllat larak mahkemeler sonuçland r lm fl durumdad r. Tahliye ifllemleri ise devam etmektedir. Bu ay n sonunda burada da tüm kamulaflt rma ifllemleri bitirilmifl olacakt r diye tahmin ediyoruz. Karacaahmet-Kad köy bölgesinde kamulaflt rma çal flmalar m z tamamlanm flt r. Kad köy bölgesinde idaremizce tamamlanan kamulaflt rma ifllemlerinden bir adet binan n tahliyesi gerçeklefltirilmifl, di er bina için tahliye süreci devam etmektedir. Bu arada, stanbul Büyükflehir Belediyesi yle yapt m z protokol çerçevesinde, Belediyenin de gerçeklefltirmesi gereken kamulaflt rmalar vard r. Bunu da Belediyemiz k smen tamamlam fl, k smen de bu çal flmalar devam etmektedir. 28
Bir de ihale ve inflaat tak m hakk nda k saca bilgi vermek istiyorum. Projenin birinci bölümünde Bo az demiryolu tüp geçifl k sm nda 6 May s 2004 te sözleflme imzalanarak 9 May s 2004 te temel atma töreni gerçeklefltirilmifltir. 27 A ustos 2004 te yer teslimi yap larak inflaat bafllan lm flt r. Projenin ikinci aya olan, Banliyö Hatlar n n yilefltirilmesi k sm nda ihale sürecinin 13.6.2005 ile 21.2.2006 tarihleri aras nda sonuçlanaca n ve 30 Mart 2006 da ifle bafllanaca- n tahmin etmekteyiz. Projenin üçüncü k sm olan Çeken ve Çekilen Araçlar n Temini bölümünde, ihale süreci 19 Eylül 2005-27 fiubat 2006 tarihleri aras nda tamamlanacakt r. fle bafllanmas 9 May s 2006 da gerçeklefltirilecektir. Tüm güzergâh n tamamlanarak ticari iflletmeye aç lmas tarihimiz ise15 Mart 2010 dur. fiu anda fiilen inflaat bafllad m z bölüm, projenin birinci aya d r. Bu bölümle ilgili baz önemli tarihler vermek istiyorum. Bunlar n birkaç n daha önceki slaytlarda tekrar ettim, ama bir dizi halinde verilmesinde yarar görüyorum. 6 May s 2004 te sözleflme imzalanarak 9 May s 2004 te temel atma töreni yap ld ve 27 A ustos 2004 te fiilen ifle bafllan ld. Denizde tarama ifllerinin bafllama tarihi, 16 Haziran 2005 olup önümüzdeki günlerde bafllayacakt r. Delme tüneller Asya Yakas nda 14 fiubat 2005-17 Ocak 2008 tarihleri aras nda gerçeklefltirilecektir. Avrupa Yakas nda ise 28 Ocak 2005-3 Nisan 2008 tarihleri aras nda delme tünellerin inflaat tamamlanacakt r. Bat rma tüp tünel inflaat çal flmalar 16 Mart 2005-26 May s 2008 tarihleri aras nda yap lacakt r. Yenikap stasyonu nda açkapa çal flmalar 28 A ustos 2004-10 Nisan 2008 tarihleri aras nda gerçeklefltirilecektir. Yenikap da 2 tane istasyonu infla edilecektir. Bunlardan ilki banliyö istasyonu di eri ise TCDD ana hat trenleri için infla edece imiz istasyondur. Bunun da gerçekleflme tarihleri 3 Ocak 2005-7 Ekim 2008 dir. Sirkeci stasyonu nda çal flmalar 1 Kas m 2005-26 Temmuz 2008 tarihleri aras nda tamamlanacakt r. Üsküdar stasyonu 27 A ustos 2004-30 May s 2005 tarihleri aras nda, Kazl - çeflme stasyonu 26 Ocak 2006-29 Haziran 2007 tarihleri aras nda tamamlanacakt r. 13.3 kilometrelik BC1 sözleflmesinde hat çal flmalar 9 Ocak 2006-16 Ekim 2008 tarihleri aras nda, elektromekanik çal flmalar 4 Ocak 2007-25 Nisan 2009 tarihleri aras nda gerçeklefltirilecektir. Bunlar onayl ifl program na göre belirlenmifl tarihlerdir. Proje bittikten sonra örnek bir istasyon giriflinin böyle olaca n düflünüyoruz; oldukça modern, insan rahatlatan bir görünüm. Yine istasyon içindeki platformlardan bir örnek görmektesiniz. Yine istasyon içindeki merkez yaya yollar ndan bir görüntü. Bu slaytta ara katlardan bir örnek verilmifltir. Yine istasyon iç görünüfllerden bir görüntü. Yine bir baflka görüntü, iç görünüfl... Proje bitti inde, özellikle Üsküdar da böyle bir görüntüyü görmeyi arzu ediyoruz. Asl nda hayal de il, bunlar projenin bitmesiyle karfl m za ç kacak görüntülerdir. 29
Sonuç olarak projemiz hakk nda bir fley söylemek gerekirse, Marmaray Projesi - nin tamamlanmas yla ülkemiz her bölgesini Avrupa ve Asya ya demiryoluyla kesintisiz ba layan ve stanbul ulafl m n n ana omurgalar ndan biri olarak hizmet verecek ça dafl bir projeye kavuflmufl olacakt r. Teflekkür ediyorum. Prof. Dr. GÜNGÖR EVREN- Teflekkür ederim Say n Özmen. S rada stanbul daki Rayl Sistem Projeleri ve Marmaray Projesi nin Di er Sistemlerle Entegrasyonu konusunu anlatacak olan stanbul Büyükflehir Belediyesi Ulafl m Daire Baflkan Say n Doç. Dr. Rafet Bozdo an var. San yorum as l merak etti imiz konular burada, yapt klar m z nas l de erlendirece iz, stanbul ulaflt rmas sonuçta nas l bize rahatl k sa layacak? Buyurun. Doç. Dr. RAFET BOZDO AN stanbul Büyükflehir Belediyesi Ulafl m Daire Baflkan - Çok teflekkür ediyorum Say n Baflkan. De erli panelistler, nflaat Mühendisleri Odas stanbul fiube Baflkan m z, sektörün uzmanlar, de erli bas n mensuplar, Y ld z Teknik Üniversitesi nin de erli dekan ; evvela böyle bir f rsat verdi iniz için, kurumum ad na, flahs m ad na çok teflekkür ediyorum. Hakikaten Marmaray Projesi, stanbul için oldukça önemli bir proje olup, bütün detaylar yla ilgili kamu kurum ve kurulufllar n n, ilgili sektörlerin, ilgili uzmanlar n detayl bir flekilde tart flmas gereken bir projedir. Bu nedenledir ki, DLH Bölge Müdürümüzün de bahsetti i gibi, biz stanbul Büyükflehir Belediyesi olarak Marmaray Projesi nin hemen hemen bafl ndan demesem de, önemli bir kesiminden itibaren beraber çal fl yoruz ve bu projeyi de ad m ad m takip ediyoruz ve stanbul daki di er ulafl m sistemleriyle olan entegrasyon konusunda da büyük bir gayret gösteriyoruz. Benim bugün buradaki konuflmam n bafll, hemen programda da görüldü ü gibi, Marmaray Projesi yle rayl sistemlerin entegrasyonu. Ama Haluk Hocam, çok güzel bir flekilde, hakikaten son derece sevdi im önemli kritikler yapt, kritikle- 30