Zeus tarafndan yazd. Perembe, 06 Austos 2009 18:53 - Son Günceeme Sa, 01 Arak 2009 15:20 Türkiye'de Mesken Tiperi Türkiye'de en ike saz meskenden en modern gökdeenere kadar çok çeiti mesken tiperi buunur. Mesken tiperini çevreden sa anan yap mazemesi, ekonomik durum, sosya ve kütüre geeneker ie teknoojik birikim tayin etmektedir. Ancak co rafi çevreye en iyi uyan, ba ka keimeere buundukar çevrenin co rafi potansiyeini en iyi yans tan meskener daha ziyade köy ve kasaba meskeneridir. Bu nedene, Türkiye'deki mesken tiperi ee a n rken, modern in a teknikeri ie yap an ve pi irimi tu a, çimento, kiremit gibi modern mazeme ie in a edien meskener konumuz d nda b 1 / 20
Zeus tarafndan yazd. Perembe, 06 Austos 2009 18:53 - Son Günceeme Sa, 01 Arak 2009 15:20 rak acakt r. 1. Ahap Meskener Ükemizde Karadeniz Bögesi ie Marmara bögesinin Güney Marmara böümünde orman içindeki meskenerin çou ahaptr. Bu ever ormandan ede edien mazeme ie yapmardr. Ço unuka ta bir teme üzerinde yükseen ve geneike ah r oarak kuan an zemin kat ie bunun üzerinde yükseen oturma kat ndan ou ur. Do u Karadeniz'de evin kenar nda ekenti hainde "serende" denien ve zahireerin konudu u bir ambar buunur. Karadeniz Bögesindeki ço u ah ap meskenerin bir k sm 2 / 20
Zeus tarafndan yazd. Perembe, 06 Austos 2009 18:53 - Son Günceeme Sa, 01 Arak 2009 15:20 a aç gövdeerinin, odu u gibi üst üsttte koyumas, bazen sadece uçar na aç an çentikere birbiri içine sokumak suretiye, bazen de çiviere çivienmek suretiye in a edimi tir. Bunara "çant ev" veya "çatma ev" diyoruz. Çant everde çat n n üstü "hartama" veya "pedavra" denien ince k y m tahtaara örtüür ve tahtaar n rüzgardan uçmamas için üzererine ço unuka ta koyuur. Günümüzde bu everin yap m ndan vazgeçimektedir. Kereste do rama atöyeerinin buundu 3 / 20
Zeus tarafndan yazd. Perembe, 06 Austos 2009 18:53 - Son Günceeme Sa, 01 Arak 2009 15:20 u kesimerde ise ah ap ever biçimi keresteer ie yap rar. Bu meskener birkaç kat ve çok çe itidirer. At kat yine ço unuka ah r oarak kuan r. Kasaba ve ehirerde, ah ap ever daha da çe itenir. Cumbaar, oymaar, i emeer ortaya ç kar. Gerek İ stanbu'daki eski kö ker, ya ar, gerekse Anadou'da ço u ehirerdeki eski ever, konakar ah ap meskenerin en güze örnekerini sunarar. 4 / 20
Zeus tarafndan yazd. Perembe, 06 Austos 2009 18:53 - Son Günceeme Sa, 01 Arak 2009 15:20 2. Toprak Meskener Yeteri aaç veya mesken inaas için everii taarn omad İç, Dou ve Güneydou Anadou bögeerindeki k rsa aanarda topraktan yap m oan ever hakimdir. Çamurun ot veya samana kar t r d ktan sonra öze ka para döküerek kurutumas ie yap an tu a biçimindeki "kerpiç", bu everin ana mazemesidir. Duvarar s ya t m için odukça ka nd 5 / 20
Zeus tarafndan yazd. Perembe, 06 Austos 2009 18:53 - Son Günceeme Sa, 01 Arak 2009 15:20 r. Çat ise ço unuka düz dam ekindedir. Damda sebze-meyve kurutuur, kaynat m bu dayar seriir, hatta yaz n s cak günerinde ev sakineri serinemek için gece evin dam nda bie yatarar. Ş an urfa ii dahiinde ise dam, kubbe ekini amaktad r. Güne ten korunmak için son derece uygun oan bu meskenerin kubbesinde k ve hava giri ini sa amak için küçük bir pencere buunur. Kubbenin tepesinde ise yak an tezek duman n n ç kmas 6 / 20
Zeus tarafndan yazd. Perembe, 06 Austos 2009 18:53 - Son Günceeme Sa, 01 Arak 2009 15:20 n sa ayan bir deik mevcuttur. 3. Ta Meskener Ta ever Torosar, Ege Bögesi ve Dou Anadou'da bir yaygnk gösterirse de sadece taar n üst üste konumas ie yap m oanar hayi azd r. Buna kar k ta ar n aras na a aç veya toprak mazeme koyuraak yap an meskener k rsa aanda çok yayg nd 7 / 20
Zeus tarafndan yazd. Perembe, 06 Austos 2009 18:53 - Son Günceeme Sa, 01 Arak 2009 15:20 r. Ta meskener, yak n çevrede buunan ta ar n cinsine ve bögenin sosyo-ekonomik özeikerine ba oarak çe itenirer. Ancak kireç ta koay ka i enebimesinden doay çok kuan an bir mesken mazemesidir. Ta everin en güze örnekerini Ş an urfa, Gaziantep ve Mardin'de yumu ak kireç ta ar ie yap m iki hatta üç kat 8 / 20
Zeus tarafndan yazd. Perembe, 06 Austos 2009 18:53 - Son Günceeme Sa, 01 Arak 2009 15:20 meskenerde görüyoruz. Bunar n üstü geneike düz dam ekinde oup, duvararda veya evin beiri yererinde çe iti figürere dahi rastan r. Kireç ta ar n n aç k renki omas da yaz s cak n n evin içine girmesini nisbeten önemektedir. 4. Mesken Tiperini Etkieyen Corafi Faktörer Türkiye'de corafi faktörer, krsa aanardaki meskenerin ekierini ve kuanan mazemeyi önemi öçüde etkiemi tir. Gerçekten k r meskeni, her 9 / 20
Zeus tarafndan yazd. Perembe, 06 Austos 2009 18:53 - Son Günceeme Sa, 01 Arak 2009 15:20 eyden önce çevre artar na yani röief, yükseti, jeoojik yap, itooji, bitki örtüsü, ikim eemanar ve onu in a edecek ki ierin geenekeri, mai imkan ve nihayet ekonomik faaiyet türüne s k s k ya ba d r. 4.1. Fiziki Faktörer 4.1.1. Jeoojik Yap Tahmin ediebiecei gibi bir sahann jeoojik yapsnn meskene oan iikierinden en önemisi, meskene mazeme temin eden kaynak omas d r. Da 10 / 20
Zeus tarafndan yazd. Perembe, 06 Austos 2009 18:53 - Son Günceeme Sa, 01 Arak 2009 15:20 k aanarda geneike ta mazeme hakim iken, aüvya sahaar veya ovaarda toprak mazeme daha fazad r. Meskener bakmndan jeoojik yapnn bir baka eseri ise maara meskeneridir. geneike karstik bögeerde buunabien bu tür meskener odukça ikedirer ve içerinin karan k omas ndan doay daha çok a oarak kuan rar. Buna kar k Ürgüp, Nev ehir, Göreme doayar ndaki vokanik tüferin oyumas ie ou turuan meskener odukça konforu oup, iki hatta üç kat oanar na dahi rastan abimektedir. 11 / 20
Zeus tarafndan yazd. Perembe, 06 Austos 2009 18:53 - Son Günceeme Sa, 01 Arak 2009 15:20 4.1.2. Bitki Örtüsü Ükemizin hiçbir bögesinde, bitkise mazemenin katmad bir kr meskenini bumaya hemen hemen imkan yoktur. Everin duvarar için faza önem ta mayan a aç mazeme, dam n in aas s ras nda vazgeçimez bir mazeme oarak ortaya ç kar. Ancak tahmin ediebiece i gibi mesken in as nda kuan an bitkise mazeme oran, orman k sahaarda en üst düzeyde iken, ormandan uzaka d kça bu oran dü er ve çok çe 12 / 20
Zeus tarafndan yazd. Perembe, 06 Austos 2009 18:53 - Son Günceeme Sa, 01 Arak 2009 15:20 iti ev tiperi ortaya ç kar. A aç gövdeerinden "karkas" kurmaka ba ayan everde, karkas n aras yak n çevre artar na ba oarak ta, toprak, yonga vs. ie doduruarak "doma ev" denien mesken tiperi meydana geir. Bundan sonra ta, kerpiç, tu a ve a ac n de i ik oranarda kuan mas ndan, ço unuka çift kat oan "ba dadi", ah 13 / 20
Zeus tarafndan yazd. Perembe, 06 Austos 2009 18:53 - Son Günceeme Sa, 01 Arak 2009 15:20 ap, yar ah ap, örgü(ev) gibi mesken tiperi do ar. 4.1.3. Yeryüzü Şekieri Mesken tiperi ve danda yeryüzü ekieri de etkii omaktadr. Yüksek sahaarda k döne mi so uk geçti i için, everin duvarar ka n, pencereeri küçüktür. Hatta daha iyi s nma için ah r n üstündeki oda oturma odas oarak kuan r. Yamac n bak 14 / 20
Zeus tarafndan yazd. Perembe, 06 Austos 2009 18:53 - Son Günceeme Sa, 01 Arak 2009 15:20 durumu da meskener üzerinde etkiidir. Ükemizin büyük bir böümünde everin güneye bakan yamaçarda kurudu unu, pencereerin ve kap n n ço unuka evin güney cephesinde aç d dikkati çeker. Çünkü güney yamaçar daha iyi s nmakta, daha faza güne amaktad r. 4.1.4. İkim Faktöreri İkim eemanarndan s, rüzgar, güneenme, ya ve nemiik kr meskenerinin inasnda ve ekie nmesinde odukça etkiidir. Örne in nemi sahaarda düz dam everi görmeye imkan yoktur. Bu sahaarda evin duvarar 15 / 20
Zeus tarafndan yazd. Perembe, 06 Austos 2009 18:53 - Son Günceeme Sa, 01 Arak 2009 15:20 toprak s vadan çok a aç ie kap d r. Çok s cak bögeerde ever, rüzgara kar geecek ekide yap rar ve evin içindeki hava ak m n sa amak için koridorar in a ediir. Daha önce de beirtidi i gibi, so uk artt kça everin duvarar ka na r, pencere boyutar küçüür ve say 16 / 20
Zeus tarafndan yazd. Perembe, 06 Austos 2009 18:53 - Son Günceeme Sa, 01 Arak 2009 15:20 s aza r. Çok nemi bögeerimizde ise zemindeki nemden kaçmak için direker üzerine in aa edimi meskenere rastan r. 4.1.5. Sosyo-Ekonomik Faktörer Sosya etkener ükemizin mesken tiperi üzerinde özeike Cumhuriyet devri öncesinde çok etkii omutur. Gerçekten, eski köyerimiz, çounuka dar, doambaç ve çkmaz sokakar arasna y m ev topuukar ndan meydana gemi oup, bei bir panar yoktur. Everin içi de pans z ve karma kt r. Gizi bir tak m yoara birbirine ba anm omaar 17 / 20
Zeus tarafndan yazd. Perembe, 06 Austos 2009 18:53 - Son Günceeme Sa, 01 Arak 2009 15:20 da iginçtir. Ku kusuz bu durum, geçen as rarda mevcut oan d tehikeerden korunma amac na yöneiktir. Anadou d ndan ükemize geen göçmenerin meskeneri de gerek panar ve gerekse yap mazemeeriye eski yere ik topuukar n everinden hemen ayr rar. Örne in, ükemize göç eden Kafkas göçmeneri, meskenerinin in as nda bekenenden daha az a aç kuan rar. "Peç" denien ve evi k boyunca s tan ocak, Bakan göçmeneri taraf 18 / 20
Zeus tarafndan yazd. Perembe, 06 Austos 2009 18:53 - Son Günceeme Sa, 01 Arak 2009 15:20 ndan Anadou'ya getirimi tir. K r m göçmenerinin kerpiç k r evinde dam iki tarafa hafif e imi iken, Anadou'nun eski yere ikerinin kerpiç everi düz dam d r. Sosya faktörer kadar kr insannn ekonomik faaiyeteri ve mai gücü de evin mazemesini, mimari tarz n ve pann önemi öçüde etkiemektedir. Ancak ekonomik faaiyeter, evin oturuan kesiminden daha ziyade ekentier üzerinde ro oynarar. Örne in, zeytin üretimi ie uraan bir aienin meskenine ait ekentide zeytin saamuras için kuan an büyük f ç ar n koyudu u bir mahzen ortaya ç kar. Bazen de zeytinya imaat için küçük bir atöye buunur. Ba c 19 / 20
Zeus tarafndan yazd. Perembe, 06 Austos 2009 18:53 - Son Günceeme Sa, 01 Arak 2009 15:20 ka geçimini sa ayan aieerde evin ekentisi çok uzakta ve ba n içindedir. Ziraat ie u ra an aieerde eve bir ambar ekenirken, hayvanc aieerde ambar yerini ah ra b rak r. Tütüncüerin meskenerinde ise at katar ço unuka oturma yeri oarak kuan rken üst katar tütünerin kurutuup, depoand yer our. Müki; Bir ükeye ait, üke idaresi ie igii, üke yönetimine ait gibi anamara gemektedir. 20 / 20