6 Şubat 2017 İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ Şehir Planlama Müdürlüğü ne, Konu : Validebağ Korusu KANİP ve KAUİP İstanbul Büyükşehir Meclisi nin 13 Aralık 2016 tarihli toplantısında, Üsküdar Altunizade deki Validebağ Korusu ile ilgili olarak 1/5000 ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı (KANİP), 1/1000 ölçekli Koruma Amaçlı Uygulama İmar Planı (KAUİP) ve plan notlarını kabul ettiğini öğrenmiş bulunuyoruz. İlk olarak belirtmek istediğimiz husus, plan hazırlık ve onay aşamalarından hiçbirinde Validebağ Gönüllüleri Derneği olarak görüşümüzün alınmadığı, sürece dahil edilmediğimiz gerçeğinin bir kez daha tespitidir. 1998 yılından beri faaliyette olan Validebağ Gönüllüleri, 2001 yılında dernekleşmişlerdir. Validebağ Korusu nun doğal, yeşil ve bir bütün halinde gelecek kuşaklara aktarılabilmesi yönünde sürekli olarak çalışmamız nedeniyle Koru ile ilgili olarak yapılacak her türlü planlamaya dahil olmamız gerektiğini düşünüyoruz. Bu, sadece daha sağlıklı ve uygulanabilir planlar hazırlanması sonucunu doğurmakla kalmayacak, aynı zamanda, muhtemel itirazları ve davaları da baştan önleyerek, ihtilafsız, sorunsuz bir süreç yaşanmasını sağlayacaktır. Kültür Bakanlığı İstanbul III Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu Müdürlüğü nün 5.3.2002 tarihli, 12780 sayılı kararında ilgili belediyelerce 1/5000 ve 1/1000 ölçekli planların Kurulla ve mahalle sakinleri ile istişare edilerek hazırlanması şeklinde açıkça yazılı olmasına karşın, bugüne kadar mahalle sakinleri olarak görüşümüz alınmamıştır. Oysa, Anayasamızın 56. maddesinde Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek devletin ve vatandaşların görevidir denilerek vatandaşlara çevre hakkı verilmiştir. Bu hak, ilk olarak 1972 Stokholm Konferansıyla uluslararası düzeyde tanınmış, 1984 Tokyo ve 1992 Rio Konferanslarında da tekrarlanarak pekiştirilmiştir. İnsanlar, yaşadıkları çevre üzerinde doğrudan söz sahibidir. Devlet onların yaşadıkları çevre ile ilgili tasarruf yaparken, orada yaşayanlara danışmak zorundadır. İkinci olarak, I.derece doğal SİT alanlarının çevresinde yer alması gereken koruma bandı kavramına planda yer verilmediğini tespit etmiş bulunuyoruz. Koruma bandı uygulansa idi, Koru nun kuzeyinde yer alan eski STFA yerleşkesindeki yüksek katlı Taşyapı inşaatına ve çevredeki diğer yüksek katlı inşaatlara izin verilmemesi gerekirdi. Validebağ Korusu I. Derece Doğal SİT Alanı ve Çevresi KANİP hakkındaki görüşlerimize aşağıda, Plan Hükümlerinin yazılış sırasına göre yer verilmiştir. 1. İkinci maddede 1/5000 Validebağ Korusu I.derece doğal sit alanı ve çevresi KANİP na göre hazırlanacak 1/1000 ölçekli KAUİP onanmadan uygulama yapılamaz
hükmü yer almaktadır. Bir alanın SİT olarak ilan edilmesi, o alanda her ölçekteki imar planı uygulamalarını koruma amaçlı imar planları yapılıp onaylayıncaya kadar otomatik olarak durdurur. Fakat Koru nun I.derece doğal SİT alanı ilan edilmesinden bu yana gerek Milli Eğitim Bakanlığı, gerekse İBB ve Üsküdar Belediyesi tarafından Koru içinde çok sayıda uygulama yapılmış ve yapılmaya devam etmektedir. Bu uygulamaların derhal durdurulması, yenilerine de engel olunması gerekmektedir. 2. Yedinci maddede planlama alanında bitki örtüsünü, ekolojik sistemi ve topoğrafyayı bozabilecek hiçbir uygulama yapılamaz hükmü bulunmaktadır. Tamamiyle benimsediğimiz bu hükmün mutlak surette uygulanmasını bekliyoruz. Örneğin, Koru ya hiçbir zarar vermediği iddia edilen (kalabalık ve gürültülü) toplu pikniklerin, düğünlerin, nişanların, kına gecelerinin vb. etkinliklerin yapılması bu madde kapsamında engellenmelidir. Çünkü bu etkinlikler, sadece Koru yu çöp içinde bırakmakla ve toprağın sertleşmesine yol açmakla kalmamakta, aynı zamanda Koru da yaşayan canlıları da rahatsız ederek Koru dan kaçırmakta, dolayısıyla ekolojik dengeyi bozmaktadır. Adile Sultan Kasrı çevresindeki ağaçlar zamansız, yanlış ve aşırı budama sonucu zarar görmüşlerdir. Yine bu ağaçların kök boğazları daraltılmış olup bu uygulamalar sonucu ağaçlar kurumaya başlamıştır. İstanbul 1 Numaralı Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonu nun 12.8.2015 tarihli, 01-546 sayılı kararına göre ağaçların kök boğazlarının genişletilerek sert zeminden arındırılması gerektiği halde, bugüne kadar bu yerine getirilmemiştir. Bitki örtüsünü bozan bu tür uygulamaların derhal sona erdirilmesini bekliyoruz. Ayrıca bu maddenin, 8. ve 9. maddeler ile çeliştiği kanısındayız. Çünkü 8.maddede izin verilen halka açık rekreasyon amaçlı park ve doğal gezinti ve yürüyüş alanları ile 9.maddede izin verilen planlama alanı tamamında 100 m2 yi geçmeyen takılabilir/sökülebilir müştemilat türü 1 katlı yapılar yapılmasına engel teşkil edeceğini, dolayısıyla 7.madde ile 8.ve 9.maddelerin birbirleriyle çeliştiğini düşünüyoruz. 3. Sekizinci maddede planlama alanında ilgili Koruma Bölge Kurulu kararları ile tescil edilen yapılar korunacaktır hükmü yer almaktadır. Tamamen benimsediğimiz bu hükmün mutlak surette uygulanmasını bekliyoruz. Koruma, sadece binanın varlığını devam ettirmesi olarak yorumlanamaz. Adile Sultan Kasrı niteliğindeki bir tarihi binanın yakın çevresine kış bahçesi, çay ocağı adı altında gecekondular yapılması, plastik çocuk oyuncakları konulması, etrafı naylonla çevrilmiş barakalar kurulması, bunların içinde soba yakılması kabul edilemez. Bu tür uygulamaların acilen sona erdirilmesi gerekmektedir. Ayrıca elimizdeki belgelerde, tescilli tüm yapıların 1/5000 ve 1/1000 ölçekli planlara işlenmediği görülmektedir (atölye binaları işlenmemiş). 4. Dokuzuncu maddeyi toptan reddediyor ve plandan çıkarılmasını talep ediyoruz. Öncelikle Validebağ Korusu bir park değildir. Park insan eliyle yaratılmış bir alandır. Validebağ Korusu ise, adı üzerinde bir korudur. İçinde insan eliyle düzenlenmiş bir miktar alan bulunmakla birlikte ağırlıklı olarak doğallığını hala koruyan bir korudur. Burası kentsel tasarım/peyzaj yapılacak bir alan değildir. Gezinti ve yürüyüş yapılan bölümleri vardır. Çevre halkının ihtiyaçlarını karşılamakta olan bu alanları daha fazla genişletmeye ve düzenleyip park haline getirmeye gerek olmadığı görüşündeyiz. Göçmen kuşların konaklama alanları zaten vardır. Önemli olan bunlara dokunulmaması, kuşlar konaklamak için Koru ya geldiklerinde onları rahatsız edecek kalabalık ve gürültülü ortamın engellenmesidir. 5. Onuncu maddede yer verilen ve 14.6.2008 tarihli KANİP nda da yer alan bu hükmü toptan reddediyor ve plandan çıkarılmasını talep ediyoruz. Validebağ Korusu içinde fazlasıyla bina bulunmakta olup, adedi, büyüklüğü ve niteliği ne olursa olsun, yeni bina yapılmasına gerek olmadığını düşünüyoruz. 1999 tarihli SİT kararından sonra yapılan
binaların toplam yüzölçümü 100 m2 yi fazlasıyla aşmış durumdadır. Bu binaların yıkılması gerekirken, yeni bina yapılmasının bir yararı yoktur. 6. Onbirinci maddedeki hükmün kesin bir biçimde uygulanmasını istiyoruz. Koru içindeki çeşitli birimlerin yöneticilerinin talebiyle zaman zaman Koru da budamalar yapılmakta, budama adı altında bazı ağaçlar kesilmektedir. Bu uygulamaların zamansızlığı ve yanlışlığı bir yana, korunması gereken ağaçlar belirlenmeden yapılması, başlı başına 11.madde hükmüne aykırılık teşkil ettiğinden, önlenmesi gerekmektedir. 7. Onikinci maddedeki kentsel tasarım projesi ibaresinin metinden çıkarılmasını istiyoruz. Validebağ Korusu kentsel tasarım yapılacak bir alan değildir; korunması gerekli I.derece doğal SİT alanıdır. 8. Onbeşinci maddede ilgili kurum un hangisi olduğuna açıklık getirilmelidir. Derenin suyunun ve çevresinin temiz tutulması sağlanmalıdır. Göçmen ve yerli tüm kuşların ihtiyaçlarını karşılayan derenin sağlıklı olarak korunması hayati derecede önemlidir. 9. Onyedinci maddede planlama alanında kapalı otopark ve yeraltı otoparkı yapılamaz denilerek yerüstünde açık otopark yapımına peşinen izin verilmiştir. Bu kesinlikle kabul edilemez bir hükümdür. Validebağ Korusu I. derece doğal SİT alanıdır, otopark yapılması için uygun bir yer değildir. 10. Ondokuzuncu maddede sözü edilen imar, inşaat ve kazı çalışmalarının gerçekleştirileceği yer olarak Validebağ Korusu nun kastedilmediğini umuyoruz. 11. Yirminci maddede uygun görüşü alınması istenen makamlar arasına ilgili Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu nun da dahil edilmesi gerekmektedir. Validebağ Korusu I. Derece Doğal SİT Alanı ve Çevresi KAUİP hakkındaki görüşlerimize aşağıda, Plan Hükümlerinin yazılış sırasına göre yer verilmiştir. 1. İkinci maddede yer alan kentsel tasarım/peyzaj projesi nin hangi kurum tarafından yapılıp onaylanacağı belli değildir. Kaldı ki, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nın 16.10.2015 tarihli, 16767 sayılı yönergesine göre kentsel tasarım projesi, doğal, tarihi, kültürel, sosyal ve ekonomik özellikleri ile arazi yapısı dikkate alınarak, tasarım amacına göre kütle ve yapılaşma düzeni ve açık alan düzenlemeleri içeren, taşıt ulaşımı, otopark, servis ilişkileri veya yaya dolaşım ilişkisini kuran, yapı, sokak doku, açık ve yeşil alanların ilişkisini, kentsel mobilya detaylarını gösteren, alt yapı unsurlarını bütüncül bir yaklaşımla ele alan, anlam, kimlik ve özelliklerini ifade eden tasarım, ilke ve araçlarını içeren uygun ölçekteki proje dir. Görüldüğü gibi, kentsel tasarım projesi, tamamen kullanım amaçlı bir projedir, bir doğal sit alanının korunması ile hiçbir ilişkisi yoktur, Validebağ Korusu nda uygulanması mümkün değildir. Çünkü Koru I. derece doğal SİT alanıdır. Kentsel tasarım/peyzaj projesi ibaresinin, dolayısıyla 2.maddenin metinden çıkartılmasını talep ediyoruz. 2. Beşinci maddede, Korunan Alanlarda Yapılacak Planlara Dair Yönetmelik hükümleri doğrultusunda, yönetim planı hazırlanırken, paydaşların katılımından söz edilmektedir. 2863 sayılı yasanın 17.maddesinde belediyeler, valilikler ve ilgili kurumlar, koruma amaçlı imar planlarını hazırlarken, ilgili meslek odaları, sivil toplum kuruluşları ve plandan etkilenen hemşerilerin katılımı ile toplantılar düzenleyerek planları hazırlayıp kurula vermek zorundadır denmesine rağmen, bugüne kadar yetkililerden böyle bir toplantı daveti almış değiliz. Bu yönüyle hazırlanan imar planlarının yasaya uygun olmadığı düşüncesindeyiz. 3. Altıncı maddeyle ilgili olarak, yukarıda KANİP nın 7.maddesiyle ilgili yazdıklarımız aynen geçerlidir. 4. Yedinci maddeyle ilgili olarak, yukarıda KANİP nın 8.maddesiyle ilgili yazdıklarımız aynen geçerlidir.
5. Sekizinci maddeyle ilgili olarak, yukarıda KANİP nın 9. maddesiyle ilgili 6. Dokuzuncu maddeyle ilgili olarak, yukarıda KANİP nın 10. maddesiyle ilgili 7. Onuncu maddeyle ilgili olarak, yukarıda KANİP nın 11. maddesiyle ilgili 8. Onbirinci maddeyle ilgili olarak, yukarıda KANİP nın 12. maddesiyle ilgili 9. Ondördüncü maddeyle ilgili olarak, yukarıda KANİP nın 15. maddesiyle ilgili 10. Onaltıncı maddeyle ilgili olarak, yukarıda KANİP nın 17. maddesiyle ilgili 11. Onsekizinci maddeyle ilgili olarak, yukarıda KANİP nın 19. maddesiyle ilgili 12. Ondokuzuncu maddeyle ilgili olarak, yukarıda KANİP nın 20. maddesiyle ilgili Koru nun korunması için plan bazında üzerinde durulması gereken diğer konular ayrıca aşağıda maddeler halinde sıralanmıştır. 1- Doğal SİT alanı dışında kalan, ancak plan onama sınırı içinde olan, imar planları uyarınca kamulaştırılan ve tapu sicilinde idareleri adına kayıtları terkin olunan alanlar da KANİP onama sınırları içine alınmalıdır. Bu parseller, zamanla Koru dan koparılmış olan parçalardır. Nitekim Koru nun doğal dokusu, bu alanlarda ve hatta bu alanların ötesindeki alanlarda ve sokaklarda yaşamaya çalışmaktadır. Bu dokuyu koruyucu bir anlayışla hareket edilmelidir. 2- Koru da kros şampiyonası yapma gerekçesiyle 2009 yılında genişletilen yolların daraltılarak eski haline getirilmesi, yeni açılan yolların ise iptal edilmesi gerekmektedir. Bu yollar, halihazırda araç geçişi için kullanılmakta ve Koru nun 1. derece SİT alanı olma özelliğini fiilen ortadan kaldırmaktadır. Söz konusu yollarda ve yakın çevresinde toprak sıkışarak sertleşmiş, üzerinde bitki yetişmez hale gelmiştir. Koru dan sorumlu yetkililerce önem verilmeyen bu sorun, Koru nun doğal yaşamı için bir tehdittir. 3- Koru da düzenli bir çevre temizliği yapılmamaktadır. Üsküdar Belediyesi yetki ve sorumluğunda olan Koru da Belediye, sadece konteynerlerde biriken çöpleri almaktadır. Bu kesinlikle yeterli değildir. Üsküdar Belediyesi en kısa zamanda bu asli ve temel görevini yerine getirmesi konusunda uyarılmalıdır. 4- Koru ya çok zarar veren uygulamalardan biri de aşırı derecedeki araç trafiğidir. Koru içinde faaliyet gösteren öğretmenevi, huzurevi, okul ve hastanenin ihtiyaçları nedeniyle çok sayıda araç gün içinde Koru ya giriş çıkış yapmaktadır. Bu araçların Koru ya giriş çıkışları mümkün olduğunca azaltılarak belli bir düzene sokulmalı, Koru nun iç bölgelerine girişleri engellenmelidir. Ayrıca hemen hemen tamamı ticari amaçlarla çok sayıda motorsikletli Koru yu transit geçiş olarak kullanmaktadır. Bunların Koru ya girişleri kesinlikle önlenmelidir. Koru ya cankurtaran, itfaiye ve çöp kamyonu dışında araç girişi olmamalıdır. Bunların yapılabilmesi için gereken sayının çok üzerinde olan kapıların azaltılması ve kapılarda belli bir düzenin sağlanması gerekmektedir. 5- Koruda yaşayan çok sayıda canlı için Koru bir yuvadır, evdir. Bu canlıların da insanlar gibi evlerinde sükun ve huzur içinde yaşama hakları vardır. Gün içinde ve geceleyin yapılan toplu piknik, düğün, nişan, kına gecesi, koşu yarışması, mezuniyet töreni vb. etkinlikler, Koru canlılarının huzurunu kaçırmakta, zaman içinde Koru yu terketmelerine, bu da Koru nun doğal dengesinin bozulmasına yol açmaktadır. Bu tür kalabalık, gürültülü ve ışıklı etkinliklerin Koru da yapılması önlenmelidir. Aynı
nedenle, Koru da yer alan öğretmenevi, huzurevi, okul, hastane binaları ve yakın çevreleri dışında geceleri aydınlatma yapılmamalıdır. Genel olarak değerlendirildiğinde : - 14.6.2008 tarihli planda Koru da kesin yapılaşma yasağı getirilen M-D-GK-A rumuzlu birtakım alanlar belirlenmiş idi. Bu planda yapılaşma yasağı konusunda bir belirsizlik hakimdir. Koru nun zaten yapılaşmış alanları dışında kalan tüm alanlarına mutlak yapılaşma yasağı getirilmesini istiyoruz. - Koru hakkında yapılacak planlarda, Koru nun taşıma kapasitesi nin mutlaka göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Sadece KANİP in 12. ve KAUİP in 11.maddelerinde sözü edilen taşıma kapasitesi ne, KANİP in 9., 10. ve 17., KAUİP in 8., 9. ve 16. maddelerinde de temel kavram olarak yer verilmesi gerekirdi. Bu kavramın eksikliği, Koru nun kısa zamanda yeşilliğini, doğallığını yitirmesi ile sonuçlanabilir. - KANİP ve KAUİP ında en çok vurgulanması gereken hususun Koru nun korumakullanma dengesi olması gerektiği halde, bu kavramdan bir kez bile söz edilmemesi dikkat çekicidir. Bu kavramın kullanılmaması bir yana, her iki planda da hakim olan genel eğilimin, Koru nun daha çok kullanıma açılması için kolaylıklar sağlanmaya çalışılması olduğu izlenimi edinilmiştir. Oysa esas olan, planların adının gerektirdiği şekilde, koruma önlemlerinin geliştirilmesidir. Korumadığımız bir alanı, ileride kullanma hakkımız ve olanağımız da olamayacağını unutmamamız gerekmektedir. Son söz olarak, Validebağ Korusu hakkında mahalle sakinlerinin katkısı olmayan hiçbir planın uygulanma şansının olmayacağını, bunun aynı zamanda yasal bir zorunluluk olduğunu tekrar hatırlatmak istiyoruz. Saygılarımızla, Validebağ Gönüllüleri Derneği adına Arif Belgin Yönetim Kurulu Başkanı Adres : Haluk Türksoy arka sokak No.6 Altunizade Üsküdar Tel : 555-237 7777 Dağıtım : 6 Numaralı Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu 1 Numaralı Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Komisyonu İstanbul İl Milli Eğitim Müdürlüğü Ek : Validebağ Korusu nun ranta açılmasına karşı topladığımız 4.913 adet imzayı içeren CD ve Change.org da toplanan 3.712 adet imzayı gösteren ekran görüntüsü