Gedik Yatırım

Gedik Yatırım 18.01.2017

Yönetici Özeti Türkiye dünyanın 17. büyük ekonomisi olmasına karşın hisse senedi piyasası bu büyüklüğü desteklememektedir. Halka açık şirketlerin piyasa değeri toplamı açısından dünyada 31. sırada yer alan Borsa İstanbul, işlem hacmi sıralamasında 20 inci, kote şirket sayısı bakımından 24 üncü ve halka açık şirketlerin piyasa değeri toplamının GSYH a oranı bakımından 57 inci sırada yer almaktadır. Borsa İstanbul, devir hızı (işlem hacmi/toplam piyasa değeri) sıralamasında dünyada 2 nci sırada yer almaktadır. Borsa İstanbul da kısa vadeli işlemlerin ön planda olmasına karşın, sanıldığının aksine işlem hacmini arttıran volatilite değil, güçlü yükseliş trendleridir. Volatilitenin artışı yatırımcıların piyasadan uzaklaşmasına neden olmaktadır. 2012, 2013 ve 2014 te gerçekleşen halka arz seferberliğinden beklenen sonuçların alınamaması ve piyasa koşullarının halka arz için uygun zemin oluşturmaması nedeniyle 2015 (6 halka arz) ve 2016 da (2 halka arz, 1 i iptal) halka arz açısından verimsiz bir dönem geçirildi. Borsa İstanbul Tahvil ve Bono Piyasası gelişimini sürdürmektedir. 2012 de 268 olan Borsa İstanbul a kote tahvil sayısı 2016/11 itibariyle 585 e ulaşmıştır. Özel sektör borçlanma araçları sayısı ise 2012 de 195 iken 2016/11 dönemi sonunda 501 adete ulaşmıştır. Özel sektör borçlanma araçlarındaki (ÖSBA) trend şirketlerin, banka kredileri dışında da alternatif kaynak arayışlarına yöneldiklerini göstermektedir. Son yıllarda yatırım fonlarına yatırım yapan yatırımcı sayısı 3,2 milyon civarında seyrederken, yatırıma yönlendirilen tutarın büyüklüğü 2014 yılında 35 milyar TL civarında iken 2016/10 döneminde 41 milyar TL civarına yükselmiştir. Büyümeyi getiren ana unsurun reel büyümeden ziyade, yıllık gelirlerin kümülatif etkisi olduğunu düşünüyoruz. Yatırım fonlarının gelişiminde borçlanma araçları fonlarının, borçlanma araçları fonlarının gelişiminde ise özel sektör borçlanma araçlarına dayalı fonların gelişimi dikkat çekmektedir. Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası nda (VİOP), opsiyon işlemlerinin gelişimi oldukça yavaş seyretmektedir. 2016 yılında vadeli işlem pazarında 566,9 milyar TL işlem hacmi gerçekleşirken, opsiyon pazarında işlem hacmi 23,5 milyar TL de kalmıştır. Kaldıraçlı Alım-Satım İşlemleri (KAS) işlemlerinde hacim artışı devam etmektedir. 2015 yılında 17.005 milyar TL işlem hacmi gerçekleşirken, 2016 nın 11 ayında işlem hacmi 19.857 milyar TL ye ulaşmıştır. 2

Yönetici Özeti Aracı kurumlardaki konsolidasyon süreci 2016 da hız kazanmıştır. 2015 sonunda 95 olan aracı kurum sayısı 2016/11 dönemi sonunda 88 e gerilemiştir. Aracı kurumlarda yönetilen varlık toplamı 2015 sonunda 1.267 milyon TL iken 2016/09 dönemi sonunda 1.234 milyon TL ye gerilemiştir. 2016 nın ilk dokuz ayının sonunda aracı kurumların şube ve personel sayıları toplamında önemli bir değişim görülmedi. 2015 yılını 76 irtibat bürosu 323 şube ile kapatan sektörde, 2016/09 dönemi sonunda irtibat bürosu 69, şube sayısı 310 oldu. Çalışan sayısı ise 2015 sonunda 6.639 iken 2016/09 sonunda 6.502 olarak gerçekleşti. Sektörün brüt karında 2016/09 döneminde önceki yılın aynı dönemine göre artış yaşanmasına karşın, faaliyet karlılığı ve net karlarda düşüş yaşanmıştır. 2015 yılının ilk dokuz ayında 84 milyon TL faaliyet karı açıklayan sektör 2016 nın aynı döneminde 58 milyon TL faaliyet karı açıklamıştır. Net kar ise aynı dönemlerde 120 milyon TL den 95 milyon TL ye gerilemiştir. Yurtiçi yerleşiklerin tasarrufları içinde en büyük payı %70 ile mevduat alırken, bunu %25 ile tahvil bono piyasası %5 ile de hisse senedi piyasası izlemektedir. Yurtdışı yerleşiklerin tasarruf dağılımında ise bunun tam tersi yönde bir dağılım bulunmaktadır. İlk sırada %43 ile hisse senetleri, %31 ile tahvil ve bono, %26 ile de mevduat bulunmaktadır. 72 milyonu aşan mudi sayısı ve 1 milyonu aşan hisse senedi yatırımcı sayısı olmasına karşın çok büyük bir çoğunluğun yatırım tutarı 10 bin TL nin altındadır. 10 bin TL altında mevduat sahibi olan mudi sayısı 69 milyon, 10 bin TL den daha düşük portföye sahip olan hisse senedi yatırımcı sayısı da 796 bin civarındadır. Aracı kurum çalışanlarının çok büyük bir bölümünü lisans mezunu personel oluşturmaktadır. Çalışanların %50 den fazlasını 35 yaş altı ve sektör tecrübesi 10 yılın altındaki personel oluşturmaktadır. 3

Sunum İçeriği Hisse Senedi Piyasaları Döviz Piyasaları Emtia Piyasaları Başlıca Yatırım Araçlarının Getirileri Sermaye Piyasalarının Seyri Hisse Senedi Piyasaları Bono-Tahvil Piyasaları Yatırım Fonu Piyasaları & BES Vadeli ve Opsiyon Piyasaları Kaldıraçlı Piyasalar Yatırım Kuruluşları Yatırımcı Profili Portföy Büyüklükleri İşlem Hacimleri Şube, Personel İstatistikleri Gelir Yapısı Yatırım Tercihleri Portföy Büyüklükleri ve Yaş Kırılımına Göre Yatırımcı İstatistikleri 4

Yatırım Araçlarının Getiri Performansları 5

Asya Gelişmekte Olan Ülke Piyasaları Gelişmiş Ülke Piyasaları -2% -2% -4% -4% -4% -7% -10% -12% -13% Avrupa, Ortadoğu, Afrika Yüzde Değişim 20% 19% 17% 16% 15% 14% 13% 13% 12% 11% 9% 9% 8% 7% 7% 6% 5% 5% 5% 3% 2% 1% 1% 0% 45% 39% 39% 34% 30% Amerika 58% 52% O.Doğu Asya Avrupa Amerika Hisse Senedi Piyasaları Nominal Getirileri Hisse Senedi Piyasaları 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Değişim Dow Jones 11% 6% 7% 26% 8% -2% 13% S&P 500 13% 0% 13% 30% 11% -1% 9% Nasdaq 17% -2% 16% 38% 13% 6% 7% Kanada 14% -11% 4% 10% 7% -11% 19% Euro Stoxx 50-6% -17% 14% 18% 1% 4% 1% İngiltere FTSE 9% -6% 6% 14% -3% -5% 14% Almanya DAX 1% -2% 29% 25% 3% 10% 7% Fransa CAC -3% -17% 15% 18% -1% 9% 5% İtalya MIB -13% -25% 8% 17% 0% 13% -10% İspanya IBEX -17% -13% -5% 21% 4% -7% -2% İsviçre -2% -8% 15% 20% 10% -2% -7% İsveç 21% -15% 12% 21% 10% -1% 5% Norveç 18% -12% 15% 24% 5% 6% 12% Danimarka 36% -15% 27% 24% 21% 36% -13% İsrail 16% -18% 9% 12% 10% 4% -4% Japonya Nikkei -3% -17% 23% 57% 7% 9% 0% Brezilya BOVESP 1% -18% 7% -15% -3% -13% 39% Arjantin MERVAL 52% -30% 16% 89% 59% 36% 45% Meksika 20% -4% 18% -2% 1% 0% 6% Peru 65% -17% 6% -24% -6% -33% 58% Şili 38% -15% 3% -14% 4% -4% 13% Kolombiya 33% -14% 17% -12% -6% -24% 17% Çek Cumhuriyeti 10% -26% 14% -5% -4% 1% -4% Polonya 19% -21% 26% 8% 0% -10% 11% Macaristan 0% -20% 7% 2% -10% 44% 34% Romanya 12% -18% 19% 26% 9% -1% 1% Ukrayna 68% -40% -35% -4% 14% -34% 16% Türkiye BIST-100 25% -22% 53% -13% 26% -16% 9% Rusya RTSI 23% -22% 11% -6% -45% -4% 52% G. Afrika 15% -1% 22% 19% 6% 5% -4% Fas 21% -13% -12% -6% 6% -7% 30% Mısır 10% -45% 24% 15% 18% -28% 39% Çin Shangai -14% -22% 3% -7% 53% 9% -12% G. Kore KOSPI 22% -11% 9% 1% -5% 2% 3% Hindistan 17% -25% 26% 9% 30% -5% 2% Endonezya 46% 3% 13% -1% 22% -12% 15% Tayland 41% -1% 36% -7% 15% -14% 20% Filipinler 38% 4% 33% 1% 23% -4% -2% MSCI EM 16% -20% 15% -5% -5% -17% 8% MSCI WORLD 9% -8% 13% 24% 4% -3% 5% 55% 45% 35% 25% 15% 5% -5% -15% -25% Küresel ölçüde bir çok şokla karşılaşılmasına karşın, 2016 hisse senedi piyasaları açısından oldukça verimli bir yıl oldu. Yılın son döneminde Fed ve Trump ile sermaye akımlarının tersine dönmeye başlamasına rağmen, yılın tamamında gelişmekte olan ülkeler ön plana çıktı. 2016 Yılı Nominal Getiriler Danimarka Çin Shangai İtalya MIB İsviçre G. Afrika İsrail Çek Cumhuriyeti İspanya IBEX Filipinler Japonya Nikkei Euro Stoxx 50 Romanya Hindistan G. Kore KOSPI Fransa CAC İsveç MSCI WORLD Meksika Almanya DAX Nasdaq MSCI EM Türkiye BIST-100 S&P 500 Polonya Norveç Şili Dow Jones İngiltere FTSE Endonezya Ukrayna Kolombiya Kanada Tayland Fas Macaristan Mısır Brezilya BOVESP Arjantin MERVAL Rusya RTSI Peru Kaynak: Matriks, investing.com 6

Asya Gelişmekte Olan Ülke Piyasaları 0% 0% -3% -3% -4% -4% -5% -7% -10% -10% -13% -14% Avrupa, Ortadoğu, Afrika 22% 18% 16% 13% 12% 11% 11% 11% 9% 9% 7% 6% 6% 5% 4% 3% 4% 3% 3% 2% 2% 1% 1% 33% 30% 29% 44% Amerika 54% O.Doğu Asya Gelişmiş Ülke Piyasaları Avrupa Amerika Hisse Senedi Piyasaları Reel Getirileri Hisse Senedi Piyasaları 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Değişim Dow Jones 9% 2% 5% 25% 7% -3% 11% S&P 500 11% -3% 11% 28% 11% -1% 7% Nasdaq 15% -5% 14% 36% 13% 5% 6% Kanada 12% -13% 3% 9% 5% -12% 16% Euro Stoxx 50-8% -20% 11% 17% 1% 4% 0% İngiltere FTSE 6% -10% 3% 12% -4% -5% 13% Almanya DAX -1% -4% 26% 24% 3% 9% 6% Fransa CAC -5% -19% 14% 17% -1% 8% 5% İtalya MIB -15% -28% 5% 16% 0% 13% -10% İspanya IBEX -20% -15% -7% 21% 5% -7% -3% İsviçre -2% -7% 15% 20% 10% -1% -7% İsveç 19% -15% 11% 20% 10% -2% 4% Norveç 15% -13% 14% 21% 3% 4% 9% Danimarka 32% -17% 25% 23% 20% 36% -13% BIST 100, yüzde 9 civarında nominal getiri sağlamış olmasına karşın, 2016 yılı enflasyonundan arındırdığımızda sıfıra yakın bir getiri ile, 2016 yılında negatif ayrışan sınırlı sayıdaki endeks arasına girdi. İsrail 13% -20% 7% 10% 10% 5% -4% Japonya Nikkei -3% -17% 23% 54% 4% 9% 1% Brezilya BOVESP -5% -23% 1% -20% -9% -22% 30% Arjantin MERVAL 37% -36% 5% 70% 28% 7% 4% Meksika 15% -7% 14% -6% -3% -2% 3% Peru 62% -20% 3% -26% -9% -36% 54% Şili 34% -19% 2% -16% -1% -8% 9% Kolombiya 29% -17% 14% -14% -9% -29% 11% Çek Cumhuriyeti 7% -27% 11% -6% -4% 1% -5% Polonya 15% -24% 23% 7% 1% -9% 11% Macaristan -4% -24% 2% 1% -10% 43% 33% Romanya 4% -20% 13% 24% 8% 0% 1% Ukrayna 54% -43% -35% -5% -9% -54% 3% Türkiye BIST-100 17% -30% 44% -19% 17% -23% 0% Rusya RTSI 13% -26% 4% -11% -51% -15% 44% G. Afrika 11% -6% 16% 13% 1% 0% -10% Fas 19% -14% -14% -7% 4% -8% 29% Mısır 0% -51% 16% 5% 9% -35% 22% Çin Shangai -18% -25% 1% -9% 51% 8% -14% G. Kore KOSPI 18% -15% 8% 0% -6% 1% 2% Hindistan 8% -31% 14% 1% 23% -10% -3% Endonezya 37% -1% 9% -8% 13% -15% 12% Tayland 36% -4% 31% -8% 15% -13% 18% Filipinler 33% 0% 29% -3% 20% -5% -4% MSCI EM 9% -25% 9% -10% -9% -21% 3% MSCI WORLD 4% -12% 9% 20% 1% -6% 2% 55% 45% 35% 25% 15% 5% -5% -15% -25% 2016 Yılı Reel Getiriler Çin Shangai Danimarka G. Afrika İtalya MIB İsviçre Çek Cumhuriyeti Filipinler İsrail Hindistan İspanya IBEX Euro Stoxx 50 Türkiye BIST-100 Japonya Nikkei Romanya G. Kore KOSPI MSCI WORLD Ukrayna Meksika İsveç MSCI EM Arjantin MERVAL Fransa CAC Nasdaq Almanya DAX S&P 500 Norveç Şili Kolombiya Polonya Dow Jones Endonezya İngiltere FTSE Kanada Tayland Mısır Fas Brezilya BOVESP Macaristan Rusya RTSI Peru Kaynak: Matriks, investing.com 7

Döviz Piyasaları Getiri Performansı Kur - Para Birimi 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Değişim Dolar Endeksi 1% 2% -1% 0% 13% 9% 4% Dolar/TL 3% 22% -6% 21% 9% 25% 21% Euro/TL -4% 19% -4% 26% -4% 12% 17% 2015 in ardından 2016 yılında da jeopolitik ve siyasi risklerin baskısı altında kalan TL, negatif ayrışan para birimleri arasında ilk sıralarda yer aldı. Döviz Sepeti -1% 20% -4% 23% 1% 18% 19% 1 Birim Yabancı Paranın Dolar Karşılığı Avustralya Doları 14% 0% 1% -14% -8% -11% -1% Yeni Zelanda Doları 8% 0% 7% -1% -5% -12% 2% Euro -7% -3% 2% 4% -12% -10% -3% İngiliz Sterlini -3% 0% 5% 2% -6% -5% -16% Kanada Doları 5% -17% 22% -7% -35% 17% 3% İsviçre Frangı 11% 0% 3% 3% -10% -1% -2% Japon Yeni 15% 6% -11% -18% -12% 0% 3% Çin Yuanı 3% 5% 1% 3% -2% -4% -7% Hong Kong Doları - - - - - -5% -6% Rus Rublesi -2% -5% 6% -8% -46% -16% 17% Brezilya Reali 5% -11% -9% -13% -11% -33% 22% Hindistan Rupisi 4% -16% -4% -11% -2% -5% -2% Endonezya Rupisi 5% -1% -6% -21% -2% -10% 2% Malezya Ringiti 12% -3% 4% -7% -6% -19% -4% Singapur Doları 9% -1% 6% -3% -5% -7% -2% Güney Kore Wonu 5% -3% 9% 1% -3% -7% -2% 25% 20% 15% 10% 5% 0% -5% -10% -15% -20% 22% 17% 2016 Yılında Para Birimlerinin Dolar Karşısındaki Değer Değişimleri 3% 3% 2% 2% 2% 1% -1% -2% -2% -2% -2% -3% -4% -6% -7% -16% -17% Tayvan Doları 10% -4% 4% -3% -6% -4% 2% Tayland Bahtı 12% -5% 3% -6% -1% -9% 1% Türk Lirası -3% -18% 6% -17% -8% -20% -17% Kaynak: Matriks, investing.com 8

Yüzde Değişim Emtia Piyasaları Getiri Performansı Emtia 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Değişim Değerli Metaller Altın (Comex) 30% 10% 7% -28% -2% -10% 8% Gümüş (Comex) 83% -10% 9% -36% -19% -12% 15% Platin (Spot) 20% -21% 10% -11% -12% -26% 1% Paladyum (Spot) 96% -18% 7% 2% 11% -29% 21% Enerji WTI Ham Petrol (Nymex) 15% 8% -7% 7% -46% -30% 45% Brent Petrol (ICE) 20% 13% 4% -1% -48% -34% 50% Doğalgaz (Nymex) -21% -32% 10% 30% -32% -19% 60% Kalorifer Yakıtı 20% 14% 4% 1% -41% -37% 17% Endüstriyel Metaller Bakır 32% -23% 5% -7% -14% -26% 18% Alüminyum 12% -18% 3% -13% 3% -19% 13% Çinko -5% -25% 13% -1% 6% -26% 61% Nikel 32% -25% -8% -18% 9% -42% 14% Kurşun 5% -21% 15% -5% -16% -4% 13% Kalay 59% -29% 22% -4% -16% -23% 45% Tarımsal Emtialar Buğday 47% -18% 19% -22% -3% -20% -14% Mısır 52% 3% 8% -40% -6% -10% -2% Soya Yağı 34% -14% 17% -7% -22% -15% 16% Pamuk 92% -37% -18% 13% -29% 5% 12% Pirinç -4% 4% 2% 4% -26% 1% -17% Şeker 7% -27% -16% -16% -12% 5% 28% Kakao -8% -31% 6% 21% 7% 10% -33% Kahve 77% -6% -37% -21% 47% -24% 8% 80% 60% 40% 20% 0% -20% -40% 2015 yılında sert bir düşüş yaşayan petrol ve türevleri 2016 yılına tepki yükselişi ile başlarken, yılın ikinci yarısında OPEC in arz kesintisi söylemleri ile güçlü seyrini korudu. Endüstriyel emtialarda ise Trump ın ABD başkanı seçilmesiyle birlikte yılın son bölümünde yükselişler görülürken, tarımsal emtialar rekolte haberleriyle dalgalandı. ABD de de mevsim koşullarının elverişli olması ve yüksek rekolteler tarımsal ürünlerin diğer emtialardan negatif ayrışmasına neden oldu. 61% 60% 50% 45% 45% Emtiaların 2016 Yılı Getirileri 28% 21% 18% 17% 16% 15% 14% 13% 13% 12% 8% 8% 1% -2% -14% -17% -33% Kaynak: Matriks, investing.com 9

Hisse Senedi Piyasaları 10

milyar dolar milyar dolar trilyon dolar BIST Hisse Senedi Piyasa Değeri 80 70 60 50 40 30 20 10 - Küresel Hisse Senedi Piyasaları Piyasa Değeri 68 65 67 68 61 55 55 17 16 15 51 47 48 18 19 15 15 16 32 13 14 21 19 23 23 18 12 17 17 9 15 15 9 23 24 28 30 19 22 20 23 28 30 14 Amerika Asya Pasifik Avrupa Afrika Ortadoğu Dünya Küresel hisse senedi piyasalarının toplam piyasa değeri önceki yıla göre sınırlı da olsa artış gösterirken, Borsa İstanbul daki şirketlerin toplam piyasa değeri, kurdaki yükseliş nedeniyle 189 milyar dolardan 164 milyar dolara geriledi. Borsa İstanbul da en yüksek ağırlığa sahip olan mali sektörün ağırlığı, mali sektörün karlılığındaki düşüş beklentisine paralel bir şekilde 2015 yılında sert bir şekilde gerilerken 2016 yılında ağırlıklarda çok önemli bir değişim yaşanmadı. Borsa İstanbul Piyasa Değeri 350 Borsa İstanbul Piyasa Değeri Sektörel Dağılım 350 300 250 200 150 100 50-315 302 285 232 220 197 196 189 161 164 158 118 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017* 300 250 200 1 150 100 50 0 146 55 63 77 27 42 3 2 1 3 80 33 53 85 40 57 124 58 73 105 51 62 152 61 77 92 42 52 150 62 69 117 51 47 57 32 23 0 2 2 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 BIST SINAİ BIST HİZMETLER BIST MALİ BIST TEKNOLOJİ BIST - 100 3 4 5 Kaynak: WFE, Borsa İstanbul, Matriks, Finnet 11

BIST Hisse Senedi Piyasa Değeri Küresel Piyasalar Piyasa Değeri (2016/11, milyon dolar) Warsaw Stock Exchange Qatar Stock Exchange Borsa Istanbul Tel-Aviv Stock Exchange Bolsa de Comercio de Santiago Oslo Bors Philippine Stock Exchange Bolsa Mexicana de Valores Bursa Malaysia The Stock Exchange of Saudi Stock Exchange Moscow Exchange Singapore Exchange BME Spanish Exchanges BM&FBOVESPA S.A. Taiwan Stock Exchange Johannesburg Stock Exchange Nasdaq Nordic Exchanges Australian Securities Exchange Korea Exchange SIX Swiss Exchange National Stock Exchange of BSE India Limited Deutsche Boerse AG TMX Group Hong Kong Exchanges and LSE Group Euronext Shenzhen Stock Exchange Shanghai Stock Exchange Japan Exchange Group Inc. Nasdaq - US NYSE 165,749 31. sıra - 5,000,000 10,000,000 15,000,000 20,000,000 0.3% 33 0.5% 26 30 Borsa İstanbul'un Dünya Piyasaları İçindeki Payı 0.4% 0.5% 0.6% 0.4% 0.6% Borsa İstanbul PD'ye Göre Sırası Borsa Istanbul Kıyaslanan Toplam Borsa 51 51 53 52 54 56 57 25 28 30 32 36 0.3% 0.3% 30 32 31 Türkiye dünyanın ilk 20 ekonomisi arasında olmasına karşın Borsa İstanbul piyasa değeri açısından küresel sıralamada 31. sırada yer almaktadır. Borsa İstanbul un piyasa değerinin dünya piyasalarının toplam değeri içindeki payında 2013 ve sonrasında görülen düşüşte WFE nin hesaplamaya dahil edilen endeks sayısını artırması etkili olmuştur. 2016 yılındaki gerileme ise büyük oranda Borsa İstanbul un negatif ayrışmasından kaynaklanmaktadır. 62 0.3% 0.2% 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016/11 80 82 81 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016/11 Kaynak: WFE 12

milyar dolar milyar dolar trilyon dolar milyar dolar Küresel Piyasalar İşlem Hacmi 120 Küresel Hisse Senedi Piyasaları İşlem Hacmi 114 Borsa İstanbul İşlem Hacmi 100 80 60 40 20 61 15 11 34 89 23 21 45 92 21 16 55 79 74 69 15 14 12 18 19 18 39 41 47 69 62 12 11 20 14 37 37 14 81 14 54 24 44 46 80 11 28 41 450 400 350 300 250 200 150 100 50 225 296 264 305 411 413 358 419 394 374 308-2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016/11 - Amerika Asya Pasifik Avrupa Afrika Ortadoğu Dünya 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Küresel Hisse Senedi Piyasaları Günlük Ortalama İşlem Hacmi 451 55 354 365 315 321 317 83 295 93 275 274 60 54 213 43 242 247 55 63 47 46 60 82 70 45 94 113 71 75 79 57 46 161 183 173 149 145 185 164 157 219 180 136 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016/11 Amerika Asya Pasifik Avrupa Afrika Ortadoğu Dünya 1.80 1.60 1.40 1.20 1.00 0.80 0.60 0.40 0.20 0.00 Borsa İstanbul Günlük Ortalama İşlem Hacmi 1.63 1.64 1.66 1.56 1.49 1.42 1.18 1.21 1.22 1.05 0.89 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016/11 Kaynak: WFE 13

yüzde oran Küresel Piyasalar İşlem Hacmi Küresel Piyasalar İşlem Hacmi (2016/11, milyon dolar) Wiener Borse Dubai Financial Market Philippine Stock Exchange Warsaw Stock Exchange Tel-Aviv Stock Exchange Indonesia Stock Exchange Oslo Bors BSE India Limited Bursa Malaysia Moscow Exchange Bolsa Mexicana de Valores Taipei Exchange Singapore Exchange Saudi Stock Exchange (Tadawul) The Stock Exchange of Thailand Borsa Istanbul Johannesburg Stock Exchange Taiwan Stock Exchange BM&FBOVESPA S.A. BME Spanish Exchanges National Stock Exchange of India Limited Nasdaq Nordic Exchanges Australian Securities Exchange SIX Swiss Exchange TMX Group Deutsche Boerse AG Hong Kong Exchanges and Clearing Korea Exchange Euronext LSE Group Japan Exchange Group Inc. Shanghai Stock Exchange Nasdaq - US Shenzhen Stock Exchange NYSE 308235 20. Sıra 0 5000000 10000000 15000000 20000000 1.0% 0.8% 0.6% 0.4% 0.2% 0.0% Borsa İstanbul İşlem Hacminin Küresel Piyasalar İçindeki Payı 0.4% 0.4% 0.4% 0.4% 0.4% 0.4% 0.4% 0.4% 0.4% 0.4% 0.4% 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016/11 Borsa İstanbul piyasa değeri açısından 32. sırada yer almasına karşın, işlem hacmi sıralamasında 20. sırada yer almaktadır. Bu durum hisse senetlerini elde tutma sürelerinin bazı rakiplerine göre daha kısa olduğunu göstermektedir. Kaynak: WFE 14

yüzde oran sıra Küresel Piyasalar Hisse Devir Hızı Küresel Piyasalar Hisse Devir Hızı (2016/11) Tel-Aviv Stock Exchange Bursa Malaysia Singapore Exchange Wiener Borse Warsaw Stock Exchange Bolsa Mexicana de Valores Hochiminh Stock Exchange Athens Stock Exchange (ATHEX) Budapest Stock Exchange Dhaka Stock Exchange Dubai Financial Market Hong Kong Exchanges and Clearing Johannesburg Stock Exchange National Stock Exchange of India Limited Namibian Stock Exchange Oslo Bors The Egyptian Exchange Euronext TMX Group Nasdaq Nordic Exchanges Taiwan Stock Exchange SIX Swiss Exchange Australian Securities Exchange BM&FBOVESPA S.A. Saudi Stock Exchange (Tadawul) LSE Group The Stock Exchange of Thailand Deutsche Boerse AG NYSE BME Spanish Exchanges Japan Exchange Group Inc. Korea Exchange Nasdaq - US Shanghai Stock Exchange Taipei Exchange Borsa Istanbul Shenzhen Stock Exchange 186% 2. Sıra 0% 50% 100% 150% 200% 250% 300% 350% 10 8 6 4 2 0 300% 200% 100% 0% 2 140% 120% 4 4 147% 104% Borsa İstanbul Devir Hızına Göre Sırası Borsa İstanbul Devir Hızı 284% 224% 3 147% 132% 136% 135% 210% 164% 114% 214% 179% 114% 106% 119% 198% 188% 170% Hisse Devir Hızı, dönem içerisinde gerçekleşen işlem hacminin piyasa değerine oranını göstermektedir. Bu oranın yüksek olması yatırımcıların hisse senetlerini elde tutma oranlarının düşüklüğünü göstermektedir. Borsa İstanbul piyasa değeri açısından 31. sırada, işlem hacmi sıralamasında 20. sırada yer alırken hisse devir hızı oranı itibariyle 2. sırada yer almaktadır. 117% 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016/11 Dünya 2 3 6 Borsa Istanbul 3 4 6 2 Kaynak: WFE 15

Küresel Piyasalar Kote Şirket Sayısı 60,000 Küresel Hisse Senedi Piyasaları Kote Şirket Sayısı 50,000 40,000 30,000 20,000 10,000-13,531 19,501 11,054 15,203 19,648 11,146 15,148 20,819 10,570 14,786 20,901 10,111 13,897 21,398 10,068 14,218 22,052 10,154 13,752 23,117 10,147 13,667 23,682 10,158 14,735 25,324 10,717 15,004 26,342 10,644 14716 26313 10110 2016 yılında küresel hisse senedi piyasalarında ve Borsa İstanbul da kote olan şirket sayısında düşüş görülmüştür. Amerika Asya Pasifik Avrupa Afrika Ortadoğu Dünya 1,600 BIST Kote Menkul Kıymet Sayısı 1,446 1,400 1,276 1,200 1,077 1,029 1,000 846 753 766 800 640 550 600 363 388 408 413 408 399 400 331 328 175 200 12 34 30 24 22 18 0 2011 2012 2013 2014 2015 2016* Şirket* BYF & Menkul Kıy.Yat.Ort. Varant ve Sertifika Toplam Borsa İstanbul da 2016 yılında iki halka arz gerçekleşirken, bunlardan bir tanesinin kotasyondan çıkışı aynı yıl içinde gerçekleşmiştir. Kotasyondan çıkan diğer şirketler ile birlikte 2015 yılında 408 olan şirket sayısı, 2016 sonunda 399 a gerilemiştir. Kaynak: WFE, TSPB 16

Küresel Piyasalar Kote Şirket Sayısı ve PD/GSYH Küresel Piyasalar Kote Şirket Sayısı (2016/11) Küresel Piyasalar Piyasa Değeri / GSYH (2015) Athens Stock Exchange (ATHEX) Amman Stock Exchange Moscow Exchange The Egyptian Exchange Chittagong Stock Exchange Philippine Stock Exchange SIX Swiss Exchange Dhaka Stock Exchange Colombo Stock Exchange Bolsa de Comercio de Santiago Hochiminh Stock Exchange Tehran Stock Exchange Bolsa de Valores de Lima BM&FBOVESPA S.A. Hanoi Stock Exchange Johannesburg Stock Exchange Borsa Istanbul Tel-Aviv Stock Exchange Deutsche Boerse AG The Stock Exchange of Thailand Taipei Exchange Singapore Exchange Warsaw Stock Exchange Bursa Malaysia Taiwan Stock Exchange Nasdaq Nordic Exchanges Euronext Shanghai Stock Exchange National Stock Exchange of India Limited Shenzhen Stock Exchange Hong Kong Exchanges and Clearing Korea Exchange Australian Securities Exchange NYSE LSE Group Nasdaq - US TMX Group BME Spanish Exchanges Japan Exchange Group Inc. BSE India Limited 384 24. Sıra 0 1000 2000 3000 4000 5000 6000 7000 Borsa Istanbul Beirut Stock Exchange Bolsa de Valores de Panama Wiener Borse BM&FBOVESPA S.A. Bolsa de Valores de Colombia Moscow Exchange Nairobi Securities Exchange Muscat Securities Market Zagreb Stock Exchange Shanghai Stock Exchange Jamaica Stock Exchange Irish Stock Exchange Bourse de Casablanca Deutsche Boerse AG Stock Exchange of Mauritius BME Spanish Exchanges Amman Stock Exchange BSE India Limited Tel-Aviv Stock Exchange Philippine Stock Exchange The Stock Exchange of Thailand Euronext NYSE Japan Exchange Group Inc. Bursa Malaysia Taiwan Stock Exchange SIX Swiss Exchange Hong Kong Exchanges and Clearing 22% 57. sıra Halka açık şirketlerin piyasa değerinin GSYH ya oranı incelendiğinde Borsa İstanbul %22 lik oran ile 57. sırada yer almaktadır. Bu oran halka arzlarda ve sermaye piyasasının tabana yayılması hususunda gidilecek daha çok yolun olduğunu göstermektedir. 0% 200% 400% 600% 800% 1000% Kaynak: WFE, IMF WEO 17

Oca.11 Nis.11 Tem.11 Eki.11 Oca.12 Nis.12 Tem.12 Eki.12 Oca.13 Nis.13 Tem.13 Eki.13 Oca.14 Nis.14 Tem.14 Eki.14 Oca.15 Nis.15 Tem.15 Eki.15 Oca.16 Nis.16 Tem.16 Eki.16 BIST Hisse Senedi Piyasaları Hacim 20,000 18,000 16,000 14,000 12,000 10,000 8,000 6,000 4,000 2,000-95,000 90,000 85,000 80,000 75,000 70,000 65,000 60,000 55,000 50,000 Hacim (milyon Lot) BIST-100 (sağ eksen) Borsa İstanbul da işlem hacmi volatilitenin arttığı dönemlerde düşüş göstermektedir. BIST-100 (Hacim - milyar TL, 2015-2016) Borsa İstanbul da hacim ve endeksin yönü konusunda sıkı bir korelasyon bulunmaktadır. İşlem hacmini artıran ana unsur güçlü yükseliş trendleridir. 120 100 80 60 40 20 0 2015 2016 Kaynak: Borsa İstanbul, Matriks, Finnet 18

milyon dolar milyar dolar Küresel Piyasalar Halka Arz Gelişimi 400 350 300 1778 1967 Küresel Halka Arz Performansı 2500 2000 250 200 150 756 566 1367 1241 837 1206 895 1218 1055 1500 1000 adet 100 50 0 500 0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Toplam Halka Arz Tutarı (milyar $) Anlaşma Sayısı (sağ eksen) 133 196 257 171 129 170 285 120 101 338 274 2012, 2013 ve 2014 te gerçekleşen halka arz seferberliğinden beklenen sonuçların alınamaması ve piyasa koşullarının halka arz için uygun zemin oluşturmaması nedeniyle 2015 (6 halka arz) ve 2016 da (2 halka arz, 1 i iptal) verimsiz bir dönem geçirildi. 3500 3000 2894 Borsa İstanbul Halka Arz Performansı 25 24 30 25 2500 2000 1500 1000 500 0 19 11 670 1221 1 1 5 16 644 533 292 15 490 12 298 4 1 15 11 20 15 10 5 0 adet Toplam Halka Arz Tutarı (milyon $) Anlaşma Sayısı (sağ eksen) Kaynak: TSPB, EY Global IPO Reports 19

Bono - Tahvil Piyasaları 20

milyar dolar milyar dolar milyar doalr milyar dolar Küresel Piyasalar Tahvil İşlem Hacmi Küresel Tahvil Piyasaları İşlem Hacmi Borsa İstanbul Tahvil İşlem Hacmi 35,000 30,000 25,000 20,000 15,000 10,000 5,000 600 500 400 300 200 480 406 402 446 518 520 521 307 194 207-100 - Amerika Asya Pasifik Avrupa Afrika Ortadoğu Dünya 140 120 100 80 60 40 Küresel Tahvil Piyasaları Ortalama Günlük İşlem Hacmi 129 105 95 89 87 75 78 61 54 71 68 2.50 2.00 1.50 1.00 Borsa İstanbul Tahvil Ortalama Günlük İşlem Hacmi 2.06 2.06 2.07 1.90 1.77 1.61 1.59 1.22 0.77 0.82 20 0.50 - - Amerika Asya Pasifik Avrupa Afrika Ortadoğu Dünya Kaynak: WFE 21

Küresel Piyasalar Tahvil İşlem Hacmi Küresel Piyasalar Tahvil İşlem Hacmi (2016/11, milyar dolar) Küresel Piyasalar Kote Tahvil Sayısı (2016/11) Cyprus Stock Exchange National Stock Exchange of India Limited Malta Stock Exchange Warsaw Stock Exchange Japan Exchange Group Inc. NZX Limited Australian Securities Exchange Hong Kong Exchanges and Clearing Kazakhstan Stock Exchange Nairobi Securities Exchange Tehran Stock Exchange TMX Group Bolsa de Valores de Panama Euronext Bolsa Nacional de Valores The Egyptian Exchange BSE India Limited Hanoi Stock Exchange Shenzhen Stock Exchange Bolsa de Comercio de Buenos Aires Irish Stock Exchange Moscow Exchange SIX Swiss Exchange Bolsa de Comercio de Santiago Borsa Istanbul Tel-Aviv Stock Exchange Taipei Exchange Shanghai Stock Exchange Bolsa de Valores de Colombia Oslo Bors Nasdaq Nordic Exchanges Johannesburg Stock Exchange LSE Group Korea Exchange BME Spanish Exchanges 206575 11. Sıra 0 2000000 4000000 6000000 Japan Exchange Group Inc. The Stock Exchange of Thailand Bolsa de Valores de Lima Kazakhstan Stock Exchange Bolsa de Valores de Panama Hanoi Stock Exchange Warsaw Stock Exchange Borsa Istanbul Tel-Aviv Stock Exchange Bolsa de Valores de Colombia Bolsa Mexicana de Valores Hong Kong Exchanges and Clearing Moscow Exchange Bolsa Nacional de Valores SIX Swiss Exchange Taipei Exchange Bolsa de Comercio de Buenos Aires Johannesburg Stock Exchange Oslo Bors Singapore Exchange Shenzhen Stock Exchange BME Spanish Exchanges Wiener Borse Shanghai Stock Exchange Euronext BSE India Limited National Stock Exchange of India Limited Nasdaq Nordic Exchanges Korea Exchange LSE Group Irish Stock Exchange Luxembourg Stock Exchange 585 25. Sıra 0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 Kaynak: WFE 22

Küresel Piyasalar Kote Tahvil Sayısı 250,000 Küresel Hisse Senedi Piyasaları Kote Tahvil Sayısı 200,000 150,000 100,000 50,000 - Amerika Asya Pasifik Avrupa Afrika Ortadoğu Dünya Borsa İstanbul Tahvil ve Bono Piyasası gelişimini sürdürmektedir. 2012 de 268 olan Borsa İstanbul a kote tahvil sayısı 2016/11 itibariyle 585 e ulaşmıştır. Özel sektör borçlanma araçları sayısı ise 2012 de 195 iken 2016/11 dönemi sonunda 501 adete ulaşmıştır. 700 Borsa İstanbul Kote Tahvil Sayısı 600 500 379 400 268 300 519 545 585 Özel sektör borçlanma araçlarındaki (ÖSBA) trend şirketlerin, banka kredileri dışında da alternatif kaynak arayışlarına yöneldiklerini göstermektedir. 200 100 154 128 103 83 93 120 0 Özel Sektör Kamu Yabancı Toplam Kote Tahvil Kaynak: WFE 23

Yatırım Fonu Piyasaları & BES 24

milyar TL milyar TL milyar TL Türkiye Yatırım Fonu Piyasası 45 Yatırım Fonları / Türkiye 3.4 25 Borçlanma Araçları Fonları 40 35 30 25 20 15 10 5 26.1 29.0 29.5 35.0 36.7 40.1 3.35 20 3.3 15 3.25 3.2 milyon kişi 10 3.15 5 3.1 0 2011 2012 2013 2014 2015 2016 3.05 0 2011 2012 2013 2014 2015 2016 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Portföy Değeri Yatırımcı Sayısı ( Sağ Eksen) Yatırım Fonları / Türkiye 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Karma ve Değişken Fon Borçlanma Araçları Fonları Fon Sepeti Fonları Hisse Senedi Fonları Katılım Fonları Kıymetli Madenler Fonları Para Piyasası Fonları Tahvil (%) Bono (%) Ters Repo (%) Hisse (%) Özel (%) YMK (%) BPP (%) Kamu DBA (%) Diğer (%) Son yıllarda yatırım fonlarına yatırım yapan yatırımcı sayısı 3,2 milyon civarında seyrederken, yatırıma yönlendirilen tutarın büyüklüğü 2014 yılında 35 milyar TL civarında iken 2016/10 döneminde 41 milyar TL civarına yükselmiştir. Büyümeyi getiren ana unsurun reel büyümeden ziyade, yıllık gelirlerin kümülatif etkisi olduğunu düşünüyoruz. Kaynak: fonbul.com 25

Bireysel Emeklilik Sistemi 60.0 50.0 40.0 30.0 20.0 10.0 0.0 Özel Emeklilik Sistemi Katılımcıları 6.0 6.4 5.1 4.1 3.1 54.8 48.0 37.6 20.3 26.0 2012 2013 2014 2015 2016/06 Portföy Değeri (Myr. TL) Yatırımcı Sayısı (Mn.) 7.0 6.0 5.0 4.0 3.0 2.0 1.0 0.0 Bireysel Emeklilik Sistemi Genel Bilgiler Türkiye de 18 milyon Toplam Ücretli Çalışan var. 45 Yaş Altında 13 Milyon Çalışan bulunmakta. Mevcut Sistemde 6.4 milyon katılımcı mevcut 4.5 milyon katılımcı 45 yaşın altında Toplam Fon Tutarı 48.5 milyar TL Toplam Devlet Katkısı Fon Tutarı 6.3 milyar TL Otomatik Katılım Detaylar Otomatik Katılım Düzenlemesi 1 Ocak 2017'de yürürlüğe girdi. Sisteme Katılım Ocak 2017 1000+ çalışanı olan firmalar; Nisan 2017 250+ çalışanı olan firmalar ve memurlar Temmuz 2017 100+ çalışanı olan firmalar Ocak 2018 Mahalli İdareler ve KİT ler Temmuz 2018 10 49 çalışanı olan firmalar Ocak 2019 5 9 çalışanı ollan firmalar En Düşük Katkı Payı Prime esas kazancın %3'ü En az 53 TL, En Çok 340 TL Cayma Hakkı 2 ay sonra (Kesilen Para + Varsa Getiri 10 günde iade) Halihazırda BES te olanlar, Mevcut sözleşmelerinden bağımsız olarak yeni bir sözleşme daha açılacak Otomatik BES'lerinden de ayrıca devlet katkısı alabilecek Teşvikler % 25 Devlet Katkısı Devam Ediyor Cayma Hakkı kullanmayanlara bir defaya mahsus 1000 TL devlet katkısı İlk 3 yılda sistemden çıkılırsa %0 ı 3. Yıl Sonunda % 15 i 6. Yılın Sonunda %35 i 10. Yılın Sonunda % 60 ı Emekliliğe hak kazanıldığında tamamı alınabilecek. Birikimin % 5 i kadar Ek Devlet Katkısı İmkânı 10 yıl ve 56 yaş şartını sağlayarak emeklilik hakkını kullanan toplu para almayarak en az 10 yıllık maaş alabileceği gelir sigortası alanlar Kaynak: TSPB,EGM 26

Vadeli ve Opsiyon Piyasaları 27

Borsa İstanbul Vadeli ve Opsiyon Piyasaları İşlem Hacmi Vadeli İşlem Pazarı İşlem Hacmi (milyar TL) 700 600 565.8 580.1 500 400 300 440 404 415.4 434.6 200 100 0 30.0 25.0 20.0 15.0 10.0 5.0 0.0 2011 2012 2013 2014 2015 2016 Opsiyon Pazarı İşlem Hacmi (milyar TL) 24.3 7.6 1.1 2014 2015 2016 2014 2015 2016 Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası nda (VİOP), opsiyon işlemlerinin gelişimi oldukça yavaş seyretmektedir. 2016 yılında vadeli işlem pazarında 566,9 milyar TL işlem hacmi gerçekleşirken, opsiyon pazarında işlem hacmi 23,5 milyar TL de kalmıştır. Kaynak: Borsa İstanbul, Matriks, TSPB, Gedik Yatırım Araştırma 28

Kaldıraçlı Piyasalar 29

4,956 7,693 17,005 19,857 21,663 Türkiye Kaldıraçlı Piyasalar Kaldıraçlı İşlemler (milyar TL) 25,000 20,000 15,000 10,000 9,546 7,459 11,140 8,717 12,153 9,510 5,000 2,970 1,986 4,353 3,340-2013 2014 2015 2016/11 2016(T) Müşteri Likidite Sağlayıcı Toplam Kaldıraçlı Piyasalar Kâr - Zarar (Ekim - Aralık 2016) Kârda Olan Müşteri Hesaplarının Oranı (%) 20% KAS işlemlerinde hacim artışı devam etmektedir. 2015 yılında 17.005 milyar TL işlem hacmi gerçekleşirken, 2016 nın 11 ayında işlem hacmi 19.857 milyar TL ye ulaşmıştır. Zararda Olan Müşteri Hesaplarının Oranı (%) 80% Kaynak: TSPB, Gedik Yatırım Araştırma 30

Yatırım Kuruluşları 31

milyon dolar Üyeler ve Varlık Yönetimi 250 200 150 100 50 0 TSPB Üyeleri 226 232 231 46 47 48 141 142 40 46 52 40 40 43 44 43 101 102 97 95 88 2012 2013 2014 2015 2016/11 Aracı kurumlardaki konsolidasyon süreci 2016 da hız kazanmıştır. 2015 sonunda 95 olan aracı kurum sayısı 2016/11 dönemi sonunda 88 e gerilemiştir. Aracı Kurum Banka Portföy Yönetim Şirketi Yatırım Ortaklıkları Toplam 2,500 2,000 1,500 1,000 500 Aracı Kurumlarda Portföy Yönetimi Faaliyetleri 2,118 3,397 1,792 1,727 2,511 2,753 2,923 2,649 1,357 1,157 1,8731,176 1,566 990 945 986 1,149 708 809 641 149 122 4,000 3,500 3,000 2,500 2,000 1,500 1,000 500 kişi Aracı Kurumlarda yönetilen varlık toplamı 2015 yılında düzenleme gereği yatırım fonlarının yalnızca portföy yönetim şirketlerinde yönetilebiliyor olması nedeniyle düşüş yaşamıştır. Aracı kurumlarda yönetilen varlık toplamı 2015 sonunda 1.267 milyon TL iken 2016/09 dönemi sonunda 1.234 milyon TL ye gerilemiştir. Yönetilen Portföy Büyüklüğü Portföy Yönetimindeki Yatırımcı Sayısı (sağ eksen) Kaynak: TSPB 32

Aracı Kurum Şube ve Çalışan İstatistikleri 7,000 6,000 5,000 4,000 3,000 2,000 1,000 5,899 5,861 3,380 3,374 2,481 2,525 Aracı Kurum Çalışan Sayısı 5,102 4,948 5,100 5,258 5,480 5,657 4,715 3,376 3,270 3,171 3,058 2,959 2,807 3,022 2,281 2,210 2,087 2,042 1,989 1,908 2,080 6,639 6,502 3,755 3,851 2,747 2,788 7,000 Aracı Kurum Çalışanlarının Departman Dağılımı 6,000 5,000 4,000 3,000 2,000 1,000 2,931 2,815 2,783 2,789 2,717 2,975 3,361 3,345 250 253 478 1,769 425 1,879 445 1,456 439 1,355 940 1,533 747 1,548 629 1,589 517 1,551 475 1,461 226 204 223 249 225 254 2,914 271 2,808 2,907 255 234 1,501 1,389 1,959 2,088 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016/09 Kadın Erkek TOPLAM Şube, Acente, İrtibat Bürosu Satış ve Pazarlama Araştırma Diğer Toplam 8,000 7,000 6,000 5,000 4,000 3,000 2,000 1,000 6,554 6,686 6,911 7,174 7,288 6,002 6,184 6,162 5,374 4,824 5,058 64 246 5,772 4,775 4,514 52 231 45 185 Aracı Kurum Şube Ağı Gelişimi 39 157 5,763 7,071 6,950 6,684 6,466 6,347 5,988 46 161 61 159 66 161 71 153 67 150 76 323 4,997 67 310 2016 nın ilk dokuz ayının sonunda aracı kurumların şube ve personel sayılarının önceki yıla göre düşüş eğilimine girdiği görülmektedir. 2015 yılını 76 irtibat bürosu 323 şube ile kapatan sektörde, 2016/09 dönemi sonunda irtibat bürosu 69, şube sayısı 310 olmuştur. Çalışan sayısı ise 2015 sonunda 6.639 iken 2016/09 sonunda 6.502 olarak gerçekleşmiştir. Şubeler İrtibat Büroları Acente Şubeleri TOPLAM Kaynak: TSPB 33

kişi kişi kişi Aracı Kurum Çalışan Profili 8,000 7,000 6,000 5,000 4,000 3,000 2,000 1,000 5,258 793 303 5,480 5,657 120 109 755 95 87 346 Eğitim Durumu 730 355 3,213 3,418 3,604 103 74 6,639 6,709 689 95 642 67 411 421 4,524 4,630 715 19 735 30 759 32 825 28 830 29 94 63 Aracı kurum çalışanlarının çok büyük bir bölümünü lisans mezunu personel oluşturmaktadır. Çalışanların %50 den fazlasını 35 yaş altı ve sektör tecrübesi 10 yılın altındaki personel oluşturmaktadır. 2012 2013 2014 2015 2016/06 Doktora Yüksek Lisans Lisans Yüksek Okul Lise Ortaokul İlkokul TOPLAM 8,000 Yaş Dağılımı 8,000 İş Tecrübesi (Yıl) 7,000 6,000 5,000 4,000 26 25 39 41 398 454 507 136 147 981 1,070 1,113 22 50 178 17 18 59 49 562 168 541 176 1,176 1,128 1,191 1,136 7,000 6,000 5,000 4,000 618 1,076 69 75 156 639 183 661 1,099 1,154 89 208 87 90 661 292 677 292 1,120 1,023 1,016 966 3,000 2,000 1,000 1,280 1,268 1,172 1,276 1,279 1,110 1,054 1,058 1,406 1,568 960 975 1,031 329 445 526 784 814 3,000 2,000 1,000 1,210 1,107 991 1,013 1,118 1,210 628 690 712 488 569 632 1,296 1,272 945 1,055 1,222 1,334 2012 2013 2014 2015 2016/06 2012 2013 2014 2015 2016/06 18-25 26-30 31-35 36-40 41-45 46-50 51-55 56-60 61+ 0-2 3-5 6-10 11-15 16-20 21-25 26-30 31+ Kaynak: TSPB 34

milyon dolar milyon dolar Aracı Kurumlar - Gelir ve Kârlılık Performansı 800 700 633 Aracı Kurum Kârlılık Performansı 668 673 637 600 500 400 300 200 100 0 246 123 154 65 159 136 148 109 511 465 120 84 95 58 2012 2013 2014 2015 2015/09 2016/09 2013 2014 2015 2016/09 TSPB Üyesi Toplam Aracı Kurum Sayısı 102 97 95 88 İşlem Hacmi 0'dan Büyük Olan Aracı Kurum Sayıları Pay İşlem Hacmi 87 79 70 60 Vadeli İşlemler 74 67 63 57 Kaldıraçlı Alım-Satım İşlemleri 29 35 38 43 SGMK İşlem Hacmi 67 61 46 43 Brüt Kâr Faaliyet Kârı Net Kâr 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Aracı Kurumların Gelir Dağılımı 94 120 132 125 25 27 21 17 53 62 58 58 82 72 24 33 34 96 43 13 40 8 83 27 385 416 436 452 317 359 2012 2013 2014 2015 2015/09 2016/09 Sektörün brüt karında 2016/09 döneminde önceki yılın aynı dönemine göre artış yaşanmasına karşın, faaliyet karlılığı ve net karlarda düşüş yaşanmıştır. 2015 yılının ilk dokuz ayında 84 milyon TL faaliyet karı açıklayan sektör 2016 nın aynı döneminde 58 milyon TL faaliyet karı açıklamıştır. Net kar ise aynı dönemlerde 120 milyon TL den 95 milyon TL ye gerilemiştir. Komisyon Gelirleri Kurumsal Finansman Gelirleri Diğer Gelirler Kurum Portföyü Kârı/Zararı Varlık Yönetimi Gelirleri Kaynak: TSPB 35

Hacim Bazında İlk 10 Yatırım Kuruluşu -2015 Pay Piyasası (2015 Toplam 2.045 milyar TL) Kaldıraçlı İşlemler (2015, Toplam: 17.005 milyar TL) İş Yatırım 7% Yapı Kredi Yatırım 7% Garanti Yatırım 7% Diğer 32% GCM 12% Işık 9% Diğer 47.00% Gedik Yatırım 7% Invest - AZ 8% A1 Capital 3% Finans Yatırım 3% Teb Yatırım 6% Ak Yatırım 5% Deniz Yatırım 4% Meksa Yatırım 4% ALB 4% İkon 5% İntegral 5% Sanko 5% İş Yatırım 5% Gedik Yatırım 8% Destek 7% Vadeli İşlemler (2015, Toplam: 1.135 Milyar TL) SGMK Kesin Alım-Satım(2015, Toplam: 1.059 milyar TL) Diğer 36% Teb Yatırım 15% İş Yatırım 9% Diğer 26% Akbank 29% Credi Suiess İstanbul 3% Deniz Yatırım 3% Ak Yatırım 4% Yatırım Finansman 4% Garanti Yatırım 9% Sanko Menkul 7% Yapı Kredi Yatırım 5% Gedik Yatırım 5% Anadolu Bank 3% Garanti Bankası 3% Ak Yatırım 3% İş Bankası 4% Aktif Yatırım Bankası Citibank 6% 6% JP Morgan 7% HSBC 6% Yapı Kredi 7% Kaynak: TSPB 36

Hacim Bazında İlk 10 Yatırım Kuruluşu 2016/09 Pay Piyasası (2016/09, Toplam 1.529 trilyon TL) Garanti Yatırım 8% İş Yatırım 8% Kaldıraçlı İşlemler (201&/09, Toplam 15.425 trilyon TL) Diğer 33% Teb Yatırım 14% Diğer 43% Yatırım Finansman 4% Finans Yatırım 4% Deniz Yatırım 4% Yapı Kredi Yatırım 7% Gedik Yatırım 7% Teb Yatırım 5% Merrill Lynch 5% Ak Yatırım 5% A1 Capital 4% Credit Suisse İstanbul 3% Deniz Yatırım 3% Yapı Kredi Yatırım 4% Gedik Yatırım 5% İş Yatırım 11% Garanti Yatırım 10% Sanko Yatırım 6% Ak Yatırım 7% A1 Capital 4% Credit Suisse İstanbul 3% Deniz Yatırım 3% Vadeli İşlemler (2016/09, Toplam 825.4 milyar TL) Diğer 33% Yapı Kredi Yatırım 4% Gedik Yatırım 5% Teb Yatırım 14% İş Yatırım 11% Garanti Yatırım 10% Ak Yatırım 7% Sanko Yatırım 6% Halk Yatırım 2% 2% HSBC Yatırım 2% Vakıf Yatırım 3% Teb Yatırım 3% İş Yatırım 4% Finans Yatırım SGMK Kesin Alım Satım (2016/09, Toplam 133.8 milyar TL) Diğer 10% Osmanlı Yatırım 2% Ziraat Yaturun 5% Ak Yatırım 31% Yapı Kredi Yatırım 36% Kaynak: TSPB 37

Yatırımcı Profili 38

yüzde oran milyar dolar yüzde oran Yatırım Tercihleri 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Yurtiçi Tasarrufların Dağılımı 120 92 107 86 79 265 217 221 176 184 433 440 451 426 440 2012 2013 2014 2015 2016/10 Mevduat Tahvil-Bono Hisse Senedi Yurtdışı Yerleşiklerin Tasarruflar Dağılımı (2016/10 Toplam: 114 milyon$) 120% 100% 80% 49% 43% 47% 43% 43% 60% 40% 39% 31% 31% 35% 39% 20% 12% 19% 26% 26% 18% 0% 2012 2013 2014 2015 2016/10 Mevduat Tahvil-Bono Hisse Senedi Yurtiçi Yerleşiklerin Tasarruflar Dağılımı (2016/10 Toplam: 588 milyon $) 120% 100% 15% 12% 5% 14% 11% 80% 25% 29% 32% 28% 26% 60% 40% 70% 53% 59% 58% 62% 20% Yurtiçi yerleşiklerin tasarrufları içinde en büyük payı %70 ile mevduat alırken, bunu %25 ile tahvil bono piyasası %5 ile de hisse senedi piyasası izlemektedir. Yurtdışı yerleşiklerin tasarruf dağılımında ise bunun tam tersi yönde bir dağılım bulunmaktadır. İlk sırada %43 ile hisse senetleri, %31 ile tahvil ve bono, %26 ile de mevduat bulunmaktadır. 0% 2012 2013 2014 2015 2016/10 Mevduat Tahvil-Bono Hisse Senedi Kaynak: TSPB,MKK, BDDK 39

kişi bin kişi bin kişi Yatırımcı Sayısı Mudi Sayısı Hisse Senedi Yatırımcı Sayısı 80,000 70,000 60,000 50,000 40,000 30,000 20,000 10,000 53,823 365 53,458 58,668 59,739 437 500 59,239 58,231 65,286 627 64,658 72,910 742 72,168 1,120 1,100 1,080 1,060 1,040 1,020 1,089 8.3 1,080 1,111 9.6 1,101 1,075 9.9 1,066 1,059 1,054 9.8 9.5 1,049 1,045-2012 2013 2014 2015 2016/09 1,000 2012 2013 2014 2015 2016/09 Yurtiçi Yerleşik Yurtdışı Yerleşik Toplam Yurtiçi Yerleşik Yurtdışı Yerleşik Toplam 7,000,000 6,000,000 Yatırımcı Sayısı 6,484,665 5,000,000 4,000,000 3,000,000 2,000,000 1,000,000-2,758,650 1,054,532 110,964 786 2012 2013 2014 2015 2016/09 2013 yılında 1 milyon 111 bin kişi olan hisse senedi yatırımcı sayısı sonraki yıllarda düşüş eğilimine girerek, 2016/09 dönemi sonunda 1 milyon 41 bin kişiye gerilemiştir. Pay Senedi Özel Sektör Borçlanma Aracı VTMK+ VDMK Yatırım Fonu Varant + Sertifika Emeklilik Yatırım Fonları Kaynak: TSPB,MKK, BDDK 40

kişi kişi bin kişi Portföy Büyüklüğü ve Yaş Kırılımına Göre Yatırımcılar Portföy Büyüklüklerine Göre Mudi Sayısı 80,000 70,000 60,000 50,000 40,000 30,000 69,014 62,020 56,686 55,685 51,277 72 milyonu aşan mudi sayısı ve 1 milyonu aşan hisse senedi yatırımcı sayısı olmasına karşın çok büyük bir çoğunluğun yatırım tutarı 10 bin TL nin altındadır. 20,000 10,000-4,967 4,663 4,237 3,856 3,453 0-10.000 TL 10.000-50.000 TL 2,204 2,134 1,884 1,664 1,398 50.000-250.000 TL 462 426 356 311 245 250.000-1.000.000 TL 105 98 12 70 54 1.000.000 TL Üzeri 10 bin TL altında mevduat sahibi olan mudi sayısı 69 milyon, 10 bin TL den daha düşük portföye sahip olan hisse senedi yatırımcı sayısı da 796 bin civarındadır. 2012 2013 2014 2015 2016/09 1,000,000 900,000 800,000 700,000 600,000 500,000 400,000 300,000 200,000 100,000 - Portföy Büyüklüklerine Göre Hisse Senedi Yatırımcı Sayısı 796,635 809,730 843,646 886,454 863,814 159,736 151,154 141,763 143,251 144,811 0-10.000 TL 10.000-50.000 TL 85,107 79,895 71,497 64,358 64,623 50.000-500.000 TL 2012 2013 2014 2015 2016/09 5,681 5,141 4,879 3,735 3,755 7,373 4,200 4,030 3,314 3,189 500.000 TL - 1.000.000 TL 1.000.000 TL Üzeri 1,200,000 1,000,000 800,000 600,000 400,000 200,000 - Yatırımcı Yaş Kırılımı 34,797 38,760 41,643 43,397 46,337 28,726 31,528 46,756 52,524 33,173 75,299 81,427 55,339 34,929 37,489 58,309 61,897 83,867 110,005 115,594 85,678 93,965 115,550 115,631 136,681 115,060 142,312 141,458 138,551 141,405 155,380 159,255 154,670 150,827 151,263 168,154 171,941 165,273 159,339 154,849 154,252 149,390 136,832 131,541 125,216 107,719 11,851 100,094 11,632 87,783 10,059 82,310 10,121 9,054 46,415 4,157 42,631 4,024 73,694 36,547 3,621 36,074 3,413 32,248 3,128 2012 2013 2014 2015 2016/09 0-19 20-24 25-29 30-34 35-39 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75+ Kaynak: TSPB,MKK, BDDK 41

Gedik Yatırım Menkul Değerler A.Ş. Yatırım Danışmanlığı Araştırma Birimi Necatibey Cad. Alipaşa Degirmen Sok. No: 24 34425 Tophane/Karaköy/İSTANBUL Tel: (212) 356 16 52 arastirma@gedik.com Araştırma Birimi Üzeyir Doğan Araştırma Müdürü uzeyirdogan@gedik.com Ceren Bakçay Yatırım Danışmanı cbakcay@gedik.com Ali Erkan Tanacıoğlu Araştırma Uzmanı atanacioglu@gedik.com Erol Gürcan Araştırma Uzmanı egurcan@gedik.com Murat Demirtaş Araştırma Uzman Yardımcısı ademirtas@gedik.com Onurcan Bal Araştırma Uzman Yardımcısı obal@gedik.com Elif Kaya Platform Asistanı ekaya@gedik.com 42

www.gedik.com Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, mevduat kabul etmeyen bankalar ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, yorum ve tavsiyede bulunanların kişisel görüşlerine dayanmaktadır. Bu görüşler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. 43

44