RİSK ANALİZ Z VE DEĞERLEND ERLENDİRME RME STANDART UYGULAMA EĞİE ĞİTİMİ RAD
AMAÇ Risklerin doğa, personel, çevre, işyeri, işletme, tesis, makine, ekipman, tesisat, süreç ve imalatı kapsayan etkilerinin uygun metodolojilerle sistematik bir şekilde tanımlanıp, tayin edilmesi, değerlendirilmesi ve kontrol altına alınmasıdır. Yapılan değerlendirme sonuçlarının risk yönetim sistemi kapsamında yapılan tüm çalışmaların belgelendirilmesi ve kayıt altına alınmasıdır. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 2
KAPSAM İşyerleri ve yönetim sorumluluğu altındaki tüm işyerleri, tesisler, sürekli veya geçici yüklenici, taşeron ve tedarikçilere ait hizmetlerdir. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 3
Faaliyetlerin risk değerlendirilmesi aşağıda belirtilen boyutlar için yapılacaktır. Çalışan personel ve üçüncüşahıslara yönelik kazalar ( yaralanma, hastalık ) Bina, tesis, makina, ekipman hasarları Çevresel zararlar ve olumsuz etkiler Yangın, parlama, patlama Yasal yükümlülükler İş duruşu Risk Değerlendirme erlendirme Analiz BOYUT 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 4
RAD Yöntemlerini uygulamak ve olumlu sonuçlar almak için; TAVSİYELER Etkili bir araç olarak risk değerlendirme kavramını öğreniniz, uygulayınız, araştırınız RAD prosesinde kullanılan terminolojiyi ve tanımların anlamlarını aynışekilde biliniz Risk değerlendirme prosesini açıklayabilecek uygulayabilecek, öğretecek durumda olunuz 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 5
KAYIPLAR BİREYSEL KURUMSAL TOPLUMSAL EVRENSEL 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 6
BİREYSEL KAYIPLAR SAĞLIK HAYAT KARİYER ÖĞRENİM - EĞİTİM SOSYAL STATÜ -İ MAL PARA AİLE/ARKADA VB 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 7
KURUMSAL KAYIPLAR FİNANSAL PERSONEL İ YERİ-İ LETME PROSES- ÜRÜN-ÜRETİM ARAÇLARI MÜ TERİ PAZAR PRESTİJ 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 8
TOPLUMSAL KAYIPLAR KÜLTÜREL SOSYAL EĞİTİM-SAĞLIK-GÜVENLİK POLİTİK-SİYASİ MALİ-EKONOMİK HUKUK-ADALET 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 9
EVRENSEL KAYIPLAR ÇEVRE EKOLOJİ-DOĞAL KAYNAKLAR SAĞLIK GÜVENLİK REFAH BARI ADALET 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 10
RİSK YÖNETY NETİMİ İşletme, kurum yada kuruluşta meydana gelebilecek tüm zarar unsurlarının ve kayıpların işletme politika ve hedefleri, planlama, organizasyon, performans, strateji ve iletişim bazında başarılı bir şekilde kontrol edilmesini sağlayan sistematik çalışmalardır. Özellikle proje tasarım-mühendislik, endüstri, AR-GE finans, sigorta, askeri, havacılık, nükleer tesis yönetim sistemlerinin önemli bir elementidir. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 11
RİSK YÖNETY NETİM İLKELERİ 1. Eğer mümkünse, kurtulma ya da ikame etme yoluyla riski ortadan kaldırın. 1. Nedenleri elden geçirin etkileri değil (örneğin basamaklar kaygansa, basamakları elden geçirmek ya da yerlerini değiştirmek uyarı işaretleri yerleştirmekten daha iyidir ) 2. Mümkün olan yerlerde işi kişiye adapte etmeye çalışın (ergonomiden faydalanın). Özellikle de söz konusu olan tekdüze ya da devamlı tekrar eden iş modellerini azaltmaya ihtiyaç duyulan yerlerde. 3. Piyasaya bakın, yeni teknolojik gelişmeler, çalıştığımız güvenlik standartlarını düzenli olarak geliştirmektedir. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 12
RİSK YÖNETY NETİM İLKELERİ 5. Risk değerlendirmeleri, riskin azaltılması için organizasyonun toplam stratejisinin sadece bir parçasıdırlar. 6. Pek çok insana TOPLU OLARAK fayda sağlayacak ya da işletmeyi bütünüyle koruyacak olan kontrollere öncelik verin. 7. Çalışanların ve işverenin risk yönetimine desteğini sağlamak için mutlaka ikna olmaları ve ne yapmaları gerektiğini anlamaları gereklidir. 8. İş esnasında ortaya çıkabilecek risklerin önlenmesi, bu risklerden kaçınma ve azaltma, organizasyonun tüm seviyelerindeki yaklaşım ve tavırların kabul edilen bir parçası olmalıdır ve tüm faaliyetlere uygulanmalıdır 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 13
RİSK ANALİZİ VE DEĞERLEND ERLENDİRMERME RİSK ANALİZİ VE DEĞERLENDİRME ( RAD ) 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 14
RAD TANIM Yasal bir gereklilik olmasının dışında risk değerlendirme ve analizi potansiyel olarak kayba yol açan durumları tespit etmekte ve bunların üzerinde kontrol kurmakta etkili bir yöntemdir. Kesin bir bilim değildir. Ancak birçok bilim dalının bir arada kullanıldığı sistematik bir yaklaşımdır. Risk değerlendirme, kayıpları en aza indirmek ve bütün iş ortakları ve çalışanların ihtiyaçlarını karşılamak için gerekli olan kaynakları korumak ve artırmaya yönelik proaktif bir yönetim aracıdır. Kullanılacak olan RAD yöntemlerinin (metodları); gerçekçi, ölçülebilir, zaman limitli, gelişim ve güncelleme yeteneği olmalıdır. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 15
RAD GELİŞİ İŞİM M 1 RAD potansiyel tehlikeleri tespit etmek ve herhangi bir faaliyet ile ilintili riskleri değerlendirmek için gerekli bir çerçeveyi sağlamakta çok faydalı ve önemli bir araçtır. RAD kullanımı daha tehlikeli sanayilerde (nükleer, petrol, kimya vb) çok uzun zamandan beri yerleşmiş bir uygulamadır. Bu durum risk değerlendirmelerinin daha az tehlikeli sanayilerde kullanımına yol açmıştır. Sonuç olarak son zamanla RAD çok sayıda organizasyon ve sanayi için rutin bir unsuru haline gelmiştir. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 16
RAD GELİŞİ İŞİM M 2 Risk analizi sebeplerin, risklerin ve etkilerin tespit edilmesini içermektedir. Risklerin, büyük olasılıkla maliyet nedenleri yüzünden, uygun bir şekilde kontrol edilemediği yerlerde, örneğin sigortacılara mali risklerinin üçüncü bir tarafa transfer edildiği bir mekanizma sağlamaktadır. Bu elbette ki, riske maruz kalanları korumak adına alınan kontrol yöntemi değildir. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 17
RAD GELİŞİ İŞİM M 3 Bu kaza soruşturması yoluyla reaktif olarak, ya da risk değerlendirmesinin kullanılması yoluyla proaktif olarak yerine getirilebilir. Risk değerlendirmesi, zarara yol açabilecek olayların ya da faaliyetlerin tespit edilmesine, ilgili risklerin değerlendirilmesine, yani meydana gelme olasılıklarının ya da olabilirliklerinin ve de ilgili sonuçların şiddetinin değerlendirilmesine imkan sağlar. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 18
RAD MEVZUAT TC 4857 sayılıiş Kanunu Madde:77-78 ve ilgili Yönetmelikler gereği; Risk Analiz ve Değerlendirmelerinin yapılması yasal bir yükümlülüktür. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 19
RAD MEVZUAT TC YERALTI VE YERÜSTÜ MADEN İ LETMELERİNDE SAĞLIK VE GÜVENLİK ARTLARI YÖNETMELİĞİ (21/2/2004 tarih ve 25380 sayılı Resmi Gazete) PATLAYICI ORTAMLARIN TEHLİKELERİNDEN ÇALI ANLARIN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK-Madde:6&7 (26 Aralık 2003 tarih ve 25328 sayılı Resmi Gazete) KİMYASAL MADDELERLE ÇALI MALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK-Madde:9 (26 Aralık 2003 tarih ve 25328 sayılı Resmi Gazete) ELLE TA IMA İ LERİ YÖNETMELİĞİ Madde:7 (11/2/2004 tarih ve 25370 sayılı Resmi Gazete) KANSEROJEN MUTAJEN MADDELER SAĞLIK VE GÜVENLİK YÖNETMELİĞİ (26/12/2003 tarih ve 25328 sayılı Resmi Gazete) 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 20
RAD MEVZUAT TC İ EKİPMANLARININ KULLANIMINDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ARTLARI YÖNETMELİĞİ Madde:3-b (23 Aralık 2003 Tarihli Resmi Gazete - Sayı: 25325) EKRANLI ARAÇLARLA ÇALI MALARAD SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK Madde:5 (23 Aralık 2003 Tarihli Resmi Gazete - Sayı: 25325) GÜRÜLTÜ YÖNETMELİĞİ Madde:6 (23 Aralık 2003 Tarihli Resmi Gazete - Sayı: 25325) TİTRE İM YÖNETMELİĞİ Madde:6 (23 Aralık 2003 Tarihli Resmi Gazete - Sayı: 25325) 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 21
AB DİREKTD REKTİFLERİ (EU DIRECTIVES) Machinery Directive 98/37/CE Electromagnetic Compatibility D 89/336/CEE Low Voltage Directive 73/23/CEE Safety of Machinery EN 292 Emergency Stop EN 418 Electrical Equipment of Machines EN 60204-1 EMC Emission Standard EN 61000-6-4 EMC Immunity Standard EN 61000-6-2 Risk Assessment EN 1050 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 22
4 İSG YÖNETİM SİSTEMİ GEREKLİLİKLERİ 4.3 Planlama 4.3.1 Tehlike tanımlaması, risk değerlendirmesi ve risk kontrolü Kuruluş, devam eden tehlike tanımlaması, risk değerlendirmesi ve gerekli kontrollerin belirlenmesi için prosedür(ler) oluşturmalı, uygulamalı ve sürekliliğini sağlamalıdır. Prosedür(ler) tehlike tanımlaması ve risk değerlendirmesi için aşağıdakileri dikkate almalıdır: Risk Değerlendirme erlendirme Analiz OHSAS 18001 İSG YÖNETY NETİM M STANDARDI a) rutin veya rutin olmayan faaliyetler, b) işyerine giriş izni olan tüm personelin (taşeronlar, ziyaretçileri de kapsar) faaliyetleri; c) insan davranışları, yetenekleri ve diğer insan faktörleri; d) işyerinde kuruluşun kontrolü altında çalışan insanların sağlık ve güvenliğini ciddi şekilde etkileyebilecek, işyeri dışı kaynaklı, tanımlanmış tehlikeler; e) kuruluşun kontrolü altında gerçekleşen işle ilişkili faaliyetlerin, işyeri çevresinde oluşturduğu tehlikeler; 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 23
OHSAS 18001 İSG YÖNETY NETİM M STANDARDI f) kuruluş veya başkaları tarafından sağlanan işyerindeki altyapı, ekipman ve malzemeler; g) kuruluştaki değişiklikler veya önerilen değişiklikler, faaliyetleri veya malzemeleri; h) İSG yönetim sisteminde yapılan değişiklikler, geçici değişiklikler dahil, ve bunların işlemler ve prosesler üzerindeki etkileri ve faaliyetler; i) risk değerlendirmesi ve gerekli uygulamalarıyla ilgili herhangi yürürlükte olan yasal şartlar. j) çalışma alanınının tasarımı, prosesler, tesisatlar, makineler/ekipmanlar, işlem prosedürleri ve çalışma organizasyonu, bunların insan yeteneklerine uyumu dahil; 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 24
Tehlike tanımlaması ve risk değerlendirmesi için kuruluşun metodolojisi; OHSAS 18001 İSG YÖNETY NETİM M STANDARDI a) düzenleyici olmasından çok proaktif olmasını sağlamak için kapsamıyla, doğasıyla ve zamanlamasıyla ilgili olarak tanımlanmalı; b) tanımlamaları, önceliklendirmeyi ve risklerin dökümantasyonunu ve kontrollerin uygulanmasını sağlamalı. Değişikliğin yönetimi için, kuruluşisg tehlikelerini tanımlamalı ve İSG riskleri kuruluştaki, İSG yönetim sistemindeki, veya faaliyetlerindeki değişikliklerle, bu tarz değişikliklerden önceki içerikle ilişkilendirilmeli. Kuruluş bu değerlendirmelerin sonuçlarının belirleyici kontroller sırasında dikkate alınmasını sağlamalı. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 25
OHSAS 18001 İSG YÖNETY NETİM M STANDARDI Belirleyici kontroller sırasında, veya değişikliklerin dikkate alınması için yapılan kontrollerde, risklerin aşağıdaki hiyerarşiye göre azaltılmasına önem verilmeli: 1. ORTADAN KALDIRMA, YOK ETME 2. YER DEĞİ TİRME, İKAME 3. MÜHENDİSLİK KONTROLLERİ 4. İDARİ KONTROLLER, İKAZ UYARI LEVHALARI, İ ARETLER 5. Kİ İSEL KORUYUCU EKİPMANLAR Kuruluş, tehlike tanımlamalarının, risk değerlendirmelerinin sonuçlarını dokümante etmeli ve saklamalı ve risk kontrollerini güncellemelidir. Kuruluş, İSG yönetim sisteminin kurulması, uygulanması ve Sürekliliğinin sağlanması sırasında, İSG risklerinin ve risk kontrollerinin dikkate alınmasını sağlamalıdır. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 26
Terminoloji ve Tanımlar mları A Ohsas 18001 İş Sağlığı ve GüvenliG venliği i Yönetim Y Standardı kapsamında
OHSAS 18001 TERMİNOLOJ NOLOJİ VE TANIMLAR 3.1 kabul edilebilir risk kuruluş tarafından kendi İSG politikası ve yasal zorunluluklar göz önünde bulundurularak tolere edilebilir bir seviyeye indirilmiş risk. 3.4 düzeltici faaliyet tespit edilen bir uygunsuzluk veya diğer istenmeyen durumların sebebini ortadan kaldırma faaliyeti. Önleyici faaliyet olayın meydana gelmesini önlemek için uygulanırken, düzeltici faaliyet tekrarına engel olmak için uygulanır. 3.6 tehlike insanın yaralanmasına veya hastalanmasına sebep olabilecek potansiyel zarara neden olan hareket, kaynak, durum veya bunların kombinasyonu 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 28
OHSAS 18001 TERMİNOLOJ NOLOJİ VE TANIMLAR 3.7 tehlike tanımlaması tehlikenin farkına varma ve özelliklerini (karakteristiklerini) tanımlama süreci 3.11 uygunsuzluk şartların yerine getirilmemesi 3.12 iş sağlığı ve güvenliği (İSG) çalışanların veya diğer işçilerin (geçici işçiler ve yüklenici personel dahil),ziyaretçilerin veya işyeri içinde bulunan herhangi birinin sağlığı ve güvenliğine etki eden veya edebilecek koşullar veya etmenler. 3.13 İSG yönetim sistemi kuruluşun İSG politikasını geliştirmek ve uygulamak ve İSG risklerini yönetmek için kullanılan, kuruluş yönetim sisteminin bir parçası. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 29
OHSAS 18001 TERMİNOLOJ NOLOJİ VE TANIMLAR 3.17 kuruluş kendine ait fonksiyon ve yönetime sahip, anonim veya değil, kamu veya özel, şirket, anonim şirketi, firma, girişim, otorite veya kurum veya bunların bir parçası veya birleşimi. 3.21 risk tehlikeli bir olay veya maruziyet(ler)in meydana gelme olasılığının ve olay veya maruziyet(ler)in neden olabileceği yaralanma veya sağlık sorunu şiddetinin kombinasyonu. 3.22 risk değerlendirmesi mevcut kontrollerin yeterliliği dikkate alınarak, tehlike(ler)den doğan risk(ler)in değerlendirilmesi ve risk(ler)in kabul edilebilir olup olmadığına karar verilmesi yöntemi. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 30
Terminoloji ve Tanımlar mları B RAD UYGULAMA (Ön n Tehlike Metodolojisi)
RAD PROSEDÜR TERMİNOLOJ NOLOJİ VE TANIMLAR RAD Risk Değerlendirme ve Analizi Firma RAD Uygulaması yapılacak Kuruluş İşletme Kuruluşun RAD uygulaması yapılacak birimi Bölüm İşletmenin RAD uygulaması yapılacak alt birimi 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 32
RAD PROSEDÜR TERMİNOLOJ NOLOJİ VE TANIMLAR Ünite Bölümün RAD uygulaması yapılacak alt birimi Makine/tesis RAD uygulaması yapılacak makine, araç, gereç, ekipman tesis Parça/eleman RAD uygulaması yapılacak makine, araç, gereç, ekipman tesisi oluşturan parça veya elementi RAD Analist Adı-Soyadı RAD Takım Üyelerinin Kimliği 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 33
RAD PROSEDÜR TERMİNOLOJ NOLOJİ VE TANIMLAR RAD Tarihi RAD Uygulama tarihi Tehlike Kataloğu Tehlike kaynakları, zararları, neden ve nasıl zarar verebilecekleri, zarar sonuçlarının ve şiddetlerinin ne olacağı, gerçekleşme olasılıkları, rutin iş sürecinden sapmayı yaratan tetikleyicilerin ne olabileceği, faaliyet çeşitleri, risk boyutları ve mevcut durumda potansiyel risk seviyelerinin belirlendiği kaydedildiği RAD formu. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 34
RAD PROSEDÜR TERMİNOLOJ NOLOJİ VE TANIMLAR Kaynak Tehlike yaratan veya yaratma potansiyeli olan her şey Kaynak No Tehlike kataloğunda belirtilen tespit edilmiş tehlike kaynaklarının sıra numarası Tehlike Yaralanma, sağlık bozulması, malın veya işyerinin hasarı gibi belirli bir tehlikeli olayın veya olaylar bileşkesinin olması olasılığının kendisi veya ona kaynak olabilecek bir durum 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 35
RAD PROSEDÜR TERMİNOLOJ NOLOJİ VE TANIMLAR Tehlike No Tehlike kataloğunda belirtilen tespit edilmiş tehlikelerin sıra numarası Risk Belirlenmiş tehlikeli olayın olma olasılığı ve olası sonuçlarının bileşkesi. Risk No Tehlike ve Risk İndirgeme kataloglarında belirtilen risklerin sıra numarası 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 36
RAD PROSEDÜR TERMİNOLOJ NOLOJİ VE TANIMLAR Sonuç Riskin gerçekleştiğinde ortaya çıkacak zararın tanımı Neden Riskin gerçekleşmesine sebep olabilecek faaliyet veya olay Faaliyet Tehlike kaynağı ve tehlikeye maruz kalma temas sebebi. İşletme, bakım, onarım, temizlik, devreye alma, test vb 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 37
RAD PROSEDÜR TERMİNOLOJ NOLOJİ VE TANIMLAR Risk Boyutu Zararın ve etkilerinin kapsamı. Çevre, iş kazası, meslek hastalığı, yangın, iş duruşu, hasar vb Tetikleyici Normal işletme sürecinden sapmayı oluşturan etkenler. Arıza, kesinti, fazla çalışma, ani kararlar ve değişiklik, yönetim kusurları, işletme bakım güvenlik kriterlerinden sapma veya uygulamama, olumsuz göstergeler, güvensiz ortam şartları, güvensiz davranışlar vb 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 38
RAD PROSEDÜR TERMİNOLOJ NOLOJİ VE TANIMLAR iddet Riskin gerçekleşmesi durumunda ortaya çıkacak zararın seviyesi. Olasılık Riskin gerçekleşme ihtimalinin belirlenmiş kıstaslara göre tayini ve seviyesi. Risk Matris Romen rakamları ile I den V e kadar verilen olasılık değeri ile numerik sayılarla 1 den 5 e kadar verilen şiddet değerlerinin bileşkesi. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 39
RAD PROSEDÜR TERMİNOLOJ NOLOJİ VE TANIMLAR Risk Skor 1 den 5 e kadar numerik sayılarla verilen olasılık ve şiddet sayılarının çarpımı sonucu elde edilen değer. Risk Öncelik Belirlenmiş risk skorlarına sayılarla 1 den 4 e kadar verilen değerler. Risk İndirgeme Kataloğu Tespit edilmiş risklerin öngörülen önleyici faaliyetler ile ineceği seviyeyi gösteren matris. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 40
Önce Risk Matris RAD PROSEDÜR TERMİNOLOJ NOLOJİ VE TANIMLAR Tehlike kataloğunda belirlenmiş olan, mevcut risk durumunu gösteren bağımsız risk matris cetveli. Önce Risk Skor Tehlike kataloğunda belirlenmiş olan, mevcut risk skorunun risk matris cetvelinde ilgili risk numarası ile gösterilmesi. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 41
RAD PROSEDÜR TERMİNOLOJ NOLOJİ VE TANIMLAR Düzeltici Önleyici Faaliyet ( DÖF ) Risklerin azaltılmasını veya ortadan kaldırılmasını sağlayacak çözümler, önlemler, tedbirlerin her biri veya kombinasyonu. Düzeltici Faaliyet Gerçekleşen risk sonucu düşünülen veya yerine getirilen düzeltme, önlem ve tedbirleri Önleyici Faaliyet Risk gerçekleşmeden önce düşünülen veya uygulanan çözüm, düzeltme, tedbirler 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 42
RAD PROSEDÜR TERMİNOLOJ NOLOJİ VE TANIMLAR Risk Kontrol Yöntemi Risk Kontrol Yönetimindeki hiyerarşik sıra: 1. Eliminasyon ( tehlikelerin tamamen uzaklaştırılması) 2. Değiştirme ( daha az riskli proses veya madde kullanma) 3. Mühendislik ve yapısal değişiklik ( makine koruması) (İzolasyon) 4. İdari kontrol (Sinyalizasyon ve ikaz levhaları) 5. Kişisel korunma ekipmanları 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 43
RAD PROSEDÜR TERMİNOLOJ NOLOJİ VE TANIMLAR Sonra iddet Risk İndirgeme Kataloğunda DÖF lerden sonraki şiddetin seviyesi Sonra Olasılık Risk İndirgeme Kataloğunda DÖF lerden sonraki olasılık seviyesi Sonra Risk Matris Risk İndirgeme Kataloğunda belirlenmiş olan, azalan risk durumunun ilgili risk numarası ile yer aldığı bağımsız risk matris cetveli 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 44
RAD PROSEDÜR TERMİNOLOJ NOLOJİ VE TANIMLAR Sonra Risk Skor Risk İndirgeme Kataloğunda belirlenmiş olan, risk skorunun risk matris cetvelinde ilgili risk numarası ile gösterilmesi. Sorumlu Kişi-Bölüm Risklerin azaltılmasını veya ortadan kaldırılmasını sağlayacak çözümler, önlemler, tedbirlerin her biri veya kombinasyonunu gerçekleştirecek kişi ve çalıştığı departman. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 45
RAD PROSEDÜR TERMİNOLOJ NOLOJİ VE TANIMLAR Planlanan Tarih Risklerin azaltılmasını veya ortadan kaldırılmasını sağlayacak çözümler, önlemler, tedbirlerin her biri veya kombinasyonunun gerçekleşmesi için planlanan tarih. Gerçekleşen Tarih Risklerin azaltılmasını veya ortadan kaldırılmasını sağlayacak çözümler, önlemler, tedbirlerin her biri veya kombinasyonunun planlanan tarih dışında gerçekleşen tarih. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 46
Genel Müdür Risk Değerlendirme erlendirme Analiz RAD PROSEDÜR GÖREV VE SORUMLULUKLAR Firma risk yönetimi için gerekli insan, finans, ekipman ve zaman kaynaklarını sağlamak, risk değerlendirme ve analiz sonuçlarını gözden geçirmek, iyileştirme gayretlerini teşvik etmek. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 47
RAD PROSEDÜR GÖREV VE SORUMLULUKLAR Yönetici Risk değerlendirme ve analiz ekiplerini kurmak, sürece katılmak, düzeltici önleyici faaliyetler ile ilgili maliyetler, risk skorları, sorumlu kişi, ikmal tarihleri konularında karar vermek ve takip etmek. Risk azaltıcı faaliyetin hangi seviyede yapılacağına karar vermek 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 48
RAD PROSEDÜR GÖREV VE SORUMLULUKLAR İSG Yönetim Sistemi Temsilcisi Risk değerlendirmesinin amacını üst yöneticiye anlatmak Tesisin risk değerlendirmesi takvimine, programına onay kazandırmak Takım elamanlarını bir araya getirmek ve RAD sürecine başlatmak Raporların, tesis yöneticisine hazırlanmasını ve sunumunu koordine etmek Sürekli gözden geçirme, ikmal ve takip planlarının uygulamasını garanti altına almak. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 49
RAD PROSEDÜR GÖREV VE SORUMLULUKLAR Diğer tüm personel Risk değerlendirme ve analiz Çalışmalarına; Ekip üyesi olarak katılmak Tehlikeler ve riskler konusunda geribildirimde bulunmak Sorumlu olarak tayin edildiği düzeltici ve önleyici faaliyetleri ikmal tarihlerinde tamamlamak ve raporlamak. Uzayan ertelenen düzeltici ve önleyici faaliyetleri, gerekçeleri ve yeni tamamlama tarihlerini İSG Yönetim Sistemi Temsilcisine raporlamak. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 50
RAD PROSEDÜR ZAMANLAMA Değerlendirmeler azami yılda bir gözden geçirilip,güncellenmelidir Belirlenen risk skorlarına göre 1 yıldan az zamanda yapılacak gözden geçirmeler Risk skoru 1-3 arası Azami 1 yıl içinde Risk skoru 4-12 arası Azami 6 ay içinde Risk skoru 15-25 arası Hemen / tekrar değerlendirme 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 51
RAD PROSEDÜR ZAMANLAMA Aşağıdaki durumlarda zaman dikkate alınmaksızın Gözden geçirilip, güncellenmelidir: Yeni proje, makine alımı, hizmet, ürün işi planlandığında ve başlandığında Mevcut değerlendirmesi olmayan bir makinenin işletme öncesinde 3 günden fazla iş günü kaybı yaratan iş kazasının ardından, Üretim ve ya teknolojide önemli değişiklikler yapıldığında (otomasyonu da içerir) Kanuni şartlarda yapılan büyük değişikliklerden sonra, İşyerinin çevresinde komşu alanlarda yapılan değişikliklerden sonra, 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 52
RAD PROSEDÜR R VE KAPSAMINI KURMA İnsanlara, çevreye, iş duruşuna etkisi olabilecek tüm Alanları içeren risklerin değerlendirilmesi. Bunlar; İşletme Fabrika alanı Atölye Garaj Ambar,depo Sosyal tesisler ( Koğuş, dinlenme, yemekhane, banyo-wc, spor alanları ) Nakliye Ofisler, idari bina Vb. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 53
RAD PROSEDÜR R VE KAPSAMINI KURMA İnsanları içeren risklerin değerlendirilmesi: Faaliyetler Ekipmanlar İşyeri İşleme, süreç, imalat Çevresel risk içerenlerin değerlendirilmesi: Faaliyetler Üretim Atıklar Emisyonlar Acil durumlar 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 54
RAD PROSEDÜR MAKİNE VE EKİPMANDA Makine riskleri, risk değerlendirmesinin bir parçası olarak düşünülmüştür. Üç çeşit makine risk değerlendirmesi vardır: Yeni makine alımları Mevcut kullanılan makinelerin kontrolü İmalatta kullanılan geçici/kiralık makinelerin kontrolü 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 55
RAD PROSEDÜR MAKİNE VE EKİPMANDA Yeni makineler CE etiketine veya eşdeğeri uluslar arası uygunluk etiketine sahip ise risk değerlendirmesi ve analizi yapılmasına ihtiyaç yoktur. Gerektiğinde alınan yeni makinenin Risk değerlendirme ve analiz raporu imalatçı veya tedarikçiden talep edilebilir. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 56
RAD PROSEDÜR SÜREÇ HAZIRLIĞI Risk değerlendirme cetvelinin hazırlanması ve işin devam ettirilebilmesi için gerekli insan, finans, ekipman, zaman kaynakları tanımlanmalıdır. Gerekli kaynakların hazır olmasının garanti edilebilmesi için yönetici bu prosedürü onaylamalı ve RAD uygulama sürecini tüm çalışanlarına duyurmalıdır. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 57
RAD PROSEDÜR RAD TAKIMINI OLUŞTURMAK İdeal bir takım en az üç veya dört kişiden oluşmalıdır: Takım lideri : Lider risk değerlendirme metodu hakkında eğitimli olmalıdır. Üretim ve saha değerlendirmesine yakın olan bir kişi Değerlendirme çeşitlerinden sorumlu bir ve ya birkaç teknik personel, ( Mühendisler, Bakım, Üretim, Finans ve sigorta ) İş duruşu durumunda sürecin devamına veya ertelenmesine karar verici üst yönetici 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 58
Gerektiğinde spesifik soruları cevaplamak,özel sorunları çözmek için yardımcı diğer kişiler. Bu kişiler takımın sürekli elemanları olmak durumunda değillerdir, gerektiğinde yardımlaşmak için çağırılabilirler. İnsan Kaynakları İşyeri Sağlık Birimi İşyeri Hekimi Planlama Risk Değerlendirme erlendirme Analiz RAD PROSEDÜR RAD TAKIMINI OLUŞTURMAK Satış Pazarlama 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 59
RAD PROSEDÜR TESİS S RİSK R HARİTASI Takım hangi faaliyet hangi derecede risk oluşturuyor sorusunu makro ayrıştırma ile belirlemeli ve RAD uygulama sırasını, takvimini oluşturmalıdır. Bu ayrıştırma RAD için bir yol haritası olup değerlendirme başlamadan önce tesis yöneticisi tarafından kabul edilip, onaylanmalıdır. Tesisin gerçek makro risk haritası mikro ayrıştırma ve analizlerin yapılıp toplanmasından sonra ortaya çıkacaktır. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 60
RAD PROSEDÜR RAD UYGULAMA SÜRECS RECİ RAD Uygulama Takvimi ve Faaliyet Planının hazırlanması RAD Uygulama Onayının Yönetim tarafından verilmesi ve duyurulması RAD Yönetim Takımının Oluşturulması RAD Yönetim Takımı Eğitimi RAD Uygulama Takımlarının Oluşturulması 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 61
RAD PROSEDÜR RAD UYGULAMA SÜRECS RECİ RAD Uygulama Takım Eğitimi RAD Uygulama İstasyonlarının hazırlanması ve Hizmete sokulması Tehlike Kataloğunun çıkarılması ve tamamlanması Önce Risk Durum Matrisinin çıkarılması Düzeltici ve Önleyici Faaliyetlerin belirlenmesi 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 62
RAD PROSEDÜR RAD UYGULAMA SÜRECS RECİ Düzeltici ve Önleyici Faaliyetlerin maliyetlerinin belirlenmesi Düzeltici ve Önleyici Faaliyetlerin sorumlu kişi ve bölümlerin belirlenmesi Düzeltici ve Önleyici Faaliyetlerin optimizasyonu Sonra Risk Durum Matrisinin çıkarılması Düzeltici ve Önleyici Faaliyetlerin kesin Faaliyet Planı ve Onayı 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 63
RAD PROSEDÜR RAD UYGULAMA SÜRECS RECİ Risk İndirgeme Kataloğunun çıkarılması ve tamamlanması RAD Gözden Geçirme Süre ve Tarihlerinin belirlenmesi RAD Raporunun tamamlanması ve onaya sunulması Onaylı RAD Raporunun tüm çalışanlara duyurulması RAD Raporunun sürekli geliştirilmesi, takibi ve gözden geçirilmesi 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 64
RAD PROSEDÜR RİSKLERİN N DEĞERLEND ERLENDİRİMLESİ 1 Risklerin değerlendirilmesinin amacı, riskin büyüklüğünün ve çapının tespit edilmesi ve mevcut tedbirlerin yeterli olup olmadığına ve de daha fazla tedbirin alınıp alınmaması gerektiğine karar verilmesidir. Riski analiz etmenin sayısız metodu vardır. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 65
RAD PROSEDÜR RİSKLERİN N DEĞERLEND ERLENDİRİMLESİ 2 Bunlar niteliksel ve niceliksel teknikler olarak ayrılabilir. Niteliksel teknikler, riski, yüksek risk ya da önemsiz risk gibi betimsel terimlerle ifade ederler, ve hesaplamadan ziyade yargılara dayanırlar. Niceliksel teknikler ise riski sayısal terimlerle ifade etmeye çalışırlar ve testlerden, istatistiksel kanıtlardan ve deneyimden sağlanan verileri kullanarak elde edilen hesaplamaya dayalı olacaklardır. Buna örnek; hata modu, etki analizi ve hata ağacı analizi gibi, riski ekipman hata oranlarına ve geçmişteki deneyimlere veya ölümcül kaza oranlarına dayalı olarak ifade eden tekniklerdir. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 66
RAD PROSEDÜR RİSKLERİN N DEĞERLEND ERLENDİRİMLESİ 3 Riski yaralanmadan doğacak olasışiddeti göz önüne alarak, belirli bir potansiyel tehlikeden kaynaklanabilecek zarar olasılığının ölçümü olarak tanımlamıştık. Olasılık olayın meydana gelebileceği sıklık açısından (örneğin düşük olasılıktan kesine) ifade edilir, iddet ise kişide meydana gelebilecek yaralanma (örneğin ufak çaplı yaralanmadan ölüme) anlamında ifade edilmektedir. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 67
RAD PROSEDÜR ANA FONKSİYON ELEMENTLER Riskin en basit değerlendirmesinin yapılması için en az iki faktör göz önüne alınmalıdır. Bunlar olasılık ve şiddettir. Bu faktörlerin ifade ediliş yolu kullanılan tekniklere bağlı olacaktır. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 68
RAD PROSEDÜR ŞİDDET Ortaya çıkabilecek yaralanmanın şiddetini düşünürken, gerçekçi olmak önemlidir. iddet aşağıdaki gibi tespit edilebilir: Çok sayıda ölüm Tek kişinin ölümü Büyük kaza/yaralanma, maluliyet hastalık İş kazasına bağlı iş günü kaybı, hastalık, hasar Küçük yaralanma, küçük çaplı hasar Prosesin gecikmesi, üretim kaybı ÖRNEK Eğer birisi bir ambarın zeminindeki seyyar besleme kablosuna takılırsa düşen kişinin bir yeri ezilebilir ya da kemiği kırılabilir. Fakat yüksekten düşerse çok daha şiddetli bir yaralanma, hatta ölüm bile meydana gelebilir. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 69
RAD PROSEDÜR ŞİDDET ÖRNEKLER Aşağıdakiler şiddet kategorileri ile ilgili örneklerdir: Çok sayıda kişinin ölmesi Patlama, kapalı kısıtlı alanlarda çalışma, binanın çökmesi Tek kişinin ölmesi Elektrik şoku, yüksekten düşme, ulaştırma kazası Büyük yaralanma Sakat bırakan hastalık, büyük kaza, yüksekten düşme, makine kazası, kirli ortamda çalışma (örneğin toz) İş kazasına bağlı iş günü kaybı, hastalık, hasar Takılma, kayma, düşme, elle dokunma, zararlı madde, kemik çatlaması, yapısal zarar Ufak çaplı yaralanma, ufak çaplı zarar Ezilme, küçük kesik, onarılabilir zarar Prosesin gecikmesi, üretim kaybı Kalite konusu, normal çalışma saatleri içinde bir makinenin atıl duruma gelmesi, kullanılmayan emniyetli çalışma metotları 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 70
RAD PROSEDÜR ARA NOTLAR unu hatırlayalım ki, bir kaza, genelde, yaralanma ya da zararla sonuçlansın ya da sonuçlanmasın planlanmamış bir olay olarak tanımlanmaktadır. Kazalar kadar, bu tip ucuz atlatılan olayları kaydetmek için çaba harcayan işverenler, zararın şiddeti ve gerçekleşme olasılığı hakkında daha iyi bir bilgiye sahip olacaklardır. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 71
RAD PROSEDÜR GERÇEKLE EKLEŞME OLASILIĞI I 1 Gerçekten zarara yol açan potansiyel bir tehlikenin meydana gelme olasılığı değerlendirmeye alınmalıdır. Gerçekleşme olasılığını belirlemek zararı belirlemekten çok daha zordur. Eğer bir kişi 220v elektriğe çarpıldıysa zararın vücudunda meydana geleceğini biliriz. Fakat bu kişinin elektriğe çarpılma olasılığını isabetli saptamak güçtür. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 72
RAD PROSEDÜR GERÇEKLE EKLEŞME OLASILIĞI I 2 Potansiyel tehlikelerin meydana gelme olasılıklarını değerlendirirken değerlendirmeyi yapan kişi zarara yol açan potansiyel tehlikenin gerçekleşme olasılığını genelde düşük olarak tahmin eder. Çünkü yaptığı değerlendirme elindeki kaza sıklığı kayıtları ile sınırlı deneyimlere dayanır. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 73
Meydana gelen zararın gerçekleşme olasılığı hakkında karar veren ekip-kişi karar verme mekanizmasına yardımcı olmak için mümkün oldukça çok bilgiyi, (kaza istatistikleri, kaza analizi, sanayi ile ilgili yayınlar ve SGK tarafından basılan istatistikler de dahil olmak üzere) kullanmalıdır. RAD PROSEDÜR GERÇEKLE EKLEŞME OLASILIĞI I 3 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 74
RAD PROSEDÜR OLASILIK TESPİT T FAKTÖRLER RLERİ Aydınlatma Havalandırma-ısıtma-soğutma koşulları Kullanılan ekipman Dikkat dağıtıcışeyler -Tetikleyiciler Potansiyel tehlikenin pozisyonu Olayın meydana gelme zamanı Maruz kalma süresi Kullanılan materyaller Müdahil olan insanların sayı ve becerileri 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 75
Zararın meydana gelme olasılığını analiz ederken, insan hatası, eğitim eksikliği, kötü bakım, Risk Değerlendirme erlendirme Analiz RAD PROSEDÜR OLASILIK ARA NOTLARI çalıştırmada yanlışlık güçlük (amaca uygun olmama) çalışanın ilgisiz olması sebepleriyle gereksinim duyulan, kullanılma olasılığı olan ya da olmayan kontrol tedbirleri öncelikle dikkate alınmalıdır. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 76
RAD PROSEDÜR OLASILIK DERECELERİ Gerçekleşme olasılıkları aşağıdaki gibi önceden belirlenebilir : Kesin ya da yakında olacak Çok yüksek olasılıkla Yüksek olasılıkla Gerçekleşebilir Düşük olasılıkla Çok düşük olasılıkla 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 77
RAD PROSEDÜR OLASILIK DERECELERİ ÖRNEK Kesin ya da yakında olacak Yerine hiçbir kontrol tedbiri alınmamışsa ve / veya aşağıdakilerden biri ya da daha fazlası da geçerliyse: Potansiyel tehlike yüksek sayıda yaralanmalara ya da ölümlere yol açacaksa Potansiyel tehlikeye maruz kalma oranı sabitse Potansiyel tehlikenin görülmesi ya da kontrol altına alınması zorsa Maruz kalanlar için emniyet büyük bir öncelik değilse 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 78
RAD PROSEDÜR OLASILIK DERECELERİ ÖRNEK Çok yüksek olasılıkla Eğer olay yerinde alınan kontrol tedbirleri emniyet için sağlanan tek önlemse ve her olayda kullanılmaları şartsa (örneğin kişisel koruyucu ekipman, emniyetli çalışma prosedürleri) ve / veya eğitim ve denetim yetersizse ya da tüm bu faktörlerin bir kombinasyonu geçerliyse 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 79
RAD PROSEDÜR OLASILIK DERECELERİ ÖRNEK Yüksek olasılıkla Eğer sağlanan kontrol tedbirleri onları kullanan ya da her olay için uyarlayan insanlara bağlıysa ya da eğitim ve denetim yetersizse Gerçekleşebilir Eğer olay yerindeki kontrol tedbirleri işlemezse, ya da kurallara aykırı bir şekilde bir kişi tarafından ortadan kaldırılır ya da geçersiz kılınırsa, ya da kontrol tedbirlerini sağlamak veya izlemek için ortada hiçbir sistem yoksa 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 80
RAD PROSEDÜR OLASILIK DERECELERİ ÖRNEK Düşük olasılıkla Yukarıdaki koşulları göz önüne alarak olayın gerçekleşebileceği fakat birtakım eğitim ve denetim faaliyetlerinin sağlandığı yerlerde. Çok düşük olasılıkla Kontrol tedbirlerinin işlememe olasılığının çok düşük olduğu ya da kolaylıkla ortadan kaldırılamadıkları ya da geçersiz kılınamadıkları yerlerde. İyi eğitim ve denetim ve de iyi pozitif emniyet kültürü organizasyon içinde etkinse. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 81
RAD PROSEDÜR RİSK DEĞERLEND ERLENDİRME RME SKOR Bir sonraki aşama her potansiyel tehlike için bir risk derecelendirmesine (ya da sıralamasına) erişmek için şiddet sayısını olasılık sayısı ile çarpmak olacaktır. Risk Derecelendirme = iddet x Olasılık Risk derecelendirme sayısı, tehlikenin kontrol altına alınması önceliğini ve olay yerinde halihazırad alınan kontrol tedbirlerine rağmen kalan risk seviyesini gösterecektir. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 82
RAD PROSEDÜR RİSK DEĞERLEND ERLENDİRME RME SKOR Matris şiddet x olasılığın risk analizinin sonuçlarını sağlamakta ve kalan riskin seviyesi için kaba bir ölçü vermektedir. Her kutudaki sayı risk derecelendirmedir. Rakam ne kadar büyük ise risk de o kadar yüksektir. Bu, değerlendirme yapan kişiye önlem ve kontrol sırasında öncelikleri belirlerken yardımcı olacaktır. Genel olarak, yüksek riskler; özel eğitim ve ekipman, denetim ya da tehlikenin kontrol edilmesinde etkili yeni metotların temini için ek kaynak gerektirebilir. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 83
RAD PROSEDÜR RİSK DEĞERLEND ERLENDİRME RME SKOR Düşük seviyelerdeki riskler kabul edilebilir olarak görülebilir. Fakat yine de bu risklerin kontrol edilmesi ya da azaltılması için belli bir mantık çerçevesinde uygulanabilir olduğu müddetçe düşük riski güvenli duruma getirecek ilave tedbirler alınmalıdır. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 84
RAD PROSEDÜR RAD METOODLOJİLER LERİ Preliminary Hazard Analysis (PrHA) Process Hazard Analysis (PHA) What-If Analysis Checklist Cause-Consequence Analysis Event Tree Analysis Failure Modes & Effects Analysis (FMEA) Failure Modes, Effects and Criticality Analysis (FMECA) Fault Tree Analysis (FTA) Hazard & Operability Analysis (HAZOP) 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 85
RAD PROSEDÜR RAD METOODLOJİLER LERİ Potansiyel tehlike ve işletilebilirlik analizi (HAZOP) Bu, potansiyel tehlikelere ve işletme problemlerine sebep olabilecek yolları tahmin etmek üzere kimya sanayinde sıklıkla kullanılan bir sistematik beyin fırtınası tekniğidir. Bir HAZOP mevcut bir proses üzerinden yerine getirilebilir fakat genelde tasarım aşamasında kullanılmaktadır. Hata modu ve etki analizi (FMEA) Bu, emniyet yönetim kullanımına uyarlanmış bir kalite yönetimi aracıdır. Teknik tüm hata formlarının tespit edilmesini ve etkilerinin göz önüne alınmasını gerektirmektedir. Hata ağacı analizi ( ETA ) Bu teknik sadece potansiyel tehlike tespit aracı olmaktan ziyade bir risk analizi aracıdır. Bu teknik, ana olay dan (ya da kazadan) geriye doğru çalışmayı ve sebeplerin tüm olasılıklarını ve bu sebepleri çevreleyen faktörleri tespit etmeyi içermektedir. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 86
RAD PROSEDÜR RAD METOODLOJİLER LERİ Ön Tehlike Analizi ( PrHA ) Ön tehlike analizi, tesisin son tasarım aşamasında yada daha detaylı çalışmalara model olarak kullanılabilecek olan hızla hazırlanabilen kalitatif bir risk değerlendirme metodolojisidir. Bu yöntemde olası sakıncalı olaylar önce tanımlanır daha sonra ayrı ayrı kendi içinde çözümlenir. Her bir sakıncalı olay veya tehlike, mümkün olan düzelmeler ve önleyici ölçümler formüle edilir. Bu metodolojiden çıkan sonuç, hangi tür tehlikelerin sıklıkla ortaya çıktığını ve hangi analiz metotlarının uygulanmasının gerektiğini belirler. Tanımlanan tehlikeler, sıklık/sonuç diyagramının yardımı ile sıraya konur ve önlemler öncelik sırasına göre alınır. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 87
RAD PROSEDÜR RİSKE MARUZ KİŞİK VE GRUPLAR Riskleri değerlendirirken çalışanlar, müteahhitler, ziyaretçiler ve kamuoyunun üyeleri gibi insanlar arasında görev sorumluluğunun kime ait olduğunun tespit edilmesi önemlidir. Buna ek olarak, özel koşullar altında ya da belirli zamanlarda çalışanlar (örnek hamileler) risk altında olabilirler. Yalnız çalışan işçiler, özürlüler, hamile kadınlar ya da çocuk sahibi olan anneler, çıraklar ve genç işçiler ve stajyerler, göçmen işçiler bu kategoriye girebilecek gruplar için örnek verilebilir. Aşağıdakiler risk altında olabilecek insanların tespit edilmesi için bir başlangıç rehberi olarak kullanılabilir: Faaliyet içine dahil edilen çalışanlar (makinistler, amirler, yöneticileri, idareciler) Faaliyetten etkilenebilecek olan çalışanlar (bakım işçileri, temizlikçiler, acil durum personeli, güvenlik personeli, dağıtım görevlileri) Diğer işverenlerin çalışanları (binalar ve müştemilatlarını paylaşan diğer işverenler,, müteahhit makinistleri ve personel) Ziyaretçiler (müşteriler, acil durum hizmetleri, dağıtım sürücüleri, davet edilen ya da edilmeyen ziyaretçiler) Diğerleri (halk, oradan geçenler, komşular, yoldaki sürücüler) 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 88
RAD PROSEDÜR YÜKSEK RİSK R GRUPLARI Bazı potansiyel tehlikeler birtakım kişilere ya da insan gruplarına özel yüksek risk teşkil edebilirler. Bunlara örnek ; Çocuklar: Bir binaya ya da sahaya izinsiz giriş üzerinde durunuz. Çocuklar mevcut tehlikeleri anlamazlar ve genelde tehlike / uyarı işaretlerini okumazlar. Genç işçiler: Bazı işler / görevler için genç işçiler katılımı mevzuat tarafından yasaklanmıştır. Hamile Kadınlar ve Yeni Anne olmuş kadınlar: Bazı potansiyel tehlikeler hamile bir işçiyi ve onun doğmamış çocuğunu, ya da emziren bir anneyi ve çocuğunu olumsuz bir şekilde etkileyebilir. Yeni İşçiler: Ekipmanla ilgili kalifiye özelliklere sahip olsalar da, tesislerin ve ekipmanların yapısı hakkında bilgi sahibi olmamak. Uygun ve yeterli eğitim ve denetime tabi tutuluncaya dek bazı faaliyetleri yerine getirilirken risk altında bulunmaktadır. Fiziksel özürlü olan ya da Tıbbi sorunları olan kişiler. Bu koşullar tehlike teşkil eden bir zararın risklerini artırmaktadırlar. Bu, söz konusu kişinin belirli bir işi / görevi yerine getiremeyeceği anlamına gelmez fakat bu insanları korumak için fazladan kontrol tedbirleri alınabilir. Yalnız Çalışan İşçiler. Normal olarak yalnızca bir insan tarafından yerine getirilen işler / görevler. Potansiyel tehlikeler ve riskler analiz ve tespit edilirken, yalnız çalışma gerekliliklerine çok dikkat edilmelidir. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 89
RAD PROSEDÜR TEHLİKE TANIMLAMASI Tehlike tanımlaması sistematik olmalı ve şunları içermeli: Geçmişte olan kazaların,vakaların ve ilk yardım raporlarının gözden geçirilmesi Ekipman, makine ve üretim ham ve yardımcı maddelerinden doğabilecek tehlikeler hakkında bilgi isteği, İşçilerle görüşme ve bilgi alışverişi Diğer işletmeler, kaynaklar veya HQ dan gelen uyarılar. Karmaşık RAD süreç durumlarında,potansiyel yangın,patlama ve ya toksik maddelerin tespit edilmesi gibi durumlarda, Hazop, Pha gibi ileri RAD teknikleri uygulanabilir. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 90
RAD PROSEDÜR TEHLİKE DEĞERLEND ERLENDİRMESİ Tehlike değerlendirmesi, tanımlanan her tehlikenin zarar verme olasılığının ve şiddet değerinin belirlenmesi çalışmasıdır. Zarar verme olasılığı için A dan E ye kadar 5 kademe vardır,ve bu tehlikelerin zarar verme şiddetini gösteren de I den V e kadar 5 kademe vardır. Bunlar RAD Tehlike Kataloğunda yer alır. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 91
RAD PROSEDÜR RİSK DEĞERLEND ERLENDİRMESİ Risk değerlendirmesi, tehlikelerin risk değerlendirme matrisinde olasılıklarına ve sonuçlarına göre yer alabilmesi için yapılan bir çalışmadır. Bu çalışma, eğer tehlike yüksek ve ya düşük risk içeriyorsa bunun derecesini verir. Daha sonra düzeltme veya önleme faaliyetleri tanımlanmış riskler kabul edilebilir derecelerine indirilir. Buna risk yönetimi denir. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 92
RAD PROSEDÜR RİSK YÖNETY NETİMİ Tüm riskleri önceden belirlenmiş faaliyet planına göre azaltılır. Risk indirgeme kataloğunda yer alan risklerin seviyelerini düşürmek için gerekli faaliyetler kaydedilir. Risk İndirgeme Kataloğu, hangi düzeltici ve önleyici faaliyetin hangi tarihte ve kim tarafından yapılması gerektiğini göstermelidir. 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 93
RAD PROSEDÜR RİSK KONTROL YÖNETY NETİM M HİYERARH YERARŞİSİ Eliminasyon ( tehlikelerin tamamen uzaklaştırılması) Değiştirme ( daha az riskli proses ve ya madde kullanma) Mühendislik ve yapısal değişiklik ( makine koruması) İzolasyon İdari kontrol Sinyalizasyon ve ikaz levhaları Kişisel koruyucu ekipman kullanımı 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 94
RAD PROSEDÜR DÖKÜMANTASYON Aşağıdaki dökümanlar 5 yıl saklanmalıdır: Bilgisayarda risk değerlendirme dosyaları, Üretici ve kaynaklardan alınan bilgiler, Tehlike katalogları Risk indirgeme katalogları DÖF Planları, İkmal ve Takip Kayıtları 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 95
1. Kronolojik RAD Hazırlık Dönemi Bilgileri Background 2. Amaç ve hedefler 3. Kapsam Risk Değerlendirme erlendirme Analiz 4. RAD Uygulama Takım Üye Kimlikleri 5. Yasal Dayanak RAD PROSEDÜR RAD RAPOR KAPSAMI 1 6. Referans Standart veya Doküman 7. RAD Uygulama Metodolojisi 8. Risk Seviye Kabul Değerleri 9. DÖF Planları, İkmal ve Takip Kontrol Merkezi ve Sorumlu Kimlikleri 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 96
10.RAD Rapor Özeti ( Executive summary ) 11.Tehlike Kataloğu RAD PROSEDÜR RAD RAPOR KAPSAMI 2 12.Risk Durum Matrisi Önce 13.Risk İndirgeme Kataloğu 14.Risk Durum Matrisi Sonra 15.DÖF Planlama ve İkmal Tarih Kataloğu 16.DÖF Uygulama Sorumlu Kişi ve Bölüm Kataloğu 17.Gözden Geçirme Planı ve Tarihleri 18.Gerekiyor ise spesifik değerlendirme özetleri ( Ergonomi, gürültü, iş güvenliği gibi) 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 97
RAD PROSEDÜR UYGULAMA PLANI RAD Yönetim Onayı RAD Takımlarının oluşturulması Yönetim Takımı-Koordinatör RAD Takımı RAD Çerçevesi Genel İşyeri ve İşletme Fonksiyonel Birimler Üniteler Makine ve Ekipmanlar RAD Uygulama Sürec Takvimi 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 98
RAD PROSEDÜR MEVZUAT, STANDART, NORMLAR Türkiye Cumhuriyeti Mevzuatı AB Mevzuatı Uluslar arası Mevzuat 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 99
RAD PROSEDÜR İŞYER YERİ BİLGİLERİ YASAL COĞRAFİK BİNA/TESİS PERSONEL ENERJİ MAKİNA/EKİPMAN HAM VE ARA MADDE KİMYASALLAR VE TEHLİKELİ MADDELER MAMUL MADDE VE ÜRÜN DEPOLAMA NAKLİYE 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 100
RAD PROSEDÜR İŞLETME BİLGB LGİLERİ ORGANİZASYON EMASI GÖREV YETKİ VE SORUMLULUK TANIMLARI STANDARTLAR VE KODLAR / PARAMETRELER İ AKI EMALARI İ METODLARI - TALİMATLARI İ LETME/BAKIM/YEDEK PARÇA MANUELLERİ KAZA/HASAR KAYITLARI İ TEN KALMA KAYITLARI ( absenteism) İ E ALIM VE ÇIKI KAYITLARI ( turn-over) BAKIM/ONARIM VE ARIZA KAYITLARI TEST VE ANALİZ KAYITLARI RESMİ VE BAĞIMSIZ DENETİM KAYITLARI MODİFİKASYON VE DEĞİ İKLİK YÖNETİM 03.05.2010 KAYITLARI ERGON EĞİTİM KURUMU 101
RAD PROSEDÜR MAKRO RAD İşyeri ve İşletme Vaziyet Planı üzerinde yapılır. Kesin ve doğrulanmış değildir Sadece RAD uygulaması için bir yol haritası sağlar Mikro RAD tamamlandığında gerçek ve mevcut durumu yansıtan RAD haritasına dönüşür 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 102
RAD PROSEDÜR RİSK BOYUTLARI İ DURU U RİSKLERİ YASAL RİSKLER İ KAZASI RİSKLERİ MESLEK HASTALIĞI RİSKLERİ ÇEVRESEL ETKİ RİSKLERİ YANGIN RİSKLERİ PATLAMA RİSK SİVİL GÜVENLİK RİSKLERİ Sabotaj Grev/Toplu İş Bırakma Hırsızlık/Yolsuzluk Sanayi Casusluğu/İçten Ticaret Kriminal suçlar 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 103
DOĞAL AFET RİSKLERİ Deprem Salgın Hastalık Sel/Su Baskını Erozyon Kuraklık Savaş/Darbe Ambargo/Ekonomik Kriz RAD PROSEDÜR RİSK BOYUTLARI 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 104
RAD PROSEDÜR RAD TAKIMI Sürekli İSG Uzmanı Yetkili Yönetici/Amir/ ef/mühendis Yetkili Operatör/Teknisyen/Formen Yetkili Bakımcı/Temizlikçi/Destek Elemanı Geçici/Destek Planlamacı Finans/Satınalma İnsan Kaynakları / Personel İşyeri Hekimi 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 105
RAD PROSEDÜR RAD UYGULAMA PLANI VE TAKVİMİ RDA Takvimi SÜREÇ TAKVİMİ Güncellem Tarihi: MEVCUT 2005 2006 2007 SIRA NO ALAN UNİTE MAKİNA KISIM/PARÇA DURUM Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 106
03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 107
03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 108
03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 109
03.05.2010 ERGON EĞİTİM KURUMU 110