Farmasötik Botanik Laboratuvarı 2
Bitki teşhisi
Bitkilerin Teşhis Edilmesi -bilimsel olarak tanımlanması- Bilinmeyen bir bitki, teşhis/tayin anahtarları kullanılarak ve herbaryum materyali ile karşılaştırılarak bilimsel olarak isimlendirilir. Anahtarlar daha önceden tanımlanmış özelliklere göre oluşturulur. Flora kitaplarında bölgede bulunan bitkilerin tayin anahtarları, yayılış gösterdikleri lokalite kayıtları, her türün deskripsiyonu ve diyagnostik özellikleri yer alır.
En çok kullanılan tayin anahtarı çeşidi Dikotom (Çatallı) Anahtarlar dır. Bu anahtarlar iki zıt karakter kullanılarak hazırlanır. Örnek; 1. Meyva legümen Leguminosae 1. Meyva legümen değil 2.Yapraklar stipulalı 3.Meyva aken veya kapsül; hipantiyum yok; stipula düşücü 4.Meyva kapsül; çiçekler erdışi, nadiren tek eşeyli Hamamelidaceae 4.Meyva tüylü aken; çiçekler tek eşeyli Platanaceae 3.Meyva drupa, agregat, nuks veya folikul; hipantiyum var; stipula yaprak tabanına bitişik,bazen düşücü Rosaceae 2.Yapraklar stıpulasız 5.Bitkiler çalı formunda; meyva bakka Grossulariaceae 5.Bitkiler otsu; meyva kapsül veya folikül 6.Meyva kapsül; karpel sayısı 2 Saxifragaceae 6.Meyva folikül; karpel çok sayıda Crassulaceae 1a. Korolla 27-33 mm; gövdeler glandlı tüylü veya eglandular tüylü. Salvia cadmica 1b. Korolla 15-22 mm; gövdeler eglandular dallanmış yada yıldızsı tüylere sahip. 2 2a. Kaliks genellikle yeşil; gövde dallanmış yada yıldızsı tüylü. 3 2b. Kaliks genellikle morumsu; gövde glabrous, glandular yada yıldızsı tüylü.. 7.. 7a. Korolla 10-18 mm; pedisel 1-5 mm. Salvia multicaulis 7b. Korolla 23-25 mm; pedisel 6-7 mm. Salvia aytachii
Gymnospermae (Açık tohumlular)
Öğrenim Hedefleri 1. Tayin anahtarı kavramı ve kullanımı 2. Gymnospermae (Açık tohumlular) bitki grubunun genel özellikleri 3. Gymnospermae (Açık tohumlular) bitki grubundaki başlıca familyalar 4. Pinaceae familyasında yer alan cinslerin ayırt edilmesi 5. Pinaceae familyasında yer alan, eczacılıkta önemli olan bazı türler ve tıbbi kullanımları 6. Cupressaceae familyasında yer alan önemli cinslerin tanınması 7. Tıbbi önemi olan 2 Juniperus türünün tanınması ve tıbbi etkileri
Açık tohumlu bitkilerin Bitkiler aleminde yeri
Gymnospermae Açık tohumlular
Genel Özellikleri Çalı, ağaççık veya ağaç formundadır Tohum açıktadır; yani karpel kendi üzerine kapanmamış, ovülleri koruyan bir ovaryum oluşmamıştır. Tozlaşma rüzgarla olur, yani anemogam bitkilerdir. Gövdede iletim demetleri açık kollateral tipte ve düzenlidir. Odun borusu olarak sadece trakeit vardır. Kışın yaprak dökmeyen ağaçlardır. Çiçekler daima tek eşeylidir.
Pinaceae familyası Pinus Cedrus Kısa ve uzun sürgünler var Kısa sürgünler genellikle 2 iğne yapraklı Kısa ve uzun sürgünler var Kısa sürgünler çok iğne yapraklı Abies Picea Sadece uzun sürgünler var Yapraklar yassı, alt yüzü 2 çizgili Kopartıldığında dairemsi iz kalır Kozalak dik olgunlukta pulları dökülür Sadece uzun sürgünler var Yapraklar dört köşeli Kopartıldığında çıkıntı kalır Kozalak sarkık olgunlukta olduğu gibi düşer
Familya: Pinaceae Cins: Pinus Tür: Pinus brutia Türkçe İsmi: Kızıl çam Drog: Terebinthina T.K. (Çam sakızı) Etken Madde: Oleoresin Kullanımı: Vernik, cila, boya sanayi Drog: Terebinthinae oleum T.K. (Terementi esansı, Neft yağı) Etken Madde: Uçucu yağ Kullanımı: Parfümeride, insektisit hazırlamada, veterinerlikte solunum ve idrar yolları için antiseptik Drog: Colophonium T.K. (Çam reçinesi, Kolofan) Etken Madde: Reçine Kullanımı: Vernik, cila, boya sanayi, eczacılıkta yakı hazırlamada, sabun yapımında, spor çalışmalarında kaymayı önleyici toz olarak.
Familya: Pinaceae Cins: Cedrus Tür: Cedrus libani Türkçe İsmi: Lübnan sediri, Katran ağacı Drog: Cedri folia (Yaprakları, parfümeride) Cedri oleum (Sarı Katran) Kullanılışı: İdrar söktürücü ve cilt hastalıklarında,veterinerlikte hayvanların cilt hastalıklarında
Familya: Pinaceae Cins: Abies Tür: Abies alba (Orta Avrupa) Türkçe İsmi: Göknar Drog: Abietis oleum (Göknar esansı) (Yapraklarından) Kullanılışı: Parfümeride Tür: Abies balsamea (Amerika) Drog: Canadense balsamum (Kanada Balsamı) (Gövdesinden) Kullanılışı: Optik Sanayi
Familya: Pinaceae Cins: Picea Tür: Picea orientalis Türkçe İsmi: Doğu Ladini
Cupressaceae 1. Kozalak odunlu, pullar peltat, tohum kanatlı ve çok sayıda.cupressus 1. Kozalak etli, pullar etli ve birleşik, tohum 1-6 adet.....juniperus
Familya: Cupressaceae Cins: Cupressus Tür: Cupressus sempervirens Türkçe İsmi: Servi Drog: Cupressi oleum Kullanılışı: Antiseptik ve antispazmodik etkilidir, boğmacalı hastaların odalarına, elbise ve çamaşırlarına püskürtülür.
Familya: Cupressaceae Cins: Juniperus Tür: Juniperus oxycedrus Türkçe İsmi: Katran ardıcı Drog: Juniperi pix T.K. (Cadinum oleum ) Kullanılışı: Kuvvetli antiseptik, uyuz, egzema, saçkıran gibi cilt hastalıklarında, yağlı saçların tedavisinde Vertisillat dizilmiş yaprakların alt yüzeyinde 2 sıralı mumsu çizgi bulunur. Kozalakları kırmızımsıkahverengidir.
Familya: Cupressaceae Cins: Juniperus Tür: Juniperus communis Türkçe İsmi: Adi ardıç Drog: Juniperi fructus T.K. Kullanılışı: Tonik ve midevi, içki sanayinde, halk arasında hipertansiyona karşı kullanılır. Drog: Juniperi oleum Kullanılışı: Diüretik ve emenagog etkilidir. Uyarı: Uzun süreli tedavide hematüriye neden olabilir Vertisillat dizilmiş yaprakların alt yüzeyinde bir sıralı mumsu çizgi bulunur. Kozalakları küçük ve mavimsi mor renktedir.
Familya: Taxaceae Cins: Taxus Tür: Taxus brevifolia Türkçe Adı: Porsuk ağacı Kullanılan Kısmı: Kabukları Etken Madde: Diterpen yapısında taksol Kullanılışı: kabuklarında antitümoral aktiviteye sahip Arillus Bitki zehirlidir sadece kırmızı renkli arillusu yenebilir.
Gelecek Farmasötik Botanik Laboratuvarında İncelenecek Konular Monokotiledonlar Liliaceae Amarylidaceae Iridaceae Poaceae (Gramineae)
ÖDEV Familya Bilimsel İsmi Türkçe İsmi Drog İsmi Etken Madde Etkisi ve Kullanım amacı Kayıtlı olduğu monograf / farmakope Türkiye d e Doğal mı? (+/-) Kaynaklar Asuman Baytop Farmasötik Botanik Ders Kitabı. İ.Ü. Nevin Tanker, Mehmet Koyuncu, Maksut Coşkun Farmasötik Botanik Ders Kitabı. A.Ü. Who Monographs on Selected Medicinal Plants European Pharmacopoeia American Herbal Pharmacopoeia Sınıflandırma, familya isimleri; http://www.theplantlist.org/ http://www.bizimbitkiler.org.tr/v2/index.php