MOBİLYA SEKTÖRÜ: Mevcut Durum, sorunlar, öneriler ve rekabet gücü. DÜNYADA ve TÜRKİYE DE. Yrd. Doç. Dr. Muhittin ADIGÜZEL

DÜNYADA ve TÜRKİYE DE MOBİLYA SEKTÖRÜ: Mevcut Durum, sorunlar, öneriler ve rekabet gücü Yrd. Doç. Dr. Muhittin ADIGÜZEL SEKTÖREL ETÜTLER VE ARAŞTIRMALAR YAYIN NO: 2016-7

DÜNYADA VE TÜRKİYEʼDE MOBİLYA SEKTÖRÜ: Mevcut Durum, Sorunlar, Öneriler ve Rekabet Gücü Hazırlayan Yrd. Doç. Dr. Muhittin Adıgüzel YAYIN NO: 2016-7 İstanbul, 2016

ISBN 978-605-137-612-7 (Elektronik) İTO yayınları için ayrıntılı bilgi İleri Araştırmalar Koordinatörlüğü Dokümantasyon Birimi'nden alınabilir. ito.org.tr 444 0 486 /itokurumsal

DÜNYADA VE TÜRKİYE DE MOBİLYA SEKTÖRÜ: Mevcut Durum, Sorunlar, Öneriler ve Rekabet Gücü

İÇİNDEKİLER Takdim... 13 Önsöz... 15 1. Giriş... 16 1.1 Çalışmanın Amacı, Kapsamı ve Yöntemi... 17 1.2 Sektörün Tanımı ve Kapsamı... 17 1.3 NACE - Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması... 19 1.4 Mobilya Sektörü Dış Ticaret Sınıflaması... 21 2. Dünyada Mobilya Sektörü... 23 2.1 Dünya Mobilya Üretimi... 24 2.2 Dünya Mobilya Ticareti... 28 2.2.1 İhracat... 28 2.2.2 Dünya Mobilya İthalatı... 38 2.2.3 Seçilmiş Ülkelerin Sektör Verileri... 46 2.2.3.1 Avrupa Bölgesi... 46 2.2.3.2 Asya Bölgesi... 58 2.2.3.3 Kanada... 64 2.2.3.4 Körfez Ülkeleri... 65 2.2.3.5 Ortadoğu... 65 2.2.3.6 Brezilya... 65 2.2.4 Dünya Ofis Mobilyaları Pazarı Bilgileri... 65 2.2.5 Dünya Mutfak Mobilyaları Pazarı... 71 2.2.6 Dünya Yatak Pazarı... 76 2.2.7 Mobilya Sektöründe E-Ticaret... 77 3. Türkiye de Mobilya Sektörü... 79 3.1 Türkiye de Üretim... 80 3.2 Sektörün Bölgesel Olarak Dağılımı... 82 3.3 İşyeri ve İstihdam Sayısı... 88 3.4. Türkiye nin Mobilya Sektöründe Dış Ticareti... 90 3.5. Mobilya Sektörünün İleri ve Geri Bağlantıları... 100 4. İTO Mobilya Komitesi Mobilya Sektörü Sorunları ve Çözüm Önerileri Çalıştayı Sonuçları... 105 5. Türkiye Mobilya Sektörünün Rekabet Gücünün Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Yöntemi ile Ölçülmesi... 111 6. Mobilya Sektörü Anketi... 124 7. Sonuçlar ve Öneriler... 146 7.1. Sonuçlar... 146 7.2. Öneriler... 155 Kaynakça... 158

GRAFİKLER LİSTESİ Grafik 1. Dünya Mobilya Üretimi 2004-2014 milyar dolar Grafik 2. Dünya Mobilya Üretimi 2002-2012 milyar dolar Grafik 3. Dünya Mobilya Üretimi Grafik 4. Dünyanın En Büyük 200 Firmasının Dünya Mobilya Sektöründeki Payı Grafik 5. Dünya Mobilya İhracatı 2009-2014 milyar dolar Grafik 6. Seçilmiş Ülkelerin Mobilya İhracatı 2006-2013 milyar dolar Grafik 7. Dünyanın En Büyük 4 Mobilya İhracatçı Ülkesinin İhracatı Grafik 8. Çin in Bazı Bölgelere Mobilya İhracatı 2010-2012 % pay Grafik 9. Doğu Avrupa Mobilya İhracatının Değeri 2002-2008-2012 milyar euro Grafik 10. G. Doğu Asya nın Seçilmiş Ülkelerinin Bazı Bölgelere Mobilya İhracatı Grafik 11. Dünya Mobilya İthalatı Grafik 12. En Çok Mobilya İthal Eden Ülkeler 2006-2013 ABD dolar Grafik 13. ABD Mobilya İthalatında Seçilmiş Ülkelerin Payı milyon dolar Grafik 14. Japonya Mobilya İthalatı İçin Menşe Bölgeler 2002 ve 2012 yılı için Grafik 15. Güney Kore Mobilya İthalatı 2003-2014 Grafik 16. Suudi Arabistan ın Mobilya İthalatının Menşe Ülkeleri 2011-2013 milyon dolar Grafik 17. Kuveyt Mobilya İthalatı İçin Menşe Bölgeler ve Payları 2013 % değer Grafik 18. Afrika daki En Büyük Mobilya İthalatçısı On Ülke Grafik 19. Batı Avrupa Ev Mobilya Pazarı Menşe Bölgelere Göre Dağılımı 2008-2013 Grafik 20. Dünya Mobilya Sektöründe Avrupa nın payı % Grafik 21. Batı Avrupa nın Mobilya İthalatının Bölgelere Göre % Dağılımı 2002-2012 Grafik 22. Demonte Hazır Mobilya ve Toplam Mobilya Sektörleri 2006/2011 % değişim Grafik 23. Avrupa da Ülkelere Göre Dış Mekan Mobilyaları Üretimi Dağılımı Grafik 24. Avrupa da Banyo Sektörü Ürüne Göre Avrupa'da Satışlar - Değer ve Hacim Yüzde Paylar 2013 Grafik 25. Ülkelere Göre Döşemeli Mobilya İthalat / Tüketim Oranı (%) 2012 Grafik 26. Avrupa Mobilya Endüstrisinde Ortalama Faiz Amortisman Vergi Öncesi Kar (FAVÖK) marjı % Grafik 27. AB 27 Pazarında Mobilya Çeşitlerine Göre Tüketim 2011 Grafik 28. Almanya nın Ana Ticaret Ortakları 2009-2013 milyon euro Grafik 29. İtalya nın Ana Ticaret Ortakları 2010-2012 milyon euro Grafik 30. Hollanda nın İthalat / Tüketim Oranı 2002-2012 Grafik 31. İspanya nın İhracat / Üretim Oranı 2003-2013 Grafik 32. Avusturya İthalat / Üretim Oranı 2003-2013 Grafik 33. Fransa nın İhracat / Üretim Oranı 2002-2012 Grafik 34. Çin Yatak Üretiminin Çeşitlere Göre Dağılımı Grafik 35. Rusya Mobilya Pazarının Segmentlerinin Yüzde Payı Grafik 36. Kanada Mobilya İthalatı milyon ABD dolar Grafik 37. Coğrafi Bölgelere Göre Ofis Mobilyaları İhracatı % Değer 2005-2013 23 25 26 27 29 31 31 37 37 38 39 41 43 43 44 44 45 45 46 46 47 47 48 49 50 51 51 53 54 55 55 56 58 59 62 64 66

Grafik 38. Asya-Pasifik Ofis Mobilyaları Pazarı Tüketim Büyüklüğü 2003-2012 milyar dolar Grafik 39. Hindistan Ofis Mobilyaları Müşteri Segmentasyonu 2008-2013 Yüzde Değer Grafik 40. Türkiye de Ofis Binaları İçin İnşaat İzinleri 2008-2012 Zemin Alanı (binmetrekare.) Grafik 41. Avrupa da Kullanım Amacına Göre Konut Dışı Taban Alanı Dağılımı Grafik 42. Avrupa'nın Ofis Mobilyaları İhracatında Ülkelerin Payları Grafik 43. Dünya Mutfak Mobilyaları Pazar Payları Grafik 44. Avrupa Mutfak Mobilyası Üretimi Grafik 45. Mutfak Mobilyalarındaki En Büyük Beş İthalatçı Ülke 2009-2014 milyon dolar Grafik 46. ABD nde Mutfak Mobilyası Tüketim Trendi 1998-2014 Yüzde Değişim Grafik 47. İngiltere nin Mutfak Mobilyası Tüketimindeki Yıllara Göre Değişim 1995-2014 % Grafik 48. Coğrafi Bölgelere Göre Yatak Üretimi Dağılımı 2014 % Grafik 49. Çin: Genel Mobilya Tüketimi, E-Alışveriş Yeri Sayısı, E-Ticaret Mobilya Satış Büyüme Oranları 2013 ve 2010 Grafik 50. Mobilya Ürünleri Sektörünün Türkiye nin Toplam İhracatı ve İthalatı İçindeki Payı Grafik 51. Mobilya Alt Sektör Gruplarının Toplam Mobilya Üretimi İçindeki Payları Grafik 52. Türkiye nin Mobilya İhracatı Değerleri 2005-2015 milyon dolar Grafik 53. Mobilya Sektörünün Türkiye İhracatı İçindeki % Payı 2005-2015 Grafik 54. Türkiye nin Mobilya İthalatı Grafik 55. Mobilya Sektörünün 2005-2015 Yılları Arasındaki Dış Ticaret Fazlası Grafik 56. Dış Ticaret İhracat Birim Değer Endeksi - (2010=100) Grafik 57. Ahşap İskeletli İçi Doldurulmuş Oturmaya Mahsus Diğer Mobilyalar Grafik 58. Plastik Maddelerden Diğer Mobilyalar Grafik 59. Tıp, Cerrahi, Dişçilikte Kullanılan Mobilya, Masa, Karyola vb. Aksam/Parçalar Grafik 60. Yazıhanelerde Kullanılan Türde Metal Mobilyalar Grafik 61. Şilte, Yorgan, Yastık, Puf, Diz-Ayak Örtüleri, Minderler vb. Grafik 62. Ahşap İskeletli İçi Doldurulmamış Oturmaya Mahsus Diğer Mobilyalar Grafik 63. Diğer Ahşap Mobilyalar Grafik 64. Diğer Maddelerden Yataklar Grafik 65. Metal İskeletli İçi Doldurulmuş Oturmaya Mahsus Diğer Mobilyalar Grafik 66. Metal İskeletli İçi Doldurulmamış Oturmaya Mahsus Diğer Mobilyalar Grafik 67. Oturmaya Mahsus Diğer Mobilyalar Grafik 68. Yatak Odalarında Kullanılan Türden Ahşap Mobilyalar Grafik 69. Oturmaya Mahsus Mobilyaların Aksam, Parçaları Grafik 70. Yüksekliği Ayarlanabilen Döner Koltuk-Sandalyeler Grafik 71. Yazıhanelerde Kullanılan Türde Ağaç Mobilyalar Grafik 72. Motorlu Taşıtlarda Kullanılan Oturmaya Mahsus Mobilyalar Grafik 73. Diğer Metal Mobilyalar Grafik 74. Yatak Haline Getirilebilen Oturma Mobilyası (Kamp ve Bahçe İçin Hariç) Grafik 75. Diğer Mobilyalara Ait Aksam, Parçalar Grafik 76. Diğer Maddelerden Diğer Mobilyalar 67 68 69 70 70 72 73 74 75 75 76 78 79 81 91 91 95 98 99 112 113 113 114 114 115 115 116 116 117 117 118 118 119 119 120 120 121 121 122

Grafik 77. Gözenekli Kauçuk/Plastikten Yataklar Grafik 78. Mutfaklarda Kullanılan Türde Ahşap Mobilyalar 122 123 ŞEKİLLER LİSTESİ Şekil 1. Dünyada En Büyük 200 Mobilya Üreticisinin Bölgelere Dağılımı Şekil 2. İsveç Mobilya İmalatında Yerel Birim Sayısı Şekil 3. Endonezya nın Mobilya İhracatı Yaptığı Bölgeler ve İhracat Değerleri Şekil 4. Çin Ofis Mobilyaları İhracatı Ana Pazarları Şekil 5. Coğrafi Bölgelere Göre Online Mobilya Satışlarının Toplam Satışa Oranı Şekil 6. Mobilya Ürünleri Sektörü Firmalarının Bölgesel Yoğunluk Haritası 27 57 60 66 78 82 TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1. Dünya Mobilya Tüketicisi Ülkeler (2013) (milyar ABD dolar) Tablo 2. Ülkeler İtibariyle Dünya Mobilya İhracatı (Değer: milyon ABD dolar) Tablo 3. Ürün Sınıfları İtibariyle Dünya Mobilya İhracatı (Değer: milyon ABD dolar) Tablo 4. 9402 Tıp, cerrahi, diş hekimliği ve veterinerlikteki mobilyalar, aksam ve parçaları Tablo 5. 9403 Diğer Mobilyalar, Bunların Aksam ve Parçaları Tablo 6. 9401 Oturmaya Mahsus Mobilyalar, Aksam ve Parçaları Tablo 7. 9404 Somyalar, Yatak Takımı Eşyası ve Benzeri Eşya Tablo 8. Ülkeler İtibariyle Dünya Mobilya İthalatı (Değer: milyon ABD dolar) Tablo 9. Ürün Sınıfları İtibariyle Dünya Mobilya İthalatı (2012-2014 milyon ABD dolar) Tablo 10. AB 27 Mobilya ve Mefruşat, Halı ve Diğer Zemin Kaplamaları Ülke Fiyat Düzeyi Endeksleri (2011) AB-27= 100,0 Tablo 11. 2010-2014 Dönemi Dünya Yatak İhracatı Tablo 12. Türkiye Mobilya İmalatı 2006-2012 milyon TL Tablo 13. İş Yeri Büyüklüğüne Göre Toplam İstihdam Sayısı Tablo 14. İş Yeri Büyüklüğü ve İşyerinde Çalıştırılan Sigortalı Sayısı Tablo 15. Mobilya Sektöründe İstihdam Edilenlerin Cinsiyet Durumu Tablo 16. Türkiye'de Nisan 2015 İtibariyle Mobilya Sektöründeki Brüt Ortalama Ücretler Tablo 17. Mobilya İmalatı Kapasite Kullanım Oranları Tablo 18. Türkiye nin Ürünler Bazında Mobilya İhracatı (Değer: 1000 ABD dolar) Tablo 19. Türkiye'nin Ülkelere Göre Mobilya İhracatı (Değer: 1000 ABD dolar) Tablo 20. Türkiye'nin Ülkelere Göre Mobilya İthalatı (Değer: 1000 ABD dolar) Tablo 21. Türkiye nin Ürünler Bazında Mobilya İthalatı (Değer: 1000 ABD dolar) Tablo 22. Yıllar İtibariyle Dış Ticaret Dengesi ve İhracat/İthalat Oranı (milyon ABD dolar) 28 30 32 33 34 35 36 40 42 52 77 81 89 89 89 90 90 92 94 96 97 99

Tablo 23. Mobilya İmalatı Dış Ticaret İhracat Birim Değer Endeksi-ISIC REV.4 Sınıflamasına Göre (2010=100) İhracat-(Birim Değer) Tablo 24. İmalat Sanayi Sektörleri Doğrudan Geri Bağlantı Katsayıları Tablo 25. İmalat Sanayi Sektörleri Doğrudan İleri Bağlantı Katsayıları Tablo 26. İmalat Sanayi Sektörleri Toplam Geri Bağlantı Katsayıları Tablo 27. İmalat Sanayi Sektörleri Toplam İleri Bağlantı Katsayıları 100 101 102 103 104

TAKDİM Türkiye ekonomisi son 14 yılda büyük mesafeler kat etti. Sağlam finansman sistemi, güçlü maliye politikası, yeni pazarlara açılan ihracatı ve sürdürülebilir büyümesiyle Türkiye'deki pek çok sektör için yeni fırsat alanları ortaya çıktı. İşte mobilya sektörümüz de, bu ivmenin ve gelişmenin en net şekilde görüldüğü alanlardan biri oldu. Son yıllarda sektör dış ticaret fazlası vererek, istihdama ve üretim gücümüze çok önemli katkılarda bulundu. Türk mobilya sektörü 10 yıl önce dünya ihracatında 25. sırada yer alırken, bugün 2,5 milyar doları aşan ihracat hacmiyle dünyanın en büyük 11. mobilya sektörü konumunda. Şimdi ihracat potansiyellerini artırmak, yeni pazarlara yelken açmak ve markalaşmayla birlikte küresel rekabette daha yukarılara tırmanmak gerekiyor. İşte elinizdeki çalışma, bu gayenin ve azmin bir yansımasıdır. İstanbul Ticaret Odası ve İstanbul Ticaret Üniversitesi'nin, akademik hayatla iş dünyasını yakınlaştıran projeleri kapsamında hazırlanan "Dünyada ve Türkiye'de Mobilya Sektörü: Mevcut Durum, Sorunlar, Öneriler ve Rekabet Gücü" adlı çalışmamız, sektörün kapsamlı bir analizini sunuyor. Bunun yanında, dünyada ve Türkiye'deki yeni fırsatlara ve bu noktada neler yapılabileceğine de işaret ediyor. Ben bu vesileyle İstanbul Ticaret Odası 71 No'lu Meslek Komitesi Başkan ve üyelerine, anket ve çalıştay katılımıyla destek sağlayan sektör mensuplarına ve çalışmayı gerçekleştiren İstanbul Ticaret Üniversitesi Üniversite İş Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Yrd. Doç. Dr. Muhittin Adıgüzel'e teşekkür ediyorum. Mobilya sektörümüzün küresel piyasalarda çok daha güçlü bir yer edinmesi temennisiyle en derin selam ve saygılarımı sunuyorum. İbrahim ÇAĞLAR İstanbul Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı

ÖNSÖZ Mobilya sektörü son yıllarda sağladığı ihracat ve dış ticaret fazlası ile Türkiye ekonomisi açısından giderek önem kazanan sektörlerin başında gelmektedir. Dünyada en büyük ihracatçı ilk 11-12 ülke arasında yer alan Türkiye nin bu sektörde rekabet gücü olduğu görülmektedir. İstanbul Ticaret Üniversitesi - İstanbul Ticaret Odası işbirliği ile gerçekleştirdiğimiz bu çalışmanın önemi, akademik araştırmalarımızın yanı sıra üniversite iş dünyası işbirliği kapsamında sektörün çalıştay, anket, görüş ve önerileri ile yaptığı katkılardan gelmektedir. Araştırma bağlamında ortaya çıkan sonuçların özellikle Türkiye mobilya sektörünün alt sektörlerinin irdelenmesi ve sektörün görüşlerini içermesi yönlerinden sektörün gelişimine katkıda bulunacağı değerlendirilmektedir. Çalışmamızda desteklerini esirgemeyen İstanbul Ticaret Odası Başkanı Sayın İbrahim Çağlar a, İstanbul Ticaret Üniversitesi Rektörü Sayın Prof.Dr. Nazım EKREN e, 71 No lu Mobilya Meslek Komitesi üyelerine ve emeği geçen diğer tüm İTO çalışanlarına şükran ve teşekkürlerimi iletiyorum. Yrd. Doç. Dr. Muhittin ADIGÜZEL

16 İSTANBUL TİCARET ODASI 1. Giriş İnsanların çalışma, oturma, dinlenme, yemek yeme, eşyalarını depolama, sergileme gibi günlük yaşama yönelik sosyal ve kültürel temel gereksinimlerini güvenli ve konforlu bir şekilde karşılamak amacıyla genelde ağaç malzemeden oluşturulmuş işlevsel, estetik görünümlü kullanım eşyalarının tümü mobilya olarak tanımlanmaktadır.1 Bireyin veya toplumun günlük yaşamının her alanında ihtiyaç duyulan ve kullanılan, insanın yaşam kalitesini yükselten, insan yaşamında çeşitli fonksiyonlara sahip olan mobilya, "kahverengi eşya" olarak ta adlandırılmakta ve "dayanıklı tüketim malları" kategorisinde yer almaktadır. Ahşap ve ahşap esaslı panellerden, metal, plastik, tekstil, deri, cam, çelik ve alüminyuma kadar birçok farklı sektörden hammadde ve malzeme temin edilerek üretilen mobilya ürünleri; koltuk, kanepe, yatak, sandalye, sehpa ve masadan; dolap, gardırop, komodin, kitaplık, ve raflara kadar serbest ya da sabit birçok ürün grubunu kapsamaktadır. Kullanım değeri ile insan yaşamında önemli bir yere sahip olan mobilya diğer taraftan ulusal ekonomide sağladığı katma değer, yarattığı istihdam, ihracat geliri gibi katkılarından dolayı önemli bir imalat sanayi sektörüdür. Bu bağlamda mobilya sektörü Türkiye ekonomisinin önemli sektörlerinden biri olup son on beş yılda hızlı bir büyüme trendi yakalamıştır. Türk mobilya sektörünce yurtiçi ve uluslararası pazarlar için, panel mobilya, masif mobilya, kanepe, oturma grubu, tablalı mobilya (mutfak, banyo, ofis yatak odası), bahçe mobilyaları, mobilya aksam ve parçaları, taşıt mobilyaları, hastane mobilyaları, otel mobilyaları, aksesuarlar gibi geniş yelpazede üretim yapılmaktadır. Mobilya üretiminde, bir çok hammadde ve yarı mamul kullanılmakta olup bunlar içerisinde kereste, ahşap levhalar, metal profil, sünger, döşemelik kumaş ve kaplama gibi ana girdiler dışında, boya, tutkal, vernik, bağlantı gereçleri ve aksesuar elemanları da yer almaktadır. Bu çerçevede mobilya üretimi birçok yan sanayi koluyla birlikte gerçekleştirilmektedir. Türkiye mobilya sektörü çoğunluğu geleneksel yöntemlerle çalışan atölye tipi, küçük ölçekli işletmelerle birlikte 1990 larda orta ve büyük ölçekli işletmelerin katılımları ile bilgi ve sermaye ağırlıklı imalat kolu olmuş ve son 10 yılda dış ticaret açığı vermeyen nadir sektörlerden birisi haline gelmiştir. Hızlı gelişim ve değişim sürecinde olan sektör, markası, kalitesi, sektördeki küçük büyük ölçekli işletmeleri, coğrafi konumu, ülkenin genel büyüme yönlü politikası, genç nüfusu, kişi başına düşen milli gelirin iyileşmesi gibi faktörler sektörün iç ve dış pazarlarda potansiyel arz etmesine neden olmaktadır.2 Türkiye de yaygın bir şekilde gerçekleştirilen mobilya imalatı emek yoğun niteliği ile istihdam açısından önemli sektörlerin başında gelmektedir. Mobilya sektöründe 2014 yılı değerlerine göre; 200 den fazla ülkeye yaklaşık 2,4 milyar dolar ihracat, 114 ülkeden ise yaklaşık 1 milyar dolar ithalat gerçekleştirilmiştir. 2015 yılındaki ihracat 2,258 milyar dolar, ithalat 850 milyon dolar olmuştur. Hızlı değişim ve dönüşüm sürecinde olan sektör, 2023 yılı için 25 milyar dolar üretim ve 10 milyar dolar ihracat beklentisi ile dünyanın ilk 10, Avrupa nın ise ilk 5 büyük mobilya üreticisi arasında olmayı hedeflemektedir. Türkiye de mobilya sektöründeki üretimin 7,5 milyar dolar olduğu tahmin edilmektedir. Mobilya sektöründeki işletme sayısı, imalat sanayiindeki toplam 1 2 Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri, Mobilya Sektör Raporu 2014 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Mobilya Ürünleri Meclisi Sektör Raporu 2012

17 işletme sayısının yaklaşık %10 unu oluşturmaktadır.3 Türkiye nin dış ticaret fazlası verdiği bu sektörün gelişme potansiyeli göz önüne alındığında ülke ekonomisi açısından mobilya sektörünün gelişmesinin stratejik bir önemi olduğu ortadadır. 1.1 Çalışmanın Amacı, Kapsamı ve Yöntemi İstanbul Ticaret Odası 71 No lu Mobilya Meslek Komitesi'nin isteği ve İstanbul Ticaret Odası nın İstanbul Ticaret Üniversitesi nden Mobilya Sektör Raporu talebi çerçevesinde Üniversite ve İş Dünyası işbirliği içinde gerçekleştirilen bu çalışmanın amacı; Türkiye mobilya sanayini inceleyerek ve irdeleyerek sektörün mevcut durumunu ve yapısını, karşılaşılan problemleri belirlemek ve bulguların ışığında sektörün gelişimine ve sorunlarının çözümüne katkıda bulunacak hususların tespit edilerek politika ve uygulama önerileri geliştirmektir. Çalışmamız beş aşamada, teorik araştırma ve uygulamalı alan çalışmaları ile gerçekleştirilmiştir. Birinci aşamada mobilya sektörünün dünyada ve Türkiye deki mevcut durumu, literatür ve ikincil kaynaklar kullanılarak irdelenmiş ve özetle ortaya konulmuştur. Bu kapsamda mobilya sektörü ile ilgili resmi ve özel yayınlardan, kitaplardan, sektör araştırma raporlarından, dergilerden ve elektronik ortamdaki kaynaklardan faydalanılmıştır. Böylece mobilya sanayinin görünümü ve sorunları literatür çerçevesinde belirlenmiştir. Uygulama kısmı iki aşamada gerçekleştirilmiştir. Uygulamanın ilk, araştırma nın ikinci aşamasında İstanbul Ticaret Odası Mobilya Komitesi üyelerinin ve mobilya sektöründen kişi ve kurumların temsilcilerinin katılımı ile İstanbul Ticaret Odası nda Mobilya Sektörü Sorunları ve Çözüm Önerileri konulu bir çalıştay düzenlenmiştir. Çalışmamızın üçüncü aşamasında çalıştay sonuçları da irdelenerek hazırlanan anket, İstanbul daki mobilya sektörü firmalarına uygulanmıştır. Çalıştay sonuçları ve anket çalışması ile ilgili bilgiler ve değerlendirmeler aşağıda bu konuları kapsayan bölümlerde yer almaktadır. Dördüncü aşama olarak, mobilya sektörünün ithalat veya ihracat değerleri 5 milyon doların üzerinde olan alt sektörlerinin 2006-2015 yılları arasındaki uluslararası rekabet gücü Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler yöntemi kullanılarak hesaplanmıştır. Çalışmamızın beşinci aşamasında, yaptığımız tüm çalışmaların ışığında sektörle ilgili bir değerlendirme ve sektörün gelişmesine ve rekabet gücünün artmasına katkıda bulunabilecek öneriler oluşturulmuştur. Bu araştırmanın, İstanbul Ticaret Odası Mobilya Meslek Komitesi ve sektörün diğer sivil örgütlerinin katılımı ve katkısı ile yapılmış olması, sektörle ilgili geniş bir literatürden faydalanılması, teorik çalışmanın yanısıra sektör ile doğrudan çalıştay, anket, yüzyüze görüşmeler çerçevesinde geniş bir saha çalışmasını içermesi, sektörün küresel rekabet gücünün belirlenmesi konusunda bilimsel hesaplama yöntemlerinin kullanılarak sonuçlarının ortaya konulması içerikleri gözönüne alındığında, çalışmanın mobilya sektörü ile ilgili olarak yapılan diğer çalışmalar gibi sektöre katkıda bulunacağı değerlendirilmektedir. 1.2 Sektörün Tanımı ve Kapsamı Mobilya Sınıflandırması Mobilya Tanımlaması Mobilya Sektörü farklı yönlerden çeşitli sınıflandırmalara tabi tutulmaktadır. Aşağıda çeşitli kriterlere göre sınıflandırmalar yer almaktadır. 3 Mobilya Sektör Raporu - Çukurova Kalkınma Ajansı 2014

18 İSTANBUL TİCARET ODASI Mobilya Sınıflandırması Mobilya Tanımlaması Kullanıldığı yere göre; 1.İç mekan mobilyaları 2.Dış mekan mobilyaları Yer düzlemindeki konuşlandırma şekline göre; 1.Hareketli mobilyalar Üretimi için kullanılan yapım malzemesinin türüne göre; 1.Ahşap mobilyalar 2.Sabit mobilyalar 2.Metal mobilyalar 3.Plastik mobilyalar 4.Mermer (veya Taş) mobilyalar 5.Cam mobilyalar 6.Kompozit mobilyalar* Kaynak: International Furniture Congress Yrd.Doç.Dr. İlker Usta - Doç.Dr. Arif Güray *Birden çok malzemenin bütünleşik şekilde bulunduğu mobilyalar Mobilyalar kullanım yerine göre; Ev, ofis, mutfak, vb. mobilyaları olarak ta sınıflandırılmaktadır. Mobilyaların amaca ve ihtiyaca yönelik olması gerekliliğine dayanılarak kullanımlarına göre de sınıflandırılması mümkündür; Bireysel kullanıma yönelik mobilyalar: Bunlar konut içinde bireylerin kullandıkları kişisel mobilyalardır. Toplu kullanıma yönelik mobilyalar: Tüm toplumun kullanımına yönelik mobilyalardır. Kendi içinde ikiye ayrılırlar: Kentsel Mobilyalar: İç mekan mobilyaları (Bürolarda ve işyerlerinde kullanılan mobilyalardır), dış mekan mobilyaları (Dış mekanlarda topluma hizmet veren yerlerde bulunan mobilyalardır). Endüstriyel Mobilyalar: Endüstriyel mallar üreten yerlerde bu amaçla kullanılan mobilyalardır. Ayrıca, mobilyalar görevlerine, yapılarına, amacına, tarzlarına, malzemesine ve üst yüzey işlemlerine göre şu şekilde sınıflandırılabilirler:

19 Mobilya üniteleri yan yana, üst üste uyumlu ve bağımlı olarak geçişi sağlayarak biçimleniyorsa modüler mobilya, Biçimlendiği coğrafi bölge tarzına göre İngiliz, İtalyan, İskandinav mobilya, Laminasyon tekniğine göre yapılmışsa lamina mobilya, Birçok amaca hizmet verecek şekilde yapılmışsa fonksiyonel mobilya, Endüstri dönemi öncesi ve sonrası tarza göre üretilmişse klasik ya da modern mobilya, Montaj durumuna göre demonte ya da monteli mobilya, Mekanlara göre biçimlendirilmişse mutfak, salon, yatak odası mobilyaları, ofis mobilyaları, vb.4 Diğer taraftan mobilya sektörü, ekonomik faaliyetlerin sınıflandırıldığı Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması na (NACE) göre sınıflandırıldığı gibi, Standart Uluslararası Ticari Sınıflandırmaya (SITC) ve Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon Kodları (GTİP) esas alınarak ta sınıflandırılmaktadır. 1.3 NACE - Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması (NACE); işyerlerinin faaliyet alanlarına göre sınıflarının belirlendiği kodlama sistemi ve listesidir. Avrupa da ekonomik faaliyetlerle ilgili istatistiklerin üretilmesi ve yayılması amacına yönelik bir başvuru kaynağıdır. NACE kodlamasında faaliyet konularına göre işyerlerine/işletmelere altı haneli bir kod verilmektedir. NACE, bir hiyerarşik yapı ile başlangıç ilkeleri ve açıklayıcı notlardan oluşmaktadır: i. Alfabetik bir kodla tanımlanan başlıklardan oluşan birinci seviye (kısımlar), ii. İki basamaklı bir sayısal kodla tanımlanan başlıklardan oluşan ikinci seviye (bölümler), iii. Üç basamaklı bir sayısal kodla tanımlanan başlıklardan oluşan üçüncü seviye (gruplar), iv. Dört basamaklı sayısal bir kodla tanımlanan başlıklardan oluşan dördüncü seviye (sınıflar), v. Altı basamaklı sayısal bir kodla tanımlanan başlıklardan oluşan beşinci seviye (faaliyetler). NACE Rev.2 sınıflandırmasına göre mobilya sektörü 31 nolu bölümden oluşmaktadır. Aşağıda 31 nolu mobilya sektörünün dördüncü seviyeleri ve beşinci seviyeleri yer almaktadır.5 31 Mobilya imalatı 31.0 Mobilya imalatı 31.01 Büro ve mağaza mobilyaları imalatı 4 5 Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri, Mobilya Sektör Raporu 2014 Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Mesleklerin Gruplandırılması Rehberi

20 İSTANBUL TİCARET ODASI Bu sınıf çeşitli yer ve değişik amaçlara göre, her tip ve her tür maddeden (taş, beton veya seramik hariç) mobilya imalatını kapsamaktadır. 31.01.01 Büro, okul, ibadethane, otel, lokanta, sinema, tiyatro vb. kapalı alanlar için mobilya imalatı 31.01.02 Laboratuvarlar ve teknik bürolar için tezgahların ve mobilyaların imalatı 31.01.03 Mağazalar için tezgah, banko, vitrin, raf, çekmeceli dolap vb. özel mobilya imalatı 31.01.04 Büro mobilyalarının iskeletlerinin imalatı 31.01.05 Laboratuar sıraları, tabureleri ve diğer laboratuar oturakları, laboratuar mobilyaları (örn. dolaplar ve masalar) imalatı 31.01.06 Dini binalar, okullar, lokantalar için mobilya imalatı 31.01.07 Lokantalarda kullanılan dekoratif servis arabaları (tatlı servisinde kullanılan el arabaları, üzerinde yiyecek taşınan küçük el arabaları vb.) 31.01.99 Diğer büro ve mağaza mobilyaları imalatı 31.02 Mutfak mobilyalarının imalatı Bu sınıf aşağıdakileri kapsamaktadır; 31.02.01 Mutfak mobilyalarının imalatı 31.03 Yatak imalatı 31.03.01 Yatak imalatı (yatak destekleri, kauçuk şişme yatak ve su yatağı hariç) 31.03.02 Yatak desteklerinin imalatı (yaylı veya çelik tel ağlı ahşap veya metal iskeletler, ahşap latalı döşenmiş somya bazaları, somya, karyola, vb.) 31.09 Diğer mobilyaların imalatı 31.09.01 Mobilyaların boyanması, verniklenmesi, cilalanması vb. tamamlayıcı işlerin yapılması 31.09.02 Sandalyelerin, koltukların vb. döşenmesi gibi tamamlayıcı işlerin yapılması (büro ve ev mobilyalarının yeniden kaplanması hariç) 31.09.03 Dikiş makinesi, TV, bilgisayar, vb. için dolap, sehpa, vb. mobilyaların imalatı 31.09.04 Yatak odası, yemek odası, banyo dolabı, genç ve çocuk odası takımı, gardırop, vestiyer, vb. imalatı (gömme dolap, masa, zigon, vb. dahil) 31.09.05 Sandalye, koltuk, kanepe, çekyat, divan, vb iskeletlerinin imalatı (iskeletçiler) (plastik olanlar ile bürolarda kullanılanlar hariç) 31.09.99 Diğer mobilyaların imalatı

DÜNYADA ve TÜRKİYE DE MOBİLYA SEKTÖRÜ 21 1.4 Mobilya Sektörü Dış Ticaret Sınıflaması Ülkelerin dış ticaret istatistiklerini ve bunların uluslararası karşılaştırmalarını sağlamak için geliştirilmiş çeşitli sınıflamalar bulunmaktadır. Bu sınıflamalardan Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTİP), CN sınıflamasına bağlı kalınarak geliştirilen ulusal düzeyde dış ticaret ürün sınıflaması olup; CN sınıflamasına 4 basamak eklenerek ulusal düzeyde 12 basamaklı GTİP ürün sınıflaması geliştirilmiş ve yaygın olarak kullanılmaktadır. Tüm dünyada 4, 6 ve 12 haneli kodlardan oluşan Armonize Sistem, uluslararası ticaret istatistikleri ve ülkelerin gümrük tarifeleri için evrensel bir temel teşkil etmektedir. Resmi adı Armonize Mal Tanımı ve Kodlama Sistemi (The Harmonized Commodity Description and Coding Systems) olan Armonize Sistem, uluslararası ticarete konu olan tüm mallar için kullanılan uluslararası bir ticari sınıflandırma sistemidir. Armonize Sistem de ticarete konu tüm ürünler belirli bir mantık ve sistematik çerçevesinde sınıflandırılmaktadır. Gümrüklerde ürünler bu kodlar üzerinden kayıt altına alınmakta, ticarete konu olan eşyalar bu kodlar üzerinden işlem görmektedir. Armonize Sistem, ürünler için evrensel bir ticaret dili, ürün kodlaması ve uluslararası ticaret için vazgeçilmez bir araçtır. Armonize Sistem kodunun, ürünlerin gümrük işlemlerindeki kimlik numarası olduğu da söylenebilir. GTİP ise Armonize Sitemi esas alan ve ilk altı (6) hanesi Armonize Sistemle aynı olan Türk Tarife Cetvelindeki 12 haneli koda verilen isimdir. Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon Kodları (GTİP) esas alınarak oluşturulan mobilya ürün tanımları aşağıda verilmektedir. GTIP Kodu GTIP Altılı Adı 9401 Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam ve parçaları 9401.10 Hava taşıtlarında kullanılan türde oturmaya mahsus mobilyalar 9401.20 Motorlu taşıtlarda kullanılan oturmaya mahsus mobilyalar 9401.30 Yüksekliği ayarlanabilen oturmaya mahsus döner koltuk ve sandalyeler 9401.40 Yatak haline getirilebilen oturmaya mahsus mobilyalar (kamp ve bahçede kullanılanlar hariç) 9401.51 Hint kamışı/bambudan oturmaya mahsus mobilyalar 9401.59 Roten kamışı, sepetçi söğüdü vb. maddelerden oturmaya mahsus mobilyalar 9401.61 Ahşap iskeletli içi doldurulmuş oturmaya mahsus diğer mobilyalar 9401.69 Ahşap iskeletli içi doldurulmamış oturmaya mahsus diğer mobilyalar 9401.71 Metal iskeletli içi doldurulmuş oturmaya mahsus diğer mobilyalar 9401.79 Metal iskeletli içi doldurulmamış oturmaya mahsus diğer mobilyalar 9401.80 Oturmaya mahsus diğer mobilyalar 9401.90 Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam ve parçalar

22 İSTANBUL TİCARET ODASI 9402 Tıp, cerrahi, diş hekimliği ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, aksam ve parçaları 9402.10 Dişçi/berber koltukları vb. koltuklar ve aksam, parçaları 9402.90 Tıp, cerrahi, dişçilikte kullanılan mobilya, masa, karyola vb. aksam/parçalar 9403 Diğer mobilyalar, bunların aksam ve parçaları 9403.10 Bürolarda kullanılan türde metal mobilyalar 9403.20 Diğer metal mobilyalar 9403.30 Yazıhanelerde kullanılan türde ağaç mobilyalar 9403.40 Mutfaklarda kullanılan türde ahşap mobilyalar 9403.60 Diğer ahşap mobilyalar 9403.70 Plastik maddelerden diğer mobilyalar 9403.81 Hint kamışı/bambudan diğer mobilyalar 9403.89 Diğer maddelerden diğer mobilyalar 9403.90 Diğer mobilyalara ait aksam, parçalar 9404 Somyalar, yatak takımı eşyası ve benzeri eşya 9404.10 Somyalar 9404.21 Gözenekli kauçuk/plastikten yataklar 9404.29 Diğer maddelerden yataklar Dünya mobilya ticaretinde mobilya, diğer tüm ürünler gibi bu temel sınıflandırmalara göre tanımlanmaktadır. Ancak, detaylı veriler için Armonize Mal Tanımı ve Kodlama Sistemi (The Harmonized Commodity Description and Coding Systems) kısaca Armonize Sistem kullanılırken geniş anlamda ise Gümrük Tarife İstatistik Pozisyon Kodları (GTİP), toplulaştırılmış veriler için ise Uluslararası Standart Ticaret Sınıflaması (SITC Rev.3, Standart International Trade Classification) kullanılmaktadır. Mobilya, Standart Uluslararası Ticari Sınıflandırmaya (SITC) göre 821. ve 872.4. bölümlerde sınıflandırılmıştır. SITC 1950 yılında Birleşmiş Milletler tarafından hazırlanmış bir uluslararası mal tasnif sistemidir. Mobilyanın SITC-Standart Uluslararası Ticari Sınıflandırılması aşağıda verilmektedir. Mobilya, Standart Uluslararası Ticari Sınıflandırmaya (SITC) göre 821. ve 872.4. bölümlerde sınıflandırılmıştır. Mobilyanın SITC - Standart Uluslararası Ticari Sınıflandırılması aşağıda verilmektedir. ISIC - Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması 821.1 Oturmaya mahsus mobilyalar (yatak haline getirilebilen türden olsun olmasın), bunların aksam ve parçaları 821.2 Yatak takımı eşyası ve benzeri eşya

23 821.3 Metalden mobilyalar (başka yerde sınıflandırılmayan) 821.5 Ahşap mobilyalar (başka yerde sınıflandırılmayan) 821.7 Diğer maddelerden mobilyalar (başka yerde sınıflandırılmayan) 821.8, 821.3, 821.5 ve 821.7 grubundaki mobilyaların aksam ve parçaları 872.4 Tıpta, cerrahide, diş hekimliğinde ve veterinerlikte kullanılan mobilyalar, bunların aksam ve parçaları 2. Dünyada Mobilya Sektörü Dünyada ticaret ve yatırım engellerinin küresel olarak azaltılması ve teknolojik yenilikler ile mobilya sektöründe son yıllarda hızlı bir küreselleşme yaşanmıştır. Bu, özellikle son derece rekabetçi bir ortamda maliyetleri azaltmak isteyen büyük üreticiler ve perakendeciler tarafından kurulan küresel üretim ağlarının sonucudur. Sektörün büyük kısmı, emek yoğun, düşük ücretli ve düşük teknolojili; "alıcı güdümlü" olarak tanımlanabilir. Mobilya sektörünün emek ve kaynak yoğun olması, sektörde gelişmekte olan ülkelere ve firmalarına küresel ekonomiye katılımlarını sağlamak için önemli fırsatlar vermektedir. Dünya mobilya üretimi 2005 yılında yaklaşık 300 milyar ABD dolar olmuştur. Mobilya sektörü 2014 için yıllık yaklaşık 450 milyar dolarlık üretim ile dünyada önemli ekonomik sektörlerin arasında yer almaktadır.6 Grafik 1 de 2004-2014 yılları arasındaki dünya mobilya üretimi miktarları yer almaktadır. Grafik 1. Dünya Mobilya Üretimi 2004-2014 Milyar ABD Dolar 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Kaynak: The European Market for outdoor furniture, November 2014, IV Ed. CSIL Milano 6 CSIL World Furniture Outlook Raporları

24 İSTANBUL TİCARET ODASI Dünyada sektörün üretiminin yaklaşık 170 milyar dolarlık kısmı ihraç edilmektedir. Mobilya gibi lojistik maliyeti yüksek bir ürün göz önüne alındığında, bu dış ticaret miktarının önemli bir miktarı ifade ettiği rahatlıkla görülebilmektedir. Centre for Industrial Studies (CSIL) tarafından yapılan bir tahmine göre dünyada mobilya sektöründeki küresel tüketim miktarının yıllık %3 ile %4 arasında büyüyeceği tahmin edilmektedir. Yine CSIL, sektörün 2015 yılında %4,4 büyüyeceğini değerlendirmektedir. Bu büyümenin gelişmekte olan ülkelerde 2015 yılında %6,1; gelişmiş ülkelerde de %2,6 olacağı tahmin edilmektedir. 2050 yılında küresel mobilya pazarının 1 trilyon ABD dolarını geçeceği tahmin edilmektedir.7 2.1 Dünya Mobilya Üretimi Dünya mobilya üretiminde ilk dört ülke Çin, ABD, İtalya ve Almanya olarak sıralanmaktadır. Düşük işgücü maliyetleri ve gelir artışı ile birlikte artan iç talep, Çin i mobilya üretim merkezi haline getirmiştir. ABD ve Almanya hammadde üreticisi konumlarından ve teknoloji kullanımının sağladığı avantajlardan yararlanırken, İtalya tasarımla öne çıkmaktadır. İhracat eğilimi yüksek ülkeler Çin, Almanya, İtalya ve Polonya dır. Bu dört ülke dünyadaki toplam ihracatın yaklaşık yarısını yapmaktadır. Polonya son yıllarda gerçekleşen yatırımlarla birlikte rekabetçi yapısını geliştirmiş ve ihracatta söz sahibi olmuştur. En büyük ithalatçı ülkeler ise ABD, Almanya, Fransa ve İngiltere dir. ABD, üretimde ikinci büyük ülke olmasına rağmen, iç talebi karşılayamamakta ve ithalatçı ülkeler arasında ilk sırada yer almaktadır.8 Dünya mobilya üretimi, dünyadaki gelir ve refah artışına paralel olarak artmaktadır. Dünya mobilya üretimi, 2014 yılında 450 milyar dolar civarında gerçekleşmiştir. Bu değerin 280 milyar doları üretim yapılan ülkelerde tüketilmekte, kalan 170 milyar dolar ise uluslararası ticarete konu olmaktadır. 2000 li yılların başından itibaren mobilya sektöründe dünya genelinde yaratılan katma değerin gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere doğru kaydığı görülmektedir. 9 Sektörün emek yoğun olması nedeniyle düşük işgücü maliyetleri ve gelir artışı ile birlikte artan iç talep, Çin in mobilya üretimindeki payını artırmıştır. Üretim hacmi dışında makine üretim yetkinliğini de İtalyan yatırımcıların etkisiyle geliştiren Çin, dünyanın mobilya üretim merkezi haline gelmiş ve ihracat yapan ülkeler içinde Almanya ve İtalya yı geride bırakmıştır.10 Grafik 2 de 2002-2012 yılları arasındaki dünya mobilya üretiminin gelişimi ile bu üretimin gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki dağılımı yer almaktadır. Bu dönemde dünya mobilya üretiminde gelişmekte olan ülkelerin büyüme hızı %18 olurken gelişmiş ülkelerin büyüme hızı %1 olarak gerçekleşmiştir.11 7 8 9 10 11 World Furniture Outlook 2013 Mobilya Sektör Raporu - Çukurova Kalkınma Ajansı 2014 UNIDO. (2013). World Manufacturing Production, Statistics for Quarter IV, 2013, s.13 Kaynak: T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Mobilya Sektörü Raporu (2013/1) CSIL World Furniture Outlook 2013

25 Grafik 2. Dünya Mobilya Üretimi 2002-2012 Milyar ABD Dolar 500 450 400 350 300 +18% 250 200 150 100 +1% 50 0 2002 2003 2004 2005 2006 GELİŞMİŞ EKONOMİLER 2007 2008 2009 2010 2011 2012 GELİŞMEKTE OLAN EKONOMİLER Kaynak: CSIL, 2013 Dünya mobilya üretiminde öne çıkan ülkelerin payları Grafik 3 te verilmiştir. Grafik 3 te de görüldüğü gibi dünya mobilya sektöründe üretim anlamında Çin başı çekmekte ve son beş yıllık süre zarfında sektöre çeşitli açılardan yön vermektedir. Bütün dünyada üretilen mobilyanın dörtte biri tek başına Çin de üretilmektedir. Çin in ardından sırasıyla ABD (%15), İtalya (%8) ve Almanya (%7) gelmektedir. Üretim anlamında Türkiye %1 lik bir orana sahiptir ve potansiyel olarak bu oranın üzerine çıkma eğilimdedir. Dünya mobilya üretiminde ilk dört ülke olan Çin, ABD, İtalya ve Almanya nın sektördeki payı %55 tir. Geriye kalan ülkeler ise mobilya üretiminin %45 lik kısmını paylaşmaktadır. Diğer büyük üreticiler olan Japonya, Fransa, Kanada, Birleşik Krallık ve Polonya yüzde 3 er paya sahiptir. Türkiye yaklaşık yüzde 1 pay ile Brezilya ve Vietnam dan sonra gelmektedir. Diğer gelişmiş ülkeler yüzde 16, diğer gelişmekte olan ülkeler ise yüzde 10 luk paya sahiptir. Çin, Polonya ve Vietnam ihracat ağırlıklı üretim ve tasarımları ile hızlı gelişim gösteren ülkeler olarak öne çıkmaktadır.12 12 Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018) Mobilya Çalışma Grubu Raporu, Ankara, 2014

26 İSTANBUL TİCARET ODASI Grafik 3. Dünya Mobilya Üretimi D ER ÜLKELER %29 Ç N %25 POLONYA%3 TÜRK YE %1 KANADA %3 JAPONYA %3 ABD%15 FRANSA %3 B RLE K KIRALLIKLAR %3 ALMANYA%7 TALYA%8 Kaynak: T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Mobilya Sektörü Raporu (2013/1) İhracat rakamlarını incelediğimizde Çin, %35,3 lük oranla ilk sırada olup, onu sırasıyla Almanya (%7,6), İtalya (%6,8), Polonya (%5,7), ABD (%4,8) ve Meksika nın (%3,9) takip etmektedir. Ülkemiz, 2014 yılı itibariyle %1,4 lük pay ile ihracat yapan ülkeler arasında 11. sırada yer almaktadır. Dünya mobilya ithalatı oranlarına baktığımızda, ithalat gerçekleştiren 230 u aşkın ülkeden, ilk beş ülke ithalatın nerdeyse yarısını gerçekleştirmiştir. İthalat konusunda ilk sıradaki ülke %26,1 lik oranla ABD olmuştur. ABD yi takip eden Almanya (%8,7), Fransa (%5), İngiltere (%4,9), Japonya (%4,3) ve Kanada (%4,2) mobilya ithal eden en büyük ülkeler arasında yer almaktadırlar. Türkiye, dünya mobilya ithalatında 26. sırada yer almakta ve dünyada %0,6 lık ithalat payına sahip bulunmaktadır.13 Şekil 1 de, mobilya üretiminde dünyanın en büyük 200 firmasının hangi bölgelerde yer aldığı görülmektedir. Bu 200 firmanın 126 sı Amerika ve Batı Avrupa da yer alırken 50 si Asya da yer almaktadır. Orta Avrupa, Rusya ve Türkiye de 19, Afrika ve diğer bölgelerde 5 büyük firma yer almaktadır. Diğer taraftan dünyadaki önemli mobilya fuarları, sektörde önemli bir yere sahiptir. Mobilya ve ilgili ürünlere ilişkin dünyadaki 66 önemli fuar arasında İtalya 10 fuara ev sahipliği yaparak birinci sırada gelmektedir. İtalya yı 9 fuarla Almanya ve 8 fuarla Çin izlemektedir. İtalya ve Fransa da gerçekleştirilen fuarlar tasarım ve dekorasyonla ilgili alanlarda ön plana çıkarken, Almanya ve Çin de yer alan fuarlar mobilya teknolojileri alanında göze çarpmaktadır. 66 fuar arasında İstanbul da kendisine dört fuarla yer bulmaktadır.14 13 14 Mobilya Sektörü Araştırma Raporu Çukurova Kalkınma Ajansı Nisan 2014 CSIL World Furniture Outlook

27 Şekil 1. Dünyada En Büyük 200 Mobilya Üreticisinin Bölgelere Dağılımı Kaynak: Top 200 Furniture Manufacturers Worldwide: Performance and Strategies, June 2013, VIII Ed., CSIL Milano Grafik 4 te görüldüğü gibi dünyanın en büyük 200 firmasının dünya mobilya üretimindeki payı yüzde 19 olarak gerçekleşmiştir. Bu durum mobilya sektöründe rekabet yoğunluğunun yüksekliğini ve bir çok sektördeki oligopol piyasasının mevcut olmadığını göstermektedir. Grafik 4. Dünyanın En Büyük 200 Firmasının Dünya Mobilya Sektöründeki Payı EN BÜYÜK 200 MOBİLYA İMALATÇISI %19 DİĞER MOBİLYA İMALATÇILARI %81 Kaynak: Top 200 Furniture Manufacturers Worldwide: Performance and Strategies, June 2013, VIII Ed., CSIL, Milano

28 İSTANBUL TİCARET ODASI Tablo 1 de 2013 yılında seçilmiş bazı ülkelerin mobilya tüketim miktarları yer almaktadır. ABD 88,4 milyar dolar tüketim ve yüzde 20,3 pay ile birinci sırada yer alırken bu ülkeyi 75,8 milyar dolar tüketim ve yüzde 17,4 pay ile Çin takip etmektedir. Üçüncü ülke Almanya dır. 29,5 milyar dolar tüketim ile yüzde 6,8 paya sahiptir. İngiltere ve İtalya 21 er milyar dolar ve yüzde 4,8 pay ile sırasıyla dördüncü ve beşinci sırada yer almaktadır. Bu beş ülke dünya mobilya tüketiminin yaklaşık yüzde 55 ini gerçekleştirmektedir. Bu beş ülkeye Fransa, Japonya ve Kanada ilave edildiğinde bu sekiz ülkenin pazar payı yaklaşık yüzde 65 olmaktadır.15 Tablo 1. Dünya Mobilya Tüketicisi Ülkeler (2013) (Milyar ABD Dolar) Ülkeler Pay (%) Milyar Dolar ABD 20,3 88,4 Çin 17,4 75,8 Almanya 6,8 29,5 İngiltere 4,8 21,1 İtalya 4,8 21,0 Fransa 3,9 16,9 Japonya 3,8 16,6 Kanada 2,9 12,6 Brezilya 1,9 8,4 Polonya 1,5 6,4 Vietnam 1,0 4,2 Diğer Gelişmiş Ülkeler 19,0 80,0 Diğer Gelişen Ülkeler 11,9 50,5 Kaynak: CSIL World Furniture Outlooks 2013 den Nakleden İSO (2015:22) 2.2 Dünya Mobilya Ticareti Dünya mobilya ticaretindeki son yıllardaki gelişmelerin başında mobilya pazarının küreselleşmesindeki artış gelmektedir. Dünya mobilya ticaretinde, 34 milyar dolara yaklaşan mobilya dış ticaret açığı ile ABD, 66 milyar dolarlık ihracatı ile AB ve 58 milyar doları aşan mobilya dış ticaret fazlası ile Çin, sektörün önemli aktörleri olarak dünya mobilya piyasalarını yönlendirmektedirler. 2010 yılında 133,8 milyar dolar olan dünya ihracatı rakamı 4 yılda %33,5 artarak 2014 yılında 179 milyar dolara ulaşmıştır.16 2.2.1 İhracat Dünya mobilya ihracatı, 2002 yılında 63,9 milyar dolar iken, 2006 yılında 110.170 milyar dolar, 2010 yılında 132.175 milyar dolar, 2011 yılında 149 milyar dolar, 2012 yılında 159 milyar dolar, 2014 yılında bu rakam 179,9 milyar dolar olmuştur. Grafik 5 te 2009-2014 yılları dünya mobilya ihracatı rakamları yer almaktadır. 15 16 CSIL World Furniture Outlooks, 2013 den nakleden İSO (2015:22) Trademap verilerinden hasaplanmıştır

29 2009-2014 döneminde yaklaşık olarak yıllık ortalama %10 civarında gerçekleşen büyümenin devam etmesi beklenmektedir. İhracat eğilimi yüksek ülkeler Çin, Almanya, İtalya ve Polonya dır. Bu dört ülke dünyadaki toplam ihracatın yaklaşık yarısını yapmaktadır. Dünya mobilya ihracatında Çin den sonra büyük ölçüde AB ülkeleri söz sahibidir. Birçok AB ülkesinde mobilya imalatı temel bir endüstridir ve dünyada rekabetçi bir konuma sahiptir. Almanya ve İtalya birliğin en büyük üretici ve ihracatçılarıdır. Polonya, Fransa, Danimarka, Belçika, İsveç, Danimarka, Avusturya, İngiltere ve Hollanda ise diğer önemli mobilya ihracatçısı ülkelerdir. AB mobilya endüstrisi son derece uzmanlaşmış olup, pek çok alt sektörden oluşmaktadır. Döşenmiş/kaplanmış mobilyalar ile mutfak mobilyaları en büyük iki üretim grubudur. AB ülkeleri aynı zamanda ahşap mobilya transit ticaretinde de önemli bir konuma sahiptir. Grafik 5. Dünya Mobilya İhracatı 2009-2014 Milyar ABD Dolar DÜNYA İHRACATI, MİLYAR DOLAR 200,0 180,0 160,0 140,0 120,0 115,2 132,1 159,6 149,1 170,3 179,9 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 YILLAR Kaynak: ITC - International Trade Center (Uluslararası Ticaret Merkezi) - Trademap verileriyle tarafımızca oluşturulmuştur. Mobilya imalatı sanayi ihracatının toplam dünya ihracatı içindeki payı son yıllarda yüzde 0,90-0,95 arasında gerçekleşmiştir. 2015 yılı itibariyle; en büyük ihracatçı ülkeler olarak Çin 61,5 milyar dolar ile birinci sırayı alırken Almanya 13 milyar dolar ile ikinci, İtalya 10,7 milyar dolar ile üçüncü, Polonya 10,2 milyar dolar ile dördüncü sırayı almıştır. En büyük ithalatçı ABD, 8,6 milyar dolar ihracat yaparak beşinci en büyük ihracatçı ülke olmuştur. Meksika 7,8 milyar dolar ihracat ile altıncı sırada yer almıştır. Türkiye 2.258 milyar dolar ihracat ve ile 15. sırada yer almıştır.17 Tablo 2 de dünya ihracatının yüzde 90 ına yakınını gerçekleştiren 20 ülkenin ihracat miktarları yer almaktadır. 17 ITC-International Trade Center (Uluslararası Ticaret Merkezi)-Trademap

30 İSTANBUL TİCARET ODASI Tablo 2. Ülkeler İtibariyle Dünya Mobilya İhracatı (Değer: Milyon ABD Dolar) Sıra Ülke Adı 2010 2011 2012 2013 2014 2015 1 Çin 39.261 45.189 56.721 60.101 60.622 61.468 2 Almanya 11.330 13.672 12.680 12.947 14.064 13.000 3 İtalya 10.676 11.645 10.926 11.581 12.112 10.727 4 Polonya 7.909 9.395 8.696 9.737 11.116 10.237 5 ABD 6.396 6.987 7.799 8.153 8.761 8.648 6 Meksika 4.424 4.909 5.960 6.682 7.719 7.799 7 Vietnam 2.979 3.163 3.666 5.488 4.748 * 8 Kanada 3.624 3.888 3.989 3.951 4.159 4.379 9 Çek Cumh. 2.370 2.809 2.610 3.103 3.623 3.532 10 Hollanda 1.842 2.010 2.030 1.969 2.300 2.827 11 İngiltere 1.883 2.254 2.189 2.356 2.800 2.813 12 Fransa 2.824 3.020 2.786 2.961 2.965 2.795 13 Malezya 2.556 2.589 2.674 2.420 2.541 2.422 14 Romanya 1.521 1.842 1.775 2.106 2.522 2.285 15 Türkiye 1.415 1.658 1.899 2.238 2.400 2.258 16 Danimarka 2.174 2.317 2.278 2.364 2.435 2.195 17 İspanya 1.801 1.903 1.824 2.169 2.293 2.161 18 İsveç 2.266 2.598 2.445 2.397 2.324 2.004 19 Belçika 2.091 2.117 1.864 1.998 2.073 1.818 20 Avusturya 1.980 2.198 1.798 1.725 536 1.452.536 * açıklanmadı Kaynak: ITC - International Trade Center (Uluslararası Ticaret Merkezi) Trademap verileri kullanılarak tarafımızca hazırlanmıştır. Grafik 6 da 2004 ve 2013 yılları için seçilmiş bazı ülkelerin mobilya sektöründeki ihracat miktarları (milyar dolar) yer almaktadır. Çin bu dönemde ihracatını 21 milyar dolardan 60 milyar dolara çıkararak dünya mobilya ihracatının üçte birini gerçekleştirmiştir. Tablodan görüldüğü gibi Almanya, Polonya, ABD, Vietnam, Meksika, Çek Cumhuriyeti ve Türkiye ihracatlarını mutlak olarak arttırmıştır. Türkiye 2002 yılında 800 milyar dolar ihracat yaparken yüzde 175 artışla 2013 yılında 2,2 milyar dolar ihracat gerçekleştirmiştir. Türkiye nin dünya mobilya ihracatındaki payı bu dönemde giderek artmış ve yüzde 0,71 den yüzde 1,31 düzeyine yükselmiştir.

31 Grafik 6. Seçilmiş Ülkelerin Mobilya İhracatı 2006 ve 2013 Yılı İçin Milyar ABD Dolar 70,00 60,1 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 21,0 13,0 10,00 9,8 11,6 11,6 6,26 9,7 6,1 8,1 7,6 3,4 4,7 6,7 5,8 4,0 2,0 3,1 3,3 3,0 2,3 2,4 2,1 2,4 2,1 2,4 0,00 2006 2,0 2,3 0,8 2,2 2013 Kaynak: İso (2015:24) Not: 2013 Dünya Toplam Mobilya İhracatı 170.313 Milyar ABD Dolar. Grafik 7 de 2004 ve 2013 yılları arasında dünyada en büyük 4 ihracatçı ülkenin ihracat düzeyleri ve yıllara göre değişimi görülmektedir. Çin bu dönemde ihracatını 5 kat arttırırken, İtalya aynı düzeylerde kalmıştır. Polonya ve Almanya nın ihracatlarının arttığı görülmektedir. Grafik 7. Dünyanın En Büyük 4 Mobilya İhracatçı Ülkesinin İhracatı 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 56 52 48 44 40 36 32 28 24 20 16 12 8 4 Kaynak: CSIL, 2014 POLONYA ALMANYA İTALYA ÇİN 0

32 İSTANBUL TİCARET ODASI Tablo 3 de 2012-2014 yılları arasında mobilya alt sektörleri itibariyle dünya mobilya ihracatı yer almaktadır. 2014 yılı dünya mobilya ihracatı incelendiğinde değer itibariyle toplam ihracatın %16 sını oluşturan oturmaya mahsus mobilyaların aksam ve parçaları bölümü 28,8 milyar dolar değerindeki ihracat ile başta gelmektedir. %15 lik pay ve 27,3 milyar dolar ihracat rakamı ile diğer ahşap mobilyalar ikinci sırada ve %9 luk pay ve 16,4 milyar dolar ile Ahşap iskeletli içi doldurulmuş oturma mobilya üçüncü sırada yer almaktadır.18 Tablo 3. Ürün Sınıfları İtibariyle Dünya Mobilya İhracatı (Değer: Milyon ABD $) GTİP No Ürün Sınıfı Dünya Mobilya Ürünleri İhracatı 2012 2013 2014 9403.89 Diğer maddelerden diğer mobilyalar 3.478.318 3.569.267 4.227.279 9404.90 Diğer maddelerden yataklar 8.950.465 9.396.695 9.795.102 9401.51 Bambu veya rattan mobilya 132.635 113.555 111.282 9403.40 Mutfaklarda kullanılan türde ahşap mobilyalar 5.527.645 6.027.300 6.281.440 9401.61 Ahşap iskeletli içi doldurulmuş oturma mobilya. 13.373.414 14.349.922 16.394.749 9403.70 Plastik maddelerden diğ. mobilyalar 1.980.719 2.166.712 2.171.241 9401.40 Yatak haline getirilebilen oturma mobilyası (kamp.bahçe için hariç) 1.843.971 1.978.279 2.096.506 9403.90 Diğer mobilyalara ait aksam, parçalar 13.476.240 14.775.838 13.319.418 9401.20 Motorlu taşıtlarda kullanılan oturmaya mahsus mobilyalar 2.203.191 2.305.735 2.443.589 9403.20 Diğer metal mobilyalar 14.381.165 14.932.927 14.475.113 9401.10 Hava taşıtlarında kullanılan türde oturmaya mahsus mobilyalar 998.979 1.277.514 1.476.576 9401.59 Roten kamışı, sepetçi söğüdü vb. maddelerden oturma mobilyaları 171.888 161.101 119.950 9401.71 Metal iskeletli içi doldurulmuş oturmaya mahsus diğ. mobilyalar 8.034.985 8.078.895 7.416.468 9401.30 Yüksekliği ayarlanabilen döner koltuk-sandalyeler 3.517.092 3.773.660 4.124.286 9402.10 Dişçi/berber koltukları vb. koltuklar ve aksam, parçaları 397.601 425.674 485.906 9403.30 Yazıhanelerde kullanılan türde ağaç mobilyalar 3.754.638 3.894.495 3.862.237 9401.90 Oturmaya mahsus mobilyaların aksam, parçaları 24.084.204 25.970.624 28.863.978 9404.21 Gözenekli kauçuk/plastikten yataklar 1.940.011 1.957.082 2.146.373 9402.90 Tıp, cerrahi, dişçilikte kullanılan mobilya, masa, karyola vb. Aks.Parç. 3.136.340 3.216.627 3.379.322 9403.10 Yazıhanelerde kullanılan türde metal mobilyalar 2.380.095 2.414.806 2.485.852 9403.81 Bambu ve rattan mobilya 147.247 149.544 153.855 9404.30 Uyku tulumları/yatakları 487.323 505.811 527.602 9401.79 Metal iskeletli içi doldurulmamış oturmaya mahsus diğ. mobilyalar 4.608.609 4.694.217 4.848.427 9401.80 Oturmaya mahsus diğer mobilyalar 2.481.180 2.835.763 2.881.096 9403.50 Yatak odalarında kullanılan türden ahşap mobilyalar 9.157.406 9.477.579 11.627.724 9404.10 Somyalar 9401.69 Ahşap iskeletli içi doldurulmamış oturmaya mahsus diğ. mobilyalar 9403.60 Ahşap mobilyalar 9404.29 Diğer yaylı v.b. maddelerden yataklar 966.153 1.009.691 978.353 2.450.036 2.684.931 2.792.799 24.157.550 25.255.584 27.301.887 1.752.104 1.996.413 2.065.714 Kaynak: ITC-International Trade Center (Uluslararası Ticaret Merkezi)-Trademap 18 ITC-International Trade Center (Uluslararası Ticaret Merkezi)-Trademap

33 10 milyar doların üstünde ihracat gerçekleştirilen kategoriler olarak; Diğer metal mobilyalar 14,5 milyar dolar Diğer mobilyalara ait aksam, parçalar 13,3 milyar dolar, Yatak odalarında kullanılan türden ahşap mobilyalar 11,6 milyar dolar ihracat gerçekleştirilmiştir. Aynı yıl Diğer maddelerden yataklarda 9,8 milyar dolar, Metal iskeletli içi doldurulmuş oturmaya mahsus diğer mobilyalarda ise 7,4 milyar dolar ihracat yapılmıştır. Yukarıda sayılan sekiz kalem mobilya ürününün ihracatı bu üç yılda ilk sekiz sırayı teşkil etmiştir. Tablo 4, 5, 6 ve 7 de Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu (GTİP) 4 haneli sınıflandırmaya göre belli başlı ülkelerin 2011-2015 arasındaki yıllara ait ihracat miktarları milyar ABD doları olarak yer almaktadır. Tablo 4. 9402 Tıp, Cerrahi, Diş Hekimliği ve Veterinerlikteki Mobilyalar, Aksam ve Parçaları İhracatçı 2011 İhracatı 2012 İhracatı 2013 İhracatı 2014 İhracatı 2015 İhracatı World 3.300.143 3.536.617 3.661.812 3.891.339 * Dünya Ticaret Örgütü 3.286.203 3.516.963 3.647.296 3.869.926 * Çin 419.069 533.872 594.389 690.203 766.663 A.B.D. 591.628 631.481 602.972 655.794 648.140 Almanya 625.818 563.247 591.545 596.497 523.324 Meksika 81.439 157.388 210.064 213.380 226.353 Polonya 130.432 120.500 142.241 179.590 160.925 İngiltere 115.281 131.224 134.917 160.915 123.131 İtalya 135.940 140.354 157.609 158.167 137.111 Çek Cumh. 115.525 119.517 130.268 139.390 154.115 Taipei, Çin 111.333 119.146 119.261 121.136 122.747 Hollanda 101.893 120.234 117.473 119.463 68.986 Kanada 163.671 145.555 121.432 114.296 94.215 Fransa 80.003 92.197 106.572 110.793 75.015 Japonya 65.099 72.114 54.677 63.469 54.237 İspanya 34.451 38.454 40.096 47.586 38.340 Türkiye 26.610 32.412 52.211 44.501 29.828 İsveç 37.137 37.455 44.606 41.355 37.551 * açıklanmadı Kaynak: ITC - International Trade Center (Uluslararası Ticaret Merkezi) - Trademap

34 İSTANBUL TİCARET ODASI Tablo 5. 9403 Diğer Mobilyalar, Bunların Aksam ve Parçaları İhracatçı 2011 İhracatı 2012 İhracatı Dünya 73.005.823 78.282.998 Dünya Ticaret Örgütü 72.373.783 Çin 2014 İhracatı 2015 İhracatı 82.726.509 85.715.276 * 77.603.534 81.946.671 84.947.939 * 20.915.233 27.017.604 28.867.319 28.435.009 29.171.533 İtalya 7.739.386 7.293.491 7.726.333 7.905.530 7.009.040 Almanya 7.880.872 7.379.521 7.558.015 7.842.318 6.891.654 Vietnam 2.258.114 2.655.079 2.961.848 4.236.811 * Polonya 3.459.390 3.154.318 3.693.911 4.234.346 3.734.627 A.B.D. 2.877.703 3.122.257 3.188.198 3.233.536 3.058.458 Kanada 2.090.434 2.115.281 2.109.043 2.267.959 2.474.283 Malezya 1.916.423 2.018.328 1.775.261 1.870.152 1.819.637 İsveç 1.831.505 1.708.127 1.661.181 1.592.763 1.349.770 Danimarka 1.446.207 1.386.761 1.364.860 1.482.412 1.343.383 Türkiye 894.522 1.113.368 1.325.343 1.456.953 1.351.612 İspanya 1.215.691 1.222.087 1.379.677 1.413.165 1.343.556 Fransa 1.468.211 1.309.033 1.331.191 1.304.670 1.167.300 Endonezya 1.165.114 1.221.082 1.216.624 1.255.611 * Litvanya 844.558 926.936 1.044.012 1.206.387 1.049.714 İngiltere 928.681 869.539 937.515 1.073.968 907.328 Hollanda 962.655 986.607 1.013.601 1.031.187 795.357 Taipei, Çin 913.792 946.769 925.701 1.016.862 1.002.702 Meksika 784.558 880.083 952.970 1.000.742 1.032.173 1.231.256 907.929 911.254 928.176 878.665 663.243 685.027 804.513 848.332 729.540 1.013.845 873.149 900.851 838.470 741.569 Çek Cumh. 677.239 653.117 721.677 804.557 812.506 Romanya 777.340 731.049 723.903 671.615 619.420 Slovakya 510.327 481.323 587.562 639.241 540.375 Hindistan 419.286 459.810 533.075 537.069 568.925 İsviçre 558.113 524.023 501.266 526.735 458.652 Brezilya 522.492 515.766 506.405 524.552 462.753 Tayland 579.954 533.495 544.601 519.697 458.650 Avusturya Portekiz Belçika 2013 İhracatı * açıklanmadı Kaynak: ITC-International Trade Center (Uluslararası Ticaret Merkezi)-Trademap

35 Tablo 6. 9401 Oturmaya Mahsus Mobilyalar, Aksam ve Parçaları İhracatçı 2011 İhracatı 2012 İhracatı 2013 İhracatı 2014 İhracatı 2015 İhracatı Dünya 59.099.245 63.874.861 68.290.853 73.559.699 * Dünya Ticaret Örgütü 58.498.368 63.268.223 67.597.740 72.849.963 * Çin 17.017.294 21.799.936 22.955.510 23.585.844 23.668.283 Meksika 3.777.848 4.649.265 5.270.246 6.240.958 6.278.090 Polonya 4.867.907 4.525.024 4.982.324 5.519.616 5.242.208 A.B.D. 3.194.167 3.706.744 4.014.645 4.474.877 4.140.377 Almanya 4.502.091 4.160.755 4210.422 4.458.200 4.516.108 İtalya 3.414.858 3.157.652 3.362.110 3.544.013 3.166.587 Çek Cumhuriyeti 1.969.944 1.790.734 2.230.657 2.632.024 2.501.476 Vietnam 785.674 888.508 970.723 1.755.247 * Kanada 1.559.760 1.655.650 1.648.487 1.712.242 1.742.383 Romanya 1.030.433 1.018.123 1.339.930 1.702.379 1.523.407 İngiltere 1.088.434 1.072.066 1.146.942 1.405.293 1.456.829 Fransa 1.312.251 1.225.043 1.387.847 1.396.304 1.296.788 Macaristan 893.815 895.229 980.336 1.000.099 872.667 Güney Kore 891.988 863.827 839.976 906.090 821.336 Hollanda 736.693 883.287 964.785 900.121 793.624 Portekiz 739.183 647.666 685.552 850.113 861.540 Japonya 1.250.880 1.200.509 942.033 821.523 672.086 Türkiye 632.150 646.238 738.601 787.734 746.726 Slovakya 630.235 622.619 683.426 710.488 624.212 Tayland 514.539 548.955 632.223 617.568 500.397 İspanya 537.975 435.654 562.159 610.255 544.679 Malezya 590.379 572.775 557.339 577.200 520.098 Belçika 630.393 546.512 625.711 539.034 476.677 Endonezya 541.638 528.409 511.437 510.273 * İsveç 553.103 525.608 516.964 508.456 455.735 Danimarka 443.994 436.407 425.473 498.180 455.487 * açıklanmadı Kaynak: ITC - International Trade Center (Uluslararası Ticaret Merkezi) - Trademap

36 İSTANBUL TİCARET ODASI Tablo 7. 9404 Somyalar, Yatak Takımı Eşyası ve Benzeri Eşya İhracatçı 2011 İhracatı 2012 İhracatı Dünya 13.737.746 14.092.529 Dünya Ticaret Örgütü 13.636.290 2014 İhracatı 2015 İhracatı 14.922.883 15.580.396 * 13.996.554 14.808.680 15.489.724 * 6.837.199 7.369.856 7.665.333 7.911.910 7.861.566 Polonya 937.098 895.853 1.054.323 1.183.423 1.099.263 Almanya 663.241 576.920 587.517 605.422 521.161 Belçika 431.921 399.866 437.581 416.015 354.894 Danimarka 358.085 392.732 385.181 410.934 375.437 ABD 343.994 368.989 381.691 396.995 425.797 İtalya 350.092 326.487 345.887 356.291 302.554 Hindistan 265.225 278.398 345.577 347.935 363.147 Hollanda 272.592 269.246 275.659 277.944 212.305 Meksika 265.607 272.961 248.577 264.005 262.298 İspanya 115.123 127.982 187.132 222.171 186.858 Estonya 212.020 197719 201540 203490 196.002 Avusturya 194003 163.312 182.941 193.642 176.573 İsveç 175.933 174.166 176.541 180.135 160.631 İngiltere 121.268 116.143 133.361 159.309 139.349 Fransa 159.494 159.228 145.805 153.293 138.530 Türkiye 105.109 106.999 121.092 132.716 129.892 Litvanya 88.710 108.144 108.858 127.292 119.570 Portekiz 104.760 107.105 122.662 124.313 119.776 Vietnam 96.503 96.463 99.677 120.059 * Bulgaristan 57.610 74.729 85.438 103.011 93.210 Çin 2013 İhracatı * açıklanmadı Kaynak: ITC - International Trade Center (Uluslararası Ticaret Merkezi) - Trademap Grafik 8 de dünyanın en büyük mobilya ihracatçısı olan Çin in ihracatında ilk beş sıradaki ülke olan ABD, Japonya, İngiltere, Almanya ve Avustralya nın, Çin in ihracatı içindeki payları yer almaktadır. ABD, Çin in mobilya ihracatında en önemli paya sahip ülkedir. Bu beş ülke olan Çin in ihracatı içindeki payı yaklaşık yüzde 50 civarındadır.19 19 China Furniture Outlook, August 2013, XIV Ed..CSIL Milano

37 Grafik 8. Çin in Bazı Bölgelere Mobilya İhracatı 2010-2012 % Pay 40 35 30 25 20 15 10 5 0 ABD JAPONYA 2010 NG LTERE ALMANYA 2011 AVUSTURALYA 2012 Kaynak: China Furniture Outlook, August 2013, XIV Ed., CSIL Milano Her ülkenin farklılıkları ve özelliklerine rağmen yaklaşık 36.000 şirketin üretici olarak faaliyet gösterdiği 12 Doğu Avrupa ülkesi yaklaşık 15 milyar euro ve mobilya üretim değeri ile dünya mobilya üretiminde yüzde 4, AB 27 ülkelerinin üretiminde %19 paya sahiptir. 12 Doğu Avrupa ülkesinin toplam arzının yaklaşık %50'sini gerçekleştiren, dünyanın 7. mobilya üreticisi ve 4. mobilya ihracatçısı olan Polonya, mobilya sektöründe lider uluslararası bir oyuncudur. 12 Doğu Avrupa ülkesinin toplam mobilya üretiminin %26 sı döşemeli mobilya olup en büyük alt sektördür. Toplam mobilya üretiminde ofis mobilyaları %7 ve mutfak mobilyaları %6 tutarında bir alt paya sahiptir. 20 Grafik 9 da 2002, 2008 ve 2012 yılları için Doğu Avrupa nın önemli ihracatçı ülkeleri ve ihracat miktarları yer almaktadır. Polonya 2002 yılından 2012 yılına kadar ihracatını iki kattan fazla arttırmıştır. Grafik 9. Doğu Avrupa Mobilya İhracatının Değeri 2002-2008-2012 Milyar Euro 7.0 6.0 5.0 4.0 3.0 2.0 1.0 0.0 POLONYA ROMANYA L TVANYA 2002 MACAR STAN 2008 SLOVENYA ÇEK CUM. SLOVAKYA 2012 Kaynak: The furniture industry in Europe, Part II. Outlook for 12 Eastern countries, CSIL, Milano, October 2013, XI Ed 20 The furniture industry in Europe, Part II. Outlook for 12 Eastern countries, CSIL, Milano, October 2013, XI Ed

38 İSTANBUL TİCARET ODASI Grafik 10 da Güney Doğu Asya nın mobilya sektöründe önemli yeri olan beş ülkesi Vietnam, Malezya, Endonezya, Tayland ve Filipinler in ihracatlarının bölgelere göre dağılımı yer almaktadır. Grafik te görüldüğü gibi bu 5 ülkenin ihracatlarının ortalaması ABD için %35, Asya pasifik bölgesinin %29, Batı Avrupa nın %22 olmuştur. Bu 3 bölgenin payı %86 olarak gerçekleşmiştir. Grafik 10. G. Doğu Asya nın Seçilmiş Ülkelerinin Bazı Bölgelere Mobilya İhracatı 100% 90% 80% 70% 10% 40% 26% 20% 10% 0% 48% 45% 38% 31% 12% ENDONEZYA 7% 53% 28% 30% 9% 25% 31% 60% 50% 23% 13% MALEZYA 17% 16% 18% FİLİPİNLER 22% TAYLAND 28% VİETNAM Kaynak: The furniture industry in South East Asia. Outlook for 5 Emerging Manufacturing Countries: Indonesia, Malaysia, Philippines, Thailand, Vietnam, September 2012, VIII Ed., CSIL Milano Güneydoğu Asya mobilya tedarikçileri olan Vietnam, Malezya, Endonezya, Tayland ve Filipinler mobilya üretiminde hızlı büyümektedir. Bu 5 ülkede mobilya üretimindeki gelişme ihracat odaklı olmuştur. Üretiminin yaklaşık üçte ikisi menşe ülke dışına satılmaktadır. Alan için ihracat / üretim oranı kabaca %66 olup %30 civarında olan dünya ortalamasının iki katından daha fazladır. Şu anda bölgede üretilen mobilya, ABD'de toplam mobilya tüketiminin %5 ini ve Batı Avrupa'da toplam mobilya tüketiminin %2 sini karşılamaktadır. Bu pay, özellikle ABD'de olmak üzere, son on yıl içinde her yıl artmıştır. 21 2.2.2 Dünya Mobilya İthalatı 2014 yılında dünya mobilya ticaretinde 231 ülke ticarete dahil olmuş, dünya mobilya ihracatı 180 milyar dolara, dünya mobilya ithalatı ise 167 milyar dolara ulaşmıştır. 25 ülke ithalatın yüzde 86,1 ini gerçekleştirmiştir. İlk 5 ithalatçı ülke ABD, Almanya, Fransa, İngiltere ve Japonya dır. Küresel mobilya ticaretine baktığımızda, yüksek gelirli ülkelerin ithalat toplamının %90'ını bu beş ülke gerçekleştirmektedir. 2008 resesyonundan sonra ABD ithalatının büyümesi güçlü olmuştur. 22 21 22 The furniture industry in South East Asia. Outlook for 5 emerging manufacturing countries: Indonesia, Malaysia, Philippines, Thailand, Vietnam, September 2012, VIII Ed., CSIL Milano ITC-International Trade Center (Uluslararası Ticaret Merkezi)-Trademap

39 Grafik 11 de 2009-2014 yılları dünya mobilya ithalatı rakamları yer almaktadır. Grafik 11. Dünya Mobilya İthalatı DÜNYA İTHALATI, MİLYAR DOLAR 180,0 160,0 140,0 120,0 134,4 151,6 147,6 161,1 167,0 116,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0,0 2009 2010 2011 2012 2013 2014 YILLAR Kaynak: ITC - International Trade Center (Uluslararası Ticaret Merkezi) - Trademap verileriyle tarafımızca oluşturulmuştur. Dünya mobilya ithalatı yıllar itibariyle artış göstermiş olup, 2002 de 68,0 milyar dolardan 2014 de 167 milyar dolara yükselmiştir. İthalatta en büyük pay, Avrupa Birliği ne aittir. Ülkeler itibariyle dünya mobilya ithalatı Tablo 8 de de yer almaktadır. Dünyanın en büyük mobilya ithalatçısı konumundaki ülke ise ABD dir.

40 İSTANBUL TİCARET ODASI Tablo 8. Ülkeler İtibariyle Dünya Mobilya İthalatı (Değer: Milyon ABD Dolar) Sıra Ülke Adı 2011 2012 2013 2013 Ülke Payı 2014 1 ABD 35.972 39.515 42.080 26.1 51.959 2 Almanya 14.547 13.382 14.006 8.7 20.358 3 Fransa 9.061 8.562 7.998 5.0 10.584 4 İngiltere 8.052 7.528 7.904 4.9 11.396 5 Japonya 6.339 7.017 6.927 4.3 8.234 6 Kanada 6.350 6.866 6.808 4.2 9.229 7 Belçika 3.525 3.154 3.830 2.4 4.300 8 İsviçre 3.562 3.414 3.621 2.2 4.714 9 Rusya 2.767 3.403 3.584 2.2 4.281 10 Avustralya 2.926 3.073 3.141 1.9 4.419 11 Hollanda 3.610 3.236 2.980 1.8 5.129 12 Avusturya 3.046 2.855 2.824 1.8 3.725 13 Meksika 2.039 2.404 2.772 1.7 3.781 14 BAE 1.756 2.291 2.737 1.7 3.953 15 İspanya 3.211 2.540 2.633 1.6 3.862 16 Çin 2.252 2.334 2.547 1.6 3.373 17 S. Arabistan 1.289 1.546 2.398 1.5 3.367 18 İtalya 2.827 2.336 2.391 1.5 3.735 19 Hong Kong 863 884 2.243 1.4 1.714 20 İsveç 2.317 2.133 2.230 1.4 3.212 21 Norveç 2.046 2.157 2.131 1.3 3.264 22 Güney Kore 1.609 1.588 1.737 1.1 2.580 23 Çek Cumh. 1.471 1.432 1.640 1.0 2.376 24 Danimarka 1.645 1.510 1.568 1.0 2.247 25 Polonya 1.521 1.334 1.520 0.9 2.632 26 Türkiye 941 817 969 0.6 1.588 27 Slovakya 884 937 957 0.6 1.440 28 Singapur 886 1.000 945 0.6 1.427 29 Brezilya 654 800 889 0.6 1.219 30 Hindistan 772 792 806 0.5 1.232 Not: 2014 yılı rakamları GTİP 9405 ve 9406 fasıllarını da içermektedir. Kaynak: ITC - International Trade Center (Uluslararası Ticaret Merkezi) - Trademap

41 ABD, 2013 de 42 milyar dolar değerindeki ithalatı ile tek başına, dünya mobilya ithalatının %26 lık kısmını gerçekleştirmiştir. ABD den sonra en büyük ithalatçı ülke Almanya dır. 2013 de 14 milyar dolarlık ithalatı ile toplam dünya mobilya ithalatının %8,7 lik kısmını gerçekleştirmiştir. Diğer önemli ithalatçı ülkeler ise; Fransa, İngiltere, Japonya, Kanada ve Belçika dır. Almanya, İtalya, İngiltere, Fransa, Belçika ve Hollanda AB nin en büyük mobilya tüketicileridir. Grafik 12. En Çok Mobilya İthal Eden Ülkeler İthalat, 2006 ve 2013, Milyar ABD Dolar 45,00 42,1 40,00 36,7 35,00 30,00 25,00 20,00 14,0 15,00 2,5 3,6 2006 3,6 1,1 2,9 3,5 1,7 3,1 1,6 2,8 2,3 2,7 2,0 2,6 2,1 2,6 SPANYA 3,8 AVUSTURYA 3,2 MEKS KA 6,8 AVUSTURALYA 5,4 HOLLANDA NG LTERE FRANSA ALMANYA ABD 0,00 6,9 RUSYA 5,1 SVEÇ 8,1 7,9 BELÇ KA 8,0 KANADA 7,1 5,00 JAPONYA 10,00 BAE 10,7 2013 Kaynak: İSO (2015:25) Söz konusu ülkeler nüfus yapısı itibariyle dışa açık, çok fazla seyahat eden, çok kültürlü insanları ile de mobilya tüketiminde değişik kültürlerin özelliklerinden etkilenmektedir. Grafik 12 de En Çok Mobilya İthal Eden Ülkeler görülmektedir. Tablo 9 da 2012-2014 yılları arasındaki 3 yılda mobilya sektörü alt kategorileri itibariyle dünya mobilya ithalatı yer almaktadır.

42 İSTANBUL TİCARET ODASI Tablo 9. Ürün Sınıfları İtibariyle Dünya Mobilya İthalatı (2012-2014, Milyon ABD Dolar) GTİP No Ürün Dünya İthalatı 2012 2013 2014 14.111.051 14.640.843 15.826.306 9401.61 Ahşap iskeletli içi doldurulmuş oturmaya mahsus diğ. mobilyalar 9403.70 Plastik maddelerden diğer mobilyalar 2.198.813 2.317.848 2.514.613 9403.89 Diğer maddelerden diğer mobilyalar 1.892.249 2.007.974 2.661.282 9401.51 Hint kamışı/bambudan oturma mobilyalar 195.700 176.975 182.324 9403.40 Mutfaklarda kullanılan türde ahşap mobilyalar 4.481.877 4.868.501 5.076.558 9404.90 Diğer maddelerden yataklar 8.390.830 8.700.005 9.277.954 9402.90 Tıp,cerrahi,dişçilikte kullanılan mobilya,masa,karyola vb.aks.parç 3.279.753 3.277.119 3.420.200 9403.10 Yazıhanelerde kullanılan metal mobilyalar 2.331.107 2.322.477 2.449.637 9403.81 Bambu ve rattan mobilya 162.688 175.690 184.766 9404.30 Uyku tulumları/yatakları 475.806 473.505 490.781 9401.69 Ahşap iskeletli içi doldurulmamış oturmaya mahsus diğ. mobilyalar 2.538.223 2.619.275 2.731.595 9403.60 Ahşap mobilyalar 22.704.377 23.128.601 24.740.562 9404.29 Diğer yaylı v.b. maddelerden yataklar 1.664.967 1.782.290 1.933.684 9401.10 Hava taşıtlarında kullanılan türde oturmaya mahsus mobilyalar 1.296.725 1.200.821 1.490.837 9401.59 Roten kamışı, sepetçi söğüdü vb. maddelerden oturma mobilyaları 102.261 99.066 92.348 9401.71 Metal iskeletli içi doldurulmuş oturmaya mahsus diğ. mobilyalar 4.281.371 4.460.503 5.138.765 9401.20 Motorlu taşıtlarda kullanılan oturmaya mahsus mobilyalar 2.495.905 2.566.819 2.536.036 9403.20 Diğer metal mobilyalar 12.511.861 13,162.272 14.441.557 9401.30 Yüksekliği ayarlanabilen döner koltuk-sandalyeler 3.366.290 3.537.391 3.867.546 9402.10 Dişçi/berber koltukları vb. koltuklar ve aksam, parçaları 383.120 429.665 436.327 9403.30 Yazıhanelerde kullanılan türde ağaç mobilyalar 3.412.888 3.423.164 3.538.800 9401.40 Yatak haline getirilebilen oturma mobilyası (kamp.bahçe için hariç) 1.337.327 1.396.155 1.560.556 9403.90 Diğer mobilyalara ait aksam, parçalar 11.034.133 11.596.665 12.357.989 9401.79 Metal iskeletli içi doldurulmamış oturmaya mahsus diğ. mobilyalar 5.229.808 5.410.015 5.807.450 9401.80 Oturmaya mahsus diğer mobilyalar 3.071.066 3.378.873 3.697.046 9403.50 Yatak odalarında kullanılan türden ahşap mobilyalar 9.541.929 9.702.286 10.449.044 9404.10 Somyalar 9401.90 Oturmaya mahsus mobilyaların aksam, parçaları 9404.21 Gözenekli kauçuk/plastikten yataklar 610.180 644.982 701.270 26.299.676 28.310.800 31.245.784 1.703.019 1.709.625 1.803.729 Kaynak: ITC - International Trade Center Trademap Amerika Birleşik Devletleri uzun yıllardır mobilya sektörünün dünya düzeyinde büyümesinde itici güç olmuştur. İthalata açık olması, 53,000 ABD dolar kişi başına GSMH ve 316 milyon nüfusu ile önemli ve büyük bir pazar, uluslararası mobilya ticaretinin güçlü bir uyarıcısı olmuştur. Grafik 13 de görüldüğü gibi en büyük ithalatçı ülke ABD ye en büyük ihracatı Çin, Vietnam, Kanada, Meksika ve İtalya yapmaktadır. ABD nin 2013 yılı ithalatı 42 milyar dolardır.

43 Grafik 13. ABD Mobilya İthalatında Seçilmiş Ülkelerin Payı, Milyon ABD Dolar 18,000 16,000 14,000 12,000 10,000 8,000 6,000 4,000 2,000 0,000 ÇN V ETNAM 2010 KANADA MEKS KA 2012 TALYA 2014 Kaynak: United States Furniture Outlook, March 2015, XII Ed. CSIL Milano İkinci en büyük ithalatçı Almanya ya (2013/14 milyar dolar) en yüksek ihracatı ise sırasıyla Polonya, Çin ve Çek Cumhuriyeti, İtalya, Macaristan, Avusturya ve Romanya yapmaktadır. Üçüncü sıradaki Fransa ya (2013 yılı 8 milyar dolar) en çok ihracat gerçekleştiren ülke Çin, Almanya, İtalya ve Polonya olarak sıralanmaktadır.23 ABD nin 2009-2014 arası ithalat büyüme hızı %9 olmuştur. Japonya mobilya ithalatını son on yılda değerini neredeyse ikiye katlamıştır. Japonya nın 2010-2014 arası ithalatının büyüme hızı %7 olmuştur. 2014 yılı ithalatı 8.234.158.000 dolar olarak gerçekleşmiştir. Amerika ve Avrupa ülkelerinden yapılan ithalat çoğunlukla yüksek fiyatlı mobilya segmentinden oluşurken Asya'dan yapılan ithalatın büyük bir bölümü düşük fiyatlı mobilya ve parçalarından oluşmaktadır.24 Grafik 14 de görüldüğü gibi Japonya mobilya ithalatının %86 sını Asya ve Pasifik ülkelerinden gerçekleştirmektedir. Grafik 14. Japonya Mobilya İthalatı İçin Menşe Bölgeler, 2002 ve 2012 Yılı Için 2002 ASYA ve PASİFİK ÜLKELERİ %79 AFRİKA %1 AVRUPA %16 2012 AVRUPA %9 ABD %4 ABD %5 ORTADOĞU %0 ORTADOĞU %0 ASYA ve PASİFİK ÜLKELERİ %86 Kaynak: Japan Furniture Outlook, July 2013, VII Ed. CSIL Milano 23 24 AFRİKA %0 United States Furniture Outlook, March 2015, XII Ed. CSIL Milano Japan Furniture Outlook, July 2013, VII Ed. CSIL Milano

44 İSTANBUL TİCARET ODASI Güney Kore Mobilya ithalatı sürekli artmaktadır. 2008 yılında keskin bir daralmanın ardından, mobilya ithalatı önemli ölçüde artmıştır. İlk iki tedarikçi Çin ve Vietnam dır.25 Grafik 15 te 2003-2014 yılları arasında Güney Kore Mobilya ithalatı görülmektedir. Grafik 15. Güney Kore Mobilya İthalatı, 2003-2014 Milyon dolar, Endeks, 2003=100 1.800 450 1.600 400 1.400 350 1.200 300 1.000 250 800 200 600 150 400 100 200 50 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Mobilya İthalatı 2010 2011 2012 2013 2014 0 Endeks Kaynak: CSIL Grafik 16 da Suudi Arabistan ın 2011-2013 yılları arasında mobilya ithal ettiği ülkelerden mobilya ithalatının miktarları yer almaktadır. Söz konusu dönemde Çin ve İtalya, Suudi Arabistan'a ihracatını artırmıştır. Çin, S.Arabistan ın toplam ithalatın %40'ının üzerinde pay ile ilk mobilya tedarikçisi iken İtalya, toplam ithalatın %10 unu sağlayarak ikinci sırada yer almaktadır. Türkiye; Mısır, ABD ve Almanya nın ardından 5. sırada yer almaktadır.26 Grafik 16. Suudi Arabistan ın Mobilya İthalatının Menşe Ülkeleri 2011-2013 Milyon ABD Dolar 700 600 500 400 300 200 100 0 ÇİN İTALYA MISIR ABD ALMANYA 2011 TÜRKİYE 2012 MALEZYA BAE İSPANYA POLONYA 2013 Kaynak: Saudi Arabia Furniture Outlook, December 2014, VIII Ed. CSIL Milano 25 26 South Korea Furniture Outlook, January 2015, IX Ed. CSIL Milano Saudi Arabia Furniture Outlook, December 2014, VIII Ed. CSIL Milano

45 Grafik 17 de Kuveyt in mobilya ithalatını gerçekleştirdiği ülkeler ve bu ülkelerin ithalat içindeki payları yer almaktadır. Çin 2013 yılında yaklaşık 129 milyon dolar ile toplam ithalatın yaklaşık %40'ını gerçekleştirmiştir. İtalya özellikle üst mobilya segmentinde, Avrupanın lider ihracatçı ülkesidir. İtalya, 60 milyon dolar ve %19 pay ile Kuveyt in ikinci mobilya tedarikçisi olmuştur. Üçüncü ve dördüncü tedarikçisi ABD ve Malezya dır. Diğer Avrupa ülkeleri Almanya önemli yer tutmaktadır ve Almanya beşinci sırada yer almaktadır.27 Grafik 17. Kuveyt Mobilya İthalatı İçin Menşe Bölgeler ve Payları, 2013% Değer ASYA ve PASİFİK (ÇİN) %41 AMERİKA %7 AFRİKA %2 ASYA ve PASİFİK (DİĞER) %10 AVRUPA (İTALYA) %18 AVRUPA (DİĞER) %22 Kaynak: Kuwait Furniture Outlook, 2014, VII Ed., CSIL Milano Afrika da 2013 yılında her biri 100 milyon dolardan daha fazla mobilya ithalatı olan 10 ülke şunlardır: Güney Afrika, Angola, Fas, Libya, Nijerya, Cezayir, Kenya, Mısır, Gana ve Sudan. Afrika mobilya ithalatı 2013 yılında dünya ithalatının yaklaşık %3 üne tekabül etmektedir. 28 Grafik 18. Afrika daki En Büyük Mobilya İthalatçısı 10 Ülke Kaynak: Africa Furniture Outlook, October 2014, I Ed. CSIL Milano 27 28 Kuwait Furniture Outlook, December 2014, VII Ed., CSIL Milano Africa Furniture Outlook, October 2014, I Ed. CSIL Milano

46 İSTANBUL TİCARET ODASI 2.2.3 Seçilmiş Ülkelerin Sektör Verileri 2.2.3.1 Avrupa Bölgesi Batı Avrupa 400 milyon tüketiciye sahip bir bölge olarak mobilya satışı için büyük ve olgun bir pazardır. Batı Avrupa nın mobilya tüketimi, dünya mobilya tüketiminin %20'sinin üzerindedir. Kişi başına mobilya tüketimi dünya ortalamasından yüksektir. Batı Avrupa'da son on yıldaki eğilim, Doğu Avrupa (%4 yıllık büyüme oranı) ve Asya (%7 yıllık büyüme oranı) ülkelerinden ithalatın artmasıdır.29 Grafik 19 da Batı Avrupa ev mobilya pazarının menşe bölgelere göre dağılımı yer almaktadır. Grafik 19. Batı Avrupa Ev Mobilya Pazarının Menşe Bölgelere Göre Dağılımı, 2008-2013 100 % 90 % 80 % 70 % 60 % 50 % 40 % 30 % 20 % 10 % 0% 2008 2009 ULUSAL ÜRET M 2010 ASYA-PAS F K 2011 202 ORTA ve DO A AVRUPA 2013 D ERLER Kaynak: Furniture Distribution In Europe, July 2014, XII Ed. CSIL Milano Mobilya üretiminde Batı Avrupa, dünya mobilya üretiminde %18 pay ile küresel bağlamda önemli bir rol oynamaktadır. Batı Avrupa ülkeleri arasında, Almanya ve İtalya gibi dünya düzeyinde lider mobilya üreticileri vardır.30 Grafik 20 de dünya mobilya sektöründe çeşitli alanlarda Avrupa nın payları yer almaktadır. Grafik 20. Dünya Mobilya Sektöründe Avrupa nın Payı, % 100 % 90 % 80 % 70 % 60 % 50 % 40 % 30 % 20 % 10 % 0% MOBİLYA MALATI HRACATI 16 BATI AVRUPA ÜLKES THALATI DÜNYANIN D TÜKET M ER ÜLKELER Not: Koyu bölüm; 16 Batı Avrupa Ülkesi, Açık bölüm; Dünyanın diğer ülkeleri Kaynak: The furniture industry in Europe, Part 1. Outlook for 16 countries, September 2014, XIX Ed., CSIL Milano 29 30 Furniture distribution in Europe, July 2014, XII Ed. CSIL Milano The furniture industry in Europe, Part 1. Outlook for 16 countries, September 2014, XIX Ed., CSIL Milano

47 Toplam dünya nüfusunun %8 ile Batı Avrupa, dünya mobilya tüketiminin %20'sini oluşturmaktadır. Bir bütün olarak, Batı Avrupa ülkelerinde tüketilen mobilyanın yaklaşık %50 si ithal (Batı Avrupa ülkelerinden veya dünyanın diğer bölgelerinden) edilmektedir. Asya'dan ithalat hızla büyümektedir.31 Grafik 21. Batı Avrupa nın Mobilya İthalatının Bölgelere Göre % Dağılımı, 2002-2012 100 % 90 % 80 % 70 % 60 % 50 % 40 % 30 % 20 % 10 % 0% 2002 2003 2004 2005 2006 2007 YÜKSEK GEL RL ÜLKELER 2008 2009 2010 2011 2012 ORTA ve DÜ ÜK GEL RL ÜLKELER Kaynak: The furniture industry in Europe, Part 1. Outlook for 16 countries, September 2014, XIX Ed., CSIL Milano İthalatın önemli bir payı, AB 12 ve diğer Avrupa ülkelerinden gelmektedir. Batı Avrupa'da üretilen mobilyanın yaklaşık %45 i menşe ülke dışına ihraç edilmektedir. AB mobilya ihracatının önemli bir payı diğer AB ülkelerine gitmekle birlikte dinamik yapısıyla ihracat giderek büyüyen gelişmekte olan pazarlara da yönelmektedir.32 Grafik 22. Demonte Hazır Mobilya ve Toplam Mobilya Sektörleri 2006/2011 % Değişim. 30 % 23% 23% 20 % 10 % 0% -10 % -20 % 3% 3% 11% 7% 1% -1% -4% -14% -26% -29% -30 % -22% -15% -29% -40 % DEMONTE HAZIR MOB LYA TOPLAM MOB LYA Kaynak: The European market for RTA furniture, July 2012, IV Ed. CSIL Milano 31 32 The furniture industry in Europe, Part 1. Outlook for 16 countries, September 2014, XIX Ed., CSIL Milano The furniture industry in Europe, Part 1. Outlook for 16 countries, September 2014, XIX Ed., CSIL Milano -22%

48 İSTANBUL TİCARET ODASI Grafik 21 de Batı Avrupa nın 2002 ve 2012 yılları arasında mobilya ithalatının yüksek gelirli ülkeler ve orta ve düşük gelirli ülkelere % dağılımı görülmektedir. Bu on yıllık dönemde yüksek gelirli ülkelerin payı yüzde 70 lerden yüzde 50 lere gerilerken orta ve düşük gelirli ülkelerin payı ise yüzde 30 lardan yüzde 50 lere yükselmiştir.33 Avrupa ülkelerinde Demonte Hazır Mobilya pazarı önemli bir yer tutmakta olup Demonte Hazır Mobilya üretimi 2011 yılında 8.073 milyon Avro olmuştur. Genel olarak 2006 ve 2011 yılları arasında Avrupa, Demonte Hazır Mobilya Üretiminde toplam mobilya üretimine göre daha iyi performans göstermiştir. Mobilya üretimi 2006 ve 2011 yılları arasında -13% azalırken demonte mobilya sanayi, aynı dönemde yaklaşık %4 oranında artmıştır. Grafik 22 de seçilmiş bölge ve ülkelerde mobilya sektörünün bütünü ile demonte mobilya sektöründe 2006-2011 yılları arasındaki değişim görülmektedir. 2003-2006 döneminde demonte mobilya sektörünün sanayi yapısındaki geniş kapsamlı dönüşümler görülmüştür. Firmaların büyük çoğunluğu ya Doğu Avrupa ülkelerine üretim için taşınma veya Asya ülkelerinden tedariklerini artırmak noktasında tercihte bulunmuştur. Bunlar şirketlerin stratejik yeniden yapılanma süreci ile birlikte Avrupa'da bazı üretim tesislerinin kapatılması sonucunu doğurmuştur.34 Grafik 23. Avrupa da Ülkelere Göre Dış Mekan Mobilyaları Üretimi Dağılımı UK %15,5 AT %1,9 DE %24,9 CH %1,4 ES %5,5 NL %4,3 DK %3,0 IT %20,9 FR %18,6 BE %4,1 Not: AT Avusturya, DK Danimarka, CH İsviçre, BE Belçika, NL Hollanda FR Fransa, DE Almanya, ES Estonya, UK İngiltere, IT İtalya Kaynak: The European Market for outdoor furniture, November 2014, IV Ed. CSIL Milano Dış mekan mobilyalarında en büyük Batı Avrupa üreticileri Almanya, İtalya, Fransa ve İngiltere dir. Bu dört ülke bir arada Avrupa üretiminin dörtte üçünden fazlasını gerçekleştirmektedir. İtalyan üretimin büyük çoğunluğu yurt dışına satılırken Fransız ve İngiliz üreticiler iç piyasaya odaklanmıştır. Toplam mobilya sektörü ile karşılaştırıldığında ihracat eğilimi dış mekan mobilyaları segmentinde ortalama %45 ile daha yüksektir. Bu bakımdan, ABD ekonomisindeki toparlanma ve çeşitli Ortadoğu ülkelerinde yaşanan büyüme sektördeki Avrupalı oyuncular için fırsat oluşturmaktadır. Aynı zamanda, ithalata da açık olan bu segmentte, Güney Doğu Asya önemli bir ticaret ortağıdır.35 33 34 35 The furniture industry in Europe, Part 1. Outlook for 16 countries, September 2014, XIX Ed., CSIL Milano The European market for RTA furniture, July 2012, IV Ed. CSIL Milano The European Market for outdoor furniture, November 2014, IV Ed. CSIL Milano

49 2013 yılında Avrupa'daki genel banyo ve sağlık mobilyaları pazarı yaklaşık 11 milyar Euro değerinde gerçekleşmiştir. Bu alt sektörde 2013 yılındaki üretim vitrifiye (lavabolar, bide, pisuar, küvet gibi) yaklaşık 60 milyon adet, 30 milyon WC klozeti, yaklaşık 5 milyon banyo mobilyası olmuştur. En büyük 100 üretici genel talebin yaklaşık %70 ini karşılamaktadır. Avrupa'da banyo ürünleri, öncelikle toptancılar sonra montajcılar ve / veya perakendeciler ve tüketiciler olmak üzere üç aşamalı bir değer zinciri ile dağıtılmaktadır. Banyo mobilya sektörü karlılık konusunda krizle karşı karşıyadır. Şirket ciroları yılda ortalama %3 artarken karlılık yılda %1 oranında azalmaktadır. Faiz Amortisman Vergi Öncesi Kar (FAVÖK) marjı ortalama %7 civarındadır.36 Grafik 24 de 2013 te Avrupa da toplam banyo sektörü ürünlerinin Avrupa'da satışları değer ve hacim yüzde paylar olarak yer almaktadır. Grafik 24. Avrupa da Banyo Sektörü. Ürüne Göre Avrupa'da Satışlar Değer ve Hacim Yüzde Paylar 2013 BANYO ELEMANLARI (MUSLUK, TIKAÇ, v.b) 2% BANYO MOB LYASI 21% SERAM K ve SIHH TES SAT 19% 3% DU AKAB N BANYO TEFR 27% 13% 6% 7% / AKSESUAR 3% 4% AKR L K BANYO TEKNES KLOZET 13% 4% 0.3% 3% ÇOK FONKS YONLU DU AKAB NLER MASAJ TEKNELER 45% 27% 0.1% 2% 0% 10% 20% HAC M YÜZDES 30% 40% 50% DE ER YÜZDES Kaynak: The European Market for Bathroom Furniture, Furnishings and Wellness, 2014 Döşemeli mobilya Avrupa tüketimi yaklaşık 39 bin koltuğa karşılık, 11,4 milyar euro ya ulaşmaktadır. Avrupa tüketimin yarısından fazlası ithalat ile karşılanmaktadır. Almanya döşemeli mobilya tüketimi açısından Avrupa nın en büyük pazarı olup bu ülkeyi İngiltere izlemektedir. En büyük 50 döşeme mobilya şirketi Avrupa arzının %43.5 kadarını gerçekleşmiştir. Döşemeli mobilya kapsamındaki ürünler olarak; Kumaş döşeme, deri döşeme, mikrofiber döşeme; geleneksel ve klasik döşemeli mobilya; modern ve çağdaş döşemeli mobilya, rahat döşemeli mobilya, geçiş döşemeli mobilya, tasarım döşemeli mobilya, ülke döşemeli mobilya; sabit döşemeli mobilya, hareket döşemeli mobilya, recliners, kumaş koltuklarına deri recliners; döşemeli oturma: sandalyeler, ahşap çerçeveli döşeme sandalyeler, metal çerçeveli döşeme koltuklar uzanmış; çekyat, kanepe, kumaş kanepeler, deri kanepeler; ev sinema oturma (tekli koltuklar / aşk koltuk / divan-tipi oturma); yüksek son döşeme, orta menzil döşeme, düşük sonunda döşeme sayılabilir.37 Grafik 25 te Avrupa ülkelerinde döşemeli mobilya ithalat / tüketim oranları yer almaktadır. 36 37 The European market for bathroom furniture, furnishings and wellness, July 2014, VI Ed. CSIL Milano The European market for upholstered furniture, July 2013, XX Ed. CSIL Milano

50 İSTANBUL TİCARET ODASI Grafik 25. Ülkelere Göre Döşemeli Mobilya İthalat / Tüketim Oranı (%) 2012 AT DK CH NO 0% 20% 40% 60% 80% 100% BE NL FR GR EU-17 DE SE IRL ES UK FI PT IT Not: AT: Avusturya, DK: Danimarka, CH: İsviçre, NO: Norveç, BE: Belçika, NL: Hollanda, FR: Fransa, GR:Yunanistan, EU-17: AB -17, DE: Almanya, SE: İsveç, IRL: İrlanda, ES:Estonya, UK: İngiltere, FI: Finlandiya, PT: Portekiz, IT: İtalya Kaynak: The European market for upholstered furniture, July 2013, CSIL Milano Avrupa Mobilya Endüstrisinde Karlılık Oranları Büyük (mağaza başına 1 milyondan fazla euro yatırım yapılmasına ihtiyaç duyulan) amiral gemisi mağazalarına sahip Holdingler diğerlerine göre yaklaşık ortalama iki kat Faiz Amortisman Vergi Öncesi Kar oranına sahiptir. Grafik 26 da görüldüğü gibi büyük mağazalı üreticilerin karlılığı ortalama yüzde 11 iken diğerüreticilerin ortalama karlılığı yüzde 5,5 civarındadır.38 Avrupa da karlılık açısından "en iyi" 20 şirket arasında 8 İtalyan şirketi, 7 İskandinav şirketi ve Doğu Avrupa'dan 4 şirket bulunmaktadır.39 Grafik 27 de AB 27 pazarında mobilya çeşitlerine göre tüketim miktar ve yüzdeleri yer almaktadır. Koltuklar 12 milyar euro ve %24,8 pay ile birinci, Mutfak Mobilyaları 8,9 milyar euro ve %17,8 pay ile ikinci, Ahşap Yatak Odası Mobilyaları ise 5,9 milyar euro ve %11,8 pay ile üçüncü sırada yer almaktadır. 38 39 Furniture Flagship Stores, May 2014, I Ed., CSIL Milano Financial analysis of the major furniture players in Europe November 2014, III Ed. CSIL

51 Grafik 26. Avrupa Mobilya Endüstrisinde Ortalama Faiz Amortisman Vergi Öncesi Kar (FAVÖK) Marjı % 12 10 8 6 4 2 0 BÜYÜK SATIŞ MAĞAZALARINA SAHİP HOLDİNGLER DİĞER ÜRETİCİLER Kaynak: Financial analysis of the major furniture players in Europe Nov. 2014, CSIL, Milano Grafik 27. AB 27 Pazarında Mobilya Çeşitlerine Göre Tüketim 2011 %7,7 %0,9 %0,2 %24,8 %9,9 %11,8 %3,1 %9,1 %6,7 %2,3 KOLTUKLAR MUTFAK MOB LYASI AH AP YATAK ODASI AH AP YEMEK ve OTURMA ODASI AH AP OF S MOB LYALARI D ER AH AP MOB LYALAR METAL MOB LYA MA AZALAR Ç N AH AP MOB LYA METAL BÜRO MOB LYALARI YATAK DESTEKLER PLAST K MOB LYA AH AP/METAL/PLASTİK DI I MOB LYA %5,7 %17,8 Kaynak: Financial analysis of the major furniture players in Europe Nov. 2014,CSIL

52 İSTANBUL TİCARET ODASI Avrupa pazarında mobilya cinsine göre tüketim değerleri Mobilya Cinsi Mobilya Tüketimi % Pay 12.000 Milyon 24,8 Mutfak Mobilyası 8.896 Milyon 17,8 Ahşap Yatak Odası Mobilyaları 5.902 Milyon 11,8 Ahşap Yemek Ve Oturma Odası 4.953 Milyon 9,9 Ahşap Ofis Mobilyaları 4.537 Milyon 9,1 Diğer Ahşap Mobilyalar 3.835 Milyon 7,7 Metal Mobilya 3.326 Milyon 6,7 Mağazalar İçin Ahşap Mobilya 2.854 Milyon 5,7 Metal Büro Mobilyaları 1.523 Milyon 3,1 Yatak Destekleri 1.159 Milyon 2,3 458 Milyon 0,9 95 Milyon 0,2 Koltuklar Plastik Mobilya Ahşap/Metal/Plastik Dışı Malz. Mob. Tablo 10 da AB-27 için Avrupa Birliği ortalamasına göre ülkelerin fiyat düzeylerinin karşılaştırılmasını sağlayan mobilya fiyat seviyeleri endeksi yer almaktadır. Fiyat düzeyi endeksi 100'den daha yüksek ise, ilgili ülke AB ortalaması ile karşılaştırıldığında nispeten pahalı 100'den düşük ise tersine nispeten ucuz olduğunu göstermektedir. Tablo 10. AB 27 Mobilya ve Mefruşat, Halı Ve Diğer Zemin Kaplamaları Ülke Fiyat Düzeyi Endeksleri (2011), AB-27= 100,0 Belçika Danimarka 99,2 100,1 Bulgaristan 52,7 Çek Cumh. 75,3 Almanya 94,8 Estonya 85,9 Yunanistan 101,5 İspanya 94,9 İtalya 110,6 Kıbrıs 101,7 İrlanda 98,0 Fransa 110,4 Letonya 79,3 Litvanya 70,1 Lüksemburg 107,2 Macaristan 62,6 Malta 99,2 Hollanda 101,4 Avusturya 104,4 Polonya 59,8 Portekiz 94,4 Romanya 63,9 Slovenya 88,6 Slovakya 78,4 Finlandiya 106,0 108,6 İngiltere 111,2 İsveç Kaynak: Financial analysis of the major furniture players in Europe November 2014, III Ed. CSIL Milano

53 Fiyat endeksine göre en ucuz ülke olan Bulgaristan; 52,7 ve en pahalı ülke 111,2 ile İngiltere arasında önemli farklılık vardır. En pahalı ülkeler arasında AB-27 ortalamasının sırasıyla 11,2% 10,6%, 10,4% ve 8,6% üzerinde olan İngiltere, İtalya, Fransa ve İsveç bulunmaktadır. Malta ve Kıbrıs da mobilya ve dekorasyon için yüksek fiyat seviyelerine sahiptir. Bulgaristan, Polonya, Macaristan ve Romanya nın fiyat düzeyleri, AB-27 ortalamasının sırasıyla %47, % 40, %37 ve %36 altındadır. Bu yüksek fiyat düzeylerinin nedenleri olarak, ulaşım maliyetleri, coğrafi konumu, iç pazarların boyutu sayılabilir.40 Mobilya sanayi esasen ürünler üretmek için çeşitli hammaddeleri (odun ve ahşap esaslı paneller, metal, plastik, tekstil, deri, cam, vb.) kullanan bir montaj sanayidir. Son yıllarda, AB mobilya sanayi, teknik, tasarım ve moda açısından, üretim kalitesini geliştirdi. AB-27 mobilya imalatı (Bölüm 31 uyarınca NACE rev.2) sektöründe 2010 yılında yaklaşık 13.000.074 kişi istihdam eden 1 milyondan fazla işletmeler vardır. 10'dan az işçi çalıştıran mikro işletmeler, %86 civarındadır. 2010 yılında mobilya imalat sektörü 29 Milyar euro katma değer oluşturmuştur.41 Almanya Almanya, dünyada ABD'nin ardından ikinci ithalatçı ve Çin in arkasından dünyanın yine ikinci ihracatçı ülkesidir. Almanya nın mobilya ithalatının büyüme hızı 2010-2014 arası %2, 2013-2014 arasında %14 olmuştur. 2014 yılı ithalatı 21.279.575.000 dolar olarak gerçekleşmiştir. Almanya Çin ve ABD'den sonra üçüncü en büyük mobilya üreticisi ve tüketicisi olarak mobilya sektöründe dünyada önemli bir ülkedir. Almanya toplam üretiminin %50 si üzerinde bir ihracat payıyla Batı Avrupa ülkeleri arasında ihracat lideridir.42 Grafik 28 de Almanya nın 2009, 2011 ve 2013 yıllarındaki en büyük üç ithalat ve ihracat pazarı ve değerleri yer almaktadır. Grafik 28. Almanya nın Ana Ticaret Ortakları 2009-2013. Milyon Euro İHRACAT YAPILAN ÜLKELER İTHALAT YAPILAN ÜLKELER 2.500 2.000 1.500 1.000 500 0 FR CH AT PL 2009 2011 CN CZ 2013 Not: AT: Avusturya, CH: İsviçre, FR: Fransa, PL: Polonya, CN: Çin Kaynak: Germany Furniture Outlook, September 2014, XIX Ed CSIL Milano 40 41 42 Financial analysis of the major furniture players in Europe November 2014, III Ed. CSIL Financial analysis of the major furniture players in Europe November 2014, III Ed. CSIL Germany Furniture Outlook, September 2014, XIX Ed CSIL Milano

54 İSTANBUL TİCARET ODASI İtalya mobilya sektöründe tarihi bir liderdir. On beş yıl önce, dünya mobilya ticaretinin yaklaşık %20 si " Made in Italy" ile büyük itibara sahip olan İtalyan kökenli idi. Bu başarının arkasındaki önemli faktörler olarak tasarımında büyük yatırımlar, sanayi bölgeleri temelli dayalı bir iş modeli ve yüksek ihracat eğilimi sayılabilir. İtalya; Çin, ABD ve Almanya'dan sonra dünyanın dördüncü büyük üreticisi ve Çin ve Almanya'dan sonra mobilya ihracatında üçüncü sırada olması İtalya nın, halen mobilya sektöründe önemli bir oyuncu olduğunu göstermektedir.43 İtalya, Batı Avrupa pazarlarında, talebin yaklaşık %12 sini sağlayan İtalya ev mobilyalarında iç talebin sadece %15 ini ithal etmektedir. Kapalı bir pazardır. Son yıllarda, Çin ithalatının ağırlığı Orta ve Doğu Avrupa tedarikçilerinin lehine azalmaktadır.44 Grafik 29 da mobilya sektöründe İtalya nın ana ticaret ortakları ve ticaret değerleri yer almaktadır. Grafik 29. İtalya nın Ana Ticaret Ortakları 2010-2012. Milyon EUR İHRACAT YAPILAN ÜLKELER İTHALAT YAPILAN ÜLKELER 1.600 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 0 CN DE FR 2010 2011 DE 2012 Not: CN Çin, DE Almanya, FR Fransa Kaynak: Italy Furniture Outlook, September 2014, XIX Ed., CSIL Milano Hollanda, Batı Avrupa pazarlarında; tüketimde %4 ve ithalatta yaklaşık %6 pay ile altıncı büyük tüketici ve ithalatçısıdır. Hollanda nın bir özelliği Batı Avrupa ülkelerinden ithalat penetrasyonu en yüksek ülke olmasıdır. Hollanda mobilya sektörü dışa açık olup üretiminin yarısını ihraç ederken yurtiçi mobilya tüketiminin 43 44 Italy Furniture Outlook, September 2014, XIX Ed., CSIL Milano Furniture distribution in Italy, July 2014, XII Ed. CSIL Milano

55 Grafik 30. Hollanda nın İthalat / Tüketim Oranı 2002-2012 100 % 90 % 80 % 70 % 60 % 50 % 40 % 30 % 20 % 10 % 0% 2002 2004 2006 İTHALAT İLE KARŞILANAN (ALT BÖLÜM) 2008 2010 2012 ÜRETİM İLE KARŞILANAN (ÜST BÖLÜM) Kaynak: Netherlands Furniture Outlook,September 2014, XVIII Ed. CSIL Milano %70'i ithalat ile karşılanmaktadır. 2010 yılından bu yana Çin, Almanya nın önüne geçerek Hollanda nın en büyük tedarikçisi olmuştur. Ancak Almanya yatak odası, mobilya, mutfak mobilya ve ofis mobilyaları gibi bazı önemli segmentlerde lider tedarikçi olmaya devam etmektedir. Hollanda dağıtım sisteminin bir özelliği bazı malların kategorileri için belirli bir biçimde bulvarların varlığıdır. Mobilya ürünleri bulvarlarına Woonboulevards denilmektedir.45 İspanya mobilya sektöründe üretimin yaklaşık üçte ikisi iç pazar, üçte biri ihracat için yapılmaktadır. İç pazarın yüzde 60 ı yurtiçi üretim ile karşılanmaktadır.46 Grafik 31 de İspanya nın ihracat / üretim oranı yer almaktadır. Grafik 31. İspanya nın İhracat / Üretim Oranı 2003-2013 100 % 90 % 80 % 70 % 60 % 50 % 40 % 30 % 20 % 10 % 0% 2003 2004 2005 2006 2007 HRACAT Ç N ÜRET M 2008 2009 2010 2011 YURT Ç PAZAR Ç N ÜRET M Kaynak: Spain Furniture Outlook, September 2014, XIX Ed. CSIL Milano 45 46 Furniture distribution in the Netherlands, July 2014, XII Ed. CSIL Milano Spain Furniture Outlook, September 2014, XIX Ed., CSIL Milano 2012 2013

56 İSTANBUL TİCARET ODASI İngiltere, Batı Avrupa pazarlarında %16 pazar payı ile ev mobilyasında ikinci büyük pazar ve Batı Avrupa ithalatının yaklaşık %14 ünü gerçekleştirerek üçüncü ithalatçı konumundadır. İngiltere nin ithalat büyüme hızı 2010-2014 arası %3, 2013-2014 te %15 olmuştur. İngiltere nin 2014 yılı ithalatı 11.396.574.000 dolar olarak gerçekleşmiştir. Diğer Avrupa ülkeleri ile karşılaştırıldığında ise, İngiliz mobilya dağıtımı; e-ticaret, mail order / kataloglar ve uzman olmayan perakendeci mağazaların varlığı alternatif kanallar olarak yüksek paya sahiptir.47 Grafik 32. Avusturya İthalat / Üretim Oranı 2003-2013 100 % 90 % 80 % 70 % 60 % 50 % 40 % 30 % 20 % 10 % 0% 2003 2004 2005 2006 2007 İTHALAT İLE KARŞILANAN (ALT BÖLÜM) 2008 2009 2010 2011 2012 2013 ÜRETİM İLE KARŞILANAN (ÜST BÖLÜM) Kaynak: Austria Furniture Outlook, September 2014, XIX Ed. CSIL Milano Avusturya, Norveç ve İsviçre'nin ardından kişi başına mobilya harcamaları açısından dünyada üçüncü ülkedir. Avusturya'nın mobilya tüketiminin %70'i ithalat ile karşılanmaktadır. Ortalama ithalat oranı yaklaşık yüzde 50 olan Batı Avrupa ülkeleri içinde en yüksek ithalat oranına sahip ülkedir. Almanya ve İtalya birlikte Avusturya nın toplam ithalatının %64 ünü sağlamaktadır.48 İsveç in talep ve kişi başına düşen mobilya tüketimi Avrupa ortalamasından daha yüksektir. İsveç, yaklaşık %4 pazar payı ile Avrupa da yedinci büyük ülkedir. İsveç mobilya pazarı ithalata açıktır. Polonya ve Litvanya ana tedarikçileri arasında bulunmaktadır. İsveç'te inşaatçılar geleneksel mobilya satışlarında çok etkili bir rol oynamıştır. Ikea, Mio, Jysk sektördeki önde gelen oyunculardır.49 Ülke nüfusunun sınırlı boyutunu dikkate alındığında İsveç dünya düzeyinde önemli bir mobilya ihracatçısıdır. İhracatta dünyada 2012 yılında 9. pozisyonda yer almıştır. İsveç in ihracat / üretim oranı, 2002 yılında %50 iken 2012 yılında yaklaşık %65 olmuştur.50 47 48 49 50 Furniture distribution in the United Kingdom July 2014, XII Ed. CSIL Milano Austria Furniture Outlook September 2014, XIX Ed. CSIL Milano Sweden Furniture Outlook, September 2014, XIX Ed. CSIL Milano Furniture distribution in Sweden, July 2014, XII Ed. CSIL Milano

57 Şekil 2. İsveç Mobilya İmalatında Yerel Birim Sayısı < 180 180-360 > 360 Kaynak : Sweden Furniture Outlook,September 2014, XIX Ed. CSIL Milano Norveç Batı Avrupa nın ev mobilyası talebinin yaklaşık %3 ünü sağlayan onbirinci büyük tüketici ülkesidir. Norveç, kişi başına düşen mobilya harcaması açısından Batı Avrupa nın birinci ülkesidir. Norveç mobilya pazarı ithalata açıktır. Norveç'te en önemli mobilya zincirlerinden yabancı olanlar; IKEA ve Jysk, yerel olanları SKEIDAR Yaşam Grubu, Fagmøbler ve Møbelringen firmalarıdır.51 İsviçre, Batı Avrupa pazarlarında, ev mobilyası talebinin yaklaşık %4 ünü sağlayarak, sekizinci büyük ülke konumundadır. İsviçre kişi başına mobilya tüketiminde Batı Avrupa da Norveç ten sonra ikinci sıradadır. İsviçre mobilya pazarı ithalata son derece açıktır. Almanya İsviçre'nin birinci sıradaki ticaret ortağı, İtalya ikinci tedarikçisi konumundadır. İsviçre'de, mobilya satışları ağırlıklı olarak uzman kanallarda yoğunlaşmıştır.52 Polonya 2013 yılında 9.737 milyar euro ile dünya mobilya ihracatında %5,7 lik pay ile dördüncü sırada yer almıştır. İthalatı 1,5 milyar dolar ile dünya mobilya ithalatı içinde %0,9 luk bir paya sahiptir. 6,4 milyar dolarlık tüketimi ile Yeni AB üyesi ülkeler arasında önde gelen mobilya tüketicisidir. Polonya döşemeli mobilyada Avrupa'nın en önemli üreticilerinden biridir (ithalatı ihracatının 30 da birinden daha düşüktür).53 Fransa, Batı Avrupa nın; mobilya talebinin %14 ünü ve ithalatının ikinci en büyük ithalatçı olarak %15'ini gerçekleştirerek Batı Avrupa nın 3. en büyük pazarı konumundadır. Fransa nın 2010-2014 arası ithalatının büyüme hızı %-1; 2013-2014 arasında %5 olmuştur. 2014 yılı ithalatı 10.584.557.000 dolar olarak gerçekleşmiştir. 51 52 53 Furniture distribution in Norway, July 2014, XII Ed. CSIL Milano Furniture distribution in Switzerland, July 2014, XII Ed. CSIL Milano Furniture distribution in Poland November 2008, I Ed., CSIL Milano

58 İSTANBUL TİCARET ODASI İtalya ve Almanya'dan sonra dünyanın en büyük sekizinci ve Avrupa'nın üçüncü mobilya üreticisi ülkesidir. Fransa mutlak anlamda önemli bir mobilya ihracatçısı olmakla birlikte Fransız mobilya endüstrisinde ihracatın üretime oranı Avrupa ortalamasından düşüktür.54 Grafik 33. Fransa nın İhracat / Üretim Oranı, 2002-2012 100 % 90 % 80 % 70 % 60 % 50 % 40 % 30 % 20 % 10 % 0% 2002 2004 HRACAT Ç N ÜRET M 2006 2008 2010 2012 YURT Ç PAZAR Ç N ÜRET M Kaynak: France Furniture Outlook, September 2014, XIX Ed. CSIL Milano 2.2.3.2 Asya Bölgesi Çin Dünya mobilya üretiminin dörtte birini, dünya mobilya ihracatının yaklaşık üçte birini gerçekleştiren Çin bu sektördeki küreselleşmeden en çok fayda sağlayan ülkelerin başındadır. Çin dünya döşemeli mobilya pazarında üretim ve ihracatta dünyada ilk sırada yer almaktadır. Üretimde 2005-2014 döneminde %20 ortalama yıllık büyüme ile 219 milyar RMB (35 milyar ABD dolar) seviyesine ulaşmıştır. Çin orta sınıfı hızla genişlemektedir ve 2020 yılında toplam nüfusun %75 ini temsil edecektir. Amerika Birleşik Devletleri nüfusunun iki katına yakın bu orta sınıf döşemeli mobilya şirketleri için en cazip tüketici pazarı olacaktır.55 Çin yatak tüketimi son yedi yılda ortalama %24 büyüme ile yaklaşık 3,9 milyar ABD dolar civarında bir hacme ulaşmıştır. 2010 yılında, yıllık yatak üretimi yaklaşık 13,4 milyon adede ulaşmıştır. 1,37 milyon adedi ABD ve Japonya'ya ihraç edilmiştir. Çin Avrupa dan 10.000 adet yatak ithalatı gerçekleştirmiştir. Grafik 34 te üretimin yatak çeşitlerine göre dağılımı yer almaktadır.56 54 55 56 Furniture distribution in France, July 2014, XII Ed. CSIL Milano ve France Furniture Outlook, September 2014, XIX Ed. CSIL Milano The upholstered furniture market in China, June 2015, I Ed. CSIL Milano The mattress market in China October 2011, I Ed. CSIL Milano

59 Grafik 34. Çin Yatak Üretiminin Çeşitlere Göre Dağılımı YAY+LATEKS %21 YAYLI %6 LATEKS %12 KÖPÜK %10 DİĞER (PAMUK ve YÜN) %6 YAY+KÖPÜK %45 Kaynak: The upholstered furniture market in China,June 2015, I Ed. CSIL Milano Hindistan Hindistan'da mobilya tüketimi son on yılda %10 ortalama yıllık büyüme kaydederek 2013 yılında perakende fiyatlarla 15 milyar dolara ulaşmıştır. Düşük maliyetli mobilyada artan ithalat Hindistan'ın son derece yetenekli marangozluk sanayisine meydan okumaktadır. Tek markalı perakendecilikte yüzde yüz Doğrudan Yabancı Yatırıma (DYY) izin verilmesinden sonra IKEA 1,2 milyar avro tutarında yatırım görüşmeleri yapmaktadır. Bu çerçevede Hindistan mobilya şirketleri için yakın gelecekte rekabetin yoğunlaşacağı değerlendirilmektedir. Çin, İtalya ve Malezya Hindistan'a mobilya ihracatçısı ülkelerdir.57 Endonezya Günden güne güçlenen ekonomisiyle Endonezya ASEAN ülkelerinin Güneydoğu Asya grubunda büyüyen bir güç olarak belirmektedir. Dünyanın en büyük takımadası ve dördüncü en kalabalık ülkesi olan Endonezya (%75 i ahşap mobilyadan ve %20 den fazlası hintkamışı mobilyadan olmak üzere) başlıca mobilya ihracatçısı ülkelerden biridir. Endonezya 1995 ten beri istikrarlı bir şekilde ABD ye ilk on ihracatçından biri olmayı sürdürmüştür. Sektörü bir çatı altında örgütleyen birlik olan ASMINDO ya göre Endonezya nın mobilya ihracatının üçte biri Amerika'ya yapılmaktadır. Endonezya mobilya sektörünün de bireysel ahşap oymacılarının yanı sıra endüstriyel nitelikli ve düşük ücretli işçiler dahil iki milyondan fazla kişiyi istihdam eden 3,500 den fazla şirketten oluştuğu belirtiliyor. Endonezya nın mobilya ihracatı 2 milyar dolara ulaşırken en önemli ihracat pazarları ABD, Avrupa ve Asya dır (özellikle Japonya ve Çin). Diğer taraftan, Endonezyalı üreticiler Çin'den ucuz ithaller de dahil olmak üzere iç pazarlarını tehdit eden bir dizi faktörle karşı karşıyadır. Ahşap işleme sektöründeki yüzlerce ve binlerce Endonezyalı işçinin işlerini kaybedebileceği korkusuyla Çin'le yapılan Serbest Ticaret Anlaşması'nın tam olarak 57 Furniture distribution in India, February 2014, I Ed. CSIL Milano

60 İSTANBUL TİCARET ODASI Şekil 3. Endonezya nın Mobilya İhracatı Yapılan Bölgeler ve İhracat Değerleri < 80 30-80 > 30 Kaynak: Indonesia Furniture Outlook, September 2012, IX Ed. CSIL Milano uygulanmasının ertelenmesi için yaptığı talebe devletten gelen cevap üreticileri memnun etmiştir. ASMINDO ya göre Çin'den yapılan ucuz mobilya ithalleri yerel üreticileri yok edebilir. Suntadan imal bir yerel bilgisayar masası yaklaşık 65 ABD doları fiyata satılırken, aynı malzemeden yapılmış Çin'den ithal edilen bir ürünün yaklaşık 45 ABD dolar fiyata satılabileceği örneğini veren Birlik, ASEAN ile Çin arasındaki Serbest Ticaret Anlaşmasının başlıca Endonezyalı mobilya üreticileri için büyük iş kayıplarına yol açabileceğini ifade etmektedir.58 Şekil 3 de Endonezya nın mobilya ihracatı yapılan bölgeler ve ihracat büyüklükleri yer almaktadır. Tayland Dünyada 27. mobilya ihracatçısı olarak Tayland mobilya sektörü ihracat odaklıdır. Yüzde 30 ortalama dünya ihracat / üretim oranı Tayland için yaklaşık %45 dir.59 Tayland mobilya sektörü ürün kalitesi, yenilikçi ve modern tasarımı ve malzeme kullanımındaki esnekliği ile en güçlü bölge sektörlerinden biri olmayı sürdürmektedir. Vietnam, Kamboçya, Laos ve Filipinler'le karşılaştırıldığında yol, liman, elektrik ve diğer altyapılarının kalitesi bakımından avantaja sahip olan Tayland'ın altyapı kalitesi komşularının çoğundan daha iyidir ve aradaki bu fark giderek büyümektedir. Tayland'ın rekabet stratejisi tasarımda çeşitliliğe, inceliğe ve zerafete ve Tayland'ın karakteristik özelliklerine odaklanan ürün üretim kalitesine dayanmaktadır. Uluslararası Tayland Mobilya Fuarı (TIFF) yeşil yaşayabilen ve sürdürülebilir ürünlere odaklanan bir fuar olarak bilinmektedir. Tayland mobilya endüstrisi son on yıl içinde güçlü bir büyüme kaydetmiştir. Toplam ihracat rakamının yüzde 70'inden fazlasını oluşturan ahşap ürünler Tayland'ın mobilya ihracatının temelini oluştururken, bu kategorideki ikinci en büyük ürün yüzde 10'un biraz üzerindegerçekleşen metal mobilya ihracatıdır. Ahşap mobilya üreticileri ahşap benzeri ürün 58 59 Indonesia Furniture Outlook, September 2012, IX Ed. CSIL Milano Thailand Furniture Outlook, September 2012, X Ed CSIL Milano

61 kullanımına iyi adapte olmuştur ve bunu üretimin yüzde 60'ında ve ahşap mobilya ihracatının yüzde 80'inde kullanmaktadırlar. Tayland'da üretilen mobilyaların yarısından fazlası, bir kısmı tik ağacından, ancak çoğunluğu kauçuk olmak üzere ahşaptır. Tayland'ın ahşap mobilya sektörü bölgesel rakipleri olarak özellikle Malezya, Endonezya, Vietnam, Tayvan ve Çin'den gelen rekabetle karşı karşıyadır. Geniş çaplı mobilya üretimi için ahşap benzeri ürün kullanan ilk ülke Malezya olmuştur ve Tayland'dan biraz daha düşük olan üretim maliyetlerinden faydalanmaktadır. Çeşitli devlet kurumları ve sektör temsilcileri Tayland'ın mobilya ihracatını tanıtma ve teşvik etme hususunda aktif rol oynamaktadır. İhracat Teşvik Birimi (DEP) iç pazarda mobilya alımlarının ani bir şekilde yüzde 70 oranında düştüğü ekonomik kriz döneminde Tayland'ın mobilya ihracatçılarının tanıtım çabalarını hızlandırmıştır. DEP hâlihazırda yurtdışındaki ilgili ticaret etkinliklerine katılımı koordine etmenin yanı sıra, bir yıllık ticaret fuarı gerçekleştirmek için Tayland Mobilya Endüstrisi Birliği ile çalışmalar yürütmektedir. Tayland'da kerestelik ağaç ve okaliptüs ağacı, ahşap yongası üretmek amacıyla kütük biçiminde üretilip ve satılmaktadır.60 Vietnam Güney Doğu Asya'nın en büyük mobilya ihracatçıları arasında yer alan Vietnam dünya düzeyinde 6. büyük mobilya ihracatçısıdır. 2013 yılında toplam mobilya sanayi üretiminin %80'inden fazlası ihraç edilmiştir.61 Tayvan Tayvan Mobilya Üreticileri Derneği (TFMA) tarafından yayınlanan istatistiklere göre adanın mobilya üreticilerinin %80'inden fazlası deniz aşırı ülkelere, çoğunlukla da Çin'e ve Güneydoğu Asya'ya taşınmış durumdadır. Çin'de faaliyet gösteren Tayvanlı mobilya üreticileri Tayvan'da olduklarından çok daha fazla büyümüş ve hatta bazıları dünya lideri mobilya devleri haline gelmiştir. Çin'de faaliyet gösteren yaklaşık 1.500 Tayvanlı mobilya üreticisi bulunmaktadır. Bu üreticiler Çin'le dilsel ve kültürel benzerliklerinin avantajlarını kullanarak alternatif üretim kaynağı yeri olarak Çin'e odaklandılar. Son yıllarda, Vietnam da ikinci sırada yer almaktadır. Tayvanlı mobilya üreticileri mobilya endüstrisinin Vietnam ekonomisinde gelişen bir sektör haline gelmesine katkı sağlamıştır.62 Tayvan'ın geleneksel üretim endüstrileri 1970'lerin başından 1980'lerin sonuna kadar hızla büyüyerek küresel bir ün kazanmıştır. Bu dönemde zirveye ulaşan mobilya endüstrisi de bu trendin bir parçasıydı ve ihracat hacminin büyüklüğü nedeniyle adaya "Mobilya Krallığı" denmeye başlandı. Amerika Birleşik Devletleri uzun zamandır, özellikle de endüstrinin altın çağı boyunca, Tayvan'ın başlıca mobilya ihracat kapısı olmuştur. Ancak 1980'lerin başında Tayvanlı mobilya yapımcıları tüm yumurtalarını Amerikan sepetine yerleştirme riskinden kaçınmak için yalnızca A.B.D.'ye odaklanmak yerine Avrupa, Orta Doğu ve diğer bölgelerdeki pazarları keşfetmeye başladılar. Son yıllarda Tayvanlı mobilya üreticileri, daha üst sınıfa hitap ederek ve daha yüksek katma değerli ürünler üreterek gelişmekte olan uluslarda çok yaygın olan düşük fiyata satmaktan kaçınmaya teşvik edilmiştir. Tedarikçiler üst sınıf tüketicilere sunmak üzere özel tasarlanmış 60 61 62 http://www.mobilyadergisi.com.tr Vietnam Furniture Outlook, February 2014, VII Ed., CSIL Milano Tayvan Mobilya Endüstrisi Dünü, Bugünü ve Yarını (2012) http://www.mobilyadergisi.com.tr/

62 İSTANBUL TİCARET ODASI yenilikçi üst sınıf ürünlerin üretimine odaklanarak tam da bunu yapmıştır. Bazıları katma değerli sanatsal mobilya üretmek için zanaatkârlar ve tasarımcılarla çalışırken bazıları da, örneğin antibakteriyel, toksik olmayan ve tutuşma geciktirici mobilyalar üretmek için nanoteknoloji kullanarak, fonksiyonelliğe vurgu yapmıştır.63 Küresel rekabetçiliklerini artırmak için birbirine benzer ürünler üreten bazı yerel mobilya üreticileri ihracat ortaklıkları kurma konusunda istekli ve Tayvan'ın merkezindeki metal ve cam mobilya üreticileri üretim ve pazarlama kaynaklarını birleştirerek rekabeti artırmak için bir araya gelmiş durumdadır. Tayvan'ın ihracat yaptığı ülkelerin başında Amerika Birleşik Devletleri, Japonya, Almanya, Birleşik Krallık, Çin, Kanada, Avustralya, İtalya, Fransa ve Meksika gelmektedir.64 Rusya Rusya 17 milyon m2 üzerinde yaşayan 140 milyonluk nüfusu ile CSIL'a göre dünyanın 12. büyük mobilya pazarı konumundadır. Piyasa ekonomisine geçişle birlikte Rusya Federasyonu mobilya pazarı hızla gelişmeye başlamış ve bu ülkedeki mobilya üretimi önemli bir sıçrama kaydetmiştir. Son yıllarda Rusya'da tüketicinin alım gücünün artması, inşaat işlerinin çoğalması ve buna bağlı olarak kalitesi daha yüksek ithal ürünlere yönelmesi ile birlikte, piyasa canlanmış, dağıtım kanalları gelişmiş ve sektördeki rekabet ortamı alabildiğine gelişmiştir. Resmi devlet istatistiklerine göre sektörde faaliyet gösteren 6 bin mobilya üretim tesisinde, 140 bin kişi çalışmaktadır. Bu tesislerden yaklaşık 200 firma yüksek kapasiteye sahip mobilya üreticilerine ait olup, geri kalan firmalar ise daha çok küçük atölyeler olarak hizmet vermektedir. Farklı tahminlere göre Rusya Federasyonu'nda kişi başına yıllık mobilya harcamasının 35-50 USD arasında olduğu görülmektedir. Bu rakam Fransa'da 200 USD, Almanya'da ise 300 dolardır. Ortalama gelirli batılı bir aile 5 yılda bir, ortalama bir Türk ailesi 10 yılda bir ev mobilyalarını değiştirirken, ortalama gelirli bir Rus ailesi mobilyalarını bozulup kırılıncaya kadar kullanmaktadır.65 Grafik 35. Rusya Mobilya Pazarının Segmentlerinin Yüzde Payı ÜST %8 ORTA %30 ALT, ALT- ORTA %50 ÜST ORTA %12 Kaynak: Furniture distribution in Russia June 2011, I Ed.: CSIL Milano 63 64 65 Tayvan Mobilya Endüstrisi Dünü, Bugünü ve Yarını (2012) Tayvan Mobilya Endüstrisi Dünü, Bugünü ve Yarını (2012) http://www.mobilyadergisi.com.tr

63 Öte yandan Rus mobilya pazarında ithalatın oranı %35 olup, bu oranın yaklaşık %30 civarında olan dünya ortalamasının üzerindedir. Öte yandan yerli üreticiyi korumak amacıyla 2004 yılından itibaren gümrük vergilerinin sürekli olarak yükseltilmesine ve %20'lere kadar varmasına rağmen piyasadaki yabancı firma sayısının düzenli bir artış göstermekte olması da bu pazardaki yabancı varlığı ve etkisinin bir başka somut kanıtıdır. Yabancı mobilyaların düzenli olarak Rus pazarına giriyor olması, özellikle alt ve orta segmentlerde gerçekleşmekte olan kıyasıya bir rekabeti alabildiğine körüklemektedir. İthal ürünlerin hedef pazarında daha çok üst gelir grubu bulunmaktadır. İthal edilen mobilyaların %14'ünün pazarın orta sınıf grubuna, %86'sının ise pahalı ve çok pahalı (elit) ürünler grubuna girmekte olduğu görülmektedir.66 Rusya'ya mobilya veren ülkelerin başında İtalya gelmektedir. Rus mobilya pazarına ilk olarak İtalyan mobilyacıları ithal ürünlerle girmiş ve pazara kendi estetik tercihleri ve işbirliği şemalarını oturtmuştur. Ağırlıklı olarak Rusya pazarındaki orta ve üst segmentlere mal vermekte olan İtalya'nın Rusya'ya ihraç ettiği mobilyanın değeri 2010 yılı itibariyle 700 milyon doları aşmış olup, bu da toplam ithal edilen mobilya miktarının üçte birine karşılık gelmektedir. Rus mobilya pazarında, özellikle de lüks mutfak mobilyaları alanında bir diğer ağırlığı olan ülke Almanya'dır. Almanya, Rusya pazarına mobilya veren ülkeler arasında 4. sırada yer almaktadır. Seçkin bir nüfusa sahip olan Moskova ve St. Petersburg gibi kentlerde yoğunlaşan üst sınıf Rus mobilya tüketicisini hedefleyen bu iki Avrupa ülkesi arasında kıyasıya bir rekabet sürmektedir. Rusya'ya mobilya ihraç eden ülkeler arasında ikinci sırayı ise %20 pazar payı ile Çin almaktadır. Üstelik Çin mobilyasının pazardaki oranı her geçen yıl istikrarlı bir biçimde artmaktadır. Rusya'nın mobilya ithal ettiği diğer ülkeler arasında Fransa, ABD, Polonya, Ukrayna, Japonya ve Güney Doğu Asya Ülkeleri (Malezya vb.) gelmektedir. Türkiye'nin bu ülkeye yapmış olduğu ihracat ta yıldan yıla artış göstermektedir. İhracat rakamları neredeyse ithalatının yarısı düzeyinde seyreden Rusya'nın en çok ihracat yaptığı yerler arasında ise Kazakistan, Almanya ve Ukrayna başta olmak üzere Polonya, İtalya, Hollanda, Fransa, İsveç gibi ülkeler bulunmaktadır.67 Rusya Pazarındaki Mobilya Dağıtım Kanalları Rusya'nın ithal ettiği yabancı mobilyalar genellikle ithalatçı/toptancı mobilya firmaları, tek ya da çoklu ürün satıcısı perakendeciler, perakende zincirleri, mobilya süper, hiper marketleri, Kendin-Yap (DIY) mağazaları ve mimarlık, iç tasarım büroları aracığıyla pazara dağıtılmaktadır. Bu arada, Rusya'da mobilya tedarik zincirinin çok da katı olmadığını, bir müşterinin mobilyayı değişik dağıtım kanallarından alabileceği gibi, mümkün olduğu ölçüde doğrudan fabrikasından da satın alınabilmektedir. Genellikle Rusya'daki ithal mobilyaların fiyatı, yabancı üreticiden Rusya'da yerleşik mağazaya ulaşıncaya kadar 3-4 kat artmaktadır. Bu nedenle, pazardaki ithal ürünlerin fiyatı yüksektir. Öyle olunca da rekabet edebilmek için son dönemde çok sayıda mobilya perakendecisi ya da iç mimari bürosunun bir toptancı ya da temsilciden mal almaktansa Almanya ya da İtalya'daki firmalarla giderek daha fazla oranda doğrudan bağlantı kurdukları gözlemlenmektedir. Rusya pazarına mal veren dağıtım kanallarının başında bağımsız mobilya perakendecileri ve ithalatçıları gelmekte olup, bu firmalar pazarda %40 gibi bir ağırlığa sahiptirler. Rusya'da ancak çok eski ve 66 67 Furniture distribution in Russia June 2011, I Ed.: CSIL Milano http://www.mobilyadergisi.com.tr

64 İSTANBUL TİCARET ODASI güçlü yabancı mobilya markalarının resmi temsilcilikleri bulunmaktadır ki bunların çok büyük bölümü, daha önce de belirtildiği gibi ağırlıklı olarak Moskova ve St. Petersburg'da konuşlanmış bulunan İtalyan ve Alman firmalarıdır. Geri kalanlar doğrudan perakendeciler / temsilciler aracılığıyla piyasaya verilmektedir. Pazarın üst segmentine hitap eden ithalatçıların çoğu bir ya da iki ülkenin markaları üzerinde yoğunlaşmış olup, bu ülkenin birden çok markasının pazara ulaşımını sağlamaktadırlar. Çok az ithalatçı örneğin çocuk ya da mutfak mobilyaları gibi sadece tek bir mobilya çeşidine bağlı kalmaktadır. Son dönemde birçok Türk mobilya firmasının bu ülkeye yatırım yapması, mağazalar açması ve perakende zincirine girmesi, Boydak grubu gibi yatırımcıların bölgedeki ihracat konusunda karşılaşılan zorluklar nedeniyle doğrudan yatırım kararı alması, pazarın geleceği açısından önemli bir işaret olup diğer mobilya üreticilerimizi de cesaretlendirmektedir.68 2.2.3.3 Kanada Kanada, uluslararası mobilya sektöründe önemli bir oyuncu olup dünya düzeyinde 9. mobilya üretici ve tüketicidir. Kanada nın 2010-2014 arası ithalat büyüme hızı %5, 2013-2014 arası %3 olmuştur. Kanada nın 2014 yılı ithalatı 9.228.141.000 dolar olmuştur. Grafik 36. Kanada Mobilya İthalatı Milyon ABD Dolar 6.0000 5.0000 4.0000 3.0000 2.0000 1.0000 0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Kaynak: Canada Furniture Outlook, April 2011, XI Ed. CSIL Milano Kanada yavaş büyüyen ancak büyük ve açık bir pazardır, mobilya sektöründe önemli bir üreticidir. Son yıllarda ithalatın hızlı büyümesi ve ihracattaki düşüş ile Kanada mobilya sektöründe net ithalatçı haline gelmiştir. Yine de Kanada, dünya çapında ilk on mobilya ihracatçısı arasında yer alır.69 68 69 http://www.mobilyadergisi.com.tr Canada Furniture Outlook, April 2011, XI Ed. CSIL Milano

65 2.2.3.4 Körfez Ülkeleri Körfez Ülkeleri Bahreyn, Kuveyt, Umman, Katar, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri ülkelerini kapsamaktadır. Bu ülkelerin toplam mobilya pazarı, 7 milyar dolar olarak hesaplanmaktadır. Artan nüfus ve harcanabilir gelir nedeniyle, gelecek tahminleri bölgedeki tüm ülkeler için büyük oranda olumlu değerlendirilmektedir.70 2.2.3.5 Ortadoğu Ortadoğu kapsamında değerlendirilen Mısır, İsrail, Kuveyt, Lübnan, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri nin her ülkenin kendine has özellikleri olmakla birlikte toplam mobilya talebi tutarları 4,6 milyar dolar olarak değerlendirilmektedir.71 2.2.3.6 Brezilya Brezilya mobilya endüstrisi son dönemde yurtdışına açılmaya başlayan bir ülke olarak global pazar payını artırmaya çalışmaktadır. Ülkenin geniş ve zengin bir çeşitliliğe sahip ormanlar açısından zengin olması, beraberinde mobilya endüstrisinin de doğal olarak ahşap üzerine temellendirmesini getirmiştir. Ülke çapında 15.000 civarında mobilya üreticisinin bulunduğu Brezilya pazarı 250 bin civarında bir istihdam sağlamakta olup, bundan da anlaşılacağı üzere firmaların önemli bir bölümü küçük ve orta ölçekli işletme konumundadır. Daha çok iç tüketime yönelik bir hedef pazara sahip olan mobilya firmaları, ürünlerini yaygın bir dağıtım ağı ve perakendeci zincir mağazaları aracılığıyla son tüketiciye ulaştırmaktadır. Brezilya'nın dünya mobilya ticaretinden aldığı pay %4,1 civarındadır. Brezilya'nın önemli mobilya hedef pazarları içerisinde, bölge ülkeleri dışında Ortadoğu'nun önemli bir yeri bulunmaktadır. Brezilya mobilya firmaları, özellikle Birleşik Arap Emirlikleri gibi pazarlarda, Çin mobilyacıları ile sıkı bir rekabet içerisindedirler. Mobilya ihracatçılarını desteklemek amacıyla "The Brazilian Furniture Project" adı altında önemli bir promosyon kampanyası başlatan hükümet bu konuda önemli yatırımlar yapmaktadır. Brezilya'nın başlıca hedef pazarları arasında BAE, ABD, Fransa ve Latin Amerika ülkeleri gelmektedir.72 2.2.4 Dünya Ofis Mobilyaları Pazarı Bilgileri Dünya ofis mobilyaları üretim değeri 2014 yılında yaklaşık 48,6 milyar dolar olup bu rakamın yaklaşık 39 milyar dolarlık kısmı üretim yapılan ülkelerde tüketilirken 9,7 milyar dolarlık kısmı ihraç edilmiştir. Ofis mobilyalarında en büyük üretici Çin olup son 10 yılda üretimini yaklaşık 5 kat arttırmıştır. Çin in 2014 yılı ihracatı 1,207 milyar dolar olmuştur. Vietnam 2009-2014 yılları arasında ihracatını yıllık yüzde 17 arttırarak 2009 da 14. sırada iken 2014 yılında 9. sıraya yükselmiştir. 2014 yılında en büyük ithalatçı ülke 1,5 milyar dolar ithalat ile ABD olurken, ikinci sırada 1 milyar dolar ile Fransa olmuştur. En büyük ihracatçı ülkeler sırasıyla Almanya, Çin, İtalya, Danimarka, Kanada dır. En büyük ithalatçı ülkeler ise ABD, Fransa, İsviçre, Belçika, Rusya olmuştur.73 70 71 72 73 The Furniture Industry in the Gulf Countries: Saudi Arabia, United Arab Emirates Bahrain The furniture industry in the Middle East, CSIL Milano Nesip Uzun; 24 Temmuz 2012 Worl Furniture, Ekim2014

66 İSTANBUL TİCARET ODASI Grafik 37 de coğrafi bölgelere göre ofis mobilyaları ihracatı görülmektedir. Dünya ofis mobilyaları pazarında 2005-2007 yıllarında yüzde 48 ler gibi yüksek pazar payına sahip olan Batı Avrupa lider iken, Çin in bu sektörde hızla büyümesi ile Asya Pasifik bölgesi sürekli artış içinde olmuş ve 2011 den sonra liderlik Asya Pasifik bölgesine geçmiştir. 2013 yılında; Asya Pasifik bölgesinin pazar payı yüzde 41, Batı Avrupa nın yüzde 32 ler düzeyindedir. Üçüncü büyük ihracatçı bölge Kuzey Amerika olup 2007 yılından sonra pazar payı istikrarlı şekilde yüzde 16-17 lerde olmuştur. Dünyanın diğer bölgelerinin toplamının pazar payı yüzde 10 lar civarında seyretmektedir. Grafik 37. Coğrafi Bölgelere Göre Ofis Mobilyaları İhracatı % Değer, 2005-2013 60% 2005 2007 2009 2011 2013 50% 40% 30% 20% 10% 0% ASYA-PAS F K BATI AVRUPA KUZEY AMER KA D ERLER Kaynak: Office furniture: world market outlook, CSIL, Milano, January 2015, III Ed. Şekil 4. Çin Ofis Mobilyaları İhracatı Ana Pazarları Kaynak: The office furniture market in China, CSIL, Milano, June 2015, III Ed.

67 Çin ofis mobilyası üretimi son on yılda üç kat artarak 14 milyar doları aşmıştır. 2006-2014 döneminde %15 ortalama yıllık üretim artışı ile (yıllık yerel para birimi cinsinden +%11) lider ofis mobilyası üreticisi olan ABD'yi geçti. Yıllık ihracat sandalyede 30 milyon ve ofis masasında iki milyon adedi aşmıştır. Sadece büyük şehirlerde 2015 yılında 2.78 milyon metrekare yeni ofis alanı artışı beklenirken, 2016 yılına kadar daha 4,18 milyon metrekare alanın tamamlanması öngörülmektedir. Çinli ofis mobilyaları sektörünün parçalanmış bir yapısı vardır. İlk on oyuncunun pazar payı toplam üretiminin yaklaşık %11 ine ulaşmıştır. 2015 CSIL araştırmasına göre, ilk 100 ofis mobilyası üreticileri içinde, sadece 10 şirket 2014 yılında 100 milyon doları aşan ciroya ve sadece ikisi 200 milyon dolarlık satışa ulaşmıştır.74 Grafik 38. Asya-pasifik Ofis Mobilyaları Pazarı Tüketim Büyüklüğü 2003-2012 Milyar Dolar 8 7 6 5 3 2 1 0 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Kaynak: The office furniture market in Asia Pacific, CSIL, Milano, January 2014 Asya Pasifik Bölgesi (Avustralya, Endonezya, Japonya, Malezya, Filipinler, Singapur, Güney Kore, Tayvan, Tayland ve Vietnam) ofis mobilyalarında son yıllarda hem üretim hem tüketimde hızla büyümüştür. Ofis mobilyalarında Asya Pasifik pazarı, son on yıl içinde %4 yıllık ortalama büyüme oranı ile 2013 yılında 7 Milyar dolara ulaştığı tahmin edilmektedir. Pazarın yaklaşık %11'i şu anda ithal ofis mobilyaları ile karşılanmaktadır. Piyasada ithalat son on yılda ortalama +%10 artmaktadır. İthalat penetrasyonu Singapur ve Avustralya'da daha yüksektir. Japonya ve Avustralya'da ithalat sırasıyla 300 milyon dolar ve 185 milyon dolara ulaşmıştır. Toplam ithalatın yaklaşık %60 sağlayan Çin in yanı sıra Tayvan ve Malezya bölge için en büyük ofis mobilyası tedarikçileridir. İthalatın yaklaşık %10 Avrupa'dan yapılmaktadır.75 74 75 The office furniture market in China, CSIL, Milano, Jun 2015 The office furniture market in Asia Pacific, CSIL, Milano, January 2014

68 İSTANBUL TİCARET ODASI Grafik 39. Hindistan Ofis Mobilyaları Müşteri Segmentasyonu, 2008-2013. Yüzde Değer 2008 2013 50 45 40 43 40 35 30 30 33 30 24 25 20 15 10 5 0 DEVLET/KURUMLAR BÜYÜK F RMALAR ORTA KÜÇÜK ÖZEL PROJELER Kaynak: The office furniture market in India, CSIL, Milano, April 2014 2013 yılında Hindistan'da ofis mobilyaları üretimi bir önceki yıla kıyasla yaklaşık %4 büyüme (yerel para birimi cinsinden +%14) göstererek, 1,7 Milyar ABD dolar toplam değerine ulaşmıştır. Üretim 2007-2013 döneminde ortalama büyüme ABD doları bazında %8 üzerinde gerçekleşerek son on yılda dört katına ulaşmıştır. Ofis mobilya tüketimi ülkedeki ekonomik durum ve büyüme ile sanayi ve hizmetler sektörlerinde genel iyileşme tarafından yönlendirilen iyi bir performans göstermiştir. Daha önceki zamanlarda her bireyin kendi farklı özel iş ortamı söz konusu iken bugünlerde eğilim mobil ofis yolundadır. En büyük 50 şirket Hintli ofis mobilyaları pazarının yaklaşık %50 payına sahiptir. Büyük şirket segmentinin yaklaşık %65 i, yüksek kaliteli markalı ürün üreticilerinden iken orta-küçük şirketler için tersi doğrudur. En büyük küresel markalar, Haworth, Steelcase, Herman Miller, Teknion un yanı sıra BP Ergo (HNI Inc.), Featherlıte, Godrej ve Wipro gibi bazı yerel markalar orta / üst seviye ürünler arz ederler.76 Brezilya'da ofis mobilyaları üretim fabrikası fiyatları ile 2012 yılında 2,132 milyar dolara ulaşmıştır. İhracat değerleri ofis mobilyaları üretiminin sadece %1 ini temsil etmektedir. Öte yandan ithalat sürekli (2012 yılı bazında +%13) artmaktadır. Nihai ithal ürünlerde ithalat vergilerinin yüksek düzeyde olması nedeniyle ithalat iç tüketimin sadece %3'ünü temsil etmektedir. Alberflex, Artline, Bortolini, Cavaletti, GIROFLEX, Marelli, Todeschini, Voko Brezilya gibi markaların dahil olduğu en büyük 40 ofis mobilyası üreticisi 2012'de pazarın %42 sine sahiptir. Brezilya da ofis mobilyaları tüketimi, 2011 yılında %15 ve 2012 yılında %10 artmıştır. Bunun anlamı (enflasyon etkisi hariç) pazarda reel olarak +%5 büyüme olmuştur. Ofis mobilya üreticileri lisanslı / franchise ortakları (ortalama olarak 40 showroomdan az) ve bağımsız mağazalar (ortalama 300'den fazla mağaza) aracılığıyla iç piyasada faaliyet göstermektedir.77 76 77 The office furniture market in India, CSIL, Milano, April 2014 The office furniture market in Brazil, CSIL, Milano, April 2013 II Ed

69 Ofis mobilyaları sektöründe Türkiye'nin en genç sektörlerinden biri olarak son on yılda teknoloji ve rekabet edebilirlik açısından inanılmaz bir gelişme göstermiştir. Bazı yerel önde gelen şirketler uluslararası düzeyde çıkmışlardır. Bu durum sektörün küçük ölçekli üreticilerini de kalite, imaj, marka ve standardizasyon gibi yönlerden olumlu etkilemiştir. Ofis mobilya tüketimi, sanayi ve hizmetler sektörlerinde büyüme, ülkedeki ekonomik durumdaki gelişmesinin yanı sıra, büyük hükümet yatırım programlarından olumlu etkilenmiştir.78 Grafik 40 da 2008-2012 yılları arasında Türkiye de ofis binaları için inşaat izinleri rakamları yer almaktadır. Söz konusu dönemde ortalama yüzde 11 lik yüksek bir büyüme görülmektedir. Grafik 40. Türkiye de Ofis Binaları İçin İnşaat İzinleri, 2008-2012 Zemin Alanı (Binmetrekare.) 7.000 6.237 6.000 4.806 5.000 4.000 4.912 4.115 3.484 3.000 2.000 1.000 0 2008 2009 2010 2011 2012 Kaynak: The office furniture market in Turkey, CSIL, Milano May 2013, II Ed Avrupa'da AB-27 artı İsviçre ve Norveç ile birlikte yararlı ticari taban alan toplamının 6 milyar metrekare olduğu tahmin edilmektedir. Toptan ve perakende alanları %28, ofisler %23, eğitim %17, otel ve restoranlar %11, hastaneler %7, spor tesisleri %4, diğerleri (eğlence mekanları, sanat ve müzeler, dini, vb.) %11 paya sahiptir (Grafik 41). Avrupa da toplam 22 milyon işletmeler ve iş aktivitesi faaliyet gösterirken her yıl 25.000 adedi büyük boyutta (10 çalışan veya daha fazlası) 2 milyondan fazla işletme ve iş aktivitesi kurulmakta, faaliyete başlamaktadır. 78 The office furniture market in Turkey, CSIL, Milano May 2013 II Ed

70 İSTANBUL TİCARET ODASI Grafik 41. Avrupa da Kullanım Amacına Göre Konut Dışı Taban Alanı Dağılımı TOPTAN ve PERAKENDE SATI YERLER OF SLER E T ME A T KONAKLAMA SA LIK KURUMLARI SPOR ALANLARI D ER 0% 10% 20% 30% Kaynak: The European market for office furniture, CSIL, 2014 Avrupa'da ofis mobilyaları ihracatında ülkelerin payları Grafik 42 de yer almaktadır. En büyük pay yüzde 27 ile Almanya ya aittir. İtalya yüzde 20 pay ile ikinci sırada yer almaktadır. Grafik 42. Avrupa'nın Ofis Mobilyaları İhracatında Ülkelerin Payları ALMANYA 20 TALYA 11 SVEÇ NG LTERE SPANYA FRANSA AVUSTURYA DAN MARKA BELÇ KA-LÜKSE. HOLLANDA SVEÇ PORTEK Z NORVEÇ RLANDA F NLAND YA YUNAN STAN 0 0% 1 1 2 2 3 3 4 5 5 5 5 6 10% 20% Kaynak: The European market for office furniture, CSIL, 2014 27 30%

71 Körfez ülkelerinde ofis mobilyaları pazarı 1,054 milyar ABD dolar değerindedir. Bölgede üretim faaliyetleri halen sınırlıdır (Suudi Arabistan hariç) ve ithal ürünler en büyük pazar payına sahiptir.79 Birleşik Arap Emirlikleri stratejik konumu nedeniyle Körfez bölgesinde bölgesel bir ticaret merkezi haline gelmiştir. İthalat, ülkedeki tüketiminin yaklaşık %90'ını ihracat yerel üretimin %50'sini oluşturmaktadır. Ancak BAE ihracatının önemli bir kısmı başta diğer Orta Doğu ve Güney Asya ülkelerine yönelik yeniden ihraç edilen ürünlerden oluşmaktadır.80 Japonya'da ofis mobilyaları üretimi değeri 3,5 milyar dolara ulaşmaktadır. Ofis mobilyaları sanayisinin konsantrasyon seviyesi yüksek olup lider firmalar toplam ofis mobilya imalatının %90 üzerinde kontrole sahiptir.81 2.2.5 Dünya Mutfak Mobilyaları Pazarı Dünya mutfak mobilyaları üretiminin 2014 yılında yaklaşık bir önceki yıla göre %2 lik bir büyüme ile 23 milyon adet ve 50 milyar dolar tutarında gerçekleştiği değerlendirilmektedir. Bu rakam dünya toplam mobilya üretiminin yüzde 11 ine karşılık gelmektedir. Bu miktarın yaklaşık %8 i olan 1,8 milyon adedinin ihraç edildiği hesaplanmıştır. Birim ortalama fiyatı ise 3200 dolar/2400 euro olmuştur. 2018 yılında dünya mutfak üretim miktarının 26 milyon adede ve ihracat oranının üretimin %10 u düzeyine yükseleceği tahmin edilmektedir. 2014 yılında yaklaşık 5,5 milyar olan mutfak mobilyaları ihracatının 2018 yılında 1,3 milyar dolarlık artışla 6,8 milyar dolara ulaşacağı tahmin edilmektedir. Net Dış Ticaret (İhracat değeri-ithalat değeri) değeri bakımından Almanya 1,9 milyar dolar ile birinci sırada yer alırken Çin 1,1 milyar dolar ile ikinci, İtalya 0,8 milyar dolar ile üçüncü sırada yer almaktadır.82 Yıllık yaklaşık 23 milyon adet olan üretimin yaklaşık %81 i sanayileşmiş yüksek gelirli ülkelerde, %61 i ise 7 büyük sanayi ekonomisinde (ABD, Japonya, Almanya, Kanada, İtalya, İngiltere ve Fransa) üretilmektedir. Dünya mutfak mobilyaları üretiminin yaklaşık %19 u ise Çin ve diğer orta ve düşük gelirli ülkelerde üretilmiştir. 2008-2014 yılları arasında dünya mutfak mobilyası ticareti tutarları aşağıda verilmiştir;83 YIL MİLYAR DOLAR 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 5,5 4,4 4,5 4,9 4,8 5,3 5,5 Almanya dünya ihracatında toplam ihracatın %33 ünü gerçekleştirerek en büyük ihracatçı olmuştur. İtalya %14 payı ile üçüncü en büyük ihracatçı olmuştur. İtalya nın ilk iki büyük pazarı bu ülkenin ihracatının yüzde 31 ini gerçekleştirdiği Fransa ve Rusya olmuştur. Son 10 yılda Asya ve Pasifik bölgesi 1,6 milyar dolarlık yıllık ihracat gerçekleştirerek dünya mobilya ihracatındaki payını %15 ten %26 ya yükseltmiştir. NAFTA ülkeleri ABD, Kanada ve Meksika dünya mutfak ihracatında %6 paya sahiptir. Dünya mutfak mobilyalarının %65 i Avrupa Birliği ülkelerince gerçekleştirilmektedir. Avrupa Birliği 79 80 81 82 83 The office furniture market in the Gulf countries, CSIL, Milano, Jul 2015 The office and contract furniture market in the United Arab Emirates, CSIL, Milano, Apr 2009 The office furniture market in Japan, CSIL, Milano, Jan 2014 Kitchen furniture: World market Outlook, CSIL Milano, October 2015 World Furniture Outlook Ekim 2014

72 İSTANBUL TİCARET ODASI ülkelerince 2009 yılında 3,5 milyar dolar, 2012 yılında 3,7 milyar dolar, 2013 ve 2014 yıllarında 4 er milyar dolar olmuştur.84 Toplam mobilya sektörüne göre mutfak mobilyaları segmentinde yüksek gelirli ülkelerin payı kesinlikle daha yüksektir. Mutfak mobilya sektörü; yeni malzemeler, kaplamalar ve cihazlar açısından tüm mobilya sektörünün en yenilikçi segmentlerinden biridir. Bu sektör yeni cihaz teknolojilerinin tanıtımı için önemli bir rol üstlenmektedir. Grafik 43. Dünya Mutfak Mobilyaları Pazar Payları İNGİLTERE JAPONYA İTALYA ABD DİĞER ORTA vedüşük GELİRLİ ÜLKELER BREZİLYA ALMANYA ORTA ve DÜŞÜK GELİRLİ ÜLKELER FRANSA YÜKSEK GELİRLİ ÜLKELER (%75) KANADA ÇİN HİNDİSTAN POLONYA RUSYA TÜRKİYE DİĞER YÜKSEK GELİRLİ ÜLKELER Kaynak: Kitchen Furniture: World Market Outlook, 2014, IX Ed., CSIL, Milano Avrupa Mutfak Mobilyası Pazarı Avrupa mutfak mobilyası pazarına bakıldığında, en büyük global oyuncular gerek teknoloji ve tasarım gerekse de pazarlama avantajlarını iyi kullanan Avrupa kökenli markalardır. Avrupa'da mutfak mobilyası üretimi 2010 yılında %2,8 artarak 12,594 milyon euro değerine ulaşmıştır. Bu dönemde Avrupa mutfak mobilyası ihracatı (özellikle de Asya Pasifik'e yapılanlar) %4,4 artarken, ithalat ise yüzde 2 civarında düşmüştür. Aynı dönemde ihracat / üretim oranı %19,7'ye ulaşırken, ithalat / tüketim oranı 2008'deki %14,7 oranından 2010'da %13,9'a düşerek gerilediği gözlenmiştir. Dünya pazarlarında birbiri ardına yaşanmakta olan finansal krizler ekonomik sektörde yol açtığı daralmalar, genel gelir düzeyindeki düşüşler, lüks konut yapımındaki azalmadan kaynaklı bir biçimde son araştırmalar pahalı mutfaklardan çok daha ekonomik ürünlere olan talebin artmasına yol açtığını göstermektedir. Çoğu ülkede alt sınıfa yönelik mutfak mobilyası pazarında büyüme gözlenirken üst sınıfa yönelik pazarda ise hissedilebilir bir yavaşlama söz konusudur. Avrupa'da üretilen mutfak sayısı ve satış fiyatları ile bunların dağılımına bakıldığında ilk grupta bulunan yaklaşık 2,2 milyon mutfağın fabrika fiyatının 1,300 euro'nun altında seyrettiği görülür ki, bu da katalog fiyatı olarak, cihazlar dâhil yaklaşık 3,000 euro'luk bir son satış fiyatına karşılık gelmektedir.85 Diğer grup içerisinde bulunan yaklaşık bir milyon mutfak ise 2.300 3.600 euro fabrika fiyatından satılırken (cihazlar dâhil 5.500-9.000 euro) iken daha üst sınıflara hitap eden 230.000 84 85 World Furniture Ekim 2014 http://www.mobilyadergisi.com.tr

73 birim mutfağın ise cihazlar hariç fabrika fiyatının 5.000-7.500 euro aralığında olduğu görülmektedir. Bu satış rakamları da, üst gelir grubuna hitap eden mutfak satışlarında belirgin bir düşüşün yaşandığını kanıtlamaktadır. Yapılan araştırmalar, 17 AB ülkesinin mutfak üretimi konusundaki pazar payı performanslarının büyük oranda farklılık gösterdiğini ortaya çıkartmakta. Bu heterojen ve değişken trend son bir yıl içerisinde bariz bir biçimde tanınmış markaların satışlarına da yansımış ve geçtiğimiz dönem içerisinde belli başlı tanınmış büyük oyuncuların kontrolündeki pazar paylarının da değişmesine yol açmıştır. Avrupa'nın en büyük mutfak mobilyası üreticisi Nobia, 2008 yılında toplam tedarikin %11,1'ini karşılarken bir miktar düşüş içerisine girerek pazar payı oranlarını %10,7 seviyelerinde korumaya çalıştığı görülmektedir. Ancak bu düşüşe karşın Nobia hala Avrupa'da pazar lideri konumundadır. IKEA ve Nobilia gibi önde gelen markalar ise rakiplerinin kotalarına erişecek kadar hızlı bir gelişme ile Avrupa mutfak pazarında sırasıyla ikinci ve üçüncü konuma gelmiştir. Piyasanın diğer tanınmış isimleri arasında Alno, Howdens Joinery, Hacker, SALM, Schueller, Nolte sayılabilir. Küresel kriz Avrupalı oyuncular arasında yoğunlaşma sürecini hızlandırmıştır. İlk 20 şirket için 2005'te Avrupa'nın toplam mutfak mobilyası tedarikinin %50 sini karşılarken 2010 yılında %60'ını karşılamıştır.86 Avrupa mutfak mobilyası ihracatında Almanya açık ara fark ile lider ihracatçı ülke konumundadır. Almanya'yı 17 AB ülkesinden oluşan bölgeye ihraç edilen mutfak mobilyalarının %23.52 sini karşılayan İtalya takip etmektedir. Danimarka ve İspanya ise sırasıyla toplam ihracatın %5,0 ve %3.7'sini sağlayarak üçüncü ve dördüncü konumdadır. Mutfak mobilyası ihracatı hala çoğunlukla Avrupa bölgesine yapılmakla birlikte (2010'da %86'sı) Asya Pasifik bölgesindeki ülkelere olan ihracat da düzenli bir biçimde artmaktadır. Kuzey Amerika'ya satılan mutfak mobilyası hacmi 2005'ten bu yana düşüş yaşamaktadır. Bölgede İtalya, Finlandiya ve İsviçre'den ithalat hızla artmaktadır. Fransa en yüksek ithal mobilya hacmini talep etmeye devam ederken Fransa'yı İsviçre ve Belçika takip etmektedir. İthalatın seyri bir bütün olarak incelendiğinde ise, ürünlerin genellikle diğer Avrupa ülkelerinden geldiği ve toplam ithalatın yaklaşık %96'sının 27 AB ülkesine yapıldığı görülmektedir.87 Grafik 44. Avrupa Mutfak Mobilyası Ürettimi 1.600 1.400 Bin Adet 1.200 1.000 800 600 400 200 ST AN Ç Z YU N AN RV E N O DA RT EK PO RE Ç AN RL YA N D SV RY A LA N F ST U KA EÇ SV AN DA LÇ BE AV U H O LL AR KA YA M N DA SA SP AN AN FR RE TA LY A LT E G N AL M AN YA 0 Kaynak: The European market for kitchen furniture. Part I, June 2015, XXV Ed., CSIL, Milano 86 87 http://www.mobilyadergisi.com.tr http://www.mobilyadergisi.com.tr

74 İSTANBUL TİCARET ODASI Grafik 44 te seçilmiş Avrupa ülkelerinin mutfak mobilyası üretim düzeyleri görülmektedir. 2014 yılında Batı Avrupa fabrika fiyatlarıyla 12,8 milyar euro değerinde 5,3 milyon mutfak üretimi gerçekleştirilmiştir. Almanya toplam Avrupa üretiminin değer açısından %27 sini ve miktar bakımından %34 ünü, sırasıyla İngiltere değer olarak %18 ve miktar olarak %14, İtalya % değer olarak 15 ve miktar %17 lik bir paya sahiptir. AB 16 ihracatının yaklaşık %70'i olan 2,8 milyar euro değerinde 1 milyon mutfakın ihracatını, Almanya ve İtalya gerçekleştirmektedir. Pazarın bu segmenti için Amortisman ve vergi öncesi kar oranı yaklaşık %6 dır.88 Grafik 45 te mutfak mobilyalarındaki en büyük beş ithalatçı ülke ve 2009-2014 yılları arasındaki ithalat miktarları yer almaktadır. Grafik 45. Mutfak Mobilyalarındaki En Büyük Beş İthalatçı Ülke 2009-2014 Milyon Dolar 1.200 1.000 800 600 400 200 0 ABD FRANSA 2009 SV ÇRE 2010 2011 BELÇ KA 2012 2013 RUSYA 2014 Kaynak: Kitchen furniture: World market Outlook, October 2015, CSIL, Milano 2014 yılında, ABD mutfak mobilyaları pazarı %8 büyümüştür ve 2015 yılı için %5 büyüme tahmin edilmektedir. Pazarın %9 u ithalat ile karşılanmaktadır ve bu oran artmaktadır. Özellikle Avrupa'dan ithalat %20 büyüdüğü ve 5 milyon ünitelik pazarın yaklaşık yüzde 20 si olan modern mutfaklar, mutfak uzmanları kanalı ile satılanlar ve özel mutfaklar pazarı Avrupalı üreticiler tarafından ele geçirilebileceği değerlendirilmektedir.89 88 89 The European market for kitchen furniture. Part I, June 2015, XXV Ed., CSIL Milano The kitchen furniture market in the United States, March 2015, IV Ed. CSIL Milano

75 Grafik 46. ABD nin Mutfak Mobilyası Tüketim Trendi, 1998-2014 Yüzde Değişim 30 18 20 10 12 7 11 9 5 13 15 11 6 0-10 -5-8 -2-14 -20-30 -40 8 6-30 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Kaynak: The kitchen furniture market in the United States, March 2015, IV Ed. CSIL, Milano Birçok kıta piyasalarda ılımlı artışa kıyasla İngiltere pazarı, özellikle 2014 yılında olumlu gelişmiştir. 2014 yılında İngiltere mutfak pazarında tüketim, %6,5 artarken üretim daha büyük bir oranda %7,9 olarak artmıştır. Bu artış oranları 2013 yılında sırasıyla %4,2 ve %5 olmuştur. Bunun aksine ihracat ve ithalat 2014 yılında gerilemiştir. Bu durum özellikle yüksek pazar segmentlerinde olmak üzere birkaç yıl öncesine göre nispeten Avrupalı rakiplerine göre daha rekabetçi hale geldiğini düşündürtmektedir. Genel olarak, mutfak tüketimi 2010 ve 2014 yılları arasında %2,6 yıllık ortalama artış ve yakın gelecekte daha da güçlendirmesi beklenmektedir. En büyük 3 firma, tüm pazarının neredeyse %60'ına hakimdir. Grafik 47. İngiltere nin Mutfak Mobilyası Tüketimindeki Yıllara Göre Değişim, 1995-2014 % 13,1 % 9,7 % 6,5 % 6,8 % 6,7 % 1,1 % 6,5 % 5,5 % 2,2 % 4,2 % 2,6 % 1,8 % 0,9 % 0,0 % -0,5 % -2,6 % -6,4 % -3,9 % -3,9 % -5,5 % 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Kaynak: The kitchen furniture market in the UK, February 2015, I Ed. CSIL Milano

76 İSTANBUL TİCARET ODASI Güney Kore mutfak mobilyaları pazarında uluslararası açıklık yüksek değildir. Üretim neredeyse tamamen iç tüketime gitmekte olup üretimin sadece %2 si ihraç edilmektedir. Bir bütün olarak mobilya talebinin yaklaşık %20'si ithalatla karşılanırken mutfak mobilyaları ithalat / tüketim oranı sadece %6'dır. Yaklaşık; 400 bin adedi ihraç edilirken 2,1 milyon adedi iç piyasada tüketilmiştir. Aynı zamanda 29 bin mutfak ithal edilmiştir.90 Orta ve Doğu Avrupa mutfak mobilya üretimi 2013 yılı için %1,3 büyüme kaydetmiştir. Alman ve İtalyan üreticilerin yerel üreticilerin giderek artan rekabeti ile karşı karşıyadır. En büyük 60 oyuncu Orta-Doğu Avrupa mutfak mobilyası pazarında yaklaşık %65'lik paya sahiptir. Ikea nın pazar payı %10 seviyesine ulaşmaktadır. Mutfak kapıları açısından, Orta-Doğu Avrupa da ahşap kapı ve termoplastik kaplamalar yüksek oranda kullanılmaktadır. Kaplamalı, HPL ve cam kapılar daha az olarak kullanılırlar.91 2.2.6 Dünya Yatak Pazarı 2014 yılı için coğrafi bölgelere göre yatak üretimi dağılımı Grafik 48 de yer almaktadır. Grafik 48 de görüldüğü gibi Asya ve Pasifik bölgesinin üretimdeki payı giderek artmış ve yüzde 39 olmuştur. Kuzey Amerika yüzde 31 pay ile ikinci sırada Batı Avrupa yüzde 18 pay ile üçüncü sırada yer almaktadır. Sektör 2014 yılında +%6 oranında büyümüştür. 2014 yılında dünya yatak ihracatı 15.626.223.000 dolar olmuştur. Çin, ABD, Brezilya, Almanya, Kanada, Fransa, Hindistan, İngiltere, Avustralya, İtalya en büyük 10 yatak pazarıdır. En büyük üreticiler; Çin, ABD, Brezilya, Polonya, Kanada, Almanya, Hindistan, İtalya, Fransa ve İngiltere dir. İlk 10 üretici arasında 4 Avrupa ülkesi vardır.92 Grafik 48. Coğrafi Bölgelere Göre Yatak Üretimi Dağılımı 2014 % KUZEY AMERİKA %31 ASYA ve PASİFİK %39 GÜNEY AFRİKA %5 ORTA DOĞU ve AFRİKA %1 ORTA AVRUPA ve RUSYA %6 BATI AVRUPA %18 Kaynak: The world mattress industry, July 2015, XII Ed. CSIL Milano 90 91 92 The kitchen furniture market in South Korea Mar 2009 The kitchen furniture market in Central-Eastern Europe June 2014, VI Ed. CSIL Milano World Furniture, Ekim2014

77 Dünyada ilk beş yatak üretim şirketi, toplam üretiminin yaklaşık %67 ini karşılamaktadır. 2005 ile 2014 arasındaki on yılda bölgelere göre yatak üretiminde; a) Asya ve Pasifik bölgesi 22 puan kazanmıştır. b) Batı Avrupa ülkeleri yaklaşık 14 puan kaybetmiştir. c) Kuzey Amerika'nın payı 9 puan azalmıştır. Dünyada yatak ithalatı ve ihracatına seçilmiş örnekler olarak 2014 yılında; Çin in ithalatı 97.834.000 dolar, ihracatı ise 7.911.910.000 dolar; Amerika nın ithalatı 2,8 milyar dolar, ihracatı ise 400 milyon dolar; Kanada nın ithalatı 490 milyon dolar, ihracatı 65 milyon dolar; Vietnam ın ihracatı 120 milyon dolar ithalatı 22 milyon dolar; Hindistan ın ihracatı 350 milyon dolar, ithalatı 25 milyon dolar; Rusya nın ihracatı 20 milyon dolar, ithalatı 120 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Türkiye nin ithalatı 116.099.000 dolar, ihracatı 132.716.000 dolar olmuştur.93 2010-2014 dönemi dünya yatak ihracatı Tablo. 11 de verilmiştir. Tablo 11. 2010-2014 Dönemi Dünya Yatak İhracatı GTİP No Ürün Sınıfı 2010 2011 2012 2013 2014 9404.90 Diğer Maddelerden Yataklar 7.528.604 8.743.699 8.955.001 9.413.480 9.808.353 9404.21 Gözenekli Kauçuk/Plastik Yataklar 1.676.450 1.868.053 1.946.560 1.975.356 2.162.307 9404.29 Diğer Yaylı v.b. Maddelerden Yataklar 1.466.044 1.617.903 1.748.677 2.013.572 2.135.113 9404.10 Somyalar 843.985 992.465 956.128 1.012.028 992.400 9404.30 Uyku Tulumları/Yatakları 464.192 515.690 486.254 508.490 528.002 Kaynak: Trademap 2.2.7 Mobilya Sektöründe E-Ticaret 2013 yılında, küresel mobilya satışlarının %2,6 sı e-ticaret yoluyla gerçekleşmiştir. Bu oran her geçen yıl artmaktadır. Mobilya hızlı e-ticaret penetrasyonu yaşayan ürün kategorileri arasında yer almasa da, bu kanaldan satış gözle görülür oranda büyümektedir. Amerikan pazarı online mobilya satışında görece daha yaygın olduğu bir pazardır. Ancak, Asya-Pasifik bölgesinin en büyük pazar olması kaçınılmaz gözükmektedir. Online mobilya satan şirketler farklı rekabet avantajları ve potansiyel riskleri taşıyan, farklı iş modellerine sahip olabilirler. Sektördeki perakendeciler için; fiyat politikaları, lojistik ve dağıtım, online offline entegrasyonu, sosyal medya gibi konuları kendi online stratejilerini tanımlamak açısından kilit alanlar arasındadır.94 93 94 ITC Trademap E-commerce for the furniture industry, March 2015, V Ed. CSIL Milano

78 İSTANBUL TİCARET ODASI Şekil 5. Coğrafi Bölgelere Göre Online Mobilya Satışlarının Toplam Satışa Oranı Kaynak: E-commerce for the furniture industry, March 2015, V Ed. CSIL Milano 2009 yılından bu yana Çin, küresel tüketimin %30'dan fazla bir pay ile dünyanın en büyük mobilya tüketicisi olmuştur. Bu arada, aynı zamanda e-ticaret alışveriş sayısı 2013 yılından üç yıl öncesinde 194 milyon iken üç yılda etkileyici bir patlama ile 2013 yılında 271.000.000 adede ulaşmıştır. 2010 yılından 2013 yılına online mobilya satışları yaklaşık %80 oranında artmıştır. Mobilya satışı konusunda uzmanlaşan büyük 12 online platformundan 9 u online satışta son bir yıl içinde %20'den fazla artış göstermiştir. Çin pazarında bu hızlı gelişmeden kaynaklanan fırsatları yakalamak için şirketlerin Çin e-alışverişine özgü özellikleri, tüketicilerin kendine özgü yönlerini, online - offline entegrasyonu konusundaki mevcut trendi dikkate almak zorundadırlar.95 Grafik 49. Çin: Genel Mobilya Tüketimi, E-Alışveriş Yeri Sayısı, E-Ticaret Mobilya Satış Büyüme Oranları 2013 ve 2010 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% GENEL MOB LYA TÜKET M MOB LYA E-ALI VER YER SAYISI E-T CARET MOB LYA SATI Kaynak: E-commerce for the furniture industry: China, February 2015, I Ed CSIL 95 E-commerce for the furniture industry: China, February 2015, I Ed CSIL Milano

79 3. Türkiyeʼde Mobilya Sektörü Mobilya sektörü emek yoğun yapısı, birçok sektör ile olan bağlantısı ve son dönemlerde öne çıkan bilgi ve teknoloji kullanımı ile imalat sanayi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Türkiye de istihdam açısından önemli bir konuma sahip olan mobilya sektörü, kentleşme oranının artması ve oluşan iç talebe paralel biçimde son 15 yılda hızlı bir büyüme gerçekleştirmiştir. Türkiye de mobilya sektöründeki üretimin 6 milyar dolar olduğu tahmin edilmekte olup Türkiye nin GSMH sı içinde yüzde 0,75 seviyesine yakın bir payı vardır. Çalışan sayısı payının düşük olması firmaların ölçeklerinin küçük olduğunu; ciro payının düşük olması ise sektörün ürünlerin katma değerinin düşük olduğunu göstermektedir. Türkiye nin mobilya ihracatı 2001 yılında 192 milyon dolar olarak gerçekleşirken, sektörün 2014 yılı ihracatı 2,4 milyar dolara ulaşmıştır. Türkiye'nin son on yılda dünya mobilya ihracatı sıralamasında 11 basamak yükselerek 12'nci sıraya yükselmiştir. 2008 yılında 681 milyon dolar olarak gerçekleşen sektör ithalatı, 2011 yılında 690 milyon dolar, 2014 yılında 1,006 milyar dolar, 2015 yılında 850 milyon dolara ulaşmıştır. Grafik 50 de görüldüğü gibi mobilya ürünleri sektörünün Türkiye nin toplam ihracatı içindeki payı 2015 yılında yüzde 1,58 ve ithalatı içindeki payı yüzde 0,41 düzeyindedir. Grafik 50. Mobilya Ürünleri Sektörünün Türkiye nin Toplam İhracatı ve İthalatı İçindeki Payı İTHALAT/İHRAT İÇİNDEKİ % PAY TÜRK YE N N HRACAT Ç NDEK PAY % 1,6 % 1,58 1,52 1,47 1,4 % TÜRK YE N N THALAT Ç NDEK PAY % 1,2 % 1,0 % 0,8 % 0,8 0,6 % 0,4 % 0,3 0,415 0,4 0,41 0,2 % 0,0 % 2003 2013 2014 2015 YILLAR Kaynak: Trademap ve TÜİK verileri kullanılarak tarafımızca oluşturulmuştur. Türkiye deki kayıtlı çalışan her 100 kişiden 0,4 ü mobilya ürünleri sektöründe çalışmaktadır. Türkiye deki faaliyet gösteren her 100 firmadan 0,3 ü mobilya ürünleri sektöründe faaliyet göstermektedir. Mobilya ürünleri sektöründe istihdam edilen her 100 kişiden 2 si mühendistir. Özel sektörde faaliyet gösteren firmaların vergi öncesi toplam karlarının yüzde 0,2 sini mobilya ürünleri

80 İSTANBUL TİCARET ODASI sektörü yapmaktadır. Ödenen her 1000 TL lik, Kurumlar Vergisinin 2 TL sini, Gelir Vergisinin 3 TL sini mobilya ürünleri sektörü ödemektedir. Mobilya ürünleri sektörünü; Türkiye nin En Büyük 1000 Sanayi Kuruluşu listesindeki 4 kuruluş, Türkiye nin En Büyük 500 Şirketi listesindeki 3 şirket, Türkiye nin En Hızlı Büyüyen 100 Şirketi listesindeki 4 şirket, temsil etmektedir.96 İthalat ve ihracatı birlikte değerlendirildiğinde mobilya sektöründe Türkiye nin batılı ülkelerle yaptığı dış ticaretin ivme kaybettiği, bununla birlikte Çin, Arap ülkeleri ve komşu ülkelerle dış ticaretini geliştirdiği gözlemlenmektedir. Türkiye deki mobilya sektörüne ilişkin tüketim alışkanlıkları Avrupa ile yakınlık göstermektedir. Bir yandan fonksiyonel ve konforlu modern mobilyaya talep artarken, diğer yandan country ve avangart tarzda mobilyalar da ilgi görmektedir. Mobilya ve ev eşyalarına ilişkin farklı ürün gruplarının birlikte yer aldığı alışveriş merkezi konsepti İnegöl, Kayseri, Trabzon gibi illerde projelendirilmeye başlanmıştır. Zincir mobilya mağazaları dünya çapında çoğalırken, ülkemizde de bayilik sistemi yaygınlaşarak benzer bir yapı oluşmaktadır. 3.1 Türkiye de Üretim Türk mobilya endüstrisi, genelde çoğu geleneksel yöntemlerle çalışan atölye tipi, küçük ölçekli işletmelerin ağırlıkta olduğu bir görünüme sahiptir. Buna karşın özellikle son 15-20 yıllık süreçte küçük ölçekli işletmelerin yanı sıra orta ve büyük ölçekli işletmelerin sayısı artmaya başlamıştır. SGK verilerine göre sektör 160 bin kişiyi istihdam etmektedir. TÜİK Genel Sanayi ve İşyerleri Sayımı verilerine göre bu alanda faaliyet gösteren işletme sayısı ise 34.438 dir.97 Fabrikasyon üretim yapan firmaların, istihdam düzeyi ile paralel olarak büyük firmalardan oluştuğu düşünülmektedir. Fabrikasyon üretim yapan firmaların sayısı her geçen gün artmaktadır. Mobilya ve orman ürünlerinde, sektörde önemli bir yer tutmamakla beraber, faaliyet gösteren yabancı sermayeli firma sayısı, mutfak mobilyası başta olmak üzere artmaktadır. Türkiye de mobilya sektöründe üretim üç farklı alanda yapılmaktadır. İlki organize sanayi bölgelerinde olup, orta ve büyük ölçekli firmalar seri üretim yapmaktadır. İkinci üretim alanı küçük sanayi siteleridir. Burada küçük ölçekli çok sayıda firma kümelenme anlayışından uzak birbirine benzer üretimler yapmaktadır. Üçüncüsü ise tekil olarak şehirlerin içine dağılmış ve bir bölümü kayıt dışı çalışan küçük ölçekli firmalardır. Sektörde dağınıklık, kümelenme yapısının olmaması, küçük ölçekler, sanayi sitelerinde yığılma, şehir içlerindeki pahalı taşımacılık gibi unsurlar rekabet gücünü olumsuz etkilemektedir.98 Mobilya talebi büyük ölçüde yeni konut inşaatlarına ve gelir artışına paralel bir seyir izlemektedir. Ofis mobilyaları için ise talep büyük ölçüde işyeri açılması ve inşaatlarına, ofis otomasyon sistemlerinin kullanımına ve doğal olarak istihdamın artmasına bağlıdır. Bu nedenle 96 97 98 VII. Türkiye Sektörel Ekonomi Şurası,Türkiye Mobilya Ürünleri Meclisi, TOBB TÜİK İSO(2015); Mobilya İmalatı Sektör Raporu, İstanbul

81 talep esnekliği yüksek bir tüketim malı olan mobilyaya olan talep ve kapasite kullanım oranları ekonomik dalgalanmalara paralel olarak inişli çıkışlı bir seyir izlemektedir. Kapasite kullanımının artırılamamasındaki en önemli etken iç pazardaki talep daralmasıdır. Sektörün tam kapasite ile çalışamamasının nedenlerinin başında iç talep, ikinci sırada dış talep yetersizliği gelmektedir. Talep yetersizliğini finansman, çalışanlarla ilgili sorunlar, yerli ve yabancı hammadde yetersizliği ve diğer nedenler izlemektedir. Üretim miktarı ölçümlerinde net resmi bir rakam olmamakla birlikte üretici firma sayısı, üretim miktarları, satış fiyatları, ihracat rakamları ile birlikte değerlendirildiğinde inşaat sektörünün büyüklüğü ve sektördeki kayıt dışılık dikkate alındığında Türkiye de mobilya sektöründeki üretimin 7,5 milyar dolar olduğu tahmin edilmektedir. Tablo 12 de mobilya imalatının alt dallarına göre üretim değerleri yer almaktadır. Mobilya üretiminin imalat sanayi içindeki payı 2012 yılı itibariyle yüzde 2,1 düzeyindedir. Tablo 12. Türkiye Mobilya İmalatı 2006-2012 Milyon TL Kod Ürün Açıklaması 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 31 Mobilya İmalatı 7.322 8.150 9.811 8.436 10.486 14.074 15.963 31.01 Büro ve Mağaza Mobilyaları 1.111 1.115 1.417 1.126 2.060 2.909 3.285 31.02 Mutfak Mobilyaları 415 508 711 889 900 1.478 1.676 31.03 Yatak İmalatı 547 671 689 753 718 959 1.087 5.249 5.856 6.994 5.668 6.808 8.728 9.915 379.215 414.733 1,9 2,0 31.09 Ev ve Bahçe Mobilyaları C İmalat Sanayi Pay (%) 477.137 420.381 2,1 2,0 524.469 696.364 750.375 2,0 2,0 2,1 Kaynak: Mobilya Sektör Raporu, İSO, 2015, s.4 Grafik 51 de Mobilya alt sektör gruplarının toplam mobilya üretimi içindeki payları yer almaktadır. Ev ve bahçe mobilyaları yüzde 62 pay alırken ofis mobilyalarının payı yüzde 20,7 mutfak mobilyalarının payı yüzde 10,5 olmuştur. Grafik 51. Mobilya Alt Sektör Gruplarının Toplam Mobilya Üretimi İçindeki Payları %6,8 %10,5 BÜRO ve MA AZA MOB LYALARI YATAK MALATI MUTFAK MOB LYALARI EV ve BAHÇE MOB LYALARI %62,0 %20,7 Kaynak : İSO (2015)

82 İSTANBUL TİCARET ODASI 3.2 Sektörün Bölgesel Olarak Dağılımı Türkiye de mobilya sektörü, pazarın yoğunlaştığı ve/veya orman ürünlerinin yoğun olduğu belirli bölgelerde toplanmıştır. Mobilya sektöründe istihdamın en yoğun olduğu ilk 10 il sırasıyla İstanbul, Bursa, Kayseri, Ankara, İzmir, Kocaeli, Antalya, Düzce, Sakarya ve Mersin olarak sıralanırken, istihdamın en düşük olduğu iller sırasıyla Ardahan, Bayburt, Tunceli, Gümüşhane, Ağrı, Hakkâri, Edirne, Iğdır, Kilis ve Van dır. Şekil 6 da görüldüğü gibi Türkiye de mobilya sektörü, pazarın yoğunlaştığı ve/veya orman ürünlerinin yoğun olduğu belirli bölgelerde toplanmıştır. Şekil 6. Mobilya Ürünleri Sektörü Firmalarının Bölgesel Yoğunluk Haritası Kaynak: TOBB Üye Veri Tabanı Not: Yoğunluk katsayısı bölgesel yoğunluk haritasında kullanılan yoğunluk katsayısı (Y.K.) her bir il için aşağıdaki formüle göre hesaplanmıştır: Y.K. = Sektörün İldeki Firma Sayısı/İlin Toplam Firma Sayısı nın Sektörün Toplam Firma Sayısı/Türkiye deki Toplam Firma Sayısı na bölünmesi ile bulunur. Yoğunluk katsayısı, ilgili sektörün o ildeki yoğunluğunun, Türkiye genelindeki yoğunluğuna oranını belirtir. Haritada gösterilen yoğunluk katsayısının; 1,33 ten büyük olması ilgili sektörün o ilde Türkiye genelinden daha yoğun olduğunu, 0,67 ila 1,33 arasında olması ilgili sektörün o ilde Türkiye geneliyle aynı yoğunlukta olduğunu, 0,67 den küçük olması ise ilgili sektörün o ilde Türkiye genelinden daha az yoğun olduğunu ifade eder. Mobilya Alt Sektörlerinin İllere Göre Dağılımı aşağıdaki Türkiye haritasında gösterilmiştir.99 Haritalardaki renklendirmeler firma sayısının en çok olduğu ürüne göre yapılmıştır. 99 TOBB (2012): Türkiye Mobilya Ürünleri Meclisi 2012 Sektör Raporu

83 Koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar (takımlar hariç) ile bunların parçaları ve mobilya parçaları (CPA 31.00) İllere Göre Alt Sektör Dağılım Haritası Renk Ürün Kodu Ürün Açıklama 310011 Koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar, esas itibariyle metal iskeletli 310012 Koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar, esas itibariyle ahşap iskeletli 310013 Diğer oturma gereçleri (koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar) 310014 Koltukların, sandalyelerin, taburelerin, bankların ve benzeri oturakların parçaları 310020 Mobilya parçaları (koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar için olanlar hariç)

84 İSTANBUL TİCARET ODASI Koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar, esas itibariyle metal iskeletli İllere Göre Dağılım Haritası Renk Ürün Kodu Ürün Açıklama Yüksekliği ayarlanabilen, sırt destekli ve tekerlekli veya kayabilir, döşemeli döner 31.00.11.55.00 koltuk, sandalye, tabure ve benzeri oturaklar (tıbbi ve cerrahi koltuklar ile dişçi veya veteriner koltukları, berber koltukları, vb. hariç) Yüksekliği ayarlanabilen, döşemesiz döner koltuk, sandalye, tabure ve benzeri 31.00.11.59.00 oturaklar (tekerlekli veya kayabilir olanlar ile, tıbbi ve cerrahi koltuklar, dişçi ve veteriner koltukları, berber sandalyeleri, vb. hariç) Metal iskeletli döşemeli koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar (döner 31.00.11.70.00 koltuklar, tıbbi, cerrahi, dişçi veya veteriner koltukları, berber koltukları ve benzeri koltuklar ile motorlu kara taşıtları, hava taşıtları için olanlar hariç) Metal iskeletli döşemesiz koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar 31.00.11.90.00 (tıbbi, cerrahi, dişçi veya veteriner koltukları, berber koltukları ve benzeri koltuklar, döner koltuklar hariç)

85 Koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar, esas itibariyle ahşap iskeletli İllere Göre Dağılım Haritası Renklendirme firma sayısının en çok olduğu ürüne göre yapılmıştır. Renk Ürün Kodu Ürün Açıklama Yatak haline getirilebilen koltuklar, çekyatlar ve kanepeler ve benzeri koltuklar 31.00.12.10.00 (bahçe için olan koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar veya kamp ekipmanları hariç) 31.00.12.30.00 31.00.12.50.00 31.00.12.90.00 Kamış, sepetçi söğüdü, bambu veya benzeri materyallerden koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar Ahşap iskeletli döşemeli koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar (üç parçalı takımlar dahil) (döner koltuklar hariç) Ahşap iskeletli döşemesiz koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar (döner koltuklar hariç)

86 İSTANBUL TİCARET ODASI Diğer oturma gereçleri (koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar) İllere Göre Dağılım Haritası Renklendirme firma sayısının en çok olduğu ürüne göre yapılmıştır. Renk Ürün Kodu 31.00.13.00.00 Ürün Açıklama Başka yerde sınıflandırılmamış HS 94.01'deki (Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam-parçaları) diğer oturmaya özgü mobilyalar Koltukların, sandalyelerin, taburelerin, bankların ve benzeri oturak parçaları İllere Göre Dağılım Haritası Renklendirme firma sayısının en çok olduğu ürüne göre yapılmıştır. Renk Ürün Kodu 31.00.14.00.00 Ürün Açıklama Koltukların, sandalyelerin, taburelerin, bankların ve benzeri oturakların (takımlar hariç) parçaları

87 Mobilya parçaları (koltuk, sandalye, tabure, bank ve benzeri oturaklar için olanlar hariç) İllere Göre Dağılım Haritası Renklendirme firma sayısının en çok olduğu ürüne göre yapılmıştır. Renk Ürün Kodu Ürün Açıklama Metal mobilyaların parçaları (tıbbi, cerrahi, dişçilik veya veterinerlik mobilyaları, 31.00.20.30.00 koltukları, berber koltukları için olanlar ile hi-fi sistemleri, videolar ve televizyonlar için özel tasarlanmış kasa ve dolaplarınkiler hariç) Ahşap mobilyaların parçaları (tıbbi, cerrahi, dişçilik veya veterinerlik mobilyaları, 31.00.20.50.00 koltukları, berber koltukları için olanlar ile hi-fi sistemleri, videolar ve televizyonlar için özel tasarlanmış kasa ve dolaplarınkiler hariç) Metal veya ahşap dışındaki mobilya parçaları (tıbbi, cerrahi, dişçilik veya 31.00.20.90.00 veterinerlik mobilyaları, koltukları, berber koltukları için olanlar ile hi-fi sistemleri, videolar ve televizyonlar için özel tasarlanmış kasa ve dolaplarınkiler hariç) İstanbul yaklaşık %21 Bursa %14,5 Kayseri %11,5 Ankara %10 ve İzmir yüzde 8,5 pay ile mobilya imalat sektöründe ilk beş sırada yer alan illerdir. En düşük illerden Ardahan da hiç mobilya üreticisinin olmaması dikkat çekerken, diğer 9 ilde mobilya üreticisi sayısı ve istihdam son derece düşüktür. Mobilya grubu ürünlerde hem işyeri hem de istihdam düzeyi itibarıyla İstanbul önde gelmektedir. İstihdam düzeyi sıralamasında İstanbul u sırası ile Bursa, Kayseri, Ankara ve İzmir takip etmektedir. İstanbul da mobilya sektörü muhtelif yerlere dağılmış olmakla beraber en önemli iki merkez İkitelli Organize Sanayi bölgesindeki Masko ve küçük sanayi sitesi Modoko dur. İstanbul mobilya sektörü işletme başına ortalama 5,7 kişilik istihdam düzeyi ile Türkiye genel imalat sektörü ortalamasının altında istihdam yapısına sahiptir. Mobilya üretiminin yoğunlaştığı diğer bölge, Bursa-İnegöl Bölgesi gelişme dinamiği yüksek bir bölgedir. Tarihi İpek Yolu üzerinde bulunmasının getirdiği ticari hareketliliği ve hammadde kaynaklarına yakın olmasının avantajını iyi değerlendiren İnegöl, bugün önemli bir mobilya merkezidir.