VII İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... V İÇİNDEKİLER... VII I. BÖLÜM 2011 den 2015 e DOĞRU A. 2011 MİLLETVEKİLİ GENEL SEÇİMLERİ... 3 12 Haziran 2011 Milletvekili Genel Seçimleri... 3 TBMM nin Açılması... 4 Bağımsız Milletvekillerinin BDP ye Katılması... 4 CHP ve BDP nin Yemin Boykotları... 4 TBMM Başkanının Seçilmesi... 5 Hükûmetin Kurulması... 5 B. 24 ÜNCÜ DÖNEMDEKİ GELİŞMELER... 6 Yerel Yönetimler Genel Seçimleri... 6 Cumhurbaşkanlığı Seçimleri... 8 Davutoğlu Hükûmeti nin Kurulması... 8 C. 2015 MİLLETVEKİLİ GENEL SEÇİMLERİ... 9 Seçim Sonuçları... 9 TBMM nin Açılması... 9 TBMM Başkanının Seçilmesi... 9 Koalisyon Hükûmeti Kurulmasına Yönelik Girişimler... 10 Seçim Hükûmetinin Kurulması... 11 Seçim Tarihi: 1 Kasım 2105... 12 II. BÖLÜM SEÇİM DÖNEMİNDE SİYASİ PARTİLER A. SİYASAL YAŞAMDAKİ PARTİLER... 15 Yeni Kurulan Siyasî Partiler... 15 Siyasal Yaşamdan Çekilen Partiler... 16 Siyasal Yaşamdaki Parti Sayısı... 17 B. TBMM DE TEMSİL EDİLEN PARTİLER... 18 C. SEÇİME KATILAN SİYASİ PARTİLER... 20
VIII D. DEVLET YARDIMI ALAN SİYASİ PARTİLER... 22 Ülke Barajını Aşan Partiler... 22 Ülke Barajını Aşamayan Partiler... 22 Seçim Döneminde Yapılacak Yardımlar... 22 Siyasî Partilere 2015 Yılı Hazine Yardımı... 23 III. BÖLÜM SEÇMENLERE ve OY KULLANIMINA İLİŞKİN BİLGİLER A. SEÇME ve SEÇİLME HAKLARI... 27 Seçme Hakları... 27 Milletvekili Seçilebilme Koşulları... 27 Yurt Dışındaki Seçmenlerin Oy Kullanması... 28 Seçmen Kütüklerinin Düzenlenmesi... 29 Seçmen Sayıları... 30 Seçim Sistemi... 31 Seçim Çevreleri... 31 İllerin Çıkaracağı Milletvekili Sayısının Hesaplanması... 32 B. OY KULLANIMINA İLİŞKİN BİLGİLER... 34 2011 Seçimlerine Göre Değişim... 35 C. SEÇİME KATILMA ORANLARI... 36 Yurt İçindeki Katılma Oranı... 36 Yurt Dışındaki Katılma Oranı... 36 Toplam Seçmen Sayısına Göre Katılma Oranı... 36 İl Düzeyinde Seçime Katılma Oranları... 38 D. GEÇERSİZ OY ORANLARI... 39 Yurt İçindeki Geçersiz Oy Oranı... 39 Yurt Dışındaki Geçersiz Oy Oranı... 39 Ülke Düzeyindeki Geçersiz Oy Oranı... 39 İl Düzeyindeki Geçersiz Oy Oranları... 39 IV. BÖLÜM ADAYLARIN ve MİLLETVEKİLLERİNİN KİMLİKLERİ A. SİYASİ PARTİLERİN ve BAĞIMSIZLARIN SEÇİME GİRDİKLERİ SEÇİM ÇEVRELERİ ve ADAY SAYILARI... 43 B. SİYASİ PARTİLERİN ADAY BELİRLEME YÖNTEMLERİ... 44
IX AK PARTİ nin Aday Belirleme Yöntemi... 44 CHP nin Aday Belirleme Yöntemi... 45 MHP nin Aday Belirleme Yöntemi... 47 HDP nin Aday Belirleme Yöntemi... 47 C. SİYASİ PARTİLERE YAPILAN ADAYLIK BAŞVURULARI... 48 Aday Listelerinde Yer Alan / Almayan Milletvekilleri... 48 D. MİLLETVEKİLİ ADAYLARININ KİMLİKLERİ... 50 Engelli Adaylar... 50 Adayların Cinsiyet Durumu... 50 Adayların Öğrenim Durumu... 52 Adayların Yaş Durumu... 54 E. MİLLETVEKİLLERİNİN KİMLİKLERİ... 55 Milletvekillerinin Cinsiyet Durumu... 55 Milletvekillerinin Öğrenim Durumu... 55 Milletvekillerinin Yaş Durumu... 56 24 üncü ve 25 inci Dönem TBMM Milletvekillerinin Karşılaştırılması... 59 F. TBMM NİN YENİLENME ORANI... 60 V. BÖLÜM SEÇİM SONUÇLARI GİRİŞ... 63 A. YURT İÇİ SEÇİM SONUÇLARI... 64 B. YURT DIŞI SEÇİM SONUÇLARI... 65 C. GÜMRÜK KAPILARI SEÇİM SONUÇLARI... 67 D. ÜLKE GENELİ SEÇİM SONUÇLARI... 68 Siyasî Partilerin Oy Oranları ve Ülke Sıralamasındaki Yerleri... 69 Seçimlerde Oyu Yükselen ve Gerileyen Siyasî Partiler... 70 E. TBMM DEKİ TEMSİL DURUMU... 71 Siyasî Partilerin ve Bağımsızların Aşkın / Eksik Temsil Oranları... 71 Milletvekili Başına Düşen Seçmen Sayısı... 72 Milletvekili Başına Düşen Geçerli Oy Sayısı... 72 F. SİYASÎ PARTİLERİN OY ORANLARININ ÜLKE ORTALAMASININ ALTINDA ve ÜSTÜNDE KALDIĞI İLLER... 74
X VI. BÖLÜM SİYASÎ PARTİ OYLARININ İLLER DÜZEYİNDEKİ DAĞILIMI A. SİYASÎ PARTİ OYLARININ İLLERDEKİ DAĞILIMI... 79 Siyasî Partilerin Birinci Sırada Yer Aldığı İller... 79 B. SİYASÎ PARTİLERİN İL İÇİ SIRALAMADAKİ KONUMLARI... 80 Siyasî Partilerin Milletvekili Çıkardığı İllerin İl İçi Sıralamadaki Yerleri... 81 C. SİYASÎ PARTİLERİN İLLERDEKİ OY ARALIKLARI... 82 D. SİYASÎ PARTİLERİN MİLLETVEKİLİ ÇIKARDIKLARI İL ve SEÇİM ÇEVRELERİ... 83 VII. BÖLÜM SİYASÎ PARTİ OYLARININ BÖLGESEL DAĞILIMI A. GİRİŞ... 87 B. SİYASÎ PARTİLERİN BÖLGELERDEKİ OY ORANLARI... 89 Siyasî Partilerin Bölgelerdeki Oy Aralıkları... 90 C. SİYASÎ PARTİLERİN BÖLGE İÇİ SIRALAMASI... 92 Bölgelerde Birinci ve İkinci Sıraları Alan Siyasî Partilerin Oy Oranı Farkları... 93 D. SİYASÎ PARTİLERİN MİLLETVEKİLİ ÇIKARDIĞI ve ÇIKARAMADIĞI İLLERİN BÖLGESEL DAĞILIMI... 95 VIII. BÖLÜM 2011 2015 SEÇİMLERİ ARASINDAKİ DEĞİŞİM A. SİYASÎ PARTİLERİN OY ORANLARINDAKİ ve ÜLKE SIRALAMASINDAKİ DEĞİŞİMİ... 99 B. SİYASÎ PARTİLERİN MİLLETVEKİLİ SAYILARINDAKİ DEĞİŞİMİ... 100 Siyasî Partilerin Milletvekili Sayılarındaki Değişim... 100 Siyasî Partilerin Milletvekili Çıkardığı İl Sayılarındaki Değişim... 101 Siyasî Partilerin Birinci Sırayı Aldıkları İl Sayılarındaki Değişim... 102 C. SİYASÎ PARTİLERİN OY ORANLARININ YÜKSELDİĞİ ve GERİLEDİĞİ İLLER... 103 Siyasî Partilerin İllerdeki Oy Oranı Artışları... 105 Siyasî Partilerin İllerdeki Oy Oranı Kayıpları... 106 D. SİYASÎ PARTİ OYLARININ BÖLGESEL DEĞİŞİMİ... 107 IX. BÖLÜM SİYASİ PARTİLER AÇISINDAN DEĞERLENDİRME A. ADALET ve KALKINMA PARTİSİ (AK PARTİ)... 111 2015 Milletvekili Genel Seçimi... 112
XI 2011 2015 Seçimleri Arasındaki Değişim... 114 B. CUMHURİYET HALK PARTİSİ (CHP)... 116 2015 Milletvekili Genel Seçimi... 116 2011 2015 Seçimleri Arasındaki Değişim... 119 C. MİLLİYETÇİ HAREKET PARTİSİ (MHP)... 121 2015 Milletvekili Genel Seçimi... 122 2011 2015 Seçimleri Arasındaki Değişim... 124 D. HALKLARIN DEMOKRATİK PARTİSİ (HDP)... 125 2015 Milletvekili Genel Seçimi... 126 2011 2015 Seçimleri Arasındaki Değişim... 128 X. BÖLÜM GENEL DEĞERLENDİRME 2015 Seçimleri Zamanında Yapılmıştır... 133 24 üncü Dönemde İki Hükûmet Kurulmuştur... 133 Yurt Dışındaki Seçmenler Bu Seçimde Oy Kullanmıştır... 133 Adil Olmayan Bir Seçim Kampanyası Yaşanmıştır... 133 Seçim Güvenliği Konusu Öne Çıkmıştır... 134 Seçime 20 Siyasî Parti Katılmıştır... 134 TBMM de Temsil Edilemeyen Oyların Oranı % 4,77 Olmuştur... 134 TBMM % 65,27 Oranında Yenilenmiştir... 134 TBMM Gençleşmiş, Eğitim Düzeyinde Gerileme Olmuştur... 134 Kadın Milletvekili Sayısı Artmıştır... 135 CHP ve HDP nin Bölgesel Güç Olma Nitelikleri Sürmektedir... 135 Siyasal Yelpazedeki Denge Bozuklukları Yine Giderilememiştir... 135 Seçim Sonuçları Önemli Değişiklikler Getirmiştir... 136 Seçimlerde En Çok Oy Kaybeden Parti AK PARTİ Olmuştur... 136 CHP Beklentileri Yine Karşılayamamıştır... 137 MHP 2011 Seçimlerine Göre Oy Oranını Yükseltmiştir... 137 Oy Oranını En Çok Arttıran Parti HDP Olmuştur... 138 1 Kasım 2015 Tarihinde Seçimler Yenilenecektir... 138
XII EKLER İÇİNDEKİLER... 141 EK I Çok Partili Döneme İlişkin Seçim Takvimi... 143 EK II YSK nın 25 inci Dönem Milletvekili Genel Seçimine İlişkin Seçim Takvimi... 147 EK III Seçim Çevrelerinin Çıkaracağı Milletvekili Sayıları (2011 2015 Seçimleri)... 159 EK IV İllerdeki Seçmen Sayıları... 163 EK V Yurt İçi, Yurt Dışı ve Gümrük Sandıkları Dahil Milletvekili Genel Seçim Sonuçları... 165 EK VI Siyasî Partilerin Yurt Dışındaki (54 Ülke) Oy Sayıları ve Oy Oranları... 167 EK VII İllerde Kayıtlı Olan ve Oy Kullanan Seçmenler... 182 EK VIII İllerdeki Seçime Katılma Oranları... 186 EK IX İllerdeki Geçersiz Oy Oranları... 188 EK X Siyasî Partilerin ve Bağımsızların İllerdeki Oy Sayıları ve Oy Oranları... 190 EK XI Siyasi Partilerin Seçim Çevrelerinde Çıkardıkları Milletvekili Sayıları... 215 EK XII Siyasi Partilerin ve Bağımsızların İl İçi Sıralamadaki Konumları... 219 EK XIII Cumhuriyet Dönemindeki Kadın Milletvekili Sayıları ve Oranları... 223 SİYASÎ PARTİLER ÖZEL EKİ A. ADALET VE KALKINMA PARTİSİ (AK PARTİ)... 227 B. CUMHURİYET HALK PARTİSİ (CHP)... 250 C. MİLLİYETÇİ HAREKET PARTİSİ (MHP)... 273 D. HALKLARIN DEMOKRATİK PARTİSİ (HDP)... 297 GRAFİK VE HARİTALAR (İÇİNDEKİLER)... 321 GRAFİK 1: 7 Haziran 2015 Milletvekili Genel Seçim Sonuçları... 325 GRAFİK 2 : TBMM de Temsil Edilen / Temsil Edilemeyen Oylar... 327 HARİTA 1: İllerde Birinci Sırayı Alan Siyasî Partiler... 329 HARİTA 2: Bölgelerde Birinci ve İkinci Sırayı Alan Siyasî Partiler... 331 AK PARTİ ÖZEL EKİ HARİTALARI AK PARTİ nin Milletvekili Çıkardığı / Çıkaramadığı İller... 333 AK PARTİ nin İllerdeki Oy Oranları... 335 AK PARTİ nin İl İçi Sıralamadaki Yeri... 337 AK PARTİ / Ülke Ortalamasının (% 40,87) Altındaki ve Üstündeki İller... 339 AK PARTİ / 2011 Seçimine Göre Oy Oranı Yükselen ve Gerileyen İller... 341 AK PARTİ nin Bölgesel Sıralamadaki Konumu... 343
XIII CHP ÖZEL EKİ HARİTALARI CHP nin Milletvekili Çıkardığı / Çıkaramadığı İller... 345 CHP nin İllerdeki Oy Oranları... 347 CHP nin İl İçi Sıralamadaki Yeri... 349 CHP / Ülke Ortalamasının (% 24,95) Altındaki ve Üstündeki İller... 351 CHP / 2011 Seçimine Göre Oy Oranı Yükselen ve Gerileyen İller... 353 CHP nin Bölgesel Sıralamadaki Konumu... 355 MHP ÖZEL EKİ HARİTALARI MHP nin Milletvekili Çıkardığı / Çıkaramadığı İller... 357 MHP nin İllerdeki Oy Oranları... 359 MHP nin İl İçi Sıralamadaki Yeri... 361 MHP / Ülke Ortalamasının (% 16,29) Altındaki ve Üstündeki İller... 363 MHP / 2011 Seçimine Göre Oy Oranı Yükselen ve Gerileyen İller... 365 MHP nin Bölgesel Sıralamadaki Konumu... 367 HDP ÖZEL EKİ HARİTALARI HDP nin Milletvekili Çıkardığı / Çıkaramadığı İller... 369 HDP nin İllerdeki Oy Oranları... 371 HDP nin İl İçi Sıralamadaki Yeri... 373 HDP / Ülke Ortalamasının (% 13,12) Altındaki ve Üstündeki İller... 375 HDP / 2011 Seçimine Göre Oy Oranı Yükselen ve Gerileyen İller... 377 HDP nin Bölgesel Sıralamadaki Konumu... 379 KAYNAKLAR... 381 TESAV Yayınları... 383
XIV