IV- RİSK ANALİZ YÖNTEMLERİ

12 52 Slayt 5/6 RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRİLMESİ AMAÇ: (Nitel) Risk analiz yöntemleri L tipi, FMEA Elmeri kontrol kayıt yöntemi Risk analiz yöntemleri ve hesaplama örnekleri Nİ1303096 IV- RİSK ANALİZ YÖNTEMLERİ 2017 Bahar dönemi Nurdoğan İNCİ Elektrik Mühendisi İş Sağlığı ve Güvenliği Danışmanı ve GEDİK ÜNİVERSİTESİ Öğretim görevlisi nurdoganinci@gmail.com 1

RİSK ANALİZ YÖNTEMLERİ Nİ1303096

RİSK ANALİZ YÖNTEMLERİ İGU İşveren bu görevleri kendi yapamayacağına göre kimi görevlendirir Nİ1303096

RİSK ANALİZ YÖNTEMLERİ İş Güvenliği uzmanı ne yapacak Nİ1303096

RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ Tehlikeyi tespit ve değerlendirme >> Riskin hesaplanması >> Alınan Önlemler >> Kabul edilen risk Kalan risk (artık risk) Sınır risk değeri (kabul edilebilir en yüksek risk) Güvenlik önlemleri alınmamış risk Riskin azaltması Azaltılan riskin kontrol altına alınması Düşük risk risk Yüksek risk Nİ1303096 Güvenli Tehlikeli

RİSK YÖNETİMİ ve DEĞERLENDİRMESİ BEŞ ADIMDA RİSK DEĞERLENDİRİLMESİ 1. Adım: Tehlikenin belirlenmesi 2. Adım: Tehlikenin değerlendirilmesi 3. Adım: Riskin derecelendirilmesi 4. Adım: Kontrol önlemlerinin uygulanması 5. Adım: İzleme ve gözden geçirme Nİ1201297 6

RİSK ANALİZ YÖNTEMLERİ RİSK DEĞERLENDİRME METODOLOJİLERİ İki temel risk analizi yöntemi mevcuttur. 1. Kantitatif (quantitative) Kantitatif risk analizi, riski hesaplarken sayısal yöntemlere başvurur. 2. Kalitatif (qualitative) yöntemlerdir. Kalitatif risk analizinde tehdit olma ihtimali, tehdittin etkisi gibi değerlere yüksek/fazla gibi değerler verilir ve bu değerler matematiksel ve mantıksal metotlar ile proses edilip risk değeri bulunur. Burada numerik değerler yerine yüksek, çok yüksek gibi tanımlayıcı değerler kullanır. Nİ1303096

RİSK ANALİZ YÖNTEMLERİ RİSK DEĞERLENDİRME METODOLOJİLERİ L Tipi Matris Diyagramı L tipi matris sebep-sonuç ilişkilerinin değerlendirilmesinde kullanılır. Bu metot, işletmelerde özellikle acili yet gerektiren ve biran evvel önlem alınması gerekli olan tehlikelerin tespitinin yapılabilmesi için kullanılır. Çok Değişkenli X Tipi Matris Diyagramı Matris diyagramları çok boyutlu düşünce yoluyla problemli konuların açığa kavuşturulmasına katkı sağlar. Matris diyagramları bir probleme veya olaya iştirak eden veya problem veya olay üzerinde etkisi olan faktörlerin, parametrelerin tanımlanmasını ve aralarındaki ilişkinin belirlenmesini sağlar. Nİ1303096

RİSK ANALİZ YÖNTEMLERİ L tipi ( 5 x 5 ) Risk analiz Metodu Nİ1303096

Nİ1201297 RİSKİ HESAPLANACAK ÖRNEKLER 5 X 5 RİSK AĞIRLIK HESABI R= A x B A Kazanın olası ŞİDDETİ 1-Önemsiz, 2-Hafif, 3-Orta, 4-Önemli, 5-Ciddi B KAZANIN MEYDANA GELME OLASILIĞI Çok düşük =1, Zayıf =2, Orta =3, Kuvvetli =4, Çok yüksek =5

Nİ1201297 RİSKİ HESAPLANACAK ÖRNEKLER A KAZANIN OLASI ŞİDDETİ Tedaviye ihtiyaç hissetmeden iş başı yapılan yaralanma ÖNEMSİZ 1 1 gün > ilk tedaviye müteakip iş başı yapılan olay HAFİF 2 2 gün>= İşten ayrı kalma, orta derece yaralanmalı ORTA 3 2 gün< İşten ayrı kalma uzuv kaybı, ağır yaralanma ÖNEMLİ 4 Uzuv kaybına, ağır yaralanmaya veya ölüm olma durumu CİDDİ 5 Firmada en az 5 yıllık yapılmış kaza raporlarında benzer kazanın istatistik değerlerine göre olasılığın tahmin edilmesidir B İSTATİSTİKLER SONUCU KAZANIN MEYDANA GELME OLASILIĞI Yılda iki kez olabilir Önemsiz 1 Yılda Dört kez olabilir Hafif 2 Ayda iki kez olabilir Orta 3 Ayda Dört kez olabilir Önemli 4 Haftada İki kez olabilir Çok Önemli 5

Nİ1201297 RİSKİ HESAPLANACAK ÖRNEKLER Firmada kaza rapor istatistik değerleri yok ise A KAZANIN OLASI ŞİDDETİ Tedaviye ihtiyaç hissetmeden iş başı yapılan yaralanma ÖNEMSİZ 1 1 gün > ilk tedaviye müteakip iş başı yapılan olay HAFİF 2 2 gün>= İşten ayrı kalma, orta derece yaralanmalı ORTA 3 2 gün< İşten ayrı kalma uzuv kaybı, ağır yaralanma ÖNEMLİ 4 Uzuv kaybına, ağır yaralanmaya veya ölüm olma durumu CİDDİ 5

Nİ1201297 RİSKİ HESAPLANACAK ÖRNEKLER İSTATİSTİK DEĞERLER BULUNMUYORSA 5 X 5 RİSK AĞIRLIK HESABI R= A x B ORT A Kazanın olası ŞİDDETİ 1-Önemsiz, 2-Hafif, 3-Orta, 4-Önemli, 5-Ciddi B ORT. (ort)=kazanın meydana gelme olasılığı ortalaması a) İSGÇ Görev sorumluluk ve Yetki ( iyi 1) ile (kötü 5) puan b) Çalışanların eğitimi ve bilinçlendirilmesi ( iyi 1) ile (kötü 5) puan c) İSG açısından çalışma Ortamı ( iyi 1) ile (kötü 5) puan ) d) İSG uygulamalarının kontrolü ve denetim ( iyi 1) ile (kötü 5) puan ) B ORT. =Kontrol seviye puanlama= ( a + b + c + d )/4 B ORT. Kazanın OLASILIĞI Çok düşük =1, Zayıf =2, Orta =3, Kuvvetli =4, Çok yüksek =5

Nİ1201297 RİSKİ HESAPLANACAK ÖRNEKLER B ORT. (ort)=kazanın meydana gelme olasılığı B ORT. =Kontrol seviye puanlama= ( a + b + c + d )/4 a- GÖREV, SORUMLULUK ve YETKİ de SEVİYELER Herkes uyguluyor, ayrıca eksiklikler varsa yönetime bildiriliyor 1 Herkese bildirilmiş ve aksatılmadan uygulanmakta 2 Tüm işlemleri kapsamamış, Görev Sorumluluk belirsizlikleri var 3 Yönetimce belirlenmemiş kendiliğinden oluşmuş, belirsizlik ve sahipsizlik var 4 Görev, Sorumluluk ve Yetki belirlenmemiş, Yetki karmaşası ve zafiyetleri var 5

Nİ1201297 B ORT. RİSKİ (ort)=kazanın HESAPLANACAK meydana gelme ÖRNEKLER olasılığı B ORT. =Kontrol seviye puanlama= ( a + b + c + d )/4 b- ÇALIŞANLARIN EĞİTİM ve BİLİNÇ SEVİYELERİ Planlı eğitimlerin yanında yeni çıkan riskli konularda da özel eğitimler verilmekte Herkes tarafından benimsenmiş uygulanıyor ve etkin bir şekilde katılım oluyor 1 Eğitimler planlı verilmekte, etkinlik ve yeterlilik analizleri yapılmakta, kurallar verilen eğitimlerle anlaşılmış ve uygulanmakta Eğitimler planlı verilmiş fakat çalıştığı iş ile ilgili İSG eğitimlerinin etkinlik ve yeterlilik analizi yapılmamış Genel bilgilendirme eğitimleri verilmiş ancak yaptığı iş ve İSGÇ ile ilgili özel eğitimler verilmemiş Kurallar zaman içinde kendiliğinden oluşmuş Eğitim verilmemiş, Çalışanın yaptığı iş ile ilgili eğitimi ve bilinçlendirmesi yok herkes farklı davranışta 2 3 4 5

Nİ1201297 BRİSKİ ORT. (ort)=kazanın HESAPLANACAK meydana gelme ÖRNEKLER olasılığı B ORT. =Kontrol seviye puanlama= ( a + b + c + d )/4 c- ÇALIŞMA KURALLARI ve ALINMASI GEREKLİ ÖNLEMLER Kural ve Önlemler herkes tarafından uygulanıyor ve etkin bir şekilde katılım oluyor, Kural ve Önlemlerin etkinliği için Planlı kontroller, riskli konularda da özel eğitimler verilmekte Kurallar herkese bildirilmiş ve aksatılmadan uygulanmakta eğitimler planlı verilmekte, etkinlik ve yeterlilik analizleri yapılmakta Çalışma Kuralları tüm işlemleri kapsamamış, belirsizlikler var, Eğitimler planlı verilmemekte, eğitimlerin etkinlik ve yeterlilik analizi yok Çalışma Kuralları belirlenmemiş kendiliğinden oluşmuş, genel eğitimler verilmiş ancak iş ve İSGÇ ile ilgili özel eğitimler verilmemiş Çalışma Kuralları belirlenmemiş, Alınması Gereken Önlemler alınmamış, eğitim ve bilinç verilmemiş ve eğitim bilinçlendirme yok herkes farklı davranışta 1 2 3 4 5

B ORT. RİSKİ (ort)=kazanın HESAPLANACAK meydana gelme ÖRNEKLER olasılığı B ORT. =Kontrol seviye puanlama= ( a + b + c + d )/4 d- ÇALIŞMA ORTAMININ KONTROL ve DENETİM SEVİYELERİ Kontrol Denetim İşin başlangıcında tehlike analizi yapılmış, iş sürekli kontrol edilip kayıt tutulmakta, iş izin sistemi etkin şekilde uygulanıyor Kontrol Denetim yeterli ve kayıt altına alınmaktadır, uygunluk sağlanmadığı takdirde işe izin verilmemektedir. Kontrol Denetim kriterleri, sıklığı ve sorumlusu belirlenmiş olmakla birlikte kontroller kayıt altına alınmamaktadır Kontrol Denetim Saha ile ilgili İSG Müh. tarafından periyodik olmayan kontrol yapılmakta ve bu kontrollerin içeriği tam olarak tanımlanmamış KKD-İşe başlamadan önce ve iş sırasında herhangi bir kontrol uygulanmamaktadır 1 2 3 4 5 B ORT. =Kontrol seviye puanlama= ( a + b + c + d )/4 Nİ1201297

25 5 GÖREV, SORUMLULUK ve YETKİ de SEVİYELER ÇALIŞANLARIN EĞİTİM ve BİLİNÇ SEVİYELERİ ÇALIŞMA KURALLARI ve ALINMASI GEREKLİ ÖNLEMLER ÇALIŞMA ORTAMININ KONTROL ve DENETİM SEVİYELERİ BULUNAN DERECELERİN ORTALAMASI (A+B+C+D)/4 Kazanın meydana gelme olasılığı B (ort) =. GENEL DEĞERLENDİRME Bulunan değer uygun mu? R = A? X B? = 1-Kazanın meydana gelme olasılığı çok düşük, 2-Kazanın meydana gelme olasılığı Zayıf, 3-Kazanın meydana gelme olasılığı var Olağan durumlarda olabilir, 4-Kazanın meydana gelme olasılığı Kuvvetli, 5-Kazanın meydana gelme olasılığı Çok yüksek Nİ1303096

Tekrarı çok olan aktivitelerde ağırlık faktörü Projenin/çalışmaların toplam adam saati içinde en yüksek Paya sahip aktivite/aktiviteler, veya tüm aktiviteler içinde insan faktörü ve tekrarlama operasyonu en çok olan aktivite/aktiviteler ağırlık faktörü dikkate alınır ve bulunan risk seviyesi bir üst seviyeye çıkarılır. ( a/f ) Nİ1303096 19

Nİ1303096 20 R = A x B Parametrelerine ek parametreler Aynı yerde kişi ve tekrar sayısı fazla ise R= (A + c) X (B + d) Kaza istatistiği var, aynı yerde kişi sayısı fazla ise R = (A + c) x B ort

6 RİSK DEĞERLENDİRMESİ 2 RİSK AĞIRLIK HESABI R= (A + c) X (B + d) A Kazanın olası ŞİDDETİ 1-Önemsiz, 2-Hafif, 3-Orta, 4-Önemli, 5-Ciddi Tehlike RİSK Kaza Nİ1303096 B Kazanın gerçekleşme OLASILIĞI 1-Çok düşük, 2-Zayıf, 3-Olağan, 4-Kuvvetli, 5-Çok yüksek c Kimse yok ise 0 1-2 kişi varsa 0,2 3-5 kişi varsa 0,5 5 kişiden fazla ise 1,0 d Tekrar/ 3 dakika ve uyum zayıf 1,0 Tekrar/ 5 dakika ve uyum orta 0,9 Tekrar/ 10 dakika ve uyum iyi 0,8 Tekrar/ 15 dakika ve uyum iyi 0,5

6 RİSK DEĞERLENDİRMESİ 2 RİSK DEĞERLENDİRME Tehlike RİSK Kaza KABUL EDİLEBİLİR RİSK grubu ( 1< R <3 ) ilgililere uyarıda bulunulur DÜŞÜK RİSK grubu ( 3 <R <5 ) Öncelikli değildir Ek önlem gerektirmez İşbaşı eğitimlerine ağırlık verilir ORTA RİSK GRUBU ( 5< R <15 ) mevcut kontroller uygulanıp uygulanmadığı izlenir, Düşük maliyet gerektirenlerden başlamak üzere risklerin ortadan kaldırılmasına yönelik çaba harcanır. YÜKSEK RİSK grubu ( 15< R <30 ) alınması gereken önlemler ivedilikle belirlenir ve programa alınır. program içinde öncelik verilir. işe acil devam edilmesi gerekiyorsa geçici önlem paketleri devreye sokulur. ÇOK YÜKSEK RİSK grubu ( 30< R <36 ) önlem alınmadan işin devamına izin verilmez. risk engellenemiyorsa yapılan iş yasaklanır veya mümkün olduğu taktirde riskin kaynağı değiştirilir. Nİ1303096 22

RİSK DEĞERLENDİRMESİ 3 RİSK AĞIRLIK HESABI R=(A+c) x B ort A Kazanın olası ŞİDDETİ 1-Önemsiz, 2-Hafif, 3-Orta, 4-Önemli, 5-Ciddi Etkilenen işçi sayısı faktörü (c) Etkilenecek kişi sayısı, 1-2 kişi ise 1 Etkilenecek kişi sayısı, 3-5 kişi ise 2 Etkilenecek kişi sayısı, 6-10 kişi ise 3 Etkilenecek kişi sayısı, 10-20 kişi ise 4 Etkilenecek kişi sayısı, 20 den fazla ise 5 B ort (iyi 1) (kötü 5) İstatistik var veya ortalam Sorumluluk Görev ve yetki Eğitim, bilinç ve kurallara uyma Çalışma Ortamı Şartları Uygulama Kontrol ve Denetim Nİ1303096 23

RİSK DEĞERLENDİRMESİ 3 RİSK AĞIRLIK HESABI R=(A+c) x B ort 1-5- Kabul edilebilir, Tehlike görülen yerlere Uyarı levhaları asılır ve İşçilere iş başı eğitimi verilir 5-15- Düşük Risk, Risk düşürülmesi için önlem alınır, ilgili birimlere talimat yazılır, işçiler eğitilir 15-25- Orta Risk, Riski hemen düşürme önlemi alınır, risk düşürüldükten sonra artık risk kontrolü yapılır 25-35- Yüksek Risk, Risk seviyesi hemen düşürülme önlemleri alınır, ilgililer uyarılır ve yeni talimatlar yazılır eğitim verilir 35-50- Çok Yüksek Risk, İş durdurulur, Risk ortadan kalkmadan işe başlanmaz ve diğer maddelerdeki uygulamalar yapılır sonra çalışılması için onay verilir Nİ1303096 24

RİSK ANALİZ YÖNTEMLERİ L tipi ( 5 x 5 ) ÖRNEK ÇALIŞMASI Nİ1303096

TEHLİKELER 1 RİSKİ HESAPLANACAK ÖRNEKLER Nİ1303096 26

RİSKİ HESAPLANACAK ÖRNEKLER TEHLİKENİN TİPİ: Nedir? d a a b b c d d c Hava durumu: Görev sorumluluk durumu: Yetki ve Sorumluluk Bildirilmesi: Eğitimlerin planlı verilmesi Verilen eğitimlerin uygulamada etkinliği: Yapılacak işlerde önceden kuralları belirleme İşyerinde düzenli denetim: Denetimler Kayda Alınması: İşçilerin kurallara uyması ve KKD kullanımı: İçmekan Orta Orta Orta Zayıf Zayıf Zayıf Orta Orta Kazanın olası şiddeti A= Kazanın meydana Gelme Olasılığı B= c d d Çalışma ortamında alınan güvenlik önlemleri: İşe başlamadan önce ortamın kontrolü İşçilerin tecrübesi Orta Zayıf Orta 5 x 5 sistemi R = A x B(ort) Nİ1201297

Nİ1201297 RİSKİ HESAPLANACAK ÖRNEKLER

RİSK ANALİZ YÖNTEMLERİ FMEA Olası Hata türleri ve etkileri Analiz Metodolojisi Nİ1303096

7/7 FMEA Olası Hata türleri ve etkileri Analiz Metodolojisi Hata Türü ve Etkileri Analizi uygulaması; Potansiyel hataları tanımlar Her hatanın nedenlerini ve etkenlerini belirler, Tehlike RİSK YÖNTEM Olasılık, şiddet ve saptanabilirliğe bağlı olarak hataların önceliğini ortaya çıkarır, Sorunların izlenmesini ve düzeltici faaliyetlerin yapılmasını sağlar, Sistem, Tasarım, Hizmet ve Proses analizinde kolaylık sağlar, Nİ1303096 30

7/7 FMEA Olası Hata türleri ve etkileri Analiz Metodolojisi Tehlike RİSK YÖNTEM 1.Sistem FMEA: Sistem ve alt sistemleri analiz ederek, sistemin eksiklerinden doğan sistem fonksiyonları arasındaki potansiyel hata türlerini belirlemeye odaklanır. Hedefi, sistemin kalitesini, güvenirliğini ve korunabilir ligini artırmaktır. Faydaları: Potansiyel problem bulunabilen alanlar daralır, Prosedürler için bir temel oluşur, Fazlalıkların tespitine yardım eder, Optimum sistem alternatiflerinin seçilmesine yol gösterir. Nİ1303096 31

Nİ1303096 7/7 FMEA Olası Hata türleri ve etkileri Analiz Metodolojisi 2.Tasarım FMEA: Tehlike RİSK YÖNTEM Tasarım hatalarından doğan hata türlerine yönelik olarak üretime başlamadan önce ürünlerin analiz edilmesinde kullanılır. Hedefi, tasarım kalitesini, güvenirliğini ve korunabilirligini artırmaktır. Faydaları: Tasarım geliştirmede öncelikler belirlenir, Hatalar tasarım aşamasında iken belirlenir, Güvenlik sorunları önceden belirlenir, Önlemler önceden tespit edilir, Açıklamaların kaydedilmesinin sağlar, Önemli ve kritik özellikler belirlenir. 32

Nİ1303096 7/7 FMEA Olası Hata türleri ve etkileri Analiz Metodolojisi 3. Hizmette FMEA: Tehlike RİSK YÖNTEM Ürününün fizibilite safhasında veya uygulamaya başlamadan önce, Müşteri hizmetlerini geliştirmek amacıyla Üretim, Kalite güvence, Pazarlama, Koordinasyonu ile uygulanan bir yöntemdir. Faydaları: Potansiyel problem bulunabilen alanlar daralır, Aksamaları önceden tespit edilir, Fazlalıkların tespitine yardım eder, Optimum sistem alternatiflerinin seçilmesine yol gösterir. 33

7/7 FMEA Olası Hata türleri ve etkileri Analiz Metodolojisi 4. Proses FMEA: Tehlike RİSK YÖNTEM Üretim ve montaj sürecinde işlemleri analiz etmek için kullanılır. Üretim ve montaj işlerinde aksaklıklara yol açan hata türleri üzerine odaklanır. Faydaları: Prosesi geliştirmede öncelikler belirlenir Hatalar üretime başlamadan tespite yarar Güvenlik sorunları önceden belirlenir Açıklamaların kaydedilmesinin sağlar Önemli ve kritik özellikler belirlenir. Nİ1303096 34

7/7 FMEA Olası Hata türleri ve etkileri Analiz Metodolojisi Tehlike RİSK YÖNTEM P: Her bir zarar modunun oluşma olasılık değeri; S: Zararın ne kadar önemli olduğunun değeri, şiddet, ciddiyet D: Zarar meydana getirecek durumun keşfedilmesinin zorluk derecelendirilmesi, RÖS: Risk öncelik sayısı, RÖS = P(olasılık) x S(şiddet) x D(fark edilebilirlik) 35

Sistem FMEA Şiddet Etki Sınıflaması Etki Uyarısız Tehlike Uyarısız Gelen Tehlike Çok Yüksek Yüksek Orta Düşıik Çok Duşuk Küçük Sistemin çalmasında yavaşlatan hata 3 Çok Küçük Sistemin çalmasında kamaşan yol açan hata 4 4 *4 * * 4 2 Yok Etki Yok 1 Nİ1201297 Şiddetin Etkisi Felakete yol açabilecek etkiye sahip ve uyarısız gelen potansiyel hata Yüksek hasara ve toplu ölümlere yol açabilecek etkiye sahip ve uyarısız gelen potansiyel bata Sistemin tamamen hasar görmesini sağlayan yıkıcı etkiye sahip ağır yaralanmalara. 3. derece yanık, akut ölüm vb. etkiye sahip hata türü Ekipmanın tamamen hasar görmesine sebep olan ve ölüme, zehirlenme. 3. derece yanık, akut ölümcül hastalık vb. etkiye sahip hata Sistemin performansını etkileten, uzuv ve organ kaybı, ağır yaralanma, kanser vb. yol açan hata Kırık, kalıcı küçük iş göremezlik, 2. derece yanık, beyin sarsıntısı vb. etkiye sahip hata İncinme, küçük kesik ve sıyrıklar, ezilmeler vb. hafif yaralanmalar ile kısa süreli rahatsızlıklara neden olan hata Dere ce 10 9 8 7 6 5 4 5/7 FMEA Olası Hata türleri ve etkileri Analiz Metodolojisi S Zararın Şiddeti (Ciddiyet) 36

Hata Olasılığı Çok Yüksek: Kaçınılmaz Hata Hatanın İhtimali Derece 1/2'den fazla 10 1/3 9 6/7 FMEA Olası Hata türleri ve etkileri Analiz Metodolojisi Yüksek: Tekrar Tekrar Hata 1/8 8 1/20 7 Orta: Ara Sıra Olan Hata 1/80 6 Düşük: Nispeten Az Olan Hata 1/400 5 1/2.000 4 1/15.000 3 P Zararın Oluşma Olasılığı 1/150.000 2 Pek Az: Olası Olmayan Hata 1 / 1.500.000'den düşük 1 Nİ1201297 37

Fark edilebilirl ik Fark Edilemez Çok Az Az Çok Düşük Düşük Orta Yüksek Ortalama Yüksek Çok Yüksek Fark edilebilirlik Olasılığı Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedebilişi mümkün değ) Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedebilişi çok uzak Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedebilişi uzak Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedebiliş düşük Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedebilişi çok düşük Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedebilişi orta Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedebilişi yüksek ortalama Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedebilişi yüksek Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden hatanın keşfedebilişi çok yüksek Derece 10 9 8 7 6 5 4 3 2 7/7 FMEA Olası Hata türleri ve etkileri Analiz Metodolojisi D Fark Edilebilirlik Hemen Nİ1201297 hemen Potansiyel hatanın nedeninin ve takip eden 1 hatanın keşfedebilişi hemen RİSK hemen YÖNETİMİ kesin ve DEĞERLENDİRİLMESİ 38

Tehlike RİSK YÖNTEM FMEA Prosesi Nİ1303096 39

RİSK ANALİZ YÖNTEMLERİ Örnek Forklift çalışmalarında oluşan tehlikeler Nİ1303096

Bir tamirci yola park etmiş bir forkliftin altına yatarak onu kontrol etmektedir. Bu arada bir işçi diğerine seslenerek yol kenarına istiflenmiş kargoların taşınmasını istiyor. Araç kontrolü Bir tamirci yola park etmiş forkliftin altına yatarak onu kontrol etmektedir. Bu arada bir işçi diğerine seslenerek yol kenarına istiflenmiş kargoların taşınmasını istiyor. Olabilecek Hususlar Tehlikeli olabilecek hususlar ve önlemler 1. Tamirci forkliftin etrafında korkuluk ve herhangi bir uyarı işareti olmaksızın yol ortasında forklifti kontrol etmektedir. 1- Kontroller sabah işe başlamadan yapılmış olmalıydı, ancak acil bir arıza görüldü ise, 2. Çatallar havada askıda bırakılmıştır. 2- forkliftin etrafında korkuluk veya herhangi bir uyarı işareti konulmalı idi 3. Forkliftin hareketini önleyecek takoz kullanılmamıştır 3- Forkliftin hareketini önleyecek takoz kullanılmalı idi 4- Çatallar havada askıda bırakılmış zemine dayalı olmalı idi. 5- Diğer bir forklift geçebilecek yol bırakılmalı idi

Forklif ile taşıma Bir forklift acele bir şekilde malzeme taşıyor Tehlikeli Olabilecek olabilecek Hususlar hususlar ve önlemler 1. Taşınan malzemeler operatörün görüş açısını engelliyor. Yerdeki arkadaşına çarpma ihtimali oldukça yüksek. 1- Taşınan malzeme operatörün görüş açısını engelliyor 2- Yerde çalışan insana çarpma ihtimali var 3. 3-Forkiftin Forkliftin bıçakları çatalları geriye geriye doğru yükseltilmemiş. doğru açılandırılmamış Malzemeler forklift malzeme en ufak bir firende öne ilerlerken devrilebilir. her an devrilebilir. 4- Onarım yapan işçi çevresine uyarı bandı çekmeli idi

po işçisi raflardaki yedek parçaları bir forkliftin çatallarına geçirilmiş etin üzerine basarak almaya çalışıyor. Forklift ile yüksekte çalışma Depo işçisi raflardaki yedek parçaları bir forkliftin çatallarına geçirmiş paletin üzerine basarak almaya çalışıyor hlikeli Olabilecek Hususlar aletin Tehlikeli etrafında olabilecek koruyucu bir hususlar kafes yok. ve İşçi önlemler her an aşağı düşebilir. 1-İnsan için sepet yapılmamış bir platform ile yükseğe çıkılması yasak 2- Paletin etrafında kafesli korkuluk yapılmalı 3-Koruyucu kafes çatala güvenli bir şekilde bağlanmış olmalı 4- En iyisi forklift çatalı ile koli paleti ile aşağıya indirilmeli 5- Yedek parçaları yerde seçilip alınmalı, daha sonra palet yerine forklift ile kaldırılmalı alet sabit olmadığı için çatal bıçaklardan her an kurtulabilir.

RİSK İŞ ANALİZ KAZALARI YÖNTEMLERİ FMEA ÖRNEK ÇALIŞMASI Nİ1303204 İŞ KAZALARI

yol kenarına istiflenmiş kargoların taşınmasını istiyor. RİSKİ HESAPLANACAK ÖRNEK 1. Depoda forklift ve yaya yolu mevcut 2. Köşelerde ayna konulmamış 3. Forklift bakımlarında formlar doldurulmuyor 4. Çalışma saatlerine dikkat edilmiyor 5. Çalışanların psikolojik sorunları ile pek ilgilenilmiyor 6. Bazı yerlerde zeminde yağ birikintileri var 7. Bazı çalışanlar iş yaparken kulaklık ile müzik dinliyor 8. Bazı çalışanlar dalgın ve bazen forklift yolunda yürüyorlar 9. Çalışanlara gerekli eğitimler verilmiş fakat kontrolleri yapılmıyor 10. Forklift sabah kontrolleri düzenli yapılmıyor 24. Forkliftle taşıma Bir forklift operatörü acele bir şekilde malzeme taşıyor. Tehlikeli Olabilecek Hususlar 1. Tamirci forkliftin etrafında korkuluk ve herhangi bir uyarı işareti olmaksızın yol ortasında forklifti kontrol etmektedir. 2. Çatallar havada askıda bırakılmıştır. 3. Forkliftin hareketini önleyecek takoz kullanılmamıştır 32. Bir forklifti asansör gibi kullanarak yüksekte çalışma Depo işçisi raflardaki yedek parçaları bir forkliftin çatallarına geçirilmiş paletin üzerine basarak almaya çalışıyor. Tehlikeli Olabilecek Hususlar 1. Taşınan malzemeler operatörün görüş açısını engelliyor. Yerdeki arkadaşına çarpma ihtimali oldukça yüksek. 3. Forkiftin bıçakları geriye doğru yükseltilmemiş. Malzemeler forklift ilerlerken her an devrilebilir. Nİ1201297 Tehlikeli Olabilecek Hususlar

FMEA TEHLİKE TESPİT, ÖNLEM VE KONTROL TABLOSU Kontrol edilen Bölüm: Kontrol edilen: Tarih: Risk No Hatanın cinsi Şiddet S Olasılık P Fark edilebil me D Risk öncelik sayısı RÖS Alınacak önlemler 100< ise muhakkak tekrar risk analizi S P D RÖS 50<ise Periyodik Kontrol talimatları 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 46

RİSK ANALİZ YÖNTEMLERİ ELMERİ KONTROL VE KAYIT YÖNTEMİ Nİ1303096

FARKLI KONTROL SİSTEMİ ELMERİ Türkiye de İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliğini İyileştirme Projesi, Europe Aid/127926/D/SER/TR) kapsamında hazırlanmıştır ELMERİ imalat sanayii için güvenilir bir iş sağlığı ve güvenliği izleme aracıdır. Her sanayii sektöründeki her büyüklükteki her türlü işyeri için kullanması kolay ve hızlı bir araçtır. Bu yöntem atölyedeki koşulların gözlemini esas almaktadır 48

ELMERİ İş sağlığı ve güvenliği unsurlarının güvenilir bir şekilde Gözlemlenmesi esasına dayanır. yedi ana konu başlığı altında gruplanmıştır: 1. Güvenlik davranışları 2. Düzen ve temizlik 3. Makine güvenliği 4. Endüstriyel hijyen 5. Ergonomi 6. Zemin ve geçiş yolları 7. İlk yardım ve yangın güvenliği Her bir atölyedeki ya da gözlem için seçilen diğer alanlardaki tüm unsurlar gözlemlenir. Gözlemlenen unsurlar ya doğru ya da yanlış olarak değerlendirilir. asgari iş güvenliği koşullarını karşılaması durumunda bu unsur doğru olarak değerlendirilir; aksi takdirde yanlış olarak değerlendirilir, gözlemlenen tüm unsurlara yüzde olarak oranı şeklinde hesaplanır. doğru gözlemler ELMERİ endeksi = --------------------------------------------- x 100 (%) doğru + yanlış gözlemler 49

50

51

52

ÇALIŞANLAR İÇİN BASİT RİSK HESAPLAMA R= A x B

51 RİSK YÖNETİMİ (Kış) Kar lastiği takmak Kar zinciri takmak Faaliyet planının yeterliliği ve yeni risklerin oluşmadığı kontrol edilir. Uygulamadan önce aksiyon planı özel olarak sorgulanarak gözden geçirilir. a) İyileştirmeler risk seviyesini kabul edilebilir seviyeye indirmiş mi? b) Yeni tehlikeler oluşmuş mu? c) Mali olarak en etkin çözüm seçilmiş mi? d) Değişikliğin uygunluğu hakkında ilgili kişilerin düşünceleri olumlu mu? e) Revize edilen kontroller pratikte uygulanabilecek mi? Risk yönetimidir acil durum yönetimidir

Risk 6 51 RİSK YÖNETİMİ RİSKİ AZALTMANIN MALİYETİ RİSKİN BOYUTU Risk Harcama TL Riskin değerini düşürme maliyeti AMAÇ KAYIP Kabul edilebilir Risk TL 55

RİSK ANALİZ YÖNTEMLERİ GELECEK DERS FINE KINNEY VI. Eğitim. RİSK HESAPLAMA ÖRNEKLERİ Nİ1303096 56