-2 S ÖCS C I YI V I I I ÇOCU UYGU IVUZU 1
ıbbi uygulamalar açısından çocukluk çağı 0-18 yaş ş arasını kapsamaktadır. ravma için tanım 0-16 yaş grubunu içermektedir. Yenidoğan dönemi hayatın ilk 0-28 günündeki bir çocuğu, Yeni doğmuş ise ilk 24 saat içinde bir yenidoğanı tanımlar. 2
UYI Gelişmiş ülkelerdeveerişkinlerde protokole dayalı hastane öncesi tanı ve tedavi protokolleri birçok yerde uygulanmaktadır. unların çok yararlı olduğu bilinmektedir. Çocuklara yönelik tedavi protokolleri de bu nedenle geliştirilmiştir.edavi protokolleri bilimsel verilere dayanmaktadır. maç çocuklara temel ve ileri yaşam desteği ilkelerine uygun standart bakım sağlamaktır. Protokoller devamlılığı, kaliteyi ve tutarlılığı artırmaktadır. ıp sürekli olarak değişenğ ş bir bilim dalıdır. astalıkların veya yaralanmaların tümünün kesin tedavisi henüz açık değildir. Yeni araştırmalar ile her gün ilaçlar ve tedaviler değişmektedir. u Yönergede bulunan bilgiler onaylandığı tarih itibariyle en güncel, geçerli ve tıbbi standartlara uygundur. una rağmen, ğ tıbbın sürekli değişenğ ş bir bilim olması nedeniyle yönergeyi y hazırlayan kurul bilgilerin bütünü ile olarak doğru ve eksiksiz olduğunu beyan edememektedir ve bu bilgilerin kullanılmasından doğan sonuçlardan, ihmal ve hatalardan sorumlu değillerdir. Yönergenin düzenli aralıklarla yenilenmesi, e es güncellenmesi e es ve geliştirilmesi es yapılacak aca olsa osa da uygulayıcılar a tıp bilimindeki gelişmeleri, uluslar arası kabul gören kılavuzları ve mevzuatı takip etmelidir. 3
VF omuta ontrol erkeziyle emasa Geç abızsız lektriksel ktivite Ventiküler Fibrilasyon V PV P SF alon Valf aske Pozitif asınçlı Ventilasyon ardiyopulmoner esusitasyon Serum Fizyolojik abızsız V abızsız Ventriküler aşikardi O Otomatik ksternal efibrilatör inger aktat amar yolu açık kalacak şekilde alp epe tımı IV Intravenöz (damar içine) Z apiller Geri olum Zamanı IO Intraosseös (kemik içine) µg mikrogram I Intramuskuler (kas içine) GS GSOW O SSI ntübasyon tüpünden cil ıp eknisyeni S Sublingual (il ltından) mbulans ve cil akım eknikeri an ekeri ve ler ipovolemi, ipoksi, ipertermi, ipotermi, ipo-iperkalemi (ve diğer elektrolitler), eart lock (kalp bloğu), + iyonu (asidoz) ansiyon pnömotoraks, oksikasyon/ozaşımı, ravma, amponad ardiyak, romboembolizm Sol taraftaki sütunlar ve lerinin müdahale sınırlarını belirlemektedir 4
Y V SOUUU 11/5/2000 tarihli ve 24046 sayılı esmî Gazete de yayımlanan cil Sağlık izmetleri Yönetmeliği (adde28) 15/3/2007 tarihli 26463 sayılı cil Sağlık izmetleri Yönetmeliğinde eğişiklik Yapılmasına air Yönetmelik (adde 10) mbulans ve acil bakım teknikerleri (), akanlıkça yapılacak düzenlemelere uygun olarak; 1) ntravenöz girişim yapmak. 2) astaneye ulaşıncaya kadar, kabul edilen acil ilaçları ve sıvıları kullanmak. 3) Oksijen uygulaması yapmak. 4) ndotrakeal entübasyon uygulaması yapmak. 5) ardiyo-pulmoner resüsitasyon ve defibrilasyon il yapmak. 6) ravma stabilizasyonu yaparak hastanın nakle hazır hale gelmesini sağlamak. 7) Uygun taşıma tekniklerini bilmek ve uygulamak. 8) onitörizasyon ve defibrilasyon uygulamak. 9) ırık, çıkık ve burkulmalarda stabilizasyonu sağlamak. 10) Yara kapatma ve basit kanama kontrolü yapmak. 11) cil doğum durumunda doğum eylemine yardımcı olmak. cil tıp teknisyenleri(), tıbbi danışman koordinasyonu ve onayı ile akanlıkça yapılacak düzenlemelere uygun olarak; 1) ntravenöz girişim yapmak. 2) Oksijen uygulaması yapmak. 3) ndotrakeal entübasyon uygulaması yapmak. 4) Uygun taşıma tekniklerini bilmek ve uygulamak. 5) ırık, çıkık ve burkulmalarda stabilizasyonu sağlamak. 6) Yara kapatma ve basit kanama kontrolü yapmak. 7) emel yaşam desteği protokollerini uygulamak. 8) emel yaşam desteği uygulaması sırasında yarı otomatik ve tam otomatik eksternal defibrilatörleri kullanmak. 9) ravma stabilizasyonu yaparak hastanın nakle hazır hale gelmesini sağlamak. 5
alp urması (Çocuk) ilinç kapalı avayolunu aç, Solunumu kontrol et Solunum yoksa veya yetersizse PV ile oksijen ver abız>60 n fazla 10 saniye süre içinde nabız kontrolunu tamamla abız<60 ve dolaşım yetersiz 1 kurtarıcı varsa; 30/2 P yap ok Uygulanabilir (VF/abızsız V) itmi değerlendir 2 kurtarıcı varsa; 15/2 P yap ok Uygulanmaz (/sistoli) PV ye devam 2 dakika da bir tekrar nabız kontrolü yap VF/abızsız V kış eması ltta Yatan edeni araştır ( ve ler) leri ava Yolu Yöntemlerini kullanarak havayolunu aç ve solunumu sağla IV veya IO yolu aç /sistoli kış eması 6
alp urması (Çocuk) SSO / P (30/2 veya 15/2) Uygula PV ile %100 oksijen ver onitör/efibrilatör ilinç kapalı abız yok pneik onitörde 2 veya daha fazla derivasyonda asistol görünümü var veya nabız palpe edilmiyor olmasına rağmen yi işaret eden organize QS dalgaları mevcut nın en sık nedeninin hipoksi olduğunu anımsa itmi eğerlendir? ( en az 2 derivasyonda) lgili itim kış SSO / P devam et (5 döngü, 2 dak) drenalin IV/IO: 0.01 mg/kg (1/10.000 solüsyon, 0.1 m/kg) ğer damar yoluna ulaşılamıyorsa; : 0.1mg/kg (1/1.000 solüsyon 0.1 m/kg, en fazla 5 ml) drenalin 3-5 dak.da bir gerekiyorsa tekrarlanmalıdır. amar yolu açılmışsa 20 ml/ kg SF bolus vermeyi göz önüne al eması sistoli ltta Yatan edeni araştır ( ve ler) itmi eğerlendir Sağlık merkezine ya da doktora ulaşana kadar resüsitasyona devam et lektriksel aktivite varsa n fazla 10 saniye süreyle nabız kontrolunu tamamla abız var solunum ve dolaşım yeterli Yaşamsal bulguları sık aralıklarla (en fazla 5 dak) kontrol et abız yok 7
alp urması (Çocuk) VF / abızsız V (Çocuk) P (30/2 veya 15/2, 2dk 5 döngü) Uygula PV ile oksijen ver onitör/efibrilatör bağla itmi eğerlendir ilinç kapalı abız yok pneik onitörde veya G de VF veya V görünümü ltta Yatan edeni araştır ( ve ler) VF / abızsız V 1. efibrilasyon 2J/kg P (5 döngü,2 dak) itmi eğerlendir VF / abızsız V 2. efibrilasyon 4J/kg drenalin IV/IO: 0.0101 mg/kg (1/10.000000 solüsyon, 0.1 m/kg), : 0.1mg/kg (1/1.000 solüsyon 0.1 m/kg), 3-5 dak.da bir gerekirse tekrarla lgili itim kış eması yok abız P (5 döngü, 2 dak) itmi eğerlendir 3.efibrilasyon IOO 5 mg/kg IV/IO veya %2lik idokain 1 mg/kg IV/IO VF / abızsız V 4J/kg P (5 döngü, 2 dak) iğer ritimler n fazla 10 saniye süreyle nabzı kontrol et abız var solunum ve dolaşım yeterli Yaşamsal bulguları sık aralıklarla (en fazla 5 dak) kontrol et 8
radikardi (Çocuk) avayolunu aç Gerekiyorsa solut Oksijen ver efibrilatöre bağla ilinç açık ya da bilinçte çeşitli derecelerde baskılanma olabilir. abız 60/dk nın altındadır olaşım bozukluğu bulgguları olabilir. Solunum sıkıntısı veya yetmezliği bulgularına!!! onitörde veya G de yaşının normal sınırının altında kalp hızı vardır; ritim sinüs ritmidir. Çocuklarda bradikardinin en başta gelen nedeninin POS olduğunu anımsa ve uygun havayolu manevrasını uygulamaya, OSJiZSYO, gerekli ise SOUY özen göster. ğer hipotansif ise 20 ml/kg IV bolus SF vermeyi anımsa olaşım bozukluğu bulguları (solunum güçlüğü, bilinç bozukluğu veya hipotansiyon, Z 2 sn den uzunsa) var mı? ayır Oksijen vermeye devam et ltta Yatan edeni araştır ( ve ler) vet abız>60/dk drenalin 3-5 dakikada bir tekrar IV/IO: 0.01 mg/kg g (1/10.000 solüsyon, 0.1 m/kg) : 0.1mg/kg (1/1.000 solüsyon 0.1 m/kg) Vagal uyarı varsa tropin 0.02 mg/kg g (n az 0.1 mg) ir kez daha tekrar edilebilir abız<60/dk kalp masajı yap ve ilaç tedavisi uygula 9
P başla ardiyak rrest kış emasına bak YI aşikardi (Çocuk) avayolunu aç Gerekiyorsa solunumu sağla Oksijen ver efibrilatöre bağla abız var mı? ar QS ( 0.08 sn) G V Geniş QS (>0.08 sn) Sinüs taşikardisiş SV uhtemelv P dalgası ve sabit P P dalgası yok/anormal ız aktivite ile değişir ız aktivite ile değişmez olaşım yetersiz olaşım ebekte <220/dk ebekte >220/dk yetersiz Çocukta <180/dk Çocukta >180/dk Öykü (+) Öykü spesifik değil olaşım yeterli olaşım yeterli ise ltta yatan sebebe yönelik tedavi uygulanır Vagal manevra (alon şişirme, ıkındırma, bebekte yüze buz uygulama) üzelmezse iv denozin lk doz: 0.1 mg/kg (en fazla 6mg) kinci doz: 0.2 mg/kg (en fazla 12mg) zleme ltta Yatan edeni araştır (4 ve 4 ) olaşım bozulursa *kardiyoversiyon protokolüne bak 1.doz 0.5-1 J/kg 2.doz 2 J/kg Sedasyon uygulanır laçlar miodaron: 5mg/kg iv (20-60 dak) veya idokain 1 mg/kg iv bolus 10
ilinç eğişiklikleri C yi değerlendir. ravma bulguları değerlendirilir. ezervuarlı yüz askesi (mümkünse geri solumasız) ile 5 /dak.dan Oksijen uygula 300 mg/d üstünde PGS kış eması Uygula amar Yolu %0,9 acl () ölç 60-300 mg/d arasında ise Omurga immobilizasyonu sağlanır. 60 mg/d altında POGS kış eması Uygula nizokori varsa annitol!! Solunum baskılayan toksik madde alımı şüphesi varsa OSOOJ Z/OZ II akış şemasına bak Yaşamsal bulguları, Pediyatrik GS yi takip et, onitörizasyon ve *Pupil uayenesi iyozis varsa alokson!! sidoz, alkol pilepsi nfeksiyon oz aşımı Üremi (böbrek yetersizliği ) ravma, tümör Psikoz nme epatik 11 nsefalopati
nafilaksi (Çocuk) C yi değerlendir ava yolu, solunum ve dolaşım desteği sağla llerjeni uzaklaştır Oksijen rezervuarlı maske ile 5 /dak uygula. njioödem varlığında erken entübasyon planla 1:1000 solüsyon 0.01 mg/kg (0,01 ml/kg) I amar Yolu ç ipotansiyonu varsa 20 m/kg (5-10 dk) %0,9 acl Yanıt lınamamışsa 1:10.000 solüsyon 0,01 mg/kg IV, yavaş (5 dk içinde tekrar) 0,1-1 µg/kg/dk IV infuzyon dozu Yüz kızarıklığı, aşıntı abartı, işme Siyanoz, Solunum Sıkıntısı apşırma, Öksürme ırıltı,wheezing, Stridor arinks ödemi, laringospazm ronkospazm, Vazodilatasyon aşikardi, ipotansiyon ulantı/kusma, arın krampları shal, h l aş dönmesi aş ağrısı, onvülsiyon Yaşamsal bulguları kontrol et; abız an asıncı Solunum Z Oksijen saturasyonu ardiyak onitorizasyon IISII (Yavaş iv puşe) ifenhidramin 1 mg/kg iv (damar yolu açılamamışsa uygulanabilir) ve anitidin 1 mg/kg iv Solunum sıkıntısı varsa Salbutamol l 015 0,15 mg/kg nebül ipoperfüzyon sürüyorsa, 20 m/kg SF IV olarak verilir Perfüzyonda ve hipotansiyonda düzelme olmazsa dopamin 10 µg/kg/dk dan /dk d infüzyona başla elirtiler sürüyorsa 1-2 dak. içinde IV veya I 2mg/kg PZOO 12
YI Yanma Sürecini urdur C yi değerlendir. ezervuarlı aske(mümkünse geri solumasız) ile Oksijen 5 /dak.dan uygula ermal Yanık: usluk Suyu ile yıka, kurula oz imyasal Yanık: Sil, Süpür, Yıka, urula, Sıvı imyasal: Yıka, Sil, urula %20 den fazla 2. erece yanık varsa veya %15 den fazla 3. derece yanık varsa Solunum sıkıntısı varsa, havayolunu açık tut nhalasyon yanığı, boyunda sirküler yanık varsa erken entübasyonu düşün lektrik yanığı ise kardiyak monitörizasyon yap, itim düzensizliği varsa tedavi et Yanık bölgedeki giysiler, takılar (yüzük, bilezik, bandlar, protezler) çıkartılır. eri veya doku kaldırılmamalı/soyulmamalıdır okuzlar kuralını kullanarak yanığın boyutunu ve şiddet derecesini değerlendir Yanık Yüzeyi Islak Pansuman ile ört %20 den az 2. erece yanık varsa veya %15 den az 3. derece yanık varsa IV yoldan %0,9aCl ver O-POVOI kış emasına Git ğrı kontrolü için OFI 0.1 mg/kg sulandırılarak IV (1 mg/dakika hızda) veya 0.1 mg/kg I verilebilir (10 mg ı aşmayacak şekilde) 13
YI okuzlar uralı ÇOCU 14
ÇVS C SIC ÇPSI C yi değerlendir. Sıcak, kuru, terli, soluk veya kızarık cilt aşikardi, akipne, olaşım bozukluğu, alsizlik, Güçsüzlük, usma, as krampları astayı serin ortama al, soğuk ğ uygula, titreme ortaya çıkarsa durdur. V onitörizasyon amar Yolu aç Oksijen aske ile 5 /dak uygula. (Geri solumasız) ilinç değişikliği YO ok ulguları varsa POVO kış eması Uygula ğızdan ehidratasyonu sağla 15
ÇVS C PO C yi değerlendir VF iski olduğu ğ için uygulamalarda kaba hareketlerden kaçın lbiseler çıkartılırken ısı kaybını engelleyecek önlemi al Fizik muayenede özellikle not edilmesi gerekenler; soğukluk, titreme, bilinç, siyanoz, solunum sayısı, aritmi, periferik nabız dolgunluğu, dilate pupiller, azalmış refleksler, dolaşım bozukluğu, kalp hızı, kan basıncı amar yolu açıldığında verilecek sıvıların ılık (Yaklaşık 43 o C olmasına özen göster) YO leri Yaşam esteği Uygulamalarına başla ve sağlık kuruluşuna varana kadar sürdür abzı değerlendir Giysileri ıslak ise çıkar Sıcak ortam ve battaniye ile pasif ısıt V 16
PGS ( Glukoz>300 mg/dl ) C yi değerlendir Gerekliyse maske (mümkünse geri solumasız) ile 5 /dak Oksijen uygula amar yolu aç ( SF) onitörize et ok ve dehidratasyon bulguları varsa ipovolemik ok kış şemasına uy 17
POGS Glukoz<60 mg/dl ve/veya klinik ik ipoglisemiyi i i düşündürüyorsa ü ü C yi değerlendir onitörize et ilinç açık Geri dönüşümsüz Yüz askesi ile 5 /dak Oksijen uygula amar yolu aç ilinç kapalı ğızdan şekerli sıvı ver Gerekirse 15 dk da bir tekrar 2-4 ml/kg %10 extroz V puşe yap extrozlu idame V sıvı için danış an şekeri tekrar kontrol et 18
O YOĞ II ebek zamanında mı doğdu? YI mniyon sıvısı temiz mi? Solunumu yeterli ya da ağlıyor mu? as tonusu iyi mi? V Isıtın Pozisyon verin, ava yolunu temizleyin urulayın Solunumu uyarın Yeniden pozisyon verin Solunum, kalp atım hızı ve rengi değerlendirinğ oğumdan ğ Sonraki 1. ve 5. dk larda PG Skorlarını aydet ekonyum varlığında; ğ bebeğin b solunum çabası yok, <100 ve as tonusu gevşek ise trakeal aspiasyon yap anama için Göbek ordonunu ontrol t. Gerekli ise k lemp Yerleştir. nne mzirmeye aşlayabilir OĞ I Isıtın ava yolunu temizleyin urulayın engi değerlendirin erkezi siyanoz var mı? YO V Serbest akış oksijen verin PG SOU Solunum yok veya yetersiz alp atım hız<100 Siyanoz varsa 0 1 2 eri engi üm vücut mor Sadece ekstremitel ebek tümüyle ü veya soluk uçları siyanotik pembe alp tım ızı Yok 100/dk altında 100/dak veya üzeri YOĞ SUSSYOU I SI Uyaranlara yanıt Yanıt yok Yüz buruşturmaş ğlamağ (spirasyon sırasında) as tonusu Gevşek ktremitelerde hafif fleksiyon ktif hareket 19 Solunum Yok Yavaş ve düzensiz yi,ağlıyor
YOĞ SUSSYOU Solunum yok ya da <100 Solunum, kalp atım hızı ve rengi değerlendirin Solunum var 100 Siyanotik Serbest akış Oksijen verin 30 saniye süreyle PV uygula (40-60 solunum/dak) <60 30 saniye süreyle PV ve kalp masajı uygula (3 bası/1 solunum, dakikada 90 bası /30 solunum ) ntübasyon düşün <60 irençli siyanoz Göbek kordonundan Venöz damar yolu aç drenalin 3-5 dak. tekrar IV/IO: 0.0101 mg/kg (1/10.000000 solüsyon, 0.1 m/kg) : 0.1mg/kg (1/1.000 solüsyon 0.1 m/kg) 20
avayolu ıkanması ilinç Var ilincini eğerlendir. ğ ilinç Yok 1 Yaş ve Üstü 1 Yaş ltı Sözlü Cevap ısmi ıkanma Öksürmesini ve nefes almasını öğütle oğuluyor musun diye sor areketle Cevap am ıkanma eimlich anevrası Uygula Öksürme veya Ses var am tıkanmayı yakın takip et Öksürme veya Ses yok 5 kez sırta vur ve 5 kez göğüs basısı uygula ilinç aybı Gelişirse am tıkanma ve diğer ğ yöntemlerle havayolu açılamıyorsa ğne ile rikotirotomi yap P Protokolunu Uygula 21
stım C yi değerlendir aske ile 5 lt/dak. %100 Oksijen ver, gerekirse solunumu PV ile destekle Wheezing(hışıltı) ava açlığı Göğüste çekilmeler akipne Solunum seslerinin azalması astayı rahat, tercihen oturur pozisyonda tut Oksijen satürasyonunu izle (%95 olacak şekilde oksijen tedavisini ayarla) Salbutamol inhaler ihtiyaca göre 4 puf ( aracı tüple) kullan veya Salbutamol 1 nebul (2,5 ml SF içinde) 20 dak ara ile 3 kez amar yolu aç () etilprednizolon 2 mg/kg bolus ardiyak monitorizasyon yap, hastayı değerlendir 22
rup/piglotit C yi değerlendir aske ile 5 /dak. nemlendirilmiş Oksijen ver Gerekirse solunumu balon maske ile destekle ırıltılı solunum aba ses Ses kısıklığı oğulurcasına öksürme ğızdan salya akması Göğüste çekilmeler Çocuğu sakinleştir ve rahat edeceği bir pozisyonda tut t ava yoluna bakmaya çalışma ya da hastanın ağzına bir şey koyma ardiyak monitorizasyon yap, hastayı değerlendir Solunum sıkıntısı devam ediyorsa 1/1000 lik I den 3 mg (3 ml) nebulizatörle ver 0.6 mg/kg eksametazon I/IV ver 23
onjestif alp yetmezliği (Çocuk) kciğer Ödemi C yi değerlendir aske ile 5 lt/dak. Oksijen ver, gerekirse solunumu V ile destekle Öyküde kalp hastalığıyla birlikte taşikardi, takipne, dispne, hepatomegali, terli cilt, ağızdan köpük gelmesi ve periferik ödem ilinç kaybı varsa (pediatrik GS<=8) endotrakeal entubasyon yap astayı oturur pozisyonda transport et Pulse oksimetre yi kullan apnograf varsa kullan ardiyak monitorizasyon yap V sıvı başlat 1 mg/kg Furosemid IV ver. obutamin 10 µg/kg-dk astayı izlemeye devam et 60mg obutamin, 100 m SF içinde sulandırılacak, 1m/kg-st hızla verildiğinde 10µg/kg-dk olur 24
Ö (OVÜZYO) Çocuk Yaşamsal bulguları kontrol et abız ansiyon Solunum Oksijen saturasyonu C yi değerlendir avayolu, solunum ve dolaşımla ilgili hayatı tehdit eden problemleri düzeltin Geri-solumasız maske ile dakikada 5 lt oksijen verin. Gerekirse solunumu balon maske ile destekleyin. an şekerine bakın öbet devam ederse bakılan kan şekeri >60 mg/dl ise IZO 0.2 mg/kg intranazal veya intramuskuler ya da ektal ZP (5mg < 5yaş, 10mg 5yaşüzeri) 5 dk bekle üzelmezse; ynı dozla tekrar et, 5 dk bekle öbet durmadı ya da durdu ama 30 dk dan daha uzun sürme öyküsü var FO ( 20mg/kg -20 dk da IV infüzyon) ile UI ise FO ( 20mg/kg-20 dk IV infüzyon) 20-2525 dk bekle Ö UI S FO ya da FO 5-10 mg/ kg-20 dk IV infüzyon) tekrar et 10 dk bekle öbet durmadı ise Gerekiyorsa orofarinks ve nazofarinksi aspire edin teşi varsa ÜÜÜ Gerekiyorsa bir nazofaringeal airway yerleştirin i (kafa travmasında uygulamayın) ) Glukoz <60 mg/dl veya klinik olarak hipoglisemi belirti ve bulgularının olması durumunda POGS POOOÜ bakın üşük dozda SF infüzyonuna başlayın ZO (0.1mg/kg IV bolus ve takiben dakikada 1 µg/kg hızla başlayarak IV infüzyon öbet urdu ilinç açılana kadar gözle Z ZO: 5mg/5cc ampul: kilo/5 =verilecek cc, en çok 5 cc FO : 250mg/5cc ampul, SF içinde i 1mg/kg/dk /dk hızla ( 50 cc SF içine 20mg/kg koy, 2.5cc/dk hızla ver) ZO FÜZYO: nöbet durana kadar her 15 dk bir 1µg/kg/dk arttır. n çok:10 µg/kg/dk çık. öbet durduğu dozdan 12 saat inf devam et, aynı şekilde azalt (50 cc mayi içine 5 mg midazolam koy: kilox µg/kg/dk / 5= damla/ dk.) 25
ardiyojenik ok olmadığına emin ol. Öyleyse ardiyojenik ok Protokolüne G ipovolemik veya Septik ok (çocuk) C yi değerlendir. aske ile 5 /dak. oksijen desteği sağlayın. Gerekirse PV ile solunumu destekleyin ışa olan kanamayı kontrol altına al. irek ası, lavasyon ok Pozisyonu Uygula. Servikal ve afa Yaralanması olasılığını değerlendir. Vucut ısını koruyun.. Islak giysileri çıkarın. attaniye ile sarın. amar yolunu aç (V/O) u arada nakli geciktirme Sıvı replasmanı sağlayın. onitorize edin (ardiyak ve nabız oksimetre), Solunumu değerlendirin (ispne, raller, ronküs) şağıdaki bulguları değerlendir. Öyküde: usma, shal Susama issi, Sıvı kaybı, anama, teş, ilinç değişikliği, ulgu-elirti: Z Uzaması, akipne, Filiform abız, Ortostatik ipotansiyon, ÇOCU YOĞ 20 ml/kg V bolus (SF) uygulayın. ulgular 10 ml/kg V bolus (SF) 10- düzelene kadar gerekirse; 20 dak içinde 20 dak.da bir toplam 3 kez tekrarla uygulayın. 26 Yaşamsal bulguları tekrar değerlendir
ardiyojenik ok Protokolü C yi değerlendir aske ile 5 lt/dak. Oksijen ver, gerekirse solunumu V ile destekle alp hastalığı öyküsü birlikte taşikardi, takipne, dispne, hepatomegali ve terli cilt, ağızdan köpük gelmesi, periferik ödem ilinç kaybı varsa (pediatrik GS<=8) endotrakeal entubasyon yap astayı oturur pozisyonda transport et abız oksimetre yi kullan apnograf varsa kullan ardiyak monitorizasyon yap %0,9 acl 10 mg/kg V sıvı başlat Solunum Sıkıntısı ve aşikardi ş I ise: Solunum Sıkıntısı ve 1 mg/kg Furosemid IV aşikardi ZI ise ver. obutamin 10 µg/kg-dk astayı izlemeye devam et 60mg obutamin, 100 m SF içinde sulandırılacak, 1m/kg-st hızla verildiğinde 10µg/kg-dk olur 27
Spinal mmobilizasyon Genel hasta yönetimini uygula Selektif Spinal mmobilizasyon gerçekleştir lle baş ve boyun stabilizasyonunu gerçekleştir Uygun büyüklükte boyunluk tak 4 ekstremitenin duyusal ve motor fonksiyonlarına bak astanın önceliğine bağlı olarak gereken spinal immobilizasyon cihazını veya gereken prosedürleri uygula Stabil, oturur pozisyonda bulunan düşük öncelikli hastalar Yüksek öncelikli hastalar, hızlı hareket etmeyi gerektiren tehlikeli alanlar veya daha ciddi hastalara ulaşabilmek için Supin pozisyondaki hastalar ayakta duran hastalar kstrikasyon yeleği veya kısa tahta ızlı ekstrikasyon Uzun sırt tahtası ızlı uzaklaştırma prosedürü veya kaşık sedye 4 ekstremitenin duyusal ve motor fonksiyonları tekrarla devamlı değerlendirme yap n kısa zamanda nakil 28
OSOOJ-Z/OZ II Çevre güvenliğini sağla addeyi tanımla ve hastaya dekontaminasyon uygulandığından emin ol Genel hasta yönetimini uygula C yi değerlendir, problemleri çöz ilinç ontrolü ÇI ise ğızdan 1g/kg sıvı aktif kömür içirmeye çalış. PI ise 5 /dk. O2 ver. Gerekirse balon maske kullan Protokolle bildirilmemiş yüksek doz, zehirlenme ve maruz kalma durumları için ile iletişim kur. elirtildiği gibi gözleme devam et 29
Yeterli Suda oğulma C yi değerlendir Solunum Oksijen Saturasyonu an ekeri itm düzensizliği ipotermi laç, lkol alımı Çocuk istismarını araştır Yetersiz %100 Oksijen ver oyunluk ak (alma-tlama) Islak ıyafetleri Çıkar Isıt amar Yolu Ç %100 oksijen ile V uygula oyunluk ak spirasyon Uygula Gerekiyorsa G Sonda tak Solunum Yetersiz ise P Protokolünü uygula ardiyak monitorizasyon yap astayı izlemeye devam et Sıcak tut 30
Yeterli Yaş>2 ay akil süresi >15 dk veya teş>39 C ayır vet ayır teşli Çocuk C yi değerlendirğ teş>38 C Stabil vet işi ve aile öyküsünde febril konvülsiyon varsa, teş> 39 C ise vet Oksijen Saturasyonu an ekeri itm düzensizliği ipotermi laç, lkol alımı Çocuk istismarını araştır Uygun kış emasını Uygula C yi estekle Fazla giysileri çıkar Parasetamol 15 mg/kg buprofen 10 mg/kg ver astayı izlemeye devam et Ilık tut erhangi bir aşamada onvülsiyon gelişirse, i onvülsiyon akış şemasını uygula 31
Çocuk stismarı ve hmali C yi değerlendir elirgin yaralara bakım ve travma Protokolünü uygula Çevreyle letişimine ikkat nne-aba etkileşimini Z ile öyküsü ile Çocuk Öyküsünü arşılaştır ile akle arşı Çıkmıyor akle arşı Çıkıyor Çocuğu estekle cil Servis oktorunu ilgilendir den estek kibi ste 32
OO ÜSYO Yaş Ortalama ğırlık (kg) n üşük Sistolik an asıncı 1 ormal alp ızı /dk ormal Solunum Sayısı /dk ndotrakeal üp oyutu azogastrik Sonda boyutu üpün ilerletme mesafesi (dudak hizasından cm) Prematür < 2,5 40 120-170 40-60 2,5-3,0 10 9,5-10 50 iyadında 3,5 60 100-170 40-60 3,0-3,5 10 10-10,5 70 3 aylık 6 60 100-170 30-50 3,5 10 10.5-11 120 6 aylık 8 60 100-170 30-50 4,0 10 11-12 160 1 yıl 10 72 100-170 30-40 4,0 10 12-12,5 200 2 yıl 13 74 100-160 20-30 4,5 12 12.5-13,5 260 4 yıl 15 78 80-130 20 5,0 12 14-15 300 6 yıl 20 82 70-115 16 5,5 14 15.5-16,5 400 8 yıl 25 86 70-110 16 6,0 14 17-18 500 10 yıl 30 90 60-105 16 6,5 16 18-18,5 600 12 yıl 40 94 60-100 16 7,0 16 18.5-19,5 800 olus Sıvı iktarı 2 1. Sistolik kan basıncı = 70 + 2 x Yaş (yıl) [1-10 10 yaş çocuklarda alt sınır (50. persentil)] 2. SF, gibi dekstroz içermeyen sıvılar için Ortalama Vücut ğırlığı oğum 6 ay 12 ay 24 ay 36 ay 5 yıl 10 yıl 12 yıl 14 yıl 3,5 kg 7 kg 10 kg 12 kg 15 kg 20 kg 30 kg 40 kg 50 kg 33
Çocuk spirasyonu spiratörler gerekli olmadığı durumlarda da düzenli olarak kontrol edilmelidir. ataryalarının şarjının yüklü olmasına dikkat edilmelidir. Gözlerin korunmasına özen gösterilmelidir. Yüz maskesi ve gözlük kullanılması gerekir. ıkanıklıkğın tipi ve yaşa özgü uygun cihaz ve malzeme kullanılmalıdır. a. onsil tip: ğız ve orofarinksteki büyük partiküllerin ve hacimli sekresyonların uzaklaştırılmasında kullanılır. b. Whistle tip: asofarinksdeki ve sert kateterlerin kullanılamayacağı diğer durumlarda kullanılır. Üst solunum yolları aspirasyonunda tonsil tip (Yankauer) veya whistle tip (esnek) emici kateterler aee e kullanılır. Ö 1. Çocuklarda, en çok 120 cm 2 0 emiş gücü olmalıdır. 2. Çocuklarda, doğru kateter boyu uygulanacak (8-10F olacak). 3. ıçkırık, kusma ve aspirasyon öncesinde aspirasyon uygulanmamalıdır aske ile %100 oksijenasyon uygulanmalıdır. spiratörü açınız. ateteri takınız. ateteri emiş yapmadan ağız boşluğuna sokun. il tabanına yerleştiriniz. spirasyona başlayınız. ateter ucunu bir yandan diğerine hareket ettiriniz. 10 saniyeden fazla aspire etmeyiniz. a. ısa süreli uygulayınız b. spiratörle hızla uzaklaştırılamayan sekresyonları ve kusmuğu için hasta döndürülerek orofarinks temizlenmelidir. c. Vakanın ürettiği kaba sekresyon 15 saniyede hızla uzaklaştırılamıyorsa, 2 dakika ventile edilmeli, ardından tekrar aspire edilmelidir. Gereken durumlarda kateter ve tüp içindeki kurumayı engellemek için su ile çalkalanmalıdır. 34
ekonyum spirasyonu ekonyum amniyotik sıvı ile boyanmış, doğumların %10-15 inde görülebilen, sıklıkla erken doğumlarda görülür. Fetal sorunlar ve hipoksi mekonyumun amniyotik sıvıya geçmesine neden olur. oğum sonrası endotrakeal entübasyon ve aspirasyonun hareketli bebeği değerlendirmede çok fazla yararı yoktur. areketli bebek güçlü solunum hareketleri, kas tonusunun gücü, kalp atımının 100/dk olması ile belirlenir. ncak yine de endotrakeal aspirasyon doğumdan hemen sonra uygulanmalıdır. ebeğin ğ solunumunu uyarmadan önce uygun boyda tüple endotrakeal entübasyon uygulanmalıdır. ndotrakeal tüple mekonyum aspire edilmelidir. spirasyon gücü 100 mm g. veya daha az olmalıdır. spirasyon yapılırken endotrakeal tüp kapatılmalıdır. ğer ğ endotrakeal tüp mekonyum ile dolarsa entübasyon yeni bir tüple tekrarlanmalı, temizlenene kadar (iki kereden fazla olmamak koşulu ile) aspire edilmelidir. avayolu temiz ve yenidoğan ğ kendi başına ş soluk alıyorsa %100 oksijen ile desteklenmelidir. 35
P V SOU PU ÖÇÜ +2 +1 (-)1 Vücut ğırlığı > 20 kg 10-20 kg < 10 kg ava Yolu ütünlüğü ormal orunabilir korunamaz Sistolik an asıncı > 90 mmg 50-90 mmg < 50 mmg ilinç çık ulanık oma/eserebre skelet ormal apalı ırık çık / Çoklu ırık eri ormal üçük Yaralar üyük / Penetre Yara ot: an basıncı için uygun manşon yoksa nabız bakılır abız adyal abız + Femoral abız + abız lınamıyor Skor -6 ile +12 arasında değişir 8 puan potansiyel olarak ciddi travmayı ifade eder. Vakanın ilk değerlendirmesinde, hava yolunun ve dolaşımının sağlanmasından sonra stabilleşip, yaralanma açısından tam bir değerlendirmesi yapılır 36
P GSOW O SOSI (GS) Cevap Çocuk ebek Puan Göz açılması Sözel cevap endiliğinden endiliğinden 4 Sesli uyarı ile Sesli uyarı ile 3 ğrılı uyarı ile ğrılı uyarı ile 2 Yok Yok 1 Uygun cevap -gu sesleri 5 Cevap vermede zorlanma edirgin, ağlama 4 Uygunsuz cevap ğrılı uyarana ağlayarak cevap 3 otor cevap nlaşılmaz kelime ve sesler ğrılı uyarana inilti ile cevap 2 Yok Yok 1 omutlara uyar endiliğinden ve amaçlı hareket eder 6 ğrılı uyaran verilen yeri bulur okunulan yeri çeker 5 ğrılı ğ uyaran verilen yeri çeker ğrılı ğ uyaran verilen yeri çeker 4 ğrılı uyarana karşı fleksiyon cevabı ğrılı uyaranla dekortike postür 3 ğrılı uyarana karşı ekstansiyon cevabı ğrılı uyaranla karşı deserebre postür 2 Yok Yok 1 u skalada en kötü skor 3, en iyi skor ise 15 puandır. F VSI Ç 13 puan ve üzeri = afif derecede kafa travması 8-12 puan = Orta derecede kafa travması < 8 puan = oma ya da ileri derecede kafa travması O Ç < 8 puan = oma 37
ullanılacak laçlar Onaysız ullanılan laçlar drenalin tropin til klorid sprey %0.9 acl çözeltisi setil Salisilik asit sordil 5 mg dil altı inger aktad Parasetamol tb extroz % 5-10-20 Onay stenecek laçlar %2 lik idokain * ntihistaminik eta blokör iazepam iltiazem opamin obutamin* idazolam Verapamil miadoron * naljezik (V opiat) alokson Jetokain ktif kömür sordil 5mg S aptopril 25mg üm sıvılar agnezyum Sülfat * Flumazenil orfin aco3 amp ortikosteroid panutin amp( Pentothal 1gr amp idazolam (ormicum) 5 mg.amp ntiemetik Salbutamol nhaler Furosemid * Sadece esusitasyonda Onaysız kullanılacak ullanılmayacak laçlar: minokardol, Spazmolitik, alsiyum amp, Prilocain (Citanest) flk, itroderm S, 38